Theologicae institutiones cum recta naturali ratione ut plurimum consociate opera et studio Cherubini a Palma

21쪽

22 Instit. Theol. Lib. III. do Deo Uno et c. ctionem alicujus, vel aliquarum partium subjecti, quod dicitur generans , per se patet, quod generatio i Siliare

locum habere non potest in Subfluuii is simplicibus, Pr Pierea quod partibus non constant , ut abstractio fieri Po5sit. Nec etiam vere de uovo aliqua subS lautia materialis ab alia item materiali et composita gigni pote . Eienim pars , vel partes , quae abstrahuutur , quaeque cum Aggregatione aliarum , quae extrinsecus ad duutur, novum essiciu ut subjectum , jam substantiae su ut , ita Praeter novam compositionem substantiarum , quae jam existebant, ut hil de novo stat tu universo, sicut et nihil deperit : secus eui in haberetur productio Substantiae ex uiuilo, quae proprio uomine dicitur creatio, aut totalis destructio substantiarum , quae duo vim requiruut

inlini iam , id quod repugnat universo sui io. Sed productio isthaeo , scilicet creatio convenit soli Deo, qui cum vi infinita praeditus sit, utique superare potest dis lautiam infinitam . quae intercedit luter esse , et nou

Deus est puris vitis Spiritua , et nulli modo eo ori conjuncitis.

I a. Veritas nostrae Thesis, quae est de side, quia Autropomorphitae , qui Deo corpus tribuu ut , Seni per haeretici ab Ecclesia habiti sunt, clarissime patet ex Scripturis , confirmatur perpetua Traditione , et evidenter demonstratur ratione naturali. Et quide ui quoad Scripturas , Ioaunis cap. IV. v. a habemus , et quidem exorti ipsius Redemptoris. Spiritua est Deus , eet eos , qui adoriant eum , in Spiritu, et Peritiate vomet odorare. Et

Apostolus Actorum XVII. v. Is . ait. Genus ergo cum simus Dei, non debemus Gestimαre reum , ctis omento ,

aut ividi seu tume artis , et couilutionis hominis, Dim

22쪽

Pars III. da Dei notum, ei essentia 2333. Quod spectat ad Traditionem sussicit scire, quod semper Ecclesia Antropomorphitas pro haereticis habuit.

Et hoc ipsum evincitur ex communi doctrina sanctorum Patrum , qui a primis usque Ecclesiae saeculis Antro- Pomorphitarum errorem impugnarunt, uti praesertim Origenes , Novalianus in libro de Triuitate, Gregorius Na-Zian Zonus oratione 3 , et deinceps Augustinus lib. XII de Triuitate , Fulgentius lib. de fide ad Petrum, et sic

Caeteri omnes , .ila ut exceptis paucissimis, de quorum erroru nec Eliam certo constat , communis tu universa Ecclesia semper suurit doctrina nostrae propositionis. Sed communis Patrum , et universae Ecclesiae sententia evincit Divinam Traditionem , quae est altera fidei nostra a regula , ut demonstratum est in secundo libro . Ergo etc. I . Prob. tandem naturali ratione. Deus est infinitus, persectissimus , et Onnipotens. Ergo omni quantitate caret. Et quidem proprium cujuscumque quantitatis est , ut semper sicut minui , sic et augeri possit. et alia Sem-Per major , Saltem cum mente fingi possit , et excogitari ; quin imo et semper in infinitum protrahi possit di- rccta Proportio. Sed infinito , cujusmodi est Deus, nequit excogitari , nec ulla proportio a rebus finitis ad illud habere potest loculti. Ergo et C. 35. Sed ut pressius perstringamus Anlropomorphitas, qui sol San respondere auderent, Deum esse Infinitum, Persectissimum , et Omnipotentem , sed quoad spiritum, non vero quoad corpus, sic argumeulari placet. Prosecto ipsi nobiscum convenire debent, quod cum Deus sitens necessarium nihil vanum , nihil inutile in ipso ad-

milli potest. Sed quaero, ad qifid corpus inservit DeoyNunquid ut instrumentum , quo operationes SuaS EXerceat 2 Ergo ne in se suffciens non est ad peragenda, quae vult Z Nunquid exterius ., nonnisi secundum naturam iumstrumenti corporis, potest operari8 Sed corpus neceSSario est sinitum , et non omnia simul , sed succesSive omperatur , Scilicet cum motu , et Propterea cum temPo-

23쪽

2 Ins t. Thaol. Lib. III. de Deo Uno etc. re, Ergo non omnia Simul potest Deus: ergo loco, m lue et tempore circumscribitur. Quae ista paradoxa 236. Sed videamus clarius cui usui nobis inservit co pus. Procul dubio nisi ex objectis extra uos positis ir-

ii talio fiat in nostris organis Sensoriis, et eadem per nervos non comunicetur fibriculis cerebri , nec ulla sensatio , nec idea Producitur in anima. Ergo anima humana immediate nec sentit, nec cognoscit res extra se existentes s Sed tantum cognoscit ex essectibus , scilicet ex mutatione , quae fit in cerebro. Et id constantissime in vincitur ab experientia , quia Si aut exteriora organa , aut nervi , ant cerebrum gravi vilio , aut morbo lab rant, nulla , aut non recta hahetur sensatio. Ergo juxta Praesentam oeconomiam corpus est medium ita animae necessarium , ut sine illo nihil omnino extra se positum veleat cognoscere. Item, eadem experieulia compertum mi, quod ad nutum, et imperium animae habentur quidem nostri corporis motus , qui dicuntur spontanei, sed nulla prorsus mutatio producitur in rebus exterioribus, nisi u nostro corpore vim , et motum recipiant.

3 . Ex his omnibus , de quibus dubitari non potest,

et praesertim si addatur , quod nervi omnes a cerebro suam ducunt originem , id quod non siue ratione iactum est , evidenter sequitur , quod antina in praesenti stalu nihil immediate cognoscere potest de rebus extra uos positis: nec similiter immediate ullam vim exercere potest supra illas , sed solum iu cerebro sucultatem habet et cognoscendi , et imperandi. Ex quo Polet quam vere Psalmista suum corpus appellabat carcerem, ut Deum rogubat . ut ab illo solveretur.38. Nunc dicant Antro pomorphilae, possunt ne tales desectus fingi in Deo Ente necessario , et persectissimo Numquid qui omnia creavit, et regit, immediate et ut in se sunt eadem non coguoscit Qui uimo si omnia r Spectu Dei sunt in actu , nec datur praeteritum , nec luturum , quomodo non immediale, et persectissime m-

24쪽

Pars III. do Dei natura , et essentici 25gnoscit , quae actu facit 8 Sed et nonne corpus , quod impie blasphemando in Deo volunt Antropomorpiniae,

creatura pariter esse debet et propterea non ab aeterno , sed tu tempore existens 8 Ergo ne a sua cratura dinpendet Deus , ut lacultatem cognoscendi , et operandi exerceat J Nunquid qui omnipotens est, adeo ut ad Simplicem actum suae voluntatis ex nihilo excitavit omnia, diast, et sectα sunt, creatura inerti, uti est corpus, indiget , ut agat 2 Sed et nonne in hujusmodi iudigna , blasphema , et repugnanti hypothesi corpus eSset pars Dei , sicut hominis pars est illius corpus 2 Quid i Deus

physice compositus i Sed et non corpus, praeSertim ut creatura , neceSSario finitum esse debet, et propterea mutabiter Sed quod convenit parti, non polefit non convenire luto. Ergo Deus dici debet si ullus . . . Sed noufiustinet. animus ulteriores ducere illationes. Ergo diceu-

dum etc.

3s: Varia testimonia Sacrarum Scripturarum adducuntur ab Antropomorphitis , in quibus expresse Deo tribuuntur corporea membra , os , manuS etc. item cor,

et etiam affectus, uti ira, poenitentia et c. Sed quia omnibus eadem est responsio , scilicet quod omnia loca ista non litterati sensu , sed metaphorico, Sunt intelligenda , idcirco Superfluum existimamus adducere et refellere. Et quidem num forsan cum Christus se vitim appellat , et nos palmites , et Patrem agricolam , Secuum, dum litteram accipiemus ista verba S Ergo et metaphorice etiam accipienda Sunt verba , quae corporea mem-hra , et asseclus Deo tribuunt, ea certe ratione, quod maxime ista omnia dedecent perfectissimam Dei naturam. Et propterea per manum intelligenda est poteutia, et per affectus intelligendus est amor, misericordia, j stitia etc. et saepe horum effectus , qui tu nos derivant. o. Opponi quoque solent nonnullorum Patrum auctoritates , praesertim Tertulliani , qui in lib. de earnu Christi ait. Omne , quod eει , eo ue eat mi seneris

25쪽

26 Instit. Theol. Lib. III. de Dei ino etc.

nihil eει inco omlo , nisi quod non eat. Ite in Mel ito.nis Sardensis , Audii , et Epiphanii. Sed respondemus, quod praedicti Patres per corpus intelligebant Suhs lauisitam. Et id clare indicant posteriora verba Tertulliani. Nihil est incorporale, nisi quod non est. Nunquid auima humana est corpuS , et Deus totus corpuS ESt , Et non purissimus Spiritus , qui in impio sensu Au tropo-mor Philarum , cuui corpore est conjunctus' Sed si ita, cur eos Ecclesia haereticos non declaravit ' Si propter Solam asSumpsionem corporis, qua ui tu Deo ustirmarunt Antropomorphitae vianthemato percussi Sunt , quomodo non item , qui absurdiora docueruui ' er Io laudati Patros pro corpore bona fido intellexerunt substantiam. Bono se de , dixi , quia Tertullianus , ut Epiphanius Scripserunt aute butiresim Anti opomni philatum. i. Sed quod magni ponderis faciunt adversarii, Sunt

verba Gune,is cap : I. v, 26 Inoitimus hominem cid iis mctyinem , et similitudinem nosti cim. Ergo, dicunt, Si homo conStat anima, Et corpore, Spiritu quoque et cor

Sed respondemus , hominum in Genesi dici ad imaginum Dei facium quoad animam inulum; non vero quoad corpus et et id ullam modo in ullum imperfecto , quiu om- uino repugnat , ut creatura similis sit Creatori, ens sinitum Inlinilo et Perfectissimo. Audiatur hac in re Ambrosius in psalinum ii B. In Pisibilis Dei inicillo non in eoeει , quod videtur, Sed in eo taliquo , quod non Pidetur. . . Alii enim initistinem istαm collaciant in ianimiae virili αἰμιαte , quα αd Deum quodammodo occedit. Glii in tribus ejus fαcustralium , mente , memoria, et voluntαle , quibi Sαnctiam Trinitialem Bidetur evrimero ; αlii in dominio, quod Arebeat in res enemαs , Propter id, quod Stαἰ- αι litur , in Pimesit Piscibus inciris , et volatilibus, et bestiis ransieractu terme, Omnique rutili, quod movetur in terra.

26쪽

Lib. III. de Dei natum , et essentia 2

CAPUT II.

Do Dei Euentia. a. Iterum , alque iterum monemus, quod dum Dei ESSentiam quaerimus , sive attributum. illud , quod primum in Deo concipimus , id intelligi debet tantam ex

Parte nostrae mentis cogi laniis, non vero respectu ipsius Dei. Unum certe , et idem sunt in Deo , quae uoS v

luit attributa , aut proprietates illius dicimus et cogitamus : quippe prorsus everteretur idea eniis tu siniti, et Perfectissimi , si pluribus attributis, et proprietatibus di-

Sl inclis ipse revera in se constaret. Quod igitur quaerimuS , hoc uitu in est , scilicet quodnam a nobis in Deo concipitur attribulum , ex quo juxta nostrum modum cogitandi , caetera videntur profluere. I. Variae fuerunt hac super re Theologorum, et Scho. larum gententiae. Thom istae conlendu ut, Dei essentiam reponendam esse in summa intellectione et ut duplici ratione suam seu lentiam tuentur. Primo , quia si tu intellectione sinita residet essentia Angelorum , et hominum , in intellectione pariter, sed infinita , videtur reponenda essentia Dei. Secu udo , quia arbitrantur, quod sic facilius explicari potest cur processio Filii ex Patro dicatur Generatio et nempe quia procedit per intellectum, ideo dicitur Verbum , ut est Patris imago consubstaui tulis. . Scotistae contra , quia essetilia , sive constitutivum , ut ajunt , debet ante omnia alia primo concipi, quoniam caetera omnia ab illo profluunt , Thomista-ruin rejiciunt sententiam , propterea quod in Deo prius coguoScimus eise , quam Summam intellectionem. Itaque tuentur , Dei essentiam reponendam esse in infinitate radicali , seu exigentia omnium perfectionum. Sed quoniam in hac sententia non assignatur aliquod peculiare altribulum , ex quo caetera guere concipiantur, sed Potius

27쪽

28 Instit. Theol. Lib. III. de Dei Uno elo.

asseritur complexus omnium attributorum, idcirco multis nou arridet.

Sentia reponenda sit in esse et se , quod scilicut in se rationem habet svae' existentiae , et est propterea Eus u cessarium. IIanc et nos sequimur opinionem , et Praesertim quia in esse et se habetur exigentia omnium Perfecit ouum , quam Scotistac propugna ut , ast non dete diminant. Sit itaque

PROPOSITIO VI. Dei essentis videtur reponensi in cuc α εο.

6. Prob. i. ex Scriplura. Exodi cap. III. v. l3. legimus , quod Movses Deo illuni millenti ad Pharaouom, ut educeret ex aegypto populum Israel , respondit. Ecce euo vadam od filios Israel , et dictim eis et Deus Patriam υegirorum misit me ad uos : Si dixerint mihi: quod est nomen ejus y oui dicam eis Z Vides hic , quod Mo-FSes non contentus de noluine, quod Deus ipse illi d derut v. 6. . Esto sum Deus retris tui , Deus Lucto , ei Deu3 Acob., rogat Deum ut doceat quodnam Sit verum aioinen ejus , ut patefaciat Filiis Israel , si forte interrogetur. Et Deus sie Moysi satisfecit v. ii . Co Sum qui sum et Sio dices filiis Israel. qui est misit mc αd BOS. Quid clarius 8 Ergo verum Dei nometi , et propterea i-Pbius essentia , Sive couslitutivuuae reponendum Est iu es-

I. Prob. a. ex Sanctis Patribus. Dionysius in lib. de Diuinis sio nimbus de Dei essentia loquens, ait: Osum Per Se erae Gntiquius est Oεα Per Se vitα. Ergo per Dionysium primum attributum est eSSe , et quidem a Se . Athanasius in epistola de Synodis scripsit et Non aliud qui tam , εed Os- εimplicem beariam , et inco, hem

aibilem ejus, qui est, oeuntiam intellisimus. Quid clarius 8

28쪽

nes III. de Dei natum, ef essentia Diadem modo loquitur tillarius, qui lib. primo de Tri

nitate explicans verba Exodi: Esto rum qui sum etc. ait: Non enim ciliquid mouis Proprium Deo , quiam eue interalesuNr. Ambrosius quoque eadem verba commendans ait in psalm. IV. Comoacens mentem estis Deus non revom det nomen , Sed nessotium , hoc eεt rem evreMe, non v- Pellationem , dicens et esto sum qui stim, quia nihil tam Pro Prium Deo , quiam gemper eεεe. Sed prae omnibus Augustinus quasi absolute nostram confirmat opinionem, sic

scribens in psal. CXXXIV. Non dixit Dominus sie: Diares miis Israel, qui est omnipotens , jurim , misericora ,

dus lib. quinto de consid. Dei describit essentiam. Si bonum ( ait , , εi nictonum , εi beatum, ri εvientem , vel quidquid tale de Deo diaetis , in hoo verbo imicturialur,

qtiod est, est nempe hoc est ei egse , quod hαec Omnis e se et Si et centum tialis cium, non recessisti ab erae si

ea dixeris , nihil addidisti, si non dixeris , nihil mintiisti. Ilis omnibus accedit Divus Thomas . p. q. l3. Art. II. laudans verba Daiuasceni: PrinciPalitas omniatis, Piae de Deo dietivitir nominitas eει , qui est. Igitur tot, tantorumque Patrum auciori tale inuixi bene possumus dicere , quod Dei essentia etc. 8. Prob. 3. naturali ratione. In eo , juxta nostrum modum eogitandi , Dei essuntia reponenda est, quod primmum in ipso a nobis coticipitur, et a quo caetera attributa , et proprietates veluti profluere videntur. Sed cffc a se concipii ur ante omnia quaecumque alia, quia Primo concipitur esse , quam quid sit. Ergo erae G Se in Deo est primum. Sed et caetera omnia inde quoquadeduci videntur. Et quidem. Ex quo est Deus eus a Se, necessario concluditur , quod in se habet rationem sucscientem et existcntiae et omnium , quae habet. Ergo

quia semper in ipso est hujusmodi ratio sufficiens , et

29쪽

do Instit. Theol. Lib. III. de Deo mo etc. posita ratione sussiet enli , ponilur id , cujus est ratio ,

ipso ab aeterno necessario existit , et necessario est quod e t Sectis en ini, cum non sit ab alio , ipse antequam

existeret sibi ipsi dedisset existentia in , quod contradictorium est. Sed quod necessario est , et est id , quod est , nulli mode concipi potest mutationibus obnoxium. Ergo ex quo Deus est a seipso , est aeternus , et immutabilis. Sed quod absoluto est immutabile , infinitum quoque , et perfectissimum esse debet. Etenim , si Secus, concipi posset ea pax majoris perfecti Ouis , et consequenter mutabile , quia omni finito majus Aemper et concipi , et esse potest. Ergo ut, eSSe a m , juxta noStrum modum eogitandi , fluit quoque esse in sinitum , et perfectissimum. Sed ex hisce attributis pendent caetera alia , scilicet esse omnipotentem , Sapie tiSSimrim , summum bonum etc. Ergo dicendum, quod omnia in Deo a nobis concipiuntur originem ducere aberae G pe, et proinde quod in hoc videtur reponenda Dei

essentia , et Coustitutivum.

s. Omittimus ni gumenta Adversariorum , quia nullius momenti videntur. Et quidem, qua o objiciunt Tliο- mi Stae pro Sua luenda opinione , scilicet de intelligere Per esseni iam , primo dicimus, quod pari jure asserri pos- Sunt pro quocumque alio attributo , quia omni d ESSentialiter Deo conveniunt , propterea quod omnia in Deo Sunt ipso Deus. Secundo: quod dicunt de Verbo Divino , quod a Patro procedit per intelligentiam , jaiu SuP- Ponit existe utem Nnturam Divinam, et quidem exi Stentemn Se , et cum sua essentia.. Cnetera omnia nullo negotio solvuntur rationibus naturalibus, quas tertio loco Pro iutimuS. So. Altera hic oecurrit examinanda quaestio tanto Calore agitaia , et nusquam in aeternum resolvenda inter Thom istas , oi Scolistas circa distinctionem inter Divinam Nn urnin, ut ejusdem nitribula , et inter nitributa ipsa. Sed quia in ea solvenda frustra consumitur lcm-

30쪽

Lib. III. de Dei naturn, ei essentis . a pus, quoniam nihil indu'utilitatis redit ad hominem Theologum idcirco sum malim .aliquid dicimus , curiositati potius, quam utilitati consulentes. , St. Sed notundum , quod distinctionem axserere inter Divinam Naturam , et attributa ( ex parie objecti

reperia haeresis est. Et quidem propterea damnatus fuit Gilberius Porretanus Episcopus Pictaviensis saeculo XIII. Unde vulgatissimum est inter Theologos, In disini3 --nta Sunt tintim , tibi non obviet relationis oppositio. Itaque eum seimo sit de disii iacitone inter Divinam Naturam, et attributa etc. v id intelligelidum est de distinctione rationis , hoo est juxta nostrum cogitandi modum. i5 I. Duplex distinctio isthaec rationis communiter aS- signa iur verbis quidem non satis apiis, ct per Se Claris , nempe rationis rabiocinatae , et alia rationis ratiocinantis. Illa est , cum habetur fundamentum in re, et extra intellectum ( melius si dicatur , cum intellectui videtur esse aliquod fundabeutum in re , et non omninoo so fingi distinctio et haec vero cum nullum in re hahelu risundamenium .' sed tantum in intellectu cogitante. 53. Irulei primo dune enulae sunt in scholis sententiae, altera scilicet Tuo in istarum . qui in Divinis luentur disti notionem ruilonis rutiocinalae, quam uncant etiam viris

lualem , ut' altera Nombulium , qui Stant pro distinctione rationi X ratiocinatilis. Neutra placuit Scolo, et propterea tertiam inve Ait , quam appoliavit forma leua , ea duclus ristione , quod nitribulari uni forinuli tales , et formalitates inter se distinguntur aulo menti S operationem. Sed non video , unde iam positivum discrimen inter istam formalem distinctionem , et illam rationis ratiocinatae , ut tantus rumor , lanium dissidium enatum sit inter duas scholas iam de doctrina Theologica benemeritas , et tum etiam inter Se tamicas.

5 . Quod si quaeratis meam sententiam hac Super re, dicam libenter. Ex quo non convenit inter paries de d senilioue vocabulorum, et quaestio nou bono determina-