Het amboinsch kruidboek, dat is, beschryving van de meest bekende boomen, heesters, kruiden, land en waterplanten, die men in Amboina, en de omleggende eylanden vind, na haare gedaante, verscheide benamingen, aanqueking, en gebruik mitsgaders van een

발행: 1750년

분량: 516페이지

출처: archive.org

분류: 식물학

161쪽

Tribula No Oge a Septima

ramum exhibet arboris Ortim e navim G .a dictae.

OBSERVATIO.

Dit is de Sebessen in de Apothectra vin mis in Tra

CAPUT DECIMUM TERTIUM.

Baneudus duplex est, prima vari Atissima est angv. insolia, quae mas habetur: λltera est lati iblia

seu semina, forma autem non multum diiserunt, quum vero divorsum praebcant usum , cuique singulare inbuemus caput. mimidus aneusifodia mediocrit est arbor ι recto adsurgens, sed gracili immo. ejus rami liint lenti, inferius rotundi, superiux quadrati, virides, ac quOda inmodo in ampla divisi genicula, lai terstitia vero hisesea sunt, foliaque bina tibi sunt ad genaeula cruciatim obposita, ita ut bina paria Cru m Torment, non autem seme' certum hune ordinem obtervant. Vul garis iant tormae, octo novemque pollices longa N- nos & tres lata, sensim acuminata, ac Lansi foliis

quodammodo similia, superne obseure viridia & glabra, paucis incurvis cottis distincti, saporis amari. tis et ingrati. Ex soli oram alis viridia excrescunt capitula, formxstro lorum Pini, magnitudine Prunorum, quae mineris verrucis videntur Composita, quaevis autem verruca papillam refert, ad basin m regulariter pentagona est, stipe ius vero capitulum albi eat. & sora- minuto notatum eae In cujusvis apice longum, an

mirum .di albicans erisitur inatum, in summo latis muni hastar remi, aloe ectam 1 mul filiud albicans capitullam, quia sese aperiens flosculum exhibet ex quinque, rarius ex sex albis minoribus peralis construriam, in cujus centro totidem brevia Leantur stami. na, petata ista oblique & extrorsum flexa posita sunt uti in Papayae storibu , cum quibus hi fores multum eonveniunt, licet multo sint minores. Superiora illa petata remi formia remanent, licet stos adpositus O. dat , uti &, antequam flores progerminent. excrescunt, atque capitulum undique squamosum seu radia. tum conmtuunt; hoc vero dein excrescit ex rotundo oblongum , mrmam reserens Nucis juglandis, quae a gluma lepurata est, estque plerumque viridet&du.ri , sensim vero flavescit, ae squamae decidunt, e lorem servans macurarum Uvarum. Sub suavis au- . tem verruca intus topatum est ossiculum sustum uia in Malis Cydoniis , res an que caro aromatica est,sSpori, austeri & amarieantis. Actoris lignum albicae seu flavestit circa eor, in inferiore trunci parte rubet, estque satis durum dilentum. Radices interne manis rubent, uti & ipsarum eortex ab interiore parte: Folia, fructus, cort cx, omnesque hujus arboris partes recentos abruptae velabrasae peculiarem sundunt odorem non quidem in-r itum, sed ad recens faenum adcedentem. Fructusn edulis est, ex pto apud silvestres Ceramenso. rimen. Latine Baneiatu angsifolia. Malaice I an-mus & Mntiau Gin Lauin Tematice com ωα,

ivanu. Macassarice Bra. s. Javanice IV Ingetidu.-us. In cunctis crescit silvis, potissimum vero circa loca maritima in Moluccas. & Amboina, in occi dentalibus insulis minus nota eae n. m. ur.

162쪽

LHu. Plurimum usum praebent hujus arboris radi- Gebmik. Hu mve reisui dero bum D taurem, quae multum adhibentur ad lintea & fila rubro in de Gorteis, dis vre morderi tot ma te tingenda colore, tam solae quam cum ligno Sappan men eo limen en garo, M alueu ais mei S nati buut mixtae. Moluerant crassarum radicum cortices su- pn- gr. 1 ubiviaeam a ramen desera: rs Gamunt cum tertia parte corticis A soliorum arboris te morulen geladi ι, meterendo deesse burs en biale parum aluminis, in qua mixtura lintea ma- rm vo talia, en reum ei me A. n. Lin sucerant, ouae pallidam exhibet rubedinem, ad Mini- 23 dan 't Erine mehen, een besurum rodubria. um adcedentem, nihilominua tamen perstantem & res na de asenis tremende, n et te min vas euperpetuam, cum colores Am inenses praeferunt v, hesentet, quem eaeum de Ainis in re mere bis vacibus. M salenses & Iavani meliorem habent me dari vano leo de. De Malvoreny amis ut um, qui has radices cum ligno sappan vel alio riter. dis δευ morulen met S Pa' --t δ aria re ruos ovis rubro tinctorio ligno conmiscent, haec enim in mi ut verme Ten, etiam du Bancudu uan alle odia cunctis rubris coloribus tinnitatem dc inten- rode colaurea de muli beta, en bacen ς Hu ruing. se rubrum coloris gradum conciliat, qui inde instar beta mo, d Iti cor δε- ub rota tirid. Rubiae rubent, folia quoque ad Cassiambae colorem errem merdenos strideruca Dr a verrata .eistat, oma ibentur, ut eonstans fit. Si minius eoior vel igne. de Mise vWi heia te ovem. Ati men Monis Utim us desideretur, cortex inferioris trunci eligitur Cum νοοί euii verrueri, eto nemi men de Abys en bl eraneortice & mliis radis, excoquiturque sine kaimanti- - IAlia, en seu her longo Suppamh et, Ona mgno, siue hoc enim nunquam a uiritur Ruoiae zolor. do dit udod de eotiuis norit O-νοω. Recentes quidam pueris exhiben omedun- neve cis ebet et o αυ-ῶν Underite ea dos ad aMominis vermes expellendos. Si rad em in ora da 'ar.nen do talis este Dori. Ati cera vortelanaqua marina nuo stultient, incarnatum plerumque histos in rae mare civiun, M mertinete Germans in. adquirent eolo emi Philus maris solia aliquando ma- ea at M. De m. ortu dit Monesen ver esu gnitudine diversa sunt a vulgari mrma, ita ut medio' ten in grast e Dan gemeene daante, radat eria subsequentis seminae reteranti Mercatores has de mi rim Memorenvan 't via n e 'en re ori saepe radices in fasciculos conlevis magna copia ex Du. De Loo uident eris domi ci ci a m Am mei

Tabula Nonagesima O lava

De aut- en negenti se Plans

CAPUT DECIMUM QUARTUM. XIV. H O O F D S T V K.

H Ee arbor non ita alta ac rem est ac praecedens,

sed crassor, magi que sinuosa, O miro cortice obducta. Hus multi furit maiora, ple- αγρο 1 ramam longa. binas ira tinta mil. 'dam binas spithamas longa sunt, ac fere unam lata, quaedam vem minora, iunt enim diversae magnitudinis, bina stri sunt obposita & cruciata, brevissianis& curtis insidentia petiolis, firmis in ramis intus comearis, seu aquosa medulla repletis. Hi rami peculi rem oescendi habem in dum, sensim enim ad sup Norem partem quadra nam adquirunt mrmam, ac

vireseunt , in summo flaccidi α herbacei, in ampla

divisi genicula. Ex quavis ala inferiorum latiorum alter excrescit ramulus, quorum quatuor simul erucem mmant, sunt autem multo tenuiores, nihilominus tamen firmi, in. ferius rotundi, in superioribus geniculis quadrati. Latus autem majorum ramorum lateriai ramulis obpositum per longitudinem sulcatum est, aesi ramuli isti in hoc Rissent obesus, latera vero bina exter. na plana sunt seu ventritola, in subsequenti autem genimio econtra eadem latera sulcata iam, horumque lalia multo sunt latiora & rotundiora, quam praecedentis, oris aequalibus, flaccida, elabra, de fere sese nita, intense seu ociscure viridia, quinque ac sex eostarum obliquarum ti sinuosarum paribus peditexta, quas mecidum χlium in superiore ejus parte

inaequale reddunt, extremum ramulorum herbacem rum terminatur in eapsulam, in lateralibus vero rumulis fructus e si citare Foliorum odor gravior magisque molestus en praeredentibus, ad sambuci odo. rem adce.cas, qualem 6 recens gerit de motus

cortex.

Fructus solitarit dependent. semper millo directe

positi, aes locum decidui latii suomerent, magnitudirae 6c Mima vulgaris ovi, istis quoque verruculisae pamllis donati, uti in praecedente, inserius sunt crassissimi, virio coloris, ct duriusculi, hi vero squa--ει itis petatis destitu tur, quae in mare observanis

163쪽

tur, cuivis autem papillae flosculos inponitiar loneo collo donatus, ex quindue, rarius sex, albis petatis constans Ectroisiuin nexis; uiaturi mictus mollescunt

quinummodo, coloremque adquirunc uvarum matura.

rum , intusque similia gerunt granula, qualia mas ha: bet, sed majora , hujusque caro succosior est. Sapor melior est , ae quodammodo edulis incolis, neutiquam vero nostrae nationi, quum amaricet, ae matura hu- fluctus facile patreseunt, si in terram decidant, lacidumque adquiriint odorena instar stercoris; Lignum mans albicat & ino trux est quam maris, ac Paucam vel fere nullam habet rubedinem. Vimen. Iatine modus Malaice Eano. du drian Maar. In Banda vocatur Meu au. Reh- a nomina fiunt uti prioris, cum adjectione latifoliae seu seminae. Maraiiarice Bara dicitur. I M. Ilaee arbor non ita iose erescit in silvis quam p cedem, ted potius circa pagos & agros cultos, in hortis etiam de circa aedes plantatur m vulgarem ejus usum. in re Medica. M. Hujus arboris soli a potissimum sunt in usu, sed sui radires ad tinctoriam artem non valent. Maxima & latissima ejus eliguntur solia , cumque Ca- lappi oleo obliniuntur, quae ad ignem calene, acci ca totum abdomen oc lumbos colliga, ad ventos crucitatemque abdominis expellendam, contra dolorem Colicum , illumque, qui post partum mulieres excruciat, vultatissmum est remedium apud ineolas talibus in morbi . In doloribus quoque . qui a tenesmo dc Dysenteria mussantur, eatefacta maee mlia his dodie dorso de lumbis sunt adplicanda, unde dolores mi.

tigantur.

4n dysiuria. quae quibusdam in annis mothus hic est Eudemius, ita ut aeris, calcea, di pituitosa ejiciatur urina, unde meatus urinarius excoriatur, qaotidie M. jus arboris fructus in aqua conteritur, Maxque succus per linteum cribratur, cujus cyathus propinatur, addita prius Mae a taleis albae quantitate; idem quinque fruetias eum aceto contritus 2 propinatus consumit 6t restaurat lienem induratum, mordumque I tu dictum, alii hunc in finem maturos edunt fructus,

qui incolis sapiunt, nostro vero populo ingrati sunt. πιι op No tepet de sol een bisemne ines em lam MD

Maeassarensum Bava Ambcinensi omnino similis

est, excepto quod erus fructus magnitudinem Grattimonis nigri, multum crudus editur instar L eae eontra lienem induratum , vulsarem angustilaliam vorant quoque Caneudu, uti & Ual enses &Iavani Boetidi solium cum illo Cajs Boaraus conscissum, Coctum, dc propinatum Colicam curat, hujus seminae cortex radicum addi tui ad filuin rubro colore tingendum, si coquatur cum cortice arboris Leba,

eum mitis Prameia seu Ar Leala, tinctura autem

extrahitur ex cineribus, tra in pigmento M. Boni Ius I . 8. eap. I. illam Iavanice vocat In eondou , qtie sine dubio corruptum ein nomen Mau-- , ubi dicit Iavantia illam adhibere contra dys te iam dc Choleram. Item contra vitia pecviris, Phthysim, laterisque dolores, si ejus fructus sub ci. ribus tostus edatur. Ipse hunc comprobavit Onera Haempto , Husque χlia ulceribus de vulnerihus immω eurim generant et eicatriam. Sal per Metem Chernicam ex λliis extractus depurat de curae omnes malignas ulcerationes, ad quas in nos omio Batavim multum adhibentur, ibique vocatur Arbor Consolida Indua.

OBSERVATIO.

CAPUT

164쪽

CMUT DECIMUM QUINTUM.Arbor Alaminosa. Leba.

HRAE est pusilla arbor, crus plerumque crassa, raro viri crassitiem habeti Hus truncus non ve re rotundus est, sed angulosus, indit Gajani; corticem gerit tenuem , externe glabrum, interne al- humi hccum , ct fragilem, ita ut vetustus cortex imteger ab arbore separari nequeat. Rami sunt duri de firmi, solia inregularia sunt, Lansi foliis quod ammodo similia, sed inium, magisque cum Cerasinis vetustis convenientia. ab utracue parte acuminata, non crassa, attamen firma, glabra,& laete virentia, sex pollices longa , binos lata digitos, ad oras maxime & tenuiter serrata, non autem acute, subtilibus ct incurvis costis sonata, saporis primo dulcesicentis, dein ingrati. Ex soliorum alis brevis progerminal PE. tivius , qui in quatuor vel quinque alios minores ut, dividitur, quibus acuta & viridia insident opitula,niagnitudine seminis Sinapios, quae sese in fiose ut aperiunt minimos. in sex apices divisos. nuneam in totum apertos, sed semi-claui , in hisce stamina

quaedam conspiciuntur paria, antheras Iuleas gerunt a.

Fructus itidem fiunt mulli instar Pisi, sed planio: apice incurvo Ornati, instar tenerorum Mareae fructuum Intus ossiculum reconditur suscum & nigricans, su. perius planum, inserius angustum, granulosium quasi.

Arboris lignum est pallidum, album, rum, ocIentum instar Cosassi ; floret autem pluviosis mensi

bus.

Alii ven. Latine Arbor aluminosa. Ambolaice Lecta. Locus. Raro haec obcurrit arbuscula, immo vix in Amboina, & tantum hinc inde in locis apertis ac montibus. In occidentalibus insulis penitus ignota est. Ubiis. imbomenses hujus arboris foliis ac cortice utuntur loco aluminis ad rubrum colorem tingendum, quod peragitur supra memoratis radicibus gantiau &jem cuntiis enim pigmentis con tiam ad. dit, uri in ora Cormandelenu hunc in finem adhibe.tur herbula Sur, praesertim si supra memorato Chu mutantur, tum hujus arboris folia ae cortex sum. tui iant usus, quorum desectu pigmentum nimis pallide rubens esset. Idem quoque cortex & solia cx-

mitti regiones ad Dug ndum.

Tuula Centes a

Rimum exhibet Arboris His se.

GAnitrus inter altissimas silvestrium arborum nu- Anitrus is mode eme Dan de Metile M t.bomen, merari meretur, estque proportionaliter crassa, m dia ira aduream, este, mei Leen Neede his n. sed non amplam gerit comam, quum ejus rami dorus de boσι-ta here mes m boNRaan, Hiareumajores plerumque in altum erisantur, qui in longos in tange en ranae Derten, Gar aias Raan de Maderenem gracilasque dividuntur ramulos gagellosos, quibus so. ita, et i s in Uen legem mi ander, zommige . 3ia insident solitaria, aliquando autem per ordines ueta, mede na de M IR4ladem geri rede, δ 'tobposita, quaedam voci inregularia , Cerasinis foliis ue pM M. Leba, din tanger, nomen:6 G. en 7. similia, seu illis praecedentis Leba, sed longiora, sex menisu, twee duo breed, aan de Mnun zo donater ens*,temque pollices longa, lusos lata, ad oras obscu- ID Metaagt,aal mm προω3l helonen λ ,endas missre ac tenuiter sertata, ita ut vix dignosci possit, ac na Doro tor, morti glau, mel sulι iere rilbejes, en opplerumque in summo serrata sunt, suntque porro gla. Hrte fletis sa de , na agrer roe I ; de a te vestina tenuibus periora venis, brevibusque insidentia Vordis ti νοοd ais e re ge Oiate Meas, ta Σερ Getidia petiolis, in interiore parte angustata; decidua vero net aan do bum ba gen. o mirent de tradas de uehien rubent instar cancri coeti, immo multa in ipsa rubent ruet , et ar a men detraho van erreti renen an, arbore eo tempore, quo fructu maturescunt, quo em te me er, atro h met uno myn boum antiren visiore his amor e longinquo dignosci potest, coque sue t. mams, quum coma sua supra alias emineat arbores. Flores rest sotia progerminant, qui breviores sunt, Nel bιω3MI mort alter debladerem, demesse ess& adunati in ramulorum summo conjunguntur, race- dan maι Hrter et , en det op invi mder μ' vu3ttersami autem floriferi simplices sunt peti Ii, tres. qua. der taxitens, de νιο--trosses tynen eide se lues, , d tuor, ac quinque post folia in ramulis progerminan- en I. Uter de blaseren aan de Usiens, gelis aan de N

165쪽

Quisque vero flosculus sing lari insidet longiusculo duolo, calicis sormam gerum , vix diniti unguemigiis , ex quinque albis & acutis formatus peralis,

quae nunquam penitus aperiuntur. inter haec quinque alia locantur petata, luperius in multa tenuia divisa miramin, tera interna pars repleta est penicillo minore ex similibus flamentis composito. si sores per semi diem fuerunt abrupti. mi irascunt vel ri, t. totusque smul decidit eo culus, relinquens crugulum pirullo coronatum, quod in fructum excie. Folia tum sine oriun ocata sunt, sed at M sbi juncta in ramulorum , qui in desinimi. Iedo Memne μοι ep em Uzstia' tot ac trit stiti

per semi diem fuerunt abrupti, mi irascunt vel rio dag Nismara χροί, -ia mars of acta , en het

piem, uti in Varinis. Fructus mittarii dependent niti vin Di, oba am de Varinsa. De seuerum bu longis ae tenuibus ex detritis. qui persecte hphaerici sunt globuli, paulo majores glo lo sciomti, primo virides, dein caerulei, intermixtri purpureo colore, exterius quodammodo alabri, sed rugosis simul maculis notati. ac saepe minoribus tuberculis 2 venalis dii tincti, intus ingens recondi uirosticuluam rotundum, pauca viridi tectiam carne, non autem saecosa, sed fragili , ata arena adspersa esset, saporis austeri, in penitus vero maturis ac deciduis, vinosi quodammodo, qui fere edules sunt, ossiculum durum est, sed in quatuor vel quinque segmenta dividi potest, inque medio persoratum sere totum est foramine, est e

porro per totam cius peripheriam foraminulis ac foveis notatum, unde penitus granulosum adparet, Missi a vermibus exesum esset, quod tamen ipsi elegantem praebet formam, putaret enim inperitus tali modo per artem esse elaboratum , inaequalis autem sunt haec ossicula magmtudinis, in- vulgaris globi selopeii, plerumque rotunda, quaedam vero pyrisor. mia, media sulit instar globula selopeii manualis, minima vero instar pisi fusci, quae in una eademsue

tali modo crescunt arbore. Invenitur autem ejus i cies, quae plerumque minores gerit baccas, cujus sinlia contra sunt m a1ora quam in vulgari, novem nem. pe ac decem pollices lono, tres cum dimidio lata. Sic quoque tertia eius ob rrit species, sed in Am- inararimina, quae minora etiam gerit Ossaeuia il- Iis mox memoratae speciei, haud multo maiora vulgari piso, ab utraque parte parum compressa dc plana, lulcis eleganter xcavata , quae etiam omnium

pretiosissiima sunt, & in veteri India mercarurae haud vulgari inserviunt, quinque illae suturae exterae vix in bili lo adparent, si vero perforentur, sacile sc-

cedunt ac eccidunt, minima vero sunt duriora, ac peris forationi resistunt, magna species ubique inviὐissi

arboribus decidua reperitur, jus externa vero cumputruit caro, cinerea est, nec aestimata, quae autem a vaceis vel avibus c- Δ--.--r siruinam iterum emittuntur, in suscum vergunt colorem, quoque

ningis iunt fuse: haec ossicula, eo meliora, ac magis expcuta, qui colo per macerationem in aqua mari. qu tammodo conquiri potessi Arboris truncus non semper restas est, sed pmmsnuosus, atque aliquando adeo crassius, ut bini vix

viri ipsiim ulnis complecti possint, ac prope radices

pareas gerit alas.

rius cortex est glaber, sque incidatur, flavescit. lignum pallide albicat, Drosum est. seu soraminulis perforatum, si per trans Gum sectum ovainetur, nihilominus tamen est satis durum di grave. Anni te pur. Fruinu maturescant iunio & Iulio,u,que in octobrem fit, arboribus decidui inveniun.

Nomm. Latine Ganitrus. Malalee & Iavantes aemleyice Ganit de Garater , quae nomina per totam Indiam sunt nota. In Celebe apud populum Bomen. sem vocatur Ma Sima. Am inice Armanu . h. e.

avium arbor, dum magni volucres, inprimis aves annuae ac Vespertiliones, eius comedunt rauctus, quibusdam Amue dicitur, h. e. arbor annua, quum Am

indises putent gallinas quotannis ista in domo mori. turas esse , in quibus hoc lignum ardet. Letu. Haec amor in multis aquosae Indiae locis m. ta est, maxima nas species in cunctis montibus, divitis lilvis Am inae, parva vero species rarior est, et in Amboina fere imota, minima mediae speciei in quibusdam etiam o urrae locis Am inae, maxime in montibus Om V in L timora, inter cu-H ossieula saepe etiam via inmoris speciei invenium

Majori

via d.

166쪽

,6: HERBARII AMBO INENSIS Liber V. cap. XVI

Naiori autem copia obcurrit in Celebe. in inpello Moensi. In oti tali lavae parte circa urbem Balim. haneam, Madura , Bima , & ouaedam etiam, seu rarae arborcs, inveniuntur in ipsa ualeya, ubi major

speetes caeterum vulgaris est. . .

M. Huius arboris lignum aliquando aedi fieris insci at, potissimum vero ad trahes resuperiores aedium partes adhibetur, circa solum enim non est durabile, raro autem ex silvis petitur, quum grave sit, nec sa-cile deferri pint, atque etiam oportebat ese lignum arborum, quae per aliquod tempus fuere prolaptae: Fructus, uti dicium fuit, a eunctis avium majorum generibus eduntur, quique decidunt, a vaccis, in qua rum stercore Ostieula depurata inveniuntur. Homini-hus edules quoque sunt, sed potissimum ex lusu, de ad tempus terendum, uti Pastores ac rusticorum pueri in Bal a illos edundi Plurimum commodum nraebent hujus arboris ossi Iaci nuclei, qui ob miram ipsorum formam grati sium,atque in silvis ab exteriore carae depurati inveniuntur, DPOrret autem, ut non diu fuerim prolapsi, quum sordidium ae pallide cinereum alioquin adquiram colorem. Cum cha autem haec ossicula non bonae sunt notae, sed illa tantum , quae haud multo majora sunt piis, S cleganter rusca, quae ut conquirantur, toti saeta hisce ossiculis conligendi sunt, minimique horam clim , rei neu simul vili venduntur pretio mercatoribus. li a a, Baleya & Madura tota horum vula um massa seu

tria mitiis ponderum venduntur pω sexaginta time rialibus. sque media di minima speetes sint electa, caetera abjiciuntur. - Media species plebi venditur, minima vero species expetitur a Benianis 2 Co is Ilietare beest men daar op C litis in het me ei Be gebis f. in Ἱ Oo term e de εἰ can intrensia Stra Balimban an, op x iura , Bima, en eo -- ων eo Bal 3 eteis, dor andeor de groote zosrte geme I

me a tot tri etaras geln de Hetaers m Mereu genso Misy gum. Ηet merse proot Nes men em de laris en semen. emtat a Mezens haar faetetoen sargenaam etyn , en dis o staminibus & Bramineis i qui magnam pecuniae antitatem pro hisce inpendunt, ita ut florenos alicum pro manipulo horum dent, si eleganter sint an-oulosa & susta juxta ipsorum sententiam. Haec autem perforant, inque lineas ducunt, atque ex regi sni, istius more collo vel pectori adpendent, uti apud alios eam Coralliis id fit. AEuhiopum fiamines ex his quo e formant Tasebeer seu rosaria ad precessu das rivites vero inter binos Ganitros aureum inter ligant corallium, unde & Chinetabus dieuntur Lima gin h. e. aurea & dura semina Codriae optime norunt veros Ganltros a spuriis distinguere, obiisens enim preuum adulterarunt haec ex duro quodam' i Iava norunt artem, qua Ganitros emunt cresce re in minorem formam . st nempe fructus modo

ne arbor pereat, hinc Ganatri non multum excre. stant sed pusili sunt & granulosi, quum alimentum Ductibus subtrahatur, quod novo inservit cortici vinei tres quatuorque umes uni adligant amento, euod puerorum brachiis & pedibus circumducunt contra incantamentum seu Caisgoran , caro exterior

ab Ut quoque editur.

Tabula Centesima Prima

mini exhibet Gamrri. Ibi Λ. ηυμι Garitri ossiculam staspimum denotat. B. ε

167쪽

ΑΝ - hae arbores innitri species habentur, sed

foliis maxime differunt. Catula a silvestris est arbor altissim . haud multo minor Gamtro, folia inregulari locata uini modo in ramis, crassiora & majora illis G Dritri, ipsirumque petioli prope folii ortum geniculati sunt instar Duraonis soliorum, iii inlualis sunt mmitudinis, a quatuor cum dimidio ad otio pollices lotm, tres quatuorve digitos lata , superne obscure viridia, inseme gilva, au tacitam mollia. in medio latissima, ataue ab utra- rue parte sex shptemve gerunt costas obitque admo-lun decurrentes, ipsiorumque orae sunt obscure &le dentatae, ita ut vix gnosci possint: mores serisere instar Ganitri. Fructus magnitudinem ovi columbini habet, sed inserius parum compressus & planus, supcrius acutus, laque maturi sunt, rubent,& tandem

obscure rubruire gerunt colorem. t brum caro C

terna Est obscure clutea, siem, sed mollis. & viscola, saporis dulcis & fatui cum levi adstrictione, nec

grata, intus ossi lum reconditur oblongum, collaris pallide cineres instar Nucis Moschatae, sed angustius est, multisque rugis distinctum,& foveolis excavatum instar nucleorum Garitri, non autem ita profunde; osseula haec cralsam habent tabllantiam, intussueu nicam tantum gerunt cavitatem, in qua angustus αtenuis locatur nucleus instar Canarii nucis, sta minor& angustior eli, saporis dulcis instar Catappae cum levi adstrictione. Lignum intus albi eat, in medio ex cinereo 2 s. seo variegatum, sibrosum est, durum, dc grave in. hae illius C Oe Poeti seu Arboris ana. ia Macassara binae hujus obcurrunt sipecie , dome. silea nempe, quae prope aedes plantatur, ac parvos S an a los gerit frias us Magnitudine Gnemonis. ANtera alveitris est supra memoratos prostri seu&s maturos, utrive tulit edules.

calcitiee Iby P, h. e. dentium sordes, quum inter edendum tuo mucosa dentibus adhaereat. Baleyi.

M. in Am ita non multum nota est haec adibor, copiossor est in Celebo de ualuis. LUM. Apu l Am inenses non est in usu , neque elus Durius, neque lignum in usum advocantur. in Isalcya vero & Macas ira tam circa aedes plantatur,

quali. in sivis. Crudos ejus edunt fructiis, qui &hine in foro venales prostant , ii t moditam orant

carnem, magisque ex delectamento, quam ut Iames sedetur, eduntur; ipsorum sanor maxime convenit

cum prunis silvestribus per gelu subactis. Hus lignum eth soliduli 2 durabile instir illius CUM P est, atque apud Macessirenses & BaleFenses

usitatum in aedium exstructiunem, quumque grave sit, in ulvis exsiccatur. ut levius sit, antequam deducatur , fructus oblongos reserunt Ganitros, suntque

duri & esset quasi.

Cantiteritam in Bal a crescens hsus species hah tur, cujus solium minus est illo Ganitri , ad oras

maxime & tenuiter dentatum, fructus illos reserant, sed sunt minores & rotundiores, primo virides, dein lutei, ac demum ex caeruleo nigri instar maturorum Canariorum, sique maturi, mucosi, saporis dulcis & satui, intus magnum continetiir osticulum oblongum, non excavatum vel rugosum, uti Ganitri. sed glabrum & cinereum. Truncus crassitiem habet Cinarii, ejus lignum exterius cst albicans, interius obscure cinereum , inque vetustis penitus inmeis nigrican , uti in veteri inju Ram ligno, est. que porro gravissimum vi durum. Balerenses hane voeant arborum Canduriam, ibique erescit in monti. hus Brattanae. In ina ignota est, semel tamen racemum seuoebus onustam ex L timorae montibas ad me adduxerunt, quos parvos itabam esse Cana

168쪽

II, 1 'renses eis fructus edunt, sed potissimum ex De Baloerr e eten de inubim, Me, mees Qt aifer. Ahimato. Lignum istis durabile est ad aediscia, V Mosi is durues in em Dino, --m dat bes rat aristi puero adeo sit Erave, ac tam lovge petendum, tu, en verre te dialen, dient bet ustor de meem mmnon e ducit, ipsoram autem reges per in- niet, et ar Mare serien latentis πιι memite stentem subditorum numeriam ex montibus id deduci u ι 't te brevis sepen, en obrurim bes m sis niubent. atque ad palatiorum postes adhibent. vin Mara buno.

i tu, de mollius gerit folium, ejusque G tus sunt hee' em grooter en ragier Naa, de Muratam Meter enduleioris Et gratioria saporis , magisque haec arbor migma rvm sinaia, en meo golara. plantatur.

Tabula Cediti a Secunda De Mndret en tweiae Maas

CAPUT DECIMUM OCTAVUM. XVIII. HOOPDST V K.

HEe arbor crassum, sed non altum, gerit truncum, mera ren diasten, det gem boransam, in 'i'

plerumque tamen altiorem Limona , glabro ae I meen Deger dari em U---husim, mel em est e. cinereo obductum cortice polia inregularia era me se se. De viderem saan tonderseris, illaque Datin Candia reserunt, non denta a sun , ordo, en ge43 an due van Daun Candat, o sints g sed integra dc aequalia, juniora autem leviter denta a rarit, mar met essen randre, Geb 't imge Mau ti m sint, quorum tamen anoli sensim exerescam, sum' gerunt, mens- --των travi graven, a. umenque quatuor pollices longa, binos S tres digitos la' ΔΜ, st. en I. FreM sed, mel merine ruisn. re, Pabra, paucisque mitra donata , quarum tres quaar vis 3. aster o deflees te tamen μοι , o, in prope petiolum concurrunt, uti in praecedenti latio. χ ο --δε Mad. Floseuli sunt mustos, brevibus racemis insidentes, mi bis πιι vn misereartige ,aan stris tres qui in Meras excrescunt magnitudine nucum aVella- ita rarassen .isaar uri metam besen, tu de νοοtte viniatum, sed rotundiores, raraque came obductae, Hs notan, grander, mel urei ut re be tred, e quae plerumque virescit, accito putrescit, si in terram oeli meo gruen , D, en Mast a ut . ias M opriamo deci tit. suu hac durissimum reconditur Maculum, vallo, ar inferba deo Mer bardeseen, incier tremagnitudine globuli selopeii manualis vel etiam mi- van eo poloia. Eeι, o minare, renuom met metat jes enmis est, quod foraminulis de verruculis perforatum & mrauen' νιμ de Gariters, m et i horen Mepo Em est, instar Ganitri, exterius autem quatuor men sytis uri Meren, de horis laxo beenen, ias in protuberantes venae adparent, quae nucleum Perlom ver Hende, docta men han υ mar in a. e Menoem inludinem in quatuor clividunt partes, per bina vero

iamenis aperiri potem

allaeantem, qui saporem habet Catappae. Florea Plc- mes radaglar bire en δε- aan de πούρι renumere iramque decidiat, Ita ut hinc inde tantum unus alter. Man Misen ve sivinis in racemis excrestat. Reeens limam pallide flavescit instar Buxi, estque Hat versia bst ut ii Mee geri, alae das van ' .hmen, lidum, grave, succosum, dc visi sum, putaremquς disti, Draar, g, ens meri, en - raude radi homines lisum esse durabile, seu fallit . uti infra i em . ocu bet ren durabet botit - . maar 't --ge, ale abitur, e eoatra trunci cortex cst uccus, & as Lin m Meteiu etia morden, daar en tegenis de Iebor, modum s lis. des stamrerre, en horri Nomm. Latine U Im momentaneum. Malalee dc Naam. In t Latis Lundiminor remaneum. II A inire Petasistra , quod quidam interpretantur Dys en Amboinfra rigamina, 'e novi et nin v v x Heau Maris , h. e. momentaneum, seu 9uam diu gen Pegans Matta, avi D eeu egenhlia, V Mina menoeuli aperiuntur occlauduntur, quum tam ciso patre- nec monte π mroedaea, om daa bet αο Qt v ωι stati Tertiatice M. ooemavis Sal. Loeus. Ubique in Ambianae silvis crescit, etiam Pisais. Hel vivas o r ad in t Aiso Uehe , , αε ei rea litus; in L umore ramo urrit, sed copiosa larer da rari M. in Lemmor is Y tidie ne, vir renia est arbor in Molumis. ω- in de a lateor.

uti dictum est, videtiis durabilissamum, quum adeo in Y rerso a zim tur durabes. - dat laetorigi insolitum et grave sit, sed cum admiratione emerimur, Amaar is, mar mei vero mare, meta men Misaar. tam cito e mpi, intra paucos enim mnio Cotas dat ber Mer ιηι vermias. urant in v mmai - --nerat, rejo caussa sne dubio est copiosius liquor. 'er ianv in, Maar vanhon rud' et bet Ome -- Terea ense autem vi e tur simioris εc solidioris esse ε Συ de oormast in Her rimatamia, ectere stodiae subli,ntiae, aliquando enim ibi adhibentur ad potas ean droger en vaster narunιν is x , quant 't inera to-- vetusti urborum hariam trunci. Fructuum ossicula tyds -- ta mkn visunt , aer 't van otide flare- qaibusdam ad uti que apicea Polluntur ae perso- is. De oris me en ,3 2σ-- Ω- h de de undo gorantur e ex quihus amuleta sormantur , quae Amb,- se n. en em eat doarge, ora, en terregem,nensam mulierculae Nachiis circumligant, Coralliis die Minume Ambia eis V 4 - - δε armen d m, naturalibus-vel aureis interpositis, elmanter enim mu mae an re curiam e nerint, en tiun tu ra

169쪽

Sieeum lignum soco optime conducit, lentum e. nim mvet ignein, albosquc exhibet cineres, si vero in silvis computruerit, ingratum de acidulum fundit odorem instar vetustae sag nantie, tum quoque ex hoe ligno aeque ac ex sagu-medulla Crassi pinsumque recrantur cossi, qui in Mara Os Iucanos ni s de ingentes degenerant, atque ad alias advolant arbores, ut cibum quaerant, praesenim ad Samerum, ubi in Gorumns seu insumitalis inveniuntur, in quibus p tus exstillans excipitur, ita ut haec arbor genitrix omnium Sora eorum nigrorum habeatur.

Taluti Centesma Tertia '

ramum exhibet arboris, e m lianum momentaraeum est, Mab incolis hine μου Pet mina vocatur.

CAPUT DECIMUM NONUM.

Arbor rediviva. 'pareis.

IN euncti, Indiae locis cirea aequatorem stis Omnesaria res plerumque semper virentes sunt, ac proinde rarissimum eri arborem invenire, quae ex parte vel omnino euiuia sua dimittit solia, in praecedentibus autem libris quasdam deicripsimus, quae partim illa

deponebant, nullas Vero, quae ita ex toto ista amittunt, ae vicistim illis penitus orbae sunt quam haec, quam nunc desieribemu .

Medioeris est amor, ejusque lalia vulgaris sunt Drmae, de inregularia suatuor, & quinque pollices longa, hinos lata, paueis ac subtilibus coma pertexta, atque prope ortum ad petiolum geniculata sunt, instar fibriorum innarii. Fructus tacemosi sunt, sed paucismul dependent forma ac magnitudine ovorum Lais certae seu cordium avicularum, primo caerulei, dein nigricantes, dc uti maturi Canarii, punctialis quibusdam euris di albis notati. Sub pauca insipida exteriore carne oblongum reconditur ossiculum, formam g rens minoris Canarii, magnitudinem vero olivae culi vel paulo minus, quo hexagonum est, quorum tres anguli magis protuberant, atque nucleum potissimum trigonum formant, in acutum durumsue desinens apicem, qui in toto quoque fructu erigitur. an lorum porro interititia rugosa & foraminulix exeata sunt. acssi granulosa dcm rata. vel a vermibus exesia essent, uti in Canaria dammara id observatur, In tota autem arbore nulla pars reperitur, quae fmum spirat vel sapit, in no in ta , parces diviti bilis est, in qua oblongus, sieeus. 6c durus r condiis nucleus, in apicem quoque desinens cui adpendix quasi alterius nuclei auditur, ossicula quaedam maxime trigona sunt, quaedam hexagona ac breviora.

Lignum satis grave est, solidum, α tignis quodammodo utile.

Anni remptu. Fructus in orientalibus observantur

mensibus.

Latine Arbor rediuisa. Malalens,nux immta est. Am inire in Leyti mora vocatur 1 3pareb ti dilTette Paleis, h. e. lignum venerum & coma viridis, non quum ejus lignum sit duriuile, sed quia aliquam do videtur mortua, ac mox reviviscit. novam emittens Dondem, omni enim anno sub finem pluviosorum mensum luee arbor cuncta sua dimittit solia, ita ut mortua videatur, quod in hisce terris rarissimum praebet speeticulum . quum homines non adsueti sine arbores videre foliis destitutas, ae viventes, post mentis vero spatium novam regerminat frondem. Loeus. In Amboim raro obcurrit, a que una tantum alteraque solitaria tam circa litus crescit, quam in montibus. in Celebe etiam erit nota, quum Ma- cassarenses eius quandam habeant notitiam. M. Amboinenses dicunt hanc arborem optima prae resulcra domibus, ipsarumque pavimentis, a Nque aeque durabile esse sus itidum tuo Maevi, cujus species quoque haberi posset, alii contra testantur, circa solum non esse durabile ejus lignum. ac proinde illud adhibent ad superiores aedium parte . Caeterae hujus arboris partes, uti fructus. de Diia, nullum

hucusque, quantum nori, Ohtinuerunt usum, excep-

. in quod eius nuces a quibusdam adlarventur ob elegantem ipsanun formam.

De Honderi en deria Ptiat

X a Dit

170쪽

Tabula Cente a Quarta

Rullum inhibet Ariora redivivae dictae.

AR rhaee magna gerit solia vulgaris lamae, quae binis μ' x- videreu, andera vin te solitaria loeantur & inre flaria, satisque ingen- I meen fatetoen, 23 Man entita, Mndo oriar, inita sunt, novem nempe di decem pollices longa, χ DBU μοι, is uram, ne o mi tendinmenruatuor de quinque lata, integra, brevibus sue insi- ta' , vire en πιν Go-met oena stando, larisentia petiolis, 1 a longum apicem terminantia, sum seis, en e en Lingiscaris mον - , Gribben an anim eosiae ample distane sne ulla proportione. D. vari mutander . em Eando propanis. De v clienae n. eius flore a s cruditis referunt, fra non ita angm vir Myrobolani Chebaei, deg ra Mehumet, en re sita sunt, inserius angustati instar junioris sereJam, I viis haes, 'taris cati em jonge rari es, het Huran sis; ipiarum eam exterior obscure viridis est seu ni- Chescis is Me groen, Um aratu, 2and , mbra. micans, arenon, & fragilis, sub qua tenue recondi. Σω, dare ondo em dumose Mal, in em Hara mot. tur putamen, uti in nuce avellam, an qua nueleus in. en Emmeen inuem re chisee πι, ις, of -- venitur aquosius, fatuus, ct in ii saporis cum levi vingemam van Imra, πιι eo Hre interbela; heramaritie; Arboris lignum inutile est. Mut is oneragetis.

De Hoderet en Tabula Centesma uuinta

Raaeum exhibet arboris, viae Boba voeatur.

CAPUT

SEARCH

MENU NAVIGATION