Het amboinsch kruidboek, dat is, beschryving van de meest bekende boomen, heesters, kruiden, land en waterplanten, die men in Amboina, en de omleggende eylanden vind, na haare gedaante, verscheide benamingen, aanqueking, en gebruik mitsgaders van een

발행: 1750년

분량: 516페이지

출처: archive.org

분류: 식물학

141쪽

ωα Lastinae Gosthuaria esita. Malai Daun Naam. In 'torrn Grosularia nonaestiea. yν lane, amue drauu Salari Olanx, h. e. . tota Daun Ulang Uling, oia Daun Salari uociane, arum lanae α unius diei, ob dictam rationem; vule' autem vocatur sator Num , Amt oin e ivum H, A, & tantum Num quo nomine generaliter omnes V ringae edules indigitantur Misalsarice Daresera &Bongarangan. Ballaice GregeLLa u. lloc gemis in omnibus orientalibus insulis notum est, in Am ina vero potissimum obcurrit in

, Usus. Hae Varingae plorumque circa aedes coluntur, quae per itipites in foris vel latis areis propammtur ob magnum soliorum usium, quae a vulgo avidi uime cruda eduntur ad pisces & Bo astan, non quidem ad sto. inachum replendum. sed ad adiaetitum excitandum; saeua enim & lactescentia solia eum levi adit rictione quam aptissima sunt in condimentia acidis dr acribus, ut inpediant abdominis tormina: Ilune in finem plerumque , uti dictum fuit, tenera eliguntur solia , quae circa novi limium pronisulant, di generali nomine ola g h. e. olivin res tulanti vocantur, quent in finem in ibro etiam prostant venalia in n. sciculos conlecta: Fructus ab hominibus non expetuntur, sed avium cibo itueruiuuia Quum anno iis . hostile propumia tum Lailla in parva Cerama obcaparemus, in ipso ingentem hujus Varingae ar rem inveniebamus , quae retertissima erat chorta ac filis litis. sed quae potissimum absci ira erant, atque edocebamur, filamenta illa ibi mastieari, corvi n-que succum lutiri, atque vulneri inposita , NIL mum esse antidotum Maeagarensium vulneribus venenati per tela insiliis, si non nimis gravia & atrocia essent, eludinant enim sve hoe medicamentum, caeterum contra venenatos pis , Cancros, similiaque adhibeatur & decantantur, uti & illa parvi foliae in elei: Similis Varinga ridetur esse ilia, quae in Ara n& Neu obeurrit, quae flagellis suis ingentes & cras stri Fanniatitur palos ex Metrosidero formatos, quibus Tepi mees acilisantur, quos intra paucos annos ira obtegunt, ut dignosci nequeant Ad hoc quoque caput refero Varingam Funima- , quum a prima eduli a 'o adeo parum digerat. α λαe sensi in in illam e nerct. constat autem ex Iongis, rotundis,& ligneas sagellis, quae sesu per radiculas eun his nectunt arboribus, atque in multos dividuntur ramos, seseque circa ramo verae arboris adeo volvunt, ut ipsi aes coma inferior vix eo cisci possit. Mus solia sunt solitaria dc vaga, majora quam

in prima sp tu , illisque Lansii similiora. sed fiae.

cidiora magisque virentia. palmam longa dc ultra. Uno eum di nudio digitox lata : tenera autem flave- si unt seu pallide albescunt, ac glabra sunt, eostas albis pertexta, cuivis sere solio viride obponitur corni. culum , quod junioris solii vii rudiminatum ; ex ip. sis vero ramis grossuli excrescunt bini ternive, simul paulo majores quam in nraecedentibus, primo virides, dein lutei α rum, sique maturi, salue dulcescunt, Eleorumque saporem reserunt raro autem inveniuntur, matures une vero Deccmbri 6: Januario: Si tenera cepeabrumpantur solia, vel si alias adtingere numicat aris res, in humilem excresere fruticem. latine Varinga Funisularis. Malalee II .ri re in seu Num Bathis. Am inice in Hii a V purie: ab albedine flagellorum dc juniorum folio.

M. Tenera solia eruda edulia sunt, eundemque eum praecedentibus geri t si rem . quique adcu. rate adtendit, comperiet sensim in eandem degeneraret amorem. ut vero vulaarem sequerer usum , tanquam diversam speciem seu varietatem hie eam deier ipsi sic notari. Si hae species in siliis cmeant, nee ab homini. bus vexentur, raram mant consteriem seu intribotionem , ita ut quis putaret vetus esse templum

multis subsultum sulcris, eurius persecta icon huic stibiicitur cipiti, de pars quaedam in Donte seu ut lo hujus si currit. D. O. Dan mu hane vel similem deseribit Varinisgam in Madaga cara, istaque ast vocatam aura, .uod nomen cum Amboinensi sere penitus convenit: Polia ipsi tribuit riri. Fructus vero

xe laten.

142쪽

,is HERBARII ΛΜ BOINENSIS Liber V. cap. N.

h. e. Ductus Δ γωwia, seu Fieus Indieae sep rem ae form2m gerunt Maruliensium Fieorum, M. bor incisa lac fundit, ex conice iunes filiri cantur.

Tabula OAlogesina Septima.

exhibet ramis sua, flagellis, re S

meatu miram arboris Minam praeberilem.

Tabula octogesima Octanda

GRossularia silvestris cognominatur Fove alba ab albo tranei cortice, estque arbor alta & ample extenti, ejusdem mmae cum praecedentibus, aliquando etiam altior est; Hujus vero folia Ohiomniora sunt & mauora, in longiorem apicem desinea. ἴa, sex. octo & novem pollices longa, hinos ac tres lata, ad tacturn rugosa, ac tenera panoui fiunt, uti &ipsorum petioli & ramuli, non autem ita apte cruda edi possunt ac praecedentium. Fructus candem habent formam instar minorum nempe grossalorum, superius fovea inpressi seu umbilicati, inferias acuminati ae rugosi, plerumque imiei ae rum, sensimque nigricanici, quum & Picorum saporein aemulantur, bini ternique simul prope quod. vis solium dependent ex brevibus incurvisque m. tiolis. Arboris lignum est album, ae durius quam praepe.dentium, haec species primum quoque Nagella emittit, quae arbores adstantes colafflectitur. hasque sen. 1im enecat, tumque ejus folia uini maxima ct ampla, albicantia, & quam maxime pilosa, ae quodammodo apta ad Luang nullae, tum producit atque a plebe flagellum cenietur e re eo is, qui iis erroneum; lisperius autem fui, sensim in arborem excrescere, licet Varias eius observaverim varietates. Quae enim in nudis crestit stimulis, breviora ac du-ndra gerit folia quam quae in silvis arbores adsce dat, atque unius solia longe pilosiora sunt illis alterius, sunt etiam quaedam scilia latiora & rotundiora. quae omnes varietates oriuntur ex selo, in quo ereicunt: quum in arborem mcreverit, ejus rami fila quoque emittunt quae instar illorum navigii deorsum depen. dent, sed rara sunt, quaeque binc inde radices terrae DE miri Gro Maria meri de mite grammi Somgen de sepor se aer Ilam , en is ren hooge mordatiΠgebreHe Mom, tini derat e gelaante ali de

Mita hujus speciei sorma obcumt ad plagam Euri magnae viae, quae ab H italamma, directe per regi nem Hiloes decurrit ad altam silvas: Arbor obliquem. nitus locatur, ata a vento disiecta esset, verusque eius truncus adeo perseratus&distinctus eu, aesi opus esset e cellariam ab artifice claboratum, ex rius vertice tot dependent mellina fila , ex quibus sensim excrevisse vi tentur bini alii trunci, viri crassitiem hahentes, qui longe a radicum ortu remoti sunt, sunt. que in mi admodum dc sinuosi, qui mirum praebent adsile lum, ex iis enim diveria di alia dependebant fila. quorum quodvis circa terram bifidum est, sique terram adtingant, parvis filamentis sese ipsi infigunt, concrescant, atque unicum conmtuum inraeum. Non aen. Latine Grassidaria flaestris N alba, ab albo trunci colore. Amhoinice Isse et I, & -- e re ob eandem rationem. Quibusdam dicitur Naustilaues' meu. Lahonenses ipsam vocant Pe sati. I seus. In altis crescit montibus, atque hine inde in rupibus, atque ubi multi lapidus sibi incumbunt, uti hane ubique sere tepori in vetustis di prolapsis ea. s. in ligenarum, ac maesertim in monte Luci lain promontorio Quimelahas, quod anno Imr a Gu

lDi ili' by Coos le

143쪽

bernatore Ammio vam Diemen eratum , ubi inis gens truncus locatus erat, quem cres viri viri complecti poterant, in rudeto, qui spatio inginta anno.

rum in tantam crassitiem exo erat.

M. Non peculiarem haec arbor hominibus prae. t usum. fructus enim eius avibas cibo inservium, nec ejus folia eduntur, saltem non cruda, sed tantum a plebe piscibus ad quuntur, siniti e modo eduntur, quo ista domesticae carossulariae. Cratarurn tr

eorum lignum seu alae quum sint duriores ouam in ullis aliis Varingae speciebus ) capreolis interviunt navigiorum Corre Corren dictorum, de quibus eam- te primo fuit actum, ad quem usuin haec species moIior est ista lati soliar In exstruendis caleariis fornacibus tanquam foet lignum adhibetur, aliis mixtum lignis, quum rite siccatum flammam facile concipiat,

diuque ignem fovea .

Peculiaris hujus quoque invenitur species ' nu AIube seu Laera n ditia, mirus truncus similis ei priori. ae mlia ejus simi crassa, firma , ct glabra, ramuli vero plurimis narvis onusti sunt seu tibus , haud multo majoribus semine Catianet, qui dura eo

flant came, ac plerumque virides sunt, licet maturi, quique multum aflantur & eduntur, sap'remque M. hent Cassana, eius vero solia cibo non inserviunt.

Tutila octogesi ra Nona

CAPUT QUINTUM.

TErtia Varingae elassis est parvisolia, quae vulga.

tissima est, ec elimantissimam gerit comam, clividitur autem in Itas ac 'humiles species. Primo alta species in initio flagellosus frutex est, i alias adscendit arbores, ipsiasque strangulat, senumque excrescit in altam 9 amplam arborem , cujus truncus ex multis quoque stagellis comeolitus est, quae in hae specie notabiliora & copioliora mi imcumbunt, Primarius enim truncus plurimas emittit fi Millas , quae ex ipsis deorsim vinentes terrae sese infigunt, ibique radices agunt, atque juxta majorem truncum sese iterum erigunt: li us arboris coma elegantem & speciosum praebet acu pectum, quodvis enim solium vulgarem habet formam, inserias rotun dum, ac sensim acuminatum, Lingoi folio simile, sed minus dc firmius, glaberrimum, aequale, & laete vibrens , tenuibus pertextum venulis, instar soliorum Caryophylli, verum non ita fiant parallelae, sunt autem tres pollices longa, binos digitos lata, atque in api-em e nunt mobilem. Ejus ramuli uint lonai, te

retes, ct ob soliorum numerum plerumque Men. dentes, ad qui vis solium brevem apicem gerentes, ex quo alia folia & ramuli propullulant, ita ut arbor

densam formet comam gratamque Praebeat umbram,s nempe sit humilis, alta enim ramos suos ample &inregulariter extendat

In ramulis prope foliorum ortum fructus ocreis seunt solitarii, bini, de terni, sessiles, formam grossu. Ioram reserentes, inserius nempe angustati, superius rotundi, magnitudine Emi seu Pisoriam, primo ex viridi & luteo variuati, albisque punmilis notari, dein sanguinei, ac pauci horum nigrescunt, quum per aves non tam diu in arboribus supersint: intus autem repleti sunt plurimis granulis mollibus, fruetiis vero hi simi sunt & insipidi, rubri autem succosiores sint nigris, videnturque tum ab avibus magis expeti, quum torte ipsis rubra melius sapiant nigris. Ilaee species ex eunctis ramis rassa seu mellinum m. Iorem hanentia emittit filamenta crastitie sit velorum, uae tanquam tenuia & longa flagella deorsum depenent. sique terram adtingere non inpediantur, radi. m. m. co

144쪽

ces ipsi inmittunt, plurima autem horum filorum pars emarcescit, si per Casum quendam terram adtin. sere m&Neant, unde & raro novi excrescere observantur Cnci, excepcis ita, qui juxta truncum, uti dictum fuit, decurrunt. Fila haec aliquando miras formant intricationes, raniusque cx his proveniens in- regulares praebet sinus, oculos, ct anfractus; ex ab. ruptis autem foliis, ac sauciato cortice albistrarum ex. stillat lae, dulee. atque innoxium. Anni temptu. x ructus maturescunt secis mensibus

Octobri, Novembri,& Decembri, quum psittaci mi, res Am inenses, Loeryen de Paroquieten dicti, irasa res magna copia frequentant, qui fructus commdunt. urule & raro in his arboribus conspiciuntur fractust inter omnes Varingae speetes nulla est tam facile propaganda hacce, non enim tantum per avium secessum,u nuclei decidunt, in arborum rimis ac fissuris, quae cortice constane crasta, propullulant, uti inter caeteras optime prNerminant in fissuris Calνpi, quae ad ejus adscensum facilitandum inciduntur, sed in omni.hus porro muris filiis, immo in ipsiui aedium tectis ipsarumque fiantispiciis lapideis. Sic in Amboim circa annum I614 . ingens lapideum habuimus prumptuarium, ex cujus suprema lapidea

parte ingens hujus Vatingae sumulus excreverat, qui I ieet in us amputaretur, de novo iterum continuor rminabat, atque tam diu supererat, donec poliquatuordecim annos diuum doriceretur aedificium: Umnes promiscue occupat arbores sive vivas sive

mortuas, si modo das granata hasce a stingant, quae tum praeterminant, sique illud non inpellatur, fla. ollis suis totam arborem circumvolvunt, ad quam tangulandam non videntur haec sum re, quum va. riae adiae plantae inter hanc Varingam, ac praesertim plures Polypodii, Musci,&α species cxcrescant , ita ut persectam constituant silvam ac solitudinem, atque perieulosum &dimelle si ad hox adcedere truncos ob angues, Leguanos, aliaque sub hisce latitantia animalianiata, quae in hisce antris nidulantur ac sese abscondunt, unde & circa has arbores primum ignis exstruitur, qui hasce conssimit plantas antequam caedantur. Secundo; humilis species crassiorein gerit truncumraecedenti, licet non altior sit sesqui- viro, adeoque trieata est, ut nil nisi fila ex trunco dependeant et Latius quoque suos extendit ramos, comamque sommat amplam, rotundam, sed humilem, ita ut e longinquo collem referat fruticibus & plantis ornatum, unde & elegantem praebet umbram: Eius solia eum

sunt, latiora, & crassiora; quorum venae uidem lutae tenuissimae, atque ad oras in sinus concurrunt, simi

autem illa quatuor 2 quinque pollices longa, binos

lata: victae prioribus umiles sunt sed majores, inflar Cerasi nempe nigri, superius latae & umbilicatae, in- Ariux angustatae . quae solitariae vel geminae prope quodvis solium exere uni sessiles in ramis, primo ru. orae, dein hinc inde nigrae, molliores, nec ita insipi. dae quam antecedentis speciei.. Ex hisce ramis fila ista majori copia dependent quam in ulla alia Varingae specie, ex quibus plura etiam latera quin solida excrescunt, quum hi rami non admodum alti sint, ac intra breve temporis O tium terram adtingant, si e longinquo sub hac arbore

oculos convertamus, ossicinam refert Opacam, in

qua fila venalia prostant. Rimi admodum ductiles sunt, qui tam ample ex. tendi possunt quam desideratur, atque hunc in finem unus alterve surculus permittitur exerescere, ita ut sensim opacum praebeat umbraeulum: ad hune ita. que seopum in foris alii ue areis per stipites plantatur, ut gratam praebeat ibi umbram, sponte enim sua in media regione non crescit, nee in montibus, sed

tantum circa litora.

ix unen. Latine Varinga parvi dia dc Issera bylleu; Malalee Maringin Daun RituiI. Tematice Gollo ,Αm inice μηο IA- AL . quae tria nomina unum idemque fignificant. Balaice , dilatassarice Is ramia: Hsimilis autem speetes peculiariter Am inice vocatur δε um AP in , ex similitudine lati arenos coliis; in Ioeli a Teneboene. Malabarice proprie Iesu. in IIori. Malis. pari. I. Fig. NI. Priatu. Bracmanis se ea Guli. Deus. In cunctis aquosae Indiae insulis obcurrunt, quae parvas exhibeat varietates juxta locorum varie

dent

145쪽

. Lignum leviter feeum s o utile est, sed

liis semper lignis mixtum. Tenera ejus folia tanquam V Q eomedi possunt ad vocasianimi autem per duriora illis G ularis. Haceae cibo in T. viunt omnium avium . praesemin eunctis Psittieiciebus. atque ex relatu Amensium etiam avibus Parada uacat fila mitem Hiis depe lentia vires dicum tur habere exstingueruli MacasLrensium venznum, si massicentur, utorumque succus 'eglutiatur, atque inaesticata pasta vulnera inponatur, contra plices 'in que Maenalos , Cancro Sc. nugatritur , i ii ex it .

salarum ad Eurum tuarum an ciaordas areuum adi i bent , quae in aqua macerantur, parumqtie comun du rur, donec mutilagini,ca sint, atque adglutinari pol sint ad crassitiem baculi ia ianensis, dein lapidem ri ia adligam, atque per aliquot scpt nae tali in Deependent, donee in lirmas exsiccentur civomas.

Varinga parui vita in Zephyreis Chin epi eis quoque obcumt .m provinciis Quam ς α ocu en, ut fι ad Borealem partori, ibi alta cit arbor, seu Pervirens, quae ad vias plat. adur 6c in magnis aridiis, ut umbram praebeat, idem sit per ramum alius arbor et, si per almot tempus terr tibvolvatur ac dein ad

truncum disse turta transpliseuit; minensibus vulgo vocatur Tyc et, doctis vero Non , in aedium tectis etiam crescit, quum per avium fimum Hus semina yiciantur, atque ibi serantur, unde & ipsis dicitur ναι Uri g, h. e. avium Varing Arbor L an , quam Portueallici seriptores dicunt

in regno Conga crescere, nulla alia videtur esse arborta in Varingae species , unde & verba Carrati. primo Minc. mp. I. hic subiungemus, quae e

sumpsit ex Philippo pejeua.

I. Ner Ο Ilo Miten, geb o M tis lyli ilippus P, In insula Ganda sita ante ostium fluvii Ganra. qui in γ-tem regni Gango perfluit, amor crescit ab incolis En Mida aicta. quae alta est, semper viren . ac sinis gularis naturae, ex ei enim ramis, quos alte extemini, filamenta quaedant seu chordae Gependem, qua terram tangentes radices agunt. sic arbusculas emittunt.. talique muta propagantur. Sub exteriore harum in

rutu cortice alter reconditur, innuem scirmansiouturam, ex qua contusa, depurata. & per longitudinem ac latitudinem extensa vestimenta formantur. quibus vulgus tam mares quam Avianae suum tegunt

corpus.

supra a. ln Malloehi deseriptione innuimus,

ex relatione quorunum Sinensium . illorum arborem unam eantamque cum hae seu saltem ejus speciem esse, magnam enim similitudinem gerit cum parvi- sotia , .ringa, qua in sententia adhucdum perleum ramus , donec certioreni hujus rei acceperimus relationem, in ea autem confirmor, quum anno I 677. ex Bantam justi adserti ramulos quosdam istarum v rimrarum quae ante regis palatium locatae sunt, de

qui inenses ibi habitantes sepius tellati sunt.

in iis Culini, cum seu Agauoebum latcre . ipsosque odorem istius cerus temporibus observavi e , de resi euniam obtulisse. nolebat autem permittere aliquid ex istis arboribus detruncari, multo minu , ut ex. stirparentur. Istarum itaque ramuli eum soliis ad me delati omnino conveniebant cum prima seu alin V,

ringae parvitaliae specie sum descripta, qui in ramulos plures divisi erant 1 quihus folia insidebant

qualis magnitudinis, binos nempe cum dimidio . dc tres cum dimidio digitos tam , caeterum ejusdem larmae . atque tenuibus venulis copiosissime Mrtexta. Sie quoque in Uliasserensibus insulis vetustam Uarinis radiem exstirpavi, quae in rupe ad litus locata erat, quae intus ruffricebat nigricantibus venulis peditexta, dc ad externam faciem verum reserebat Agallochum, nullum vero peculiarem Birabat odorem, sorte quod ab aqua marina emi conspurcata. Quid Maluisse, de aureis storibus referant, quo homines quid im fortunati in hae invenerant arbor supra capite primo relatium scit, si modo pro aureis Ium. Hi floribus gasecta gelaena bes. in V n lavi I rando, vastν δε -d - rivire Coama, die em omne υ- ου Inonium Q o ipseM. Naas ren Mons vera da Iesandres Ensa

146쪽

floribus non habuerunt certum quodium luteorum solliculorum mn 3, qui ad digiti articuli magnitudi. nem aliquando ex hisce dependent finiis, ct instar auri Diiacet splendent, qui nihil aliud sunt nisi a in rea aurelia seu Christi is, quae post paucos dies inferne dehiscit, nigrumque emittit Papilionem, qu. Iem ipse in juniore Varingae frutice, qui ex muro

domus meae excreverat, inveni, quae ex Erucis s bricatur in hae propagatis arbore.

Rummi Adpendis hisce auctis

Sinensis quidam jactat sese in Iava ad inferiorem

trunci partem Varingae parvisoliae binos invenisse fores, masculinum nemne de femininum, sormam gerentem c otia seu Carthami floris, plerumque bentem. atque ille maris circa apices ruder admo. eum seu lascus erat: Per hune florem praedi at tuam maxime divitem isse fuisse: plures Varin peetes ob mini in Horr. Natio. pari. I. Fig. , 6, D. 38, quarum prima Bis Areasu Varinga pia Mia videtur esse , reliquae quatuor adfines qu

Tabula Nonagesima

Ramum exhibet . quae Reus Maleari a Mis Mali eorunci, metu exum parvo rotundo vo ut iunot. ad H. aia ιν-. 3. - 1s. ubi vide reliqua.

. c Vana Uaringae trietes exotica est in insulis hisce vane ινδε ρε σι ν Marinonis renoremiae laeta Orientalidias, ibi autem ex lava delata, ac proin- dera inserisbe Dianam, Geb addaar goraet ist

fimi re M. Frumis plerumque maturescunt No- saymen. De ope umebun met men o Inaris in N, vembri eg Decembri, raro autem in arboribus obser- ennin m meetu re, Geb men vindυ ratam Mn is ruantur, quum mes nimis cito illo devorent, nec di men. om datra de Mogelim ad te voeg α Muten, Mabo iatum etiam observat haec arbor tempus, frictus nova- hymen preMratra vari vorat mento visos, a re que producendi lalia, aliquando enim bis in anno, et mi vi me avi in ιμ- , rami asserens, diari saliquando omnino nullos dat fruinis, saepe ctiam in Mest is ovi aan de rene et vi nisi dan blata tiatin metuna arboris parte nil nisi nudi conspiciuntur rami Omebun gelado. fructibus o sti. t obsoὐavi plerumque arborem hane membri ad n hebra opteter, at is mis in Decemberaan iaetu sFmonium soliis esse ornatam , quum ad Orientalem mea Dde tia ιο oas, Mn de oest de hari vanplagam iis esset destituta, sed teneris Minbua onusta, rra, en me Quebreia, die nisi te, mar naqui ina

147쪽

qui non omnes simul, sed sensim unus post alterum maturescunt, si ab avibus non comedantur, hi enim facilius illas summis , si baccae nudis in ramis mi pibrum conspectum venianta saepe etiam tota arbor nuda est, acu emortua e Tet, Corallium omnino referens, Gein omnibus ex partibus nova regerminat solia ac metus, vetusta vero ae decidua finia Fabius nigrescunt. Haee inies hisce in terris nulla vel rara admodum emi ut via ex ramis, ex pto quod ex crassissimis hine inde filamenta rara ex cant, quae ternam non adtingunt, contra citis rami quam tot illime extendi polliunt, quique nimis alte excrescunt, per pondus adpensium deprimuntur, atque ad extremum gruviesmorum ac longorum ramorum pali seu postes la ponuntur, ne nimis deorsum vergant. atque in te

tam radices mittant.

Hi e porro delineata est arct , quae in Amboinae ossicina lignaria ser aliquot annos uetit. ejusque imi nam aream occupabat raris suis gyris & sinibus, jus lati rami instar praesepis eram Lormati, ita ut Paulae per noti, in in dormirent, atque, dies hirci dici famo eramularent, ad tenera ipsorum solia depastandae observatum est, elegantem han arborem anno IDa. mense Ianuariis per nimbum esse eradicatam , uno die post illum, quo homo iste sepultus fuit, qui illam ante triιnta annos planta

verat.

Nomen. Latine Arbor cvirilieri , ae Belgiee Pus. iaar-Hom, in veteri autem India nostrie nationi dicutur Pus diram de Drs-ει Mi m. Malalee&Macassa rice citrumdi, aliis vero Malaiensibus Iavanis & ual restas Andriae, in Mattaram Randira, Amboim Armabu α φ Parea Dua, Banda Τemata Hate Dua , Loeliora Nis , h. e. --hrosa, blata ra Areti. in Horta autem Malalarico parte prima hin. 27. Areata, Bracmanis Bime. Deis. Elegantissimae ct maximae hujus Ibeciei M. bores inveniuntur in Iava, Baleya, & Celeue, atque inde, quantum videtur. per stipites hie in Ambo na& uanua sunt pro ratae, unde & armor Iavanica ab

incolis vocatur, in Amboit a raro obcurrit, ac Pulcherrima, quae in ossicina I aria locata erat, uti dictum fuit. anno Io I. per Graiotem ventum dejecta est, alteraque in littora per diluvium anno In

raptata.

Quantum risui, haec arbor nil exhibet, quod timu inservire potest, contra solia ac Duclux Pa tum praebent hominibus, vaccis, hircis, eapris, avibus . vespertilionibus, oc Elephantis, qui posteriore euncta Varingae folia maxime expetunt, tenera autem& mollia ejus solia ab hominibus eduntur tam Quinda; uti alia Ulang. quam cocta, caetera folia, non autem nimis vetuita ab animalibus: Fructus hominibus conducunt penitus maturi, hisce oblectamento, avi. hus, ae praesertim vespertilionibus, nutrimento inservientes.

Mulierculae Amboinenses crassissimum ex trunco vi. vellunt corticem, quem conterunt cum oryza & flo. rihus Manori in pultem . quam faciei & co ri in. liniunt, ad cutim poliendam dc depurandam, laepe autem tam rudi ter truncum hunc tractant. ut tota pereat

arbor, hi enim populi adeo rudes & pigri sunt, ut in posterum nil curent, si modo isto tempore, quum,liquid desiderant, illud conquirere possint; hujus lia ab illis cruda quoque eduntur noctibus festius, quum ex more suo per totam noctem ipsis sit can. randum. ut claram reddant vocem. Eadem quoque tenera folia cum eortitis mitto aquae ineocta illis proslint , quibus pectus lentis sputis & citharris et obpressum & repletum, unde maturescunt,& ad exispectorationem praeparantur. IIaec sprro arbor, meo quidem iudicio, per totam Indiam nota est, uti id mi es adfirmarunt illi. qui eam in India veteri, Gouzeraria, & Persa observarunt, immo penitus convenit cum ingenti Laam arbore, post Gammu in Persia seu veteri Carmonica desertata , cujus cuncta itineraria mentionem faciunt , sub cujus umbra ct copiosis oris aliquot millia hominum latere possunt, uti inter alia Mandri in mirabilibus Orientalibus lin. r. .p. 6. & doctus Oliaritu in Commentariis suis ad id caput de hac scribant. Dixi

148쪽

lonem nostram hane amorem vorare Pa- n hebri grasti, dat hem eme tritia Pastode boom

xi nationem nostram hane arborem vocare Pa. me.hoom& Pitua--bs- , quum ad binos primarios usus piam tur, an veteri nempe India ubique ad vias de in areis, ubi umbra desiderariar , sique elegarnesti mi ae sint, Indos lani gentiles plerumque uia liram mmam idolorum suorum seu Pasouen iis inponunt in cellula quadam ; ipsorum enim Mao philosophantur, senios nullam arborem nugis inhabitare haere, quia ἁ Amboinenses de cunctis Varingis cre.

dunt, quum adeo umbrosiae & ramis suis sint intrica. , qua in re optime naturam & genium cimmeri,

tum d intricationum exprimunt & imitantur. Talis G ju Bodi quondam in Maeassara erat loca

ta, quae, quantum videbatur. a Daemone etiam inta.

hirumtur, ex relatu enim incolarum euntti, qui eam malo animo quodam instrumento laedebant, in perruculosium incidebant morbum, vel in inopinatam in ruebant mortem, uti id Belso aciutori adcidit, qui non ex vera fide, sed temeritate quadam daemonem istum obpugnare ac Iacescere ausus fuit. In Bal a hane tam ample norunt extendere, ut elegantes cutioratique postes ac lapideae columnae sub iis exstruantur ; quidus et aantes marcellanae patinae inponuntur loco speculorum: Ipsius Ductus cm. dos comedunt, si snt maturi vcl susci, ipsoruinque nuclei interni granulosi & arenosi abjiciuntur. reliquaque massa cum San ang in olus coquitur, alii le- mi maturos sumunt fructus, in frusta conscindunt di exsiccant, quos dem oryrae adcoquunt, ut eo magis ventrem repleanti si illa deficiat, fructus vero contriti & euti inliniti ejus pruritum tollunt, uti di pulso contrito arboris cortice praeparata.

Nobis & adfirmare madent, aeque in hae arbore quam in k aringa larifolia, e . I. descripta. aliquanda argenteum reperiri florem forma Angredi, quem tanquam pretiosam gemmam servant, quum ex ipsorum opinione possessorem divitiis cumulet, uti supra indicatum est. Maeassarenses hane arborem multam propagant per ilipites ad sepes , atque unam alteramve ununt excrescere ad tenerorum soliorum usum, atque ibi veteres arbores quotannis sita dimittunt solia ,

mensibus nempe pluviosis, quae ibi per aliquot men. in soliis penitus sunt orbata, uti aliis in t ionibus id hyeme obtinet, quodque huic ari ori pecvitare est prae aliis indiae arboribus. Et licet haee arbor Pit Dar dicti, dc in aquosi India erescens parum differat RG lndo lana 2 Persea,

ouae ex ramis lari furavis emitti m liniri mi 'vi iiii illa non observatur, unae eaedemque tamen sunt

cies, quum solia mitiusque inter sese conveniant. quoque melius quadrant cum descriptione veterum Ficit, Indieae, quae ex Plinii testimonio Iiis. I a. est e. folia gerit inuar Amazonidum Peltae, quae parvarunt tricuspidata scutula. subtus & supra in obliquos aptem desinentia , & instar crescentis lunae cornuta, ae superius exeavata, quam floram haec folia quo. dammodo aemulantur, vade & Poeta Metilius 2 ei.

eos libr. I. canit:

x in den Potit Virgilius di acidos lib. I. zitati Dueit Amazonidum Lutatis agmina Peltis.. Fructus testatur Pliritu smiles esse Fabae, 6 Themphrastus Ciceri, quod cum hisce Varinis etiam conis

venit.

Areatu descriptio in Horto Malabaries exhibita non multum a nostra differt, excepto quod Areatu soli aio longum ac angustum desinant apicem, qui in nostrae amoris soliis non obsematur, illius fructus maturi ex auctoris relatu non nigrescunt, uti in nostra. quos mite auctor nunquam maturos observavit, in illo ite memoratur, Indos Moriam gentilium id tum Vi tun sub hac ar re creatum esse, unde dc huic bori divinam tribuum gloriam, atque apud nostra. tes Daemonum arbor vocatur . ipsi autem virtutesa eribuntur, radicis decoctum propinatum capitis vertiginem tollere, sanguinem depurare, labresque Ientas curare. Cortex vero in aqua contritus & inlinitus Ulcerationidi depurat ac phlegmonein tollit.

In quibusdam itinerariis inveni hane arborem Indico vocabulo denominari Casta, ac Perseo Lia, inter alia nobilis Gallu l .emus addit in tomo secundo otinerarii cap. 17. Cau Nacis lamulum sub hac quies.

149쪽

cere quum fistula sua ludiet item Ram jussisse hane

arborem colere ob mirum erescendi modum, qui cultus postea in idololatriam degeneravit, isti enim linpuli semper vulgus admonuerunt tales colere res, quae miram dc vulgo incomprehensitatem naturam α escendi modum habent. In Herodoto & Curtio etiam levitur Bracmanes hanc coluisse arborem, unde istius superstitionis antiquitas patet. In Guora in incolae ne solium hujus arboris audent decerpere , timentes intra annum sese hane ob rem morituros.

Taluti Nonages a primu

Arboris exhibet Onesiorum, miris oris &emnas ramis

sese extendentem

Tabula Nonage a Secunda

Ramum exhibet Arboris c umis . ubi ici una rami pineo . in alterammis eoalpiciuntur. A. Fotum ma ori repraesentit foema. B. Furim geme m.

Caprificus Ambianenses. Goud . Habuol.

JAm quaedam describemus gemera. quae ad Capris in

maia adcedunt, ac cum varinga nullam aliam gerunt adfinitatem, nisi quoad mictus de laer Binae eius inveniuntur species, quae mihi dicuntur Cupr heus eseudota, dc Capri tu G artaria. Primo Cani us --MUs E etiamta, multas iterum habed varietates, ex regionum varietate , quas omnes comprehendo sub binis speciebus, larifolia nempe α aratisi ilia. Lati fata Gaudes alta est arbor, satis erassum gerens truncum , cortice pallide cinereo dc glabro obductum, qui prope radices in magnas de sinuolas alas dividitur, Mus coma gravis est dc ample extensa, paucos ea. men gerens majores Oc incurvos ramos, qui in summo in plurimos minores dividuntur: Rami autem majores nodos sunt. 6c in brevia divis genicula cirraculi vero geniculorum non undique ramum ambiunt. hi in junioribus etiam observantur truncis, ubi iactus dependerunt, si e & ramuli quoque nodosi sunt, in minora genicula divisi , ae uiridi obducti cortice, atque interne albo de aquoso repleti corde seu medulla instar Sambuci, hisce solia insident arcte sibi juncta, loneas insidentia petiolis, haec autem sint magna, cordirormia, quorum quaedam sunt ro--diora, quaedam acutiora, dc inserius rotunde au. riculata, prim petiolum quinque nervi concurrunt, ad oras autem non sunt serrata . sed integra, palmam longa di lata. Juniora vero tolia longiora sunt α majora, pedem nempe dc ultra. lo,ihi, novem dc de. cem pollices lata, ad oras parum serrata, rugosa, faceida . superne pilis fimis scabra 6: hirta, ae prope petiolum rubra maeula notata, uti & nervi ibi quodammodo rubent. Vetusta autem folia glabra Duntdc aequalia, ac line ordine ramis insident. qui in plurimos breves ac pingues dividuatur ramulos laterales. Haec

folium en an mi Olium.

150쪽

146 HERBARII AMBO INENSIS

Haec arbor flores non producit, uti nec omnes V ringae species, ejusque tructus ex triinco progerininam, atque ex vicinis ipsi crassis ramis, immo saepe

Liber V. eap. VIL

tam Lumiliter, ut ex radicibus elevatis excrescant, plurimi vero simul dependent ex brevibus racemis insta Uvarum , crassis brevibusque insidentes pedunculis susum incurvatis. Formam quoque gerunt ac magnitudinem femi periectorum Ficorum seu Urollulorum, vel instar majorum stlopeti globulorum, quorum quidam minores sunt, ex rotundo plani 1cu com pressi, ac superius profunda notati foveola seu um. hilicati. Externe pallide rubent. seu incarnatum gerunt colorem, albis maculis seu punctuli notati sunt, non protuberantibus. M planis & glabris, intus alba re picti sunt ae dura came instar Raparum seu Nucum avellanarum recentium, cui ad interiorum partem ad. haerent plurima granula more Pieorum, ted sicciora sunt, in illorum centro eavitas invenitur rhombo etis Ductus hi incidantur. . Oui penitus maturi sunt, non ita rubent, leu na. vi leu sordide albi sunt. nec sapor amborum valet, scini maturi enim rubentes esui quam aptiui mi sunt, i siorum vero sapor est saluus, ει aquosus mievi adstrictione, quasi esset mixtus ex Cattinera cRapis . indigeno stoniacho dc ori salix gratus, nostrae vero nationis stomachum gravant, atque obpressionem caussant. Fructus porro. sol ia, & eortex cauciati, prae.

se=tim ille trunci copiolium mittunt lac album, uui a

servantur Go tempore juniora plerumque demittit ι3, in metien ιυ - ω etyuro Reblae miser.

de colore proxime ad. is . aliaue mox viscosium

est, si aliquamdiu steterit: lFructus potissimum Iunio dc Iulio in Myso . De xmebun xut in Pumm

I num leve est. Atque siccum aquae imum per euod tempus in ipse summarat, sed sensim

findit bens gravescit, ac landum petit. Alae lidius gerunt lignum, venarum Vorticibus intricatum, ac sinishus suis elegantes formant crateres occellulas, inqua.

bus aqua pluvialis stagnat. Valles amat frigidas . per quas fvuli d mme, ut

: i ichium de , ita ut ibi si via

altos murcis exstructa. ubi plerum ue haec arer rem ritur, quae pluviosis mensibus trinibus adeo est ulla, ut totus mineus ruber adpareat. Secundo Gyrificus meustifolia similis est amor, hrevi s dc geniculatis ramis ornata, qualis & lamor truncus est, ejus folia sunt longiora dc angustiora, imnar oblongi cordis formata, inserius eundi au lix donata, in medio autem lati lima sunt,

sex, septemoue pollices longa, quatuor & Iat rmuri ' O diis 'eu ' gla a penitus. ἁλ- a. etenuisen ra mens P, zyn ora estim, e

rubris mactilis prope petiolum notata, ubi Mnder renue tandenaanden ranu. --yonge, viso

ζ inti, nee rubentes, sed Rensim squallide lutes,

nec unquam molles, in siccis tantum mensibus maculas qua viam contra hiant rubentes, Intus Vero repleti sunt alba de dura carne, granulaque de vitas lumuli in priore, nec crudi sta edules sunt: Contra tenera huius speciei solia ad cibum magas expetuntur quam praecedentis . tam cruda quam cocta, quae la.

SEARCH

MENU NAVIGATION