장음표시 사용
241쪽
quam mori. Postulavit a magna matre die illius Conceptionis obire, & impe
Archiepiseo. 7. Alphonsus Furtadus Mendosa novus Bracharensis Archiepiscopus magno a nostris scholis plausu excipitur; nam venientem ad Templum schola ' mei de theatris consalutarunt carminibus. Mox dicta panegyris. Dein singuli Magistri in Gymnasiis adeuntem collaudarunt. Tragaedia de Absalone plaulum
Frausseu, 8. Vigesima quinta octobris dies illuxit Societati nostrae faustissima; in
mu ea Paulus M. Pontifex Maximus recensuit inter Beatos Coelites nostrum Fran-v -- μ eis eum Xaverium. Quae laetitia singulariter Lusitanum affecit Nationem, quod in ejus ditione Xaverianae exuviae conserventur. Hora PDi- s. In Domo Prosessa Ulyssponensi duo multae virtutis & authoritatis se. - Rd . cerdotes e corporis ergastulo soluti sunt. Octobris I9. P. Didacus Brandanus Ulysponensis. Sacerdos jam quadragenario major, nobilis, ac locuples se tradidit Societati, ac sua bona donavit Japonensi Provinciae, inter ea praedium Carcavellense non longe ab ostio Τagi. Litteraς Nostrorum de rebus Ecclesiae
Japonensis, quas volutabat, eum permovere. Multis excultus virtutibus, patientia cumprimis in podagrae importunae doloribus, totum se ad voluntatis divinae placita consormabat. Ad postremum anhelitum verba sanctissima pronunciavit. Mors P. Fran- ro. P. Didacum secutus est I6. Novembris P. Franciscus pereira, natus u e Brittandii in dioecesi Lamecensi. Prosessus Eborae Theologiam singularis Ma gistri fama , ibidem Doctoris laurea condecoratur. In rebus momenti maximi. eum frequenter Rex, & Ministri consuluere. Comitatus est Archiepist pos Eborensem, ac Bracharensem,& Martinum Gon alvium Cameram, adeuntes Regis curiam, ad retundendas Hebraeorum preces pro obtinenda commissorum venia. Rexit Prosesiam Domum Ulyssi ponensem, dein totam Provinciam : summopere studebat subditos suos consolari: nunquam usus artificiis aut fictionibus, sed nuda veritate. Si quis externus habens in Societate sanguine junctum ope egebat, libens favit datis eleemosynis ad vitam tolerandam. Ipse cibi parcissimus accumbebat menis modestia prorsus spectabili. Ter adivit Romam; bis ad universi ordinis comitia, semel electus Procurator. Ter quoque impetitus paralysi tandem succubuit. Collector Pontificius, Prorex, Inquisitor Generalis, Archiepiscopus, & Magnates Regni significarunt non potuisse Societatem per id tempus majorem hac morte pati jacturam. Ut sapientiae oraculum omnes venerabantur. Vita ipsius typis vulgata est. Conventus Ir. Mense Aprili in eadem Domo habitus est Provinciae Conventus , - . ... R P tae P. Antonio Mascarento. Missus Romam Procurator P. Antonius G. . , ' fel brancus. Sacrum templi apodyterium, seu vestiarium exornatum arcis ex ebeno, aliisque lignis pretiosis ebore distinctis, picturis & tabulis facta Beat rum Patrum Ignatii & Francisci Xaverit reserentibus. Concursus populi Dominicis quartis ad communionem Generalem haud minor erat anno superiore. Floribus, odoribus, ac caeteris sanctarum animarum illiciis per eos dies nitebat
templum.11. occasione piissimi simulaeri Domini JESU mortui anno proximo devecti Matrito, solemnitas de descensu ex Cruce hebdomadae majoris seria
sexta est instituta. Necessum suit novae solemnitatis causa amovere tabulam Eucharistici symposit. Quod suerat exequendum horis tribus. Vocati sunt opifices nonnulli; adsuit inter eos unus, qui summo silentio incubuit operi. Putabant externi domesticum esse; nostri vero externum opinabantur. Cum aliquid cibi reficiendis viribus sumeretur, ille visus non est. Dum reditum est ad laborem, ipse jam manum applicuerat. Re perfecta non amplius conspectus est. Quid illo factum fuerit, quaesivere externi e nostris, nostri de externis. Occurrit Dominum misisse Angelum suum, ut ea curi ostenderet, quam sibi
242쪽
eharum foret illud opus. Sextis per Quadragesimam seriis ter eomplebatur
templum ad verberationem, ter facta exhortatio ad commovendos animos.
13. Rex Philippus hoc anno venit in Lusitaniam debitis undequaque plausibus exceptus. Majo mense ingressias Eboram decima sexta horis pome-1ό. Eha z'ridianis adiit Collegium nostrum & Academiam, agmine spectabili eum dedu optruccente cum Professorum , tum Doctorum, & scholasticorum. Gradu condecoratos sua nobilitabant insignia. Templum ingredientem consalutarunt sub angelorum specie selecti pueri. Deinde progrediens ad aulam Academicam audivit panegyrim dictam ab Alphonis Mendio divinarum litterarum Professore.
Mox Philolophicae theses propugnatae. Munus arguentis honorarium Rex pem humane accepit, illitas odore chirothecta. Interim pro more Academico se' v. M.t tadere jussit operto capite laureatos. Excedens aula in Academico peristylio rape hilφ. spectavit drama cultissimum. Postremo Collegium totum perlustravit tanquam Pi P insigne monumentum proavunculi sui Henrici. i . Quamvis Ulympone, ut in urbe regia divitiis inundante, Regis ad- Trajeomae. ventus artificiis & machinis admirandis sit concelebratus ; omnium, ipsius etiam 4 uid' . Regis sententia, nihil aequavit pompam tragicomaediae ab scholasticis nostris' 'theatro datae. Argumentum praebuit Rex Emmanuel Indiam armis imperio sut adjungens. Tot adamantes, gemmae, ac pretiosi lapilli actores singulos exornarunt, ut appareret omnem Indiam uniones, quibus abundat, communicasse Ulyssi poni, ut applauderet Regi tuo. Biduum huic lpectaculo datum, avidiis mis semper Rege, ac spectatoribus. Author suit operis P. Antonius Sousa Amataeniensis Rhetoricae primarius Professor. Integrum volumen in lucem editum rei magnificentiam tradidit posteritati. t s. Ante postremam diem Julii Domum Prosessam Rex inviserat una RG mx eum Principibus, qui dignati fuere vesci paratis cupedus, domum omnem &septum contemplari, singularibus benevolentiae indiciis. Ultima die kulii in tetis fuere solemnitati B. Protoparentis Ignatii I licet Rex valetudinem tentari periem tilceret, noluit tamen praesentia sua carere celebritatem. I s. Sex tantum moverunt in Indiam, tres Lusitani, & totidem Itin. Ad-ia Brasiliam decem cum P. Henrico Gomio, qui Procurator inde venerat: praeter Joannem Hermen Amburgentem pictorem, caeteri Lusitani erant. Eodem an- -' 'no, sed alia opportunitate ad Brasilos navigarunt terni, P. Paulas Carvalius Eborensis Doctor Theologus, ct in Eborensi Academia Prosessor sacrae Theologiae, vir sapientissimus, qui contemptis Academicis splendoribus sese devovit animarum saluti. P. Benedictus Amadeus Siculus, qui ex Brasilia transiit in Maranoniam P. Fabius Moyus Neapolitanus, postea mesias ad Paraguayum in America Castellana.
1 . In Ulysponensi Collatio secunda die Septembris spiritum emavit
P. Petrus Simonius, natus Mortaguae dioecesis Conimbricenia. Moralem scientiam in scholis illius Collegii professus est. Inter alias virtures praecelluit Obe- set iis. dientia. Inde factum, ut lenectutis vitio deperd,to mentis usii, si quid iuber itur, aperto protinus capite sine mora pareret. P. Petri commodis invigilando Emmanuel Semedus Coadjutor, contraxit acutissimam sebrim, ex qua praemortuus eli t7. Augulti. Nidae in dioecesi portalegrensi primam hausit auram. Militaverat annis pluribus; sed exolus vitae periculosae genus nostram delegit Societatem, in ea vixit quinquennio, , 18. In Insula Madetrensi crestebat indies custus B. P. Ignatii: multipli- coliri eatis favoribus cumulavit mihianos. Permoti cives tot beneficiis in urbis Funis chalis paraecia instituere Sodalitatem divo Ignatio dicatam. Sodales ta Virginis de Populo in templo nostro acceperunt Ulystipone B. Matris statuam ligneam, affabre sculptam : existimatur prima, quae de ligno sit facta juxta pinu- ram B. Virginis a divo Luca exaratam: Magna pompa derecta G aedicula sacra Virginis de Callao, nostro insertur templo. Etiam Sodalitiunt scholasticorum
243쪽
siis ad nova migratum: poematis, orationibus, alibue scholastico plausu migratio celebrata.
stra Autol . I s. Angolana Residentia decem sustentabat, sex sacerdotes, reliquos Co- adjutores. Per id temporis naves centum ex America Castellana ct Lusitana quotannis ad emendos Nigros intrabant portum LOandensem. Infinitam mancipiorum multitudinem exportarunt. In tanta navium & commercii celebritate, di in regione parum amica alieni uis crevit Nostrorum labor. Tum Albis, . tum Nigris die, noctiique succurrebamus. Hactenus illic scholae nullae. Hoeseholae M. anno Gaspar Alvarus Loandensis civis locupletissimus annuum largitus est red1g-δ tum ad alendos quatuor Magistros, unum pro alphabetariis, duos pro Latinitate, quartum pro morali scientia. Magna inde oritura commoda omnes sibi promiserunt. Cum dehinent Grammaticae praecepta, ea unius Patris charitas suit, ut transscribendis singulis partibus Artis Grammaticae improbum laborem impenderit. s. ia 2 o. Anni septem supra viginti enluxerant, ex quo nulli Societatis excur- dfivis, tere in Conganas regiones. Hoc auno, quod propter bella Lusitanorum cum Angolano Rege non possent ad ire arces mediterraneas PP. Matthaeus CardoEus,& Eduardus Vasaeus, ad Congum sunt progresti. Multum profuit Lusitanis illa peregrinatio, tum quia negotiantes apud eas gentes expiarunt conscientias; tum quia extincti timores belli inter Bambensem Ducem, ac Regem: id enim magnopere impediebat itinera I nec mancipia tute deduci poterant Loandam.
a r. indigenis multam peperit utilitatem Patris Matthaei labor in Codice Christianae doctrinae Caniliam dicunt Lusitani transferendo in linguam Con- .gensem. Nam cum primi presbyteri religiosi tempore Ioannis Regis eius nominis secundi coeperunt illas gentes gregi Christiano adjungere, docuere sermone Latio Dominicam orationem, salutationem Angelicam, symbolum Apostolorum, praecepta, de alia fidei capita. Perdiscebant miseri instar psitacorum. Patres tanquam per manus tradebant prolibus suis illas rusticae & corruptissimae Latinitatis cantilenas, quarum sensum omnes ignorarunt. Id factum initio, quod Concionatores nescirent Congentem linguam, nec indigenae Lusitanam. Modulantur jam pueri patrio sermone, quae paulo ante pronunciabant Latine. Rex ipse mirum in modum gavisus est praedicta translatione et promisit daturum se locum aedificando Collegio Societatis, quod illa sundandum poposcerat. Decembri mense pervenerunt Loandam. Aetata. a. 22. In hujus insulae, quae protenditur e regione urbis, cui nomen secit, habitatoribus excolendis plurimum est insudatum. Multis annis Nostri vices illic egerunt parochorum, cunctam eam gentem ex idololatria ad veram fidem' traduxerant. Ut animarum cura presbyteris mandaretur, Societati est erepta.
Negligentia cujusdam presbyteri, & quod nollet ibi sedem figere, miseram faciem mores induere. Miserti sunt Patres: sestis diebus unus eo transfretat, operatur sacris, docetque fidei mysteria. Nostro etiam luasu Insulae Praesectus erexit novam aedem sacram; nam antiqua in dies singulos ruinam minabatur.
talebinut C Olemnitas Patris Francisci Xaverit Beatis additi maximis plausibus per dies Ita Octo celabrata est. Id anno superiori fieri non poterat, cum sub anni fi
nem nuncius ad Lusitaniam pervenerit. Multis videbatur prudentius par cere magno sumptui, remque servare ad postremam tum Ignatii, tum Xaverti sacram apotheosim, quam postliminio suturam non dubitabanti Vicit tamen studium condecorandi Xavemum. Quid laet1tiae, plaususque sit editum, typis in libro mandavit presbyter Didacus Marquius. Appendit poesim epico Caromine compositam a Francisco Macedo tune in scholis nostris primario Rhetoria
244쪽
ees Prosessore. Graphice describit ignium artificia, & reliquam celebritatem
tam eleganter, ut vix in eo genere possit optari, quid cultius & exquisitius. a. Indicas regiones petivεre duo duntaxat, Sebastianus Suarius, & An- prosectitonius Peretra, sacerdotes, ambo Lusitani. Ad Brasiliam pariter duo Siculi profecti, P. Leonardus Mercurius, & P. Iosephus Costa. 3. In Album tironum Societatis nostrae relati sunt duo sistra quadr, intreα ginta. Inter eos numerantur Benedictus Peretra Borbensis vir sapientissimus; Franciscus Marquius Bracharensis , in AEthiopia operarius insignis ; & Petrus Cassiuyus, Japonensis, Martyr in Iaponia: quanquam hic postremus Romae ingressus, continuabat Ulyspone tirocinium. , . Ex patria sua Ulyspone ad meliorem patriam commigravit P. Em- Mon . manuel Lima, in Domo Prosessa a a. Februarii deiunctus. Instruxit Conim- bricae & Eborae tirones. Egit Rectorem Conimbricensis Collegii. Haec munia gessit optimis virtutum exemplis. Subortus carbunculus caulam praebuit sustinendis acerbissimis curationibus, quas invicta tulit patientia. Alter P. Mi- uois p. in. chael Lemius pariter Ulyssiponensis eodem quoque malo correptus cecidit I I. et M Lem. Febr. dum petie conlaetis serviret, victima factus charitatis. Nec ultra vagata
s. Inter alias missiones commemorari meretur, quam habuit Visonii P. Mission Didaeus Monteirus heros apud nos insignium virtutum. Rogante Episcopo jam eo anno superiore concesserat. Didaci familiaritas Episcopi ipsus animum permutavit, reddiditque studiosum virtutum. Nam antequam uteretur is amicitia Monteiri, plus meminerat, quid virum nobilem, quam quid Praesulem Ecrum deceret: ideo non abstinebat a saeculari vanitate curruum,& comitatus ad pO sam adornati. Jam vero non quod Obsectamento carnis deservit, respicere,ed divinis se tradere commentationibus, di corpus macerare; una cum domesticis artus suos flagro ferire. Non circumscriptus Monteiri servor uno Epist pi palatio, magnos in urbe sermonibus suis civit animorum motus, plurimos inter se discordes copulavit, caeteraque Societatis nostrae ministeria quam diligentissime explevit.
6. Novo Collegio est aucta Provincia in oppido Scalabitano prope Τagum eo loco, ubi quondam divae Iriae corpus Angeli sub undis condidere maris '
moreo tumulo; inde mutatum oppido nomen, Lusitanis dicitur Santarem. P.
Eduardus Costa, de quo scriptum suo loco, praedium Labrujense ad Tasi ripas, & alia bona donavit anno r6op. ut scalabi flandaretur Collegium. Quod si s
cultas nequiret obtineri, esset Generalis nostri bona sua domui, cui placeret, applicare. Usque in hunc annum laboratum est in expedienda Regis facultate, qui tandem, enixe id oppido postulante, concessit ea conditione, ut teneremur Gymnasia Latinitatis aperire.
Baronis Alvitenm, hospitatus in domo nostri Collegii Ulyssi ponensis, adhaerente sacello D. Antonii Abbatis ejusdem Collegii. Parum ibi eum aliis substitit o dovicus. Migravit ad aedes vicinas sacello divi Sebastiani, quod non multum distat a nostro Collegio. Illic sumus commorati, donec Rex Joannes IV. Lusitanae Iibertatis assertor Societati dedit ad erigendum Collegium palatium Scalabitanum. Idcirco dicatur Virginis intemeratae Conceptioni, ut infra referemus. Habet duo Latinitatis Gymnasia, duo scientiae moralis & Philosophiae; quanquam principio solum prima duo sunt aperta.
tuta, & firmata sanctissimis legibus, authore Ven. P. Antonio Mascarento. Ex eo Collegio diversis temporibus communicata aliis atque aliis Sociorum domiciliis.
de socius Coadjutor Benguelam adiere: nonaginta leucis distat Manda. Milites Lusitani Benguel ensis arcis praeliciaria per summam insolentiam exuerant
245쪽
i 23o Syno is Amissem Societatis IESU
praefectura Emmanuelem Cervetram Peretram, virum sortem, & in sui Regis proserenda ditione apud eos populos impigrum: bis enim illic gubernaverat omnem rem Lusitanam. Societati favit cum in Angola, tum Matriti. Co- nimbricae quondam atramentario conjecto Praetorem regium perculserat, quod male de nostra Societate loqueretur. Hunc virum seditiosi spoliatum omnibus praeter induoentum, quo tegebat corpus, lacero navigio impositum miserunt Loandam. Postquam est in terram expositus, navigium', premente sentinam aquae vi, demersum est. Unde patuit, Deum viri causae consuluisse, navi conservata, dum viam fecit. Io. Hominis vicem miseratus Rector, domi nostrae aluit, ob ejus in nos merita, & valetudini affectae prospexit. Restitutus viribus egit cum Praefecto maximo de regressu in Benguelam. Cum parum faventem experiretur, ad Regem scripsit, demandantem Praefecto, daret Cervetrae equitatum & peditatum, ut redditus Praesecturae subigeret eos Nigros, & cupri dinas vendicaret. Vix illi Praefectus concessit tirones sexaginta ex Lusitania recens advectos. Rogat Cervetra Rectorem duos e nostris libi dari viae & laborum comites, confidere se per ipsos facile lenitum praesidiarios arcis Benguetensis,& rem sine sanguine transactum iri. II. Designati ad eam expeditionem P. Eduardus Valaus, & Gonsalus Joannes Coadjutor. Ad Benguelam appulsi mense consumpto in iis nonagintaleucis superandis, quod navigarent adversus aquarum iQpetus. Per Eduardum placati suo Praesecto arcis praesidiarii, & Praesectus ipsis: oblivioni sunt injuriae commendatae. Deinde Cervetra, navibus imposito milite, exploravit, ac reperit cupri fodinas. P. Eduardus ut erat in lucrandis animis operarius indeses.sus nunquam sanis, morbidisve defuit, donec regressus est Loandam.
. . ..., 'Emplum Domus Prosesiae Ulyssponensis nobilitavit sacellum SM. Trini.
in ma Pr talis ornatum versicolori lapide politissimo Roma advecto: per id tempus non erat Ulystipone opus illius generis aeque spectandum. AEdes ampla in Bibliothecam accommodata. Ampliatur sacellum domesticum B. Protoparenti Ignatio dicatum. Moea P. Ter a. Eadem domus humavit a s. Martii P. Fernandum Borgium Coadju- in εο gui torem spiritualem, natum Gonsali dioecesis Guardiensis. In audiendis poeni tentibus vix ullus fuit diligentior: non se recepit in cubiculum, dum circum fi-steret aliquis, qui vellet animam explicare. Diuturno morbo plurimum est probata Borgii patientia. Scopum sibi defigebat cum divina voluntate con-Εrmationem.
Obeunt Fraa- 3. Temporales Coadjutores duo Ulyssiponensi Collegio erepti morte'. ..., sunt Alter II. NOVembris Franciscus Campionius Italus Anconensis. Ag tataieta res' bat praesectum Vestiarii. Singulis seriis quintis sacro se pane roborabat, prO- retra. curans, ut eidem epulo caeteri coadjutores accumberent. Multum illi cum Deo commercium, festis praecipue diebus. Quoties Subminister de sustinenda publica poenitentia admonebat, solitus est duplicem salutationem Angelicam recitare , unam pro Subministro, aliam pro Ministro. Charitas ejus amabatur ab omnibus. Alter Dominicus Ferreira et q. Novembris, natus R/bei epenae dice-cesis Bracharensis, vixit moribus inculpatis. Cum nosset honestam virginem periculo admittendi pudicitiam laborare, conquisitis eleemosynis imminen tem ejus animae ct corpori iacturam avertit. -- Mense Ianuario Ulyssimne ad Paraguayum iter auspicati sunt qua sa- ' cerdotes, qua nondum initiati viginti quatuor ex diversis Hispaniae provinciis. Mota Most. Unua in Collegio nostro vitae finem invenit, qui Compluto venerat, Augustinus
246쪽
i Lopius Codassus. Maximo illi fuit solatio mors in Societate, cui donaverat exi paterna haereditate decem cruciatorum millia. . Cum Prorege Alphonso Notonio ad Indiam navem conscendere PP. Prosecti xdi Petru, Mordonius Castellanus, Didacus Lopius, & Hieronymus Lobus, Lusui rani, in altum provecti die as. Aprilis. Inter Tenarisen insulam,& oram con-i . tinentis Asticae coeperunt morbis tentari. Trimestri sere luctati sunt incassum, ad aequatorem superandum. Premente multitudinem atrocitate morborum, cor
ruptis etiam alimentis, vertξre proram Ulyssiponem, cujus portum subierunt Octobris septima die. i 6. Sodalirium divi Antonii Abbatis, permoti rationibus, quas explica-i tas non comperi, reliquimus in templo Collegii veteris apud PP. Eremitas divi Augustini, dum migrassemus ad Collegium novum. Instanter Sodales adnixi su rant transferre ad templum nostrum tui Divi sodalitium, id semper Collegio rei culante. Tandem illis indultum sub conditione, ut singulis mensibus per ho-i mologesim eluerent animas , audirent exhortationem, & sorte traherent SS. Tutelares menstruos pro more Societatis. Jis legibus facta mutatio. . Novis Theologiae cathedris crevit Athenaeum Ulystiponense. Duo Cathedrae
designati Prosessores, quorum unus suit P. Michael Tinocus Elvensis, alter Di.i dacus Peretra Portuensis. Theologiam, seu de Deo loquendi modum, induxere tirones nostri. Dum in scapha per Tagum navisant, miscuerunt Peregrinino vectores sermonem parum honestum: fraenum verborum licentiae injecturi i tirones Litanias B. virginis occipiunt alta voce concinere , extemplo cuncti vectores alternis respondent vocibus, priorum sermonum obliti. Facta in terram excentione, in nosocomio hospitantur: concubia nocte pauperes in vicino cubiculo de rebus spurcis coeperunt confabulari: hic tirones scutica sumpta sua corpora conscribunt, audito verberum sonitu, verborum quoque cacoethes desiit.
. Conimbricae quatuor de medio sublati sunt. I 3. Januarii Ambrosius Demni, MLuissus Coadjutor prope Alcobassam natus, laboris amantissimus, ut in sudorem Colle dvultus sui panem sumeret. Vota religiosa scripta e collo suspendit, ut ad exia ς'
, actam eorum observantiam commoneretur. Eiusdem mentis die I9. Gon-
. salus Alvarus Gadiutor septuagenario major, vir candidus, summe propensus ad sermones de Deo, ac Deipara miscendos. Singulariter diligebat pauperes. Dixerat cumprimis, a se coli Divam unam, quam vocabat Sanctam Communitatem. Quo verbo Majores nostri significare sunt soliti, quantae virtutis sit argu mentum, ne latum quidem unguem ab ordine domestico recedere. Vigesima, sexta Aprilis P. Petrus Olivetra Coadjutor spiritualis ex dioecesi Lamecensi. Si . ' .gulos intima charitate complexus est socios. Ne cui facesseret molestiam, mombos suos occultavit. Nulli mortalium unquam fuit offensioni. Decima sexta Decembris Sylvester Rajolius coadjutor Italus Neapolitanus. Multus erat coram Eucharistia, quam sensibus tenerrimis venerabatur. Cultor silentii, solum . non fastidiebat locutionem eum Deo. Religiosae observantiae in se ac aliis habitus
studiosissimus. In eodem Collegio Sacramentorum frequentia tanta fuit, prae D mtias sertim quariis Dominicis, ut referatur singulis mensibus decem millia particu- u L. Iarum accedentibus sacram mensam divisa esse. Quod nostro tempore vix
V. Bracharae 3. Junii vitae finem attigit optimus senex P. Laurentius Pat- Moritur Rra Ut ponensis, septuagenario major, trium votorum solemniter Professus, a gratiotus valde sancto Archiepiscopo Bartholomaeo de Martyribus. Pluribus '' annis tradidit scientiam moralem. Divam Magdalenam arcta devotione complexus, anais quaruordecim de ipsa verna secit in sacello extra urbem structo, i quo Bracharentis populus in angustis rebus frequens concurrit. Quanquam le- , nex, & micta valetudine, semper tamen cum caeteris de strato surrexit .& d , mus disciplinae se accommodavit. In rebus spectantibu4 ad observantiam nemo
b iplo scrupulosior, & exactior.
247쪽
o. Brisantii I 6. Septembris octogenario major corporis custodia liberatus est Antonius Gonsalvius Coadjutor Interamnensis. Plurimi secit gradum suum; licet enim latinis litteris excultus esset, vilia domus ossicia praeelegit, atq; inde DEum sibi vitam longaevam dixit indulsisse. Insensus otio, noctibus hy-bernis ante caenam adibat horreum, & triticum purgabat. Nec de victu, nec de vestitu solicitum vidit quispiam. Praescivit diem mortis suae. Ad postremum anhelitum usque piissima cum Dis locutus est. ει Eborensis II. Eborenses socios non parum subribus exercuit misericos DEus. In C H Castellae confinibus dominabatur morbi genus inne pesti. Inde in Lusitaniam irrepsit, afixitque Eboram. Cum Nostri periclitantibus succurrerent assidue, domum secum traxere idem malum; quod per socios grassatum multos sustulit
MotiretP.Leo Ia. Omnem Provinciam amixit obitus sancti stimi Leonis Henrieti Con- lo singuinei alterius ejusdem nominis, qui Cardinati Regi fuerat a confestionibus. Vivis adnumeratus est Alcacevae in Eborensi dioecesi, parentibus progenitus ejus oppidi dominis, ac dynastis. Tradidit Eborae Philosophiam, ac moralem sciaentiam, cujus Prosessorem cum egisset decennio, gradu Doctoris est insignitus. Unicus, quod sciam, stat eo honore donatus in magisterio icientiae moralis. Antequam iniret Societatem, laxantem animum in horto specie pulcherrimae puellae malus daemon invitavit ap turpia; horruit, ac profugit ad famulos suos, qui nudatis ensibus accurrere ad locum, unde fuga se sustulerat Henricius. Invento nemine, insidias stygii Alastoris fuisse non dubitatum. I 3. Explicari nequit, quantus fuerit in exercendis nostrae Socie tatis ministeriis. Plurimas obivit missiones. In exponenda populo ac pueris facta doctrina invisendis carceribus , & miteriis lublevandis extitit diligentissimus. Suam nobilitatem flocci pependit. Nec pluris corpus suum, quod flagris , aliisque castigationibus torsit. Saepe visus est per medium forum Eborense portare luis humeris stragula, lodices, storeas, & ejusmodi ad Christi pauperes in carcere defendendos ab injuriis temporum. I . Viro uxorem deserenti, ac sugienti in Castellam, quod negareturdos promissa, apparens in itinere Henricius, domum regredi imperavit, lpe facta recuperandi dotem. Auscultat, Henricius evanuit de conspectu. Reve sus Eboram quaesivit Henricium, qui rem ad votum afflicti composuit. Divinitus noverat Alcacevae honesto loco natum virum extrema rerum indigentia
laborare; ad fratrem suum scribit, oppidano luccurreret. Protinus ad se vocat, di benevole reprehendit, quod Henricium, non se, fecisset necessitatis certiorem. Stupet vir, fateturque ingenue, nemini mortalium se angustias suas aperitisse. Duodecima Novembris ei vitae ultima fuit. Henricii vitam scripsit, typisque edidi in opere de domicilio tironum Eborae. Morinn P Be. Is . Ibidem II. Novembris spirare cessavit P. Benedictus Gouvea An- distu G. 'grensis, primarius Theologiae Prosestor, ac Doctor Theologus. Magnus ille omnium laudator, suarumque rerum contemptor eximius. Omnia illius verba Moritur P. praeserebant modestiam, ac prosundam demissionem. P. Antonius Ferretra, α' natus in oppido de S.COmba dioecesiis Conimbricensis, coeperat profiteri Theologiam. Ajebat suas delicias esse cubiculum suum. Fugit familiaritates cum externis tanquam rem viris religiosis inutilem. Litteras a Consanguineis missas a se cum fastidio reiecerat. Exactissime suis majoribus auscultabat, etiam men--rime . Se tem turbante phrenesi. Decima Novembris correptus apoplexi a P. Sebastia-
-nus Machiadus Serpensis, excolendis virtatibus impense studuerat. Meruit fieri certior de genere mortis suae, quod amico aperuit, adjecitque duplici de causa sibi id genus mortis esse charum, quod crebro adiret Consessarii pedes, di
quod sociis diuturno morbo non afferret molestiam. Moῶ, p. 36. Ex Madetrensi Collegio die 9. Novembris in Domum aeternitatis Balthasia da festinavit P. Balthasar de Ponte, Coadiutor spiritualis, natus Arronchii dioecesis Portalegrensis. Annos triginta vixit in ea domo vel Ministri, vel Procuratoris
248쪽
munio lanctus, omnibus exemplo. Non sinebat vel minimos desectus in religiosa paupertate subrepere. Etiam fessiam & attenuatum corpus castigavit flagello, & aspero cilicio, quo reperere cinctum, cum vi morbi percullam intulerunt lecto. DEum enixe rogaverat, cito de vita rapi ἔ vix perstitit horis sexdecim vivus post mali impetum. x . Festinatior contigit in Angrensi Collegio mors Gasparis Monteiri Mosire, in. Coadjutoris Lousamentis. Undecima Novembris surgens mane ante socios, ipMMo 'invisit, ut solebat, Eucharistiam ex abside templi: tum flagellavit corpus: finita hora matutinae orationis adiit septum, illic ibitaneae mortis insultu decessit, repertus flexis genibus inclinatus in faciem. Hus erga omnes charitas, & nota vitae sanctimonia non reliquere tristitiae locum ob mortem repentinam. 18. Hoc anno gubernacula Provinciae capessivit P. Petrus Novasius, con- uriis, sanguineus P. Simonis Rodericii, vir aeque religiolus, ac doctus. Tradiderat via M Eborae Theologiam praecellentis Magistri nomine. At regnum gubernare deia MontiWRm
sit pridie calendas Apriles Serenissimus Rex Philippus Hispaniae tertius ejus nominis, Lusuauiae secundus, aetatis anno tertio & quadragesimo. Vixit, & obiit resigiosissime: successorem nactus Philippum lv.
DUm in Domo Prosessa conventus Provinciae haberetur, procuratore elein Conventuacto P. Antonio Abreo Ulyssiponensi Praeposito, i . Aprilis adest nun- si cius de re expectatissima, & Societati nostrae sol iosissima, SS. Ignatium, ν. ω .c,
di Franciscum Xaverium I 2. Martii donatos esse apotheosi solennissima per sum-ss. Iguam. tinam Pontificem Gregorium XV. Ex eis, qui in promovendo tanti momenti negotio navam impenderunt operam, inter praecipuos unus suit P. Nonius Masearenius Lusitanus Assiliens. ob nobilitatem, virtutem, ac prudentiam, ma- ' gnae erat authoritatis in Romana Curia, & coram Pontifice, ejusque nepote 'Cardinali Ludovisio. Pretiosissimam suppellectilem, qua in hac lolemnitate Pontifex usus, dono misit Bononiae urbis templo maximo, ubi egerat Archie piscopum : sisi unice reservavit aureum calicem, quem dederat inhononem S. Xaverit Lusitana Societas, qui postea ab Eminentissimo Ludovisio nostrae domui Prosessae Romanae donatus fuit, ibique servatur. 2. Quatuor sacra secere per universam Societatem sacerdotes, coronas totidem recitarunt alii socii pro Pontifice: pro Cardinali Ludoviso duo tantum saera, duisq; Virginis coronas. Faustissimum hoc nuncium nostros aeque ac rare ros mirum delectabat; & quamvis ejus vulgandi causa plauses nonnulli excitati sint; celebritatis tamen solennior pompa ad mensem Julium est dilata. Quid in Provincia actum, refertur in libro ea de re typis vulgato. . Non silenda pietas unius incolae domus Professae. Jussit e l*no fieri his, Mnonnulla Xaverit simulacra, auroque oblini. Primum curavit locandum in tem- xaverium
plo praecipuo Villaestancae de Xira, alterum Alenquerit, tertium Turribus anti. quis, quartum in templo monialium Chelensium prope Ulygiponem. In his
locis erectae in honorem Divi Sodalitates. Extemplo coepit divus Xaverius clientes suos cumulare beneficiis. Aded nunquam sine scenore colitur. 4. Ad Indiae gentes cursem direxerunt quaterni sacerdotes. Petrus pro in ad Morrionius, & Hieronymus Lobus, qui proximo anno reversi fluerant ex eo-ι - - dem itinere. Hieronymus Palva Lusitanus, & Julianus Bald in otius Irahit. Classe sem quinque navium regebat Comes Vidigucinensis novus Prorex ; nam Al. phonius Noronius affectus taedio noluit iterare navigationem anno superiore in fauste susceptam. Ut erat Viquetrensis vir in ea navigatione experiuS, quod jam gubernasset Indiam, sic ursit profectionem, ut 38. Martii Classis sit egressa . νTagum: usia ventis felicibus ad terrae Natalis, ut vocant, maria; illic t tmpesta' . tem perpessa. Fulmen e nubibus missum a summo malo praetoriae plures grues .
249쪽
faciens, ad soros descendit, ubi cursu ac recursu, ac multiplici gyro vagatum, leviter tantum inusta militis gena, per senestellam majoris tormenti prosiluit in mare. Vilum per undarum superficiem colludens gyro instar equitantis, d nec evanuit. Ad grates DEo persolvendas instituerunt supplicationem. Co cionatus P. Lobus omnes admonuit, vitam corrigerent, posse redire DEI flagellum non vano sonitu, dc terrore.
s. Res ipsa probavit. Non longe a portu Mossambiquiensi navigabant,
cum noctu conlpiciunt accedere naves lex, tres Hollandicas, & totidem Ania glicanas, quae Lusitanam Classem praestolabantur. Die sequenti commissum praelium. Hostium conatus eo tendebant' ur tres Lusitanas sortissimas exuerent armamentis, ac redderent cursui faciendo inutiles. Quod illis haud dissse, cile erat ob navium suarum celeritatem velociter accedentium ad tormenta di plodenda,& recedentium ad vitandos ictus Lusitanarum. Hostilis praetoriadum propius I.usitanam accedit, ictu tormenti sic est percussa, ut paulo post vorata sit fluctibus. 6. Superveniente nocte praetoria Lusitana nudata rudentibus,& velamine, terrae illiditur. Subpraetoria, di alia se parant ad sequentem diem. Hostis e conspectu abierat, nihil aliud propter accepta detrimenta cogitans, quam navem haerentem vadis spoliare. Non favebat ventus. Dum pergunt ire ad portum, haesere inter cautes navigia duo, salva tantum gente,& onere. Navibus aliis paratis, mense Octobri tenuit Prorex Cocmentem portum. Domi ad . Ad Brasiliam transfretarunt quatuor sacerdotes Siculi, Antonius Bellaria, ripta qui poenitet ites audiens Pernambuci ab Hollandis est occisus; Conradus Aris tririd . ricius, Antoni Fortius, & Franciscus Oliveira. In Angolam iere duo sacer-' dotes Balthasar Ferretra, & Simon Aguiarius cum totidem Coadjutoribus Sebastiano Gonsalvio, & Emmanuele Rodericio. Ad Capitis viridis insulam missus Emmanuel rimandius Coadjutor. obii p. ta. 8. Ex his tenebris in illam lucem excessit e Donio Prosessa Ulysponensid vim i Mo- I . Februarii P. Ludovicus Moralius Madetrensis, frater Sebastiam Morsu tapiscopi Iaronensis, & Antonii Moralii caeci, de quibus dictum suis locis. D cuit Philolophiam,& quaestiones de conscientia. Dotes in eo praeclarae ad conciones sacras. Obiit complures missiones. Saepe Brigantinis Dynastis petentibus excurrit Villamvis iam, collegitque sui laboris non pCenitendos fructus. Comitabatur ad restim facinorosum, qui existimabat ab Inquisitoribus se retra ctum iri, si blasphema verba proferret: igitur in media turba effutire voces DEO, fidei, ac Sanctis ignominiosas. Hic Moralius magno incensus ardore, in criminosum sortiter iniecti manu, Tace, inquit, Monstrum hi orme ivgensi Territus miser insperato clamore, ac in se reversus detestatur scelera, & facti poenitens laqueo collum inseruit. Moralius post morbum diuturnum patientiIsime toleratum desiit vivere. o P. Chri- s. Ibidem r3. Februarii P. Christophorus Gouvea Portuensis vitam san- ph- ον cum mone invidenda permutavit octogenario major. Iniverat So-c1etatem adhuc vivo S. Ignatio. Ejus parens Henricus Numus S. FranciIcum. Borgiam excepit domi suae, in qua factum initium Portuens Collegito. Instruxit Eborae ct Conimbricae tirones. Rexit Collegia Brigantinum, Ut si ponense, Eborense, Domum Prosessam, Brasiliae Provinciam, & Lusitanam, magnis utiq;
Collegiorum incrementis ἱ nam aedificia multum promoverat. In magistratibus fuit idem omnibus, ornatus insigni charitate. In negotiis Sc rebus lubditis sic nodos solvit, ut prudentius non fecisset re meditana, de considerati per otium. Moribus excellentissimis praeditus anteibat subditis exemplo. Illius vita typis expressa circumfertur in opere de tironibus Eborensibus. Obit . A-- ro. In Ulyltiponensi Collegio 7. Maii corporis vincula relaxavit animus P. . Amatoris Rebelli Mejaniensis in Portuensi dioeceli. olim legete,& ibrmare . characteres docuit Regem Sebastianum. Vir habitus antiqui candoris, sine. luco, sine dolo. Modestiam religiolam non semel antepotuit vitae. Nam cum
250쪽
pilum homo ignotus ipsi intentaret, stetit quietus, donee per juvenem sibi pariter non cognitum DEus periculum avertit. Aliud simile in ejus vita refero. ra. Ehorae ra. Iulii suprema dies oppressit P. Antonium Vasconcelli m it P. Atiis. Ussiponensem Nobilem. Parentes Bartholomaeus Froyus, & Meira Vaicon- 's .cellia, de qua memoratum anno Is I I. maximis Societatem sibi obstrinxere heneficiis. P. Antonius de suo auxit reditum domus Probationis Ulymponenis sis. Rexit Residentias Farensem, de Portalegrensem, Portum. Collegium, demorense. Pulcherrimas in eo dotes pro sacro suggesto vidimus. Exornavit plurimum Nationem Lusitanam, dum ederet in lucem Macephalaeoses Regum Lusitaniae, eorumque perfectas eriles, cum Regni descriptione. Postremis decem annis lecto afixus podagra ad vitandum otium duo volumina compotuit de Angelo Custode, quae sunt typis commissa. t 3. Iis, qui laboribus jam defuncti, subnecto operarios novos, qui ad Ia- Inmazhorangum in Societate recens conscripti sunt. Duo & quadringinta censebantur tinsigniores tres: Antonius Bandeira, natus Besteiri dioecesis Visensis, gradu D choris in Jure Civili laureatus, loco Professoris cathedram moderabatur. An dreas Fernandius Vianensis Transtaganus, Prosessor Theologiae in Eborensi Amisdemia, charissimus Principi Theodosio, Regibus Ioanni IV. & Aloysiae, quibus fuit a consessionibus. Ignatius Mascarentus filius matris Amandi Martinum. starenti Inquisitoris Generalis.14 Decima quarta Octobris apertum est nobilissimum templum Collea Ap - sit Portuenta : translata Venerabilis Eucharistia solemni pompa. Minister L pium forin legit P. Joannes Louselaus I 6. Decembris mortuus primus fuit, qui novo in ' templo consepultus est. Anno I 627. ad idem templum portata Nostrorum ossa, quos humaverant in templo veteri.
Novo Collegio, seu potius nomine Collegii hoe anno erevit Provincia in Imo αCongo. Regnum est finitimum Angolae Septentrionem versus. G Ἀμ- pit initium paucis gradibus ab AEquatore in Austrum. Lusitanis comis 'pit initium paucis gradibus ab AEquatore in Austrum. Lusitanis cominsertum anno I 48 . Romanam fidem amplexi Reges anno i pr. Rex dictus est
omnes, Regina Eteonora; quoniam naec erant Lusitanis Regibus nomina. PrimisConcionatoribus religiosis succe sere saeculares presbyteri,litterarum rudes, de virtutis egeni homines. Propterea quidquid bonae sementis in terram primi jecerant, per successores corruptum est. Accessit nationis conditio veneficiis, ac luxuriae supra modum deditae. Qui de religione doctiores reputabantur, memoria tenebant orationem Domini, salutationem Angelicam, & lymbolum Apostolicum; recitabant ossicium divae Virginis, quid tamen enunciarent, non assequebantur.
a. Exiguo fructu Nostri adiere quondam illud regnum, ut explicatum
suis locis. Ex quo tamen Mandae fixerunt sedem, studium semper fuit mansurae domus illic excitandae, ut possent eam gentem excolere. Dum non erat reditus firmus, unde operarii possent ali, praeiens annus sundationis occasionem obtulit. 3. Joannes Correa Soula summus Angolae Praefectus anno Isao. iniquum movit hellum Petro Regi Congensi. Cum in belli Societatem Jagas invitasset, viribus superior Congentes vicit, Jagisque humanae carnis genti voracissimae concessiim vesci, & satiari carnibus Congensium; quod nulli aetati, aut sexui parcentes crudelissime praestiterunt. Magni inde labores de timores orti cunis ctis, qui eo in regno negotiabantur, Lusitanis. 4. Rex Petrus censens eam vastitatem Congi natam ex corruptissima morum licentia, volente Deo ultore regni scelera permisis sceleribus punire,
sibi persuasum habuit, solos homines Societatis posse Congensibus placare Amonius Franco. Gga Deum,