장음표시 사용
251쪽
Careehisnus in lingua Congens.
angolam Primi euntes ad sondan
Deum, ac Lusitanos. Igitur cum in aciem suos eduxisset ad retundendos L sitanos, qui post illud magnum praelium, in quo fudissent dynastas Bambensem, & Pembensem, haerebant regno: litteras dedit ad nostrum Rectorem Loanden .sem, ad se mitteret aliquos de Societate, ut in urbe regia erigerent stabilem domum. In eandem sententiam scripserunt Lusitani, qui in Regis erant exercituas. Antequam Rex eas cogitationes concepisset, Deus mentem iniecerat locupleti civi Gaspari Alvaro, ut Societatem ingrederetur, eique fundaret Collegium in Congo. Ad opus coronandum deerat solum Regis voluntati Cum pervenerunt Regis littem, quin id Gaspar sciret, coepit instanter petere ad Societatem admitti. Miratus est Rector utriusque voluntatem eodem tempore in rem eandem divinitus conspirasse. Designavit extemplo PP. Matthaeum Cardoisetum, & Michaelem Alphonsum cum Antonio Sequesta Coadjutore ad ponendam iundationem. . s. Rem in hunc modum dispositam turbavit Ioannes Correa Musa L sita ditionis summus Praefectus. Cum non probassent Nostri Congensis belli iniquitatem, ira succensus in Collegium jussit P. Hieronymum Vogadum, Antonium Amaralium, & Matthaeum Cardodum impositos reti pensili more regionis per mancipia comprehensos in navem portari, ac in Lusitaniam deferri. Eadem iniquitate diligenter conquiri jusserat Gasparem Alvarum, ut securi subjiceret, quamvis sciret esse jam Societati conjunctum, cujus statuam lata in eum sententia carnificis serro supposuit. . Interim Eduardus Vasaeus, & Gaspar Alvarus eonfugerant ad Pindam in ostio Lairi fluminis, ut nave conscensa peterent Lusitaniam. Sed veniente
Loanda nave ambos acceptura, contigit, ut essent vocati a Domina Soniensi comite; triduo navis expectavit, cum non accederent, vela solvit. Tum Rex
Congensis eos invitavit in suam urbem, excepitque singularibus benevolentiae signis. Cum ipsis de sundatione Collegii constitutum est. 8. Mente Octobri redierunt Mandam, quod novus Praefectus perventia set e Lusitania. Joannes Correa Sousa cunctis exosus, sine Regis imperio de serta praefectura in Americam Castellanam navigarat, sed vectus Ulymponem obivit in carceris squalore, quod illius scelera merebantur. Patres in Lusitan seam pulsi Proregem edocent hominis impietatem, dc belli contra omne jus, fasq; instuentiam ab Christiano alienissimam. Porro notum faciunt Regis Congentis animum in Lusitanos prope sum. Harum rerum certior Philippus Rex benevolas scripsit litteras ad Congensem Regem, commendavitque novo Praesecto firmam cum Congensibus amicitiam. s. Illud commodi attulit prosectio Patrum in Lusitaniam, quod P. Cardorus typis mandarit libellum de Christiana doctrina, quem e Lusitana transi ierat in linguam Congensem. Augusto mense propinquarunt boandae nova operariorum subsidia, sacerdotes novem, Franciscus Getinus, Franciscus Suaana, Franciscus Baconius, Joannes Baptista Federicus, Itali; Antonius Machiadus, Franciscus Peretra, Dominicus Laurentius, Stephanus Rodericius, ct Ioannes Ptiva, Lusitani. Tulere patentes litteras ad P. Eduardum Vasaeum, quibus praeficiebatur Rector Collegio Loandensi. 1 o. Ubi de Congo cum Gasipare Eduardus Loandam accessit, recentiabus suppetiis animatus de nova sundatione cogitat. In Congum misit P. Michaelem Alphonsum cum Antonio Sequetra, Coadiutore ad jacienda Collegii primordia. Excepti a Petro Rege, illiusque dynastis maximae benevolentia significationibus. Ipse designavit spatium aedificio. Verum Ministri absentia Episcopi possessionem impedivere, causantes Domini sui illud esse solum. Quamvis, rem indignam aestimans Rex, nollet a nobis locum deseri; precibus tamen nostris commotus situm alium elegit, ac donavit ad Societatis ministeria valde commodum. Extemplo coeptum aedificari tenue hospitium. Rex ipse saepe aderat, ut suo conspectu urgeret operas. Simul explicabatur catechesis, con-
252쪽
fluente populo innumero. Rex necessaria praebuit ad victum, & aedificium. Hactenus de primordiis tenuissimi illius Collegii in urbe Salvatoris , quae metropolis est, & Curia Regni Congensis. Inselicitas illius Coeli alienigenis pestiseri magnum exhibuit negotium Societati, dum non deseruimus stationem, ut annis sequentibus exponetur. Ir. Ad Indiam gloriosa eohors expedita est. Constabat tribus & vi- pinsisti .donti operariis Evangelicis, quindecim erant Lusitani, caeteri diversarum gentium. His adnumerabatur P. Petrus Cassums Japonensis, quem sua patria in- atulit Coelo Martyrem. Classem rexerat Antonius Tellius Menesius. In ea se- Mendio. rebantur Alphonius Mendius Patriarcha nihiopiae, Didacus Secus Episcopus Nietae, ambo suerunt inaugurati in templo Domus Prosessae per Dominum Fernandum Martinium Mascarentum Episcopum Algarhiensem Inquisitorem Generalem: Ioannes Rochia Ulysii ponensis, Hierapolitanus Episcopus; quod faces. tas a Pontifice non pervenisset, Goae sacratus, ibidemque mortuus est. Labo riosa contigit navigatio. I 2. Quarta die Julii ad aeterna translatus est Didaeus Secus Episcopus Niceae, natus Covillanii dioecesis Guardiensis. Tradidit Conimblicae Eloque tiam, Philolophiam, & Theologiam. Praeterea exornavit animum egregiis virtutibus, quas refero in ejus vita. Alphonius Patriarcha vitam exorsus est in
oppido S. Alexit diceresis Eborensis. Profitebatur Eborat sacram scripturam: an sanctior, an doctior, dubium. Ejus labores pro fide rebus nostris addunt magnum splendorem, ut fiet notum legentibus Alphonii gloriose facta, & vitam , quam in lucem edidi in opere de tironibus educatis Conimbricae. Vige sima secunda Septembris naves ingressis Moslambiquii portum hyeme transacta, Maio sequente. appulerunt Goam. ra. Viginti quinque togam Societatis indu re. Inter eos aetatis anno υνεα trigesimo quarto Ruysius Mellus e primaria regni Nobilitate, rexerat in India Ceilamum. Quod Latinas litteras ignoraret, volebat in Coadjutorem adoptari ι sed aliud visum Patribus, spectata hominis prosapia. Apud nos didicit
Latinitatem & scientias, emisitque solemnem 4. votorum professionem. Ludovicus Diasius Serpensis Coadjutor spiritualis, de quo refertur, annis postremis locutum iuisse cum Divo Josepho tanquam amicum cum amico, ipsimque Divum in simulacro, quod est in sacello valetudinani Eborensis Collegii, solitum
voces ad Ludovicum exprimere. r . Ad memoriam defunctorum converto calamum. In DomO P --. sti uisessa Ulyssiponensi . Februarii vinculis perituri corporis solutus est P. Simon Ioas.. Soula Musamensis in dioecesi Conimbricensi, parentibus ortus avitae NO-hilitatis. Ex tirocinio nostro dimissias, annos a o. duxit vitam extra SO cietatem, deditus scientiarum studiis. Erat in Collegio divi Petri, & jam octavo anno dabat operam Juri Pontificio, cum rursus Societatem Ingressus mense Iulio anni iso a. Singularitet sui demissioni, ac zelo animarum dabat operam. Obruit missiones. In Domo Professa egit simul sacrae catechesis M
gistrum , & Procuratorem miserorum, quos inter vincula continent carceres, Nocte, ae die ad morientes vocatus non tam ibat, quam volabat promptissimus. Maligna febre correptos in carcere audiendo creditur obiisse. is . Ibidem necessitati concessis Septembris vigesima consalus Fernan- o Go. dius Coadjutor Avintii prope Portum narus. Annos quadraginta obivit mu ius rara nus Ianitoris ostii secundi, ad quod eleemosynae distribuuntur pauperibus; ho-- rum importunitates sustinuit ne levis quidem impatientiae signo edito. Decima octava die Decembris in eadem Domo naturae pensum perlolvit optimus t p. Frinis senex P. Franciscus Araujus Ulystiponensis, vivo S. Ignario Societatem ingressus os s Araa'an. II s. Eundem vidit, & coluit in altari. Tirones instruxit Eborae S Ulysi
sipone. Fuit a confessionibus Theotonio morensi Archiepiscopo. Eminebat in illius dictis & saetis antiqua bonitas, ac prudens sinceritas. Post hyperduliam cordi habuit divi Christi nutritu honorem. Secreti tenacissimum noverunt
253쪽
omnes. Agens secium Provincialis nec de rebus jam vulgatis, quae ad gubernium pertinebant, sermonem injecit, ne quis pronunciare posset, id se audivis- se a socio Provincialis. m. p. ... I 6. Collegium Ulyssiponense I 3. Ianuarii non sine lacrymis morientemni Conm inspexit P. Antonium Corream Ulyssponensem, Philosophiae Magistrum. Benefactor Conimbricensis Collegii templum, & sacellum domesticum B. virginis plurimis donis cumulavit. Idcirco ob accepta beneficia unum adhuc sacrum pro ipsius anima secere sacerdotes, & caeteri recitarunt corollam Marianamaret. Sors atra obtigit in Collegio Contabricensi die octava Novembris P. Laurentio Fernandio Bracharensi, fratri Joannis Fernandii, qui in Brassii
itinere occubuit Martyri Educavit tirones nostros Commbricae. Detractio ex ipsius ore non audita. De ipso memoratur, quod nunquam tironi injunxerit paenam, quam prior non subsisset. obit P. Rur I S. Portuense Collegium II. Septembris terrae mandavit P. Ruysium s. e φεψε. Paesium, Procuratorem Reudentiae Passi de Souis: paupertas, Obedientia, di assiduitas in audiendis poenitentibus fuerunt in eo summa. it --υε Is. Eborae q. Septembris transiit ad vitam non perituram Martinus Mus M. Fonseca Coadjutor, octogenario major, natus Cambris dioecesis Lamecensis.
Octo & quinquaginta annos docuit scholarum illius Collegii pueros alpha betarios incredibili patientia, ct constantia. Cupiebat omnibus servire, sibi
Mora ven. P. ao. Decima Martii immitis mors humanis rebus exemit Ven. P. Dan- v M nem Alvarum, virum Provinciae gravissimum, de quo toties Annales meminerunt. Vitae curriculum inivit Paradae infantium in dioecesi Mirandensi. Αnno Issa. adscriptus Societati. Plurimos magistratus gessit summa prudentia &integritate, Rectoris Portuensis, Provincialis, Assistentis, Domus Prosessae Prae. positi, mox Visitatoris, iterum Provincialis. Reversus e Comitiis universi oriadinis , ad quae mittebatur cum jure suffragii, praepositus est Rector Eborensi Collegio & Academiae. Subinde egit Sociorum juniorum Praefectum, in quo munere haec scribo anno IIa I. Dum Ioannis non magis verbis, quam exemis piis promovet juniorum educationem. , Pene Octogenarius ad superos evolavit.. Eminentem pd gubernandum prudentiam solida virtus comitabatur. Hon ribus & obsequiis erga Virginem sanctissimam magnopere studuit: Cui in Sania finensi Residentia, quo redux. ex urbe secesserat, loco nemoroso & a sociorum habitatione semoto intra tamen septum domesticum lacram aediculam Lauret
11. Verum non diu ei licuit hae solitudine frui. Obedientia cogente ad ordinis rediit Magistratus, magnam in Romana Curia, cum illic moraretur, nactus authoritatem. Plurimum ejus concilio utebatur noster Cardinalis Toleiatus. Transeuntem per Galliam multis regiae benevolentiae signis condecora - vit Rex Henricus IV. quod illius. apud Romanum Pontificem negotia multum promovisset: Dono ipsi dederat artallinam Crucem, munus vere regium, habet inclusum lignum, quo mundi salus pependit. Servatur inter Reliquias San - ctorum, in templo nostro Conimbricae. Vitam Joannis vulgavi in opere de domicilio tironum Ulyssi pone. Morirarza. 22. In AngoIa Novembri mense diem obivit Gaspar Alvarus, qui, ut 'M supra memoratum, fugit Pindam cum P. Eduardo Vasaeo ad surores Praefecti declinandos. Per universam Societatem pro ipsius anima facta sunt tria sicra a singulis Sacerdotibus, ab aliis tres virginia coronae recitatae.
254쪽
ATristi defunctorum memoria, qua annum superiorem clausi, labentem odi Mein P. Hi dior. E cujus rebus praeclarioribus reputanda est mors suavissima P. Hieronymi Diasii, patria Conimbricensis. Obiit aetatis anno septimo supra septuagesimum. Rexit Collegia Conimbricense, & Eborente, atque omnem Provinciam. Numeratus inter celebriores sui temporis concionatores: quod munus exercuit ad postremam senectutem, nec illo abstinuit inter ordinis magistratus. Nondum sacerdos tradidit Philosophiam. Quamvis praecelleret ingenio ad magisteria aptissimo, propter eminentes ad sacrum suggestum dotes huic potius a majoribus applicatus est. Saepe cum ingenti plausis dixit ad populum in actu fidei, ut vocant, cum in theatro serali leguntur, & condemnantur Iudaeorum impiae stoliditates.
suis locis dictum, proposuit fidei Quaesitoribus Hieronymum ad obeundam concionem in actu fidei: sic venerando placuit tribunali, ut septies, dum vixit, sit concionatus in ea celebritate. Licet temper incubuerit acquirendis & perficiendis virtutibus, id egit ae ratius ab anno Is 87. occasione ieetae vitae Seraphicae Virginis Theresiae. Sic ea lectione est incensus, ut secum decreverit virginem illam imitari, seque totum Deo suo tradere. Nec secus fecit. Quod Institutum nostrum consistat in prosectu proprio per orationem, examina conscia entiae , Missam, ac divini ossicii recitationem I di in profectu proximi per conciomes, lectiones, consessiones, & explicationes catechesis; specialiter secum perpendit, quomodo in hujusmodi rebus se perficeret ad obtinendas, de exco- et Iendas virtutes juxta Societatis Institutum.
S. P. Ignatii. Collegit ex oratione profimdam humilitatem, ardentissimum Dei ac proximi amorem, in adversis invictam patientiam. E Christi plagis exin
fiixit tolerantiam cunctis doloribus corporeis majorem. Virginem Matrem te- ω ν,
nerrime dilexit. Impetravit a Patre nostro Generali, ut post litanias vespertinas diceretur in honorem B. Virginis hymnus Ave Marissella.
divinis comtemplandis. Ob acutum capitis dolorem, cum nequiret mentis applicationem ad rem ullam sustinere sine molestia, horas alias atque alias insumebat coeleltia meditando. Dolor remittere videbatur profusis inter orandum lacrymis. Etiam in artate postrema nudabat suis Superioribus conscientiam eo candore, quo solent tirones. Dei praetentiam reddidit sibi continuam. In itineribus incedebat instar hominis extatici: idcirco necessum erat, ut juxta iplum
iret famulus, ne in terram prolaberetur. Θ
s. Hieronymi charitas maxime colluxit, eum ipso Collegii nostri Rectore, 'pestilentia, ut suo loco dictum, Conimbricam est depopulata : nihil, quod in Q 'tantis angustus charitas posceret, ille omisit. Ajebat, eum esse Societatis nostrae optimum religiosum, qui se totum attemperaret Superiorum voluntati. In habendis concionibus exple t artes Evangelici praeconis, non Bo plausu, sed . auditorum utilitate procurata. Dicenda considerabat mature, ne G verbis irsius posset quis offendi. Erat in sacro suggesto gravissimus. Vituperabat illos concionatores, qui facetiis excitarent risum: hunc esse dedecus concionatoris solitus dicere. Retulit a se visitante Scalabitantis miraeulum, conspectum Christum Dominum in pulpito Imata manu sibi benedicentem, tanquam significaret, quam sibi acceptae forent ejus conciones. i se r 6. His, aliisque virtutibus, quae uberius scriptae constant ex relgata ip- α
sius vita, se comparaverat ad agonem supremum, clus a Deo certiorem iactum indi
255쪽
talianu . obeunt P. Ioanne Qui visitan ull
indicarunt ejus verba. Admonitus ad peragendam concionem de S. Ignatio, ut obediret, illam concinnavit, dixitque in arbitrio suo non esse de suggesto pro nunciare: id commodo sciendum tempore, ne solemnitas careret concione. Ita evenit, morbo supremo impendente ante festam S. Ignatii diem. Dum moriabus perduravit, illud inter singularia notatum, quod impedita lingua ad reliquos sermones unice fuerit libera ad hymnos &psalmos recitandos. Elatus ad sepulturam a P. Antonio Mascarento Visitatore, P. Emmanuele Fernandio, qui hoe anno coeperat fungi Provinciliatu, & Patribus gravioribus. Hus ossa tanquam viri sanctimonia excellentis translata sunt ad sacellum domesticum divi Antonii.
De vita cessit I a. Augusti. . Eborae vivorum e numero Io. Ianuarii fatalis necessitas expunxit P.Hi ronymum Alvarum ibidem natum. Meditantem ingredi Societatem mille modis Daemon vexaverat, ut a proposito deterreret. Post vota biennii Daemonidem iub specie parentis vita desumsti Hieronymo apparuit, multis lacrymis eum rogans, desereret Societatem, & ferret opem sororibus orbis parente. Quae vulpes sub ovina lateret pelle, ex ejusmodi suasione cognoscens, SSmo JESU nomine pronunciato larvam dispulit. Majus periculum a tamina Hieronymo imminebat: haec castissimum Religiosum provocavit ad turpia, horruit, atque sumpta, quam res poscebat, severitate sic reprehendit amentem, ut ipsa facti poenitens a lacrymis temperare non potuerit. In hujus virtutis honorem nee dis cipulus, nec Magister voluit unquam perlegere Ovidiana carmina tractantia rem amatoriam. Vitam nostri Ludovici Gonragae in Lusitanum transtulit idioma, dicavitque sociis Provinciae, ut imitarentur. In frangendo subaspero genio plurimum desudavit. Prosessus Eborae sacras litteras, ac laureatus Doctor. Rexit Conimbricense Collegium. Diuturnus morbus acquisitas multum auxit viri
8. Conimbricae mortis falce succisus est p. Octobris octogenario major
P. Cosmas Magalianus Bracharensis. Tradidit Rhetoricam, ac decennio quaestiones de conicientia. Deinde plurimis annis sacras litteras professus in Collegio Conimbricensi: in eas composuit, atque in lucem edidit nonnulla volu mina. Non minus litteris, quam religiosis moribus excellebat. s. Domus Profesta numerum mors duobus imminuit. Aprilis decima tertia Patre Ioanne Quinfiniano Anglo. Navabat operam convertendis haeia reticis & juvandis Anglis Catholicis. Dicto majorum auscultans, nunquam se labori subtraxit. Quidquid injungebatur, peregit hilariter. Dum in earcere commodat aurem confitentibus, pemicioso morbo implicitis, malum contraxit. Ibidem a . Maji demessus est Didacus Moura Coadjutor natus Estremotii. MDxima charitat inseruiit peste insectis. Ejus modestia erat Omnibus admirationi. Juvabat domus Procuratorem. Nostros, qui domui acquirebant eleemosynas, vocabat Patres ac fratres domus divi Rochi; caeteros vero dicebat Patres di fratres habitantes in domo divi Rochi. io. Urbanus VIIL Pontifex Maximus sexta die Septembris inter Beatos, qui ab Ecclesia coluntur numeravit nostium Franciscum Borgiam. Plurima significatione laetitiae Provincia animum suum declaravit erga suavissimum parenatem, qui toties apud nos habitarat, & Provinciam multis auxerat incrementis. II. Missmnes solitum cursum tenuere. Epraecipuis illa fuit, qua de nostris aliqui regiam classem in Brasiliam cons ' derunt, quae expedita est ad recuperandam Bahiam Lusitanae ditionis metropolim ab Hollandis occupatam. Milsi P. Antonius Numus, qui volventibus se annis suit a conscisionibus Aloysiae Reginae,&P.Antonius Soula, hoste debellato, & urbe recepta, in reditu sequente
anno mortuus. P. Joannis tussi in navigatione, tum in expugnatione sic virtus inclaruit, ut Sancti nomine ab omnibus compellaretur.
I a. Mors hic memoranda est piissimae Dominae Franciscae Sequetrae UlyDsponensis, contigit s. Maji, lepulta est in templo Domus Prosesia. Virginitatem coluit ad finem, augendis virtutibus unice intenta. Pene habitabat in nostro
256쪽
nostro templo dedita vel sacris audiendis, vel fundendis precibus. Haeredes ex asse Domum 'nostram, & templi vestiarium instituit, quibus legavit
supra octo millia cruciatorum. 13. Collegium Congense, cui factum anno superiore initium, varias vi- Rre Colletuces experitur. Rex Petrus hujus nominis Secundus Fundator esse voluit. Id- ox G.
circo principio hujus anni optimam villam bole vocant indigenae Collegio
donavit eo onere, ut ejus in regno successores donationem ratam haberent. Nam apud eas gentes nullius momenti & vigoris sunt regiae donationes, nisi successor illas denuo confirmetr jus omne accipientis extinguitur Regis morte.14. Cogitantem pingui reditu firmare Collegium, unde bona plurima
spe conceperat, intercepit mors Aprilis I 3. hujus anni, aetatis quadragesimo, nondum sexto mense post initia Collegit. Res ipsa poscit, ut Regis bene me- ΜΔ Σ-riti, & sanctissimis moribus instructi, paulo amplius memoremus virtutes. Certe perspectis corruptissimae nationis vitiis, penuria Magistrorum sanae doctrinae, vises detur par miraculo, quod vitam vixerit tam Christianam. I Petrus decimus quintus Rex Congi eis fuit praeditus dotibus, quibus natura optimum format Principem. Vixit inter suos,. ut vernat inter spinas rosa. Castitatis conjugalis observantissimus noluit in obsequiis Reginae puellas, sed tantum iaminas provectae aetatis. Christi passionem, ae Virginem matrem icolebat intimae pietatatis dulcedine ; propterea jejunium sibi indixerat seriis sex- itis, & sabbathis: in his expiabat consessione animam, & coelesti pane reficiebatur ; in illis flagellabat corpus suum, vinoque abstinebat, quod apud eas gen- . tes erat non vulgari admirationi; sunt enim suo Baccho deditissimae. Ast feriis sextis Quadragesimae ab omni hominum, etiam conjugis, & filiorum commercio semotus totum se mancipavit silentio,&Domini Pastioni meditandae. I 6. Quotidie intempesta nocte paucis comitatus nudipes invisebat urbis templa. Horas B. Virginis, & alias Orationes decurrerat singulis diebus i missae sacrificium omisit nunquam; quo tempore sacerdos attollebat hostiam, relicto Pulvino, locabat humi genua, ac maxima veneratione coelestem victimam adorabat. Largus in paupereu, etiam aegrotantes praesens consolabatur & verbo, de Eleemosynis. Fecia V. maioris hebdomadae egenis duodecim lavabat pedes. Accumbens mensae, Dynastis de more circumstantibus, nonnisi de fugiendis viatiis, atque virtutibus acquirendis loqui solitus. Id illi tam familiare, ut inter Dynastas, dum significare vellent Regem accubuisse mentae, ortum sit prover
bium, Fam Concionaetor es in pulpito
II. Quos perditae vitae sciebat, non admisit in obsequia palatii. Verbum obscaenum ignoravit. Frequentiores illius sermones erant de promovenda fide apud Reges finitimos. Cum adhuc seret Dux Bambensis, presbyterum misit, qui aliquot populos Ethnicos tingeret sacro latice. Ia rebus agendis prudens S perhumaaus, Patrem, non dominum praeserebat. Virtutem Petri dumisimis experimentis probavit DEus, antequam ad regium solium levaretur. - Α nata de potentioribus eum Laepe infamia notaverat apud Regem cumulando falsa testimonia. Bis pullus in exilium, bis rebus omnibus spoliatus, semel in area Curiae coram populo cunctis exutus vestibus maxima personae tuae igno minia. 18. Post toleratas aelumnas gravissimas diUina eum providentia evexit in regni thronum, ut conservaret nationem sunditus pereuntem. Biennio regnavit inter non parvos motus. Adde iniquissimum bellum Congo illatum a Ioanne Correa Praefecto ditionis Lusitanae; qui summa opum vi procuraverat, ne Petrus regni solium conscenderet. Quod cum impedire non posset, varios Dynastas Regis subditos, & iplum regnum bello invasit. His calamitosis temporibus Lusitanos, qui erant in Congo, tanquam parem omnium protexit, Conganis frementibus. Maxime dolebat vexationes a Praesecto illatas Senatui L
andensi, Praetori Regis, ac Patribus Societatis, quod illius jus delenderent.' Arionius Proco. H li et s. IL
257쪽
Nova Rex Congi. Duo vini ad Canxum. Dieatur tem.
2 a SVnopsis Amafitam Societatis AESU
rs Illud extitit admirabile, quod omnes acerbi casus, S infortunia Ipsi evenerint seriis sextis, res vero laetae sabbathis, his Dei parat, illis Passioni Dominicae consecratis. Cum pacatis rebus, esset fruiturus quiete, Deus optimus maximus, cujus assequi consilia mortalium non est, eum evocavit ad praemia& regna non peritura. Rite comparatus ad extremam Iuctam, solum propter vomitus non accepto viatico de vivis excessit Aprilis decima tertia, quae tune iniscidit in sabbathum. Tanquam praesciret imminere sibi mortem, per totum veris
ni jejunii decursum aliis atque aliis piissimis exercitiis animam excoluerat. Bois nis omnibus est visum non meruisse perversam nationem tam sancto Rege diueto. Suffragiis, uti moris est apud eas gentes, in impius in solium Gareia Dux Bambensis, Regis Petri filius primogenitus aetatis anno vigesimo. Ut eligeretur, plurimum omnes permoti sanctimonia parentis. Dum Patris sui usus consiliariis, viris prudentibus, ad votum gubernacula gestit. Insistens parentis sui vestigiis donatione confirmavit eandem villam; adjecit praeterea quadraginta cosos Zimbi. Cossis mensura est, Zimbus conchilii senus, quod inter
Congenses pecunia est; neque enim e metallis cudunt numos, ut nationes cultae.
Sed ea summa designata sub eadem conditione, si Rex luccessurus conurmaret. Valebant cofi cruciatos Lusitanae monetae quingentos supra duo millia, quibus Rex meditatus est alere decem e nostris. a i. Extemplo scripsit ad Angolani Collegii Rectorem, aliquos mitteret duorum adjutores. IvEre Franci lcus Jatinus, & Joannes Palva sacerdotes. Lo. anda profecti die postrema Iulii, 3. Septembris intrarunt Regis curiam, perhumaniter ab eo excepti. Rogavit illico P. Jatinum, concionem haberet die nascentis Virginis. Cum nullam Rex admitteret excusationem, parendum fuit. a a. Die Virginis Rege cum Dynastis praesente in templo maximo ad sermonem audiendum, quo tempore P. Jatinus accessit ad petendam benedictionem a sacerdote operante sacris, surrexere de suis sedibus Canonici, caeterique clerici, vocibus alienis statu tuo, & loco, clamantes templum esse suum, conc: nem impediverunt: dicebant nonnulli, se non excoluisse vineam, ut uvas colia ligerent Patres Societatis. Sic turbatis rebus, facessit inde cum suis Rex in palatium. Tantum scelus non tulit impunitum divina Nemetis: nam ipsi met sibi tortores fuerunt Imutuis enim incensi odiis, propter crimina alii ad exilium pulsi sunt, alii bonis exuti temporaneis, non pauci detrusi in carcerem. In his, aliisque rebus angustis nullum solatium praeter nostrorum patrocinia repererea 3. Brevi Patres latinus & Palva decubuere morbis gravissimis, ac valde
diuturnis, maxime quod nec essent alimenta, nec medicamina febribus extinguendis accommoda. Mense Octobri moriente Simone Mastarento Episcopo, Rex ad Pontificem dedit litteras, quibus rogat, ut aliquis de Societate ad Co genses infulas promoveretur. Porro commendavit quatuor Magnatibus curam
aedificandi sacram aedem Collegit. Cum fabricat nihil molis operota illic h beant, prima die Novembris factum est in ea primum sacrum. Dicata fuit S. Ignatio protoparenti, & prima fuit, quae in regionibus transmarinis illi cons crata. Undecima Novembris magno concursu, Rege cum suis presente, positus primus lapis aedificio Collegii, gerebat incisum JESU nomen,&Gamae Regis , cujus expensis erat opus ensendum. Nostri, cum liceret per valetudinem. in edocendo populo naviter derutabant.
258쪽
MEnse Aprili in Domo Prosessa divi Rochi celebratus est Provinciae Conin Conmutia ventus, Praeside P. Emmanuele Fernandio Provinciali. Electus Romam mittendus P. Franciscus Mendosia Rector Eborensis Collegit. Volenti annos insumere in absolvendis Commentariis eruditissimis in Libros Regum id imperium contigit molestissimum.
salvandis, unus Polonus, Lusitani undecim. Quos inter Franciscus Rodericius, 304 in.& Ioannes Peretra Martyres in AEthiopia. Revertente de Brasilia classe, quae Hollandos eiecerat Bahia, in ea Septembri mense prope Fayalensem insulam mortuus est P. Antonius Sousa Amarantensis. Ut citius mergeretur, geminus Moriuu P. globus tormenti majoris alligatus pedibus. Illud plane admirandum evenit, A v. vii. quod corpus spatio triginta leucarum sit secutum classem capite super undas emi nente, levatis in Coelum manibus, tanquam a DEO peteret clat si navigationem selicem.
gesimo Joannes Fernandius Coadjutor Goveensis. Laeto semper vultu obibat ministeria domestica etiam abjectissima. Sine mora Superiorum parebat impe-' 'rio. Flagellis castigavit corpus usque ad ultimam senectutem. Nonnisi misi sus foras exivit. Postremis triginta annis vix sexies jussu Superiorum adiit villam, di Collegium. Indumentis novis uti noluit. Talaris tunica non alio, quam susto erat ex panno, quo in tirocinio utebatur. Admiranda conscientiae tranquillitate gaudebat.
Rium. Bracharae & Ebora: egit scholarum Praesectum; nam humaniori littera- PM tura apprime excultus erat. Malagonensi marchioni conjugi Eduardi fratris Ducis Brigantini fuit a consessionibus et cum ipsa perrexit in Caltellam : qua mortua Lusitaniae restituitur. Suboriens illi in naso polypus magnopere de mmavit; neque ideo recessit a sella confestionum. Dicebat eam corpoream Deis ditatem sibi non esse pudori, quod peccatum non erat. Sic malum corrost faciem, ut abripuerit vitam.
lasticus, natus in agro montis majoris novi. Ejus mater faenuna notae virtutis mirum in modum gavisa est, quod Gaspar Societatem inierit. Invidiosus daemon, ut illam contristaret, sumpta Gasparis forma se matri repente sistit. Affecta incredibili maerore percontatur, cur dimisissent Patres p Cui fictus Gaspar: immeritum se pulsum de Societate. Mpter satiatura dolorem tabellarium expedit cum litteris ad Rectorem querelarum plenis. Cum nuncius aperuit Janitori nostro causam itineris, respondit: Gasparem esse in Collegio: vocatus loquitur . nuncio. Hic domum revertens, scias, inquit matri, tuum Gasparem in Collegio degere. Cui illa: modo est egressus domum. Conquisitus nusquam comparuit. Post studiorum biennium coepit laborare vomitu languinis, donec est penitus vi mali consumptus.
tenderunt Redondum, id petente Francisco Coutinio ejus oppidi Comite: domi suae voluit esse Patres, ut eorum sancta frueretur conversatione. Plurimum omnes exemplo suo ad pietatem incitavit. Ipse aderat verberationi; ipse in explicationibus catechesis respondit, cum alii, quid essent responsuri, nesciebant. Nihil Evangelicus operarius aggressus sive in conciliandis diicordi- ρhus, sive in amovendis concubinis, quod non sit adeptus, juvante piissimo C
259쪽
patrotinium divi Xavetii. Conversiones
a 4 S opsis Amafium Societatis Am
. Bracharae divi Francisci Xaverit potens brachium expertus est aleator. Hic ludo plurimas horas impenderat, ne uno quidem jactu sibi proficuo. Pin
guem crumenam exhaustam doluit. Opportune venit in mentem eventus de
aleatore memoratus in Xaverit vita. Igitur se voto obstringit in honorem S. Xaverit transigendi jeiunio ejus pervigilium, die festo exponendi conscientiam,& accipiendi coeleste ferculum; porro amplius se non taurum promittit, si perditas pecunias recuperet. Promptam sensit divi opem: nullus inde iactus sine
lucro fuit. Recepit suos nummos, stetitque promissis. s. Ex eo Collegio bini Pontem Limium nostris ministeriis excoluerunt. Inter alia non est praetereunda hominis perditi conversio. Dum se nocte domum recipit, videt pedissequum vestigiis insistentem suem. Territus occulto pavore intrat proximam B. Virginis aediculam, implorat ejus praesidium ad eo rigendos mores. Egredientis haeret vestigio importunus Sabellicus. Hic metu majore occupatus, JEium ac Virginem inclamat. Tam sancta nomina non serens animal immundum ex oculis evanuit, ipse detestatus est scelera sua, ad pedes sacerdotis nostri oriente sole prociduus. s. Affire est, quod accidit Palmelae. Aderat nostro concionanti de filio prodigo ac perdito impurus adolescens. Quamvis conscientia remorderet, non attendit ejus aculeis. Nocte sequenti dum pergit in lupanar, porcum habet praeeuntem. Licet quidam horror invaderet, iter prosequitur: ante sores1corti porcus transversus stetit arcens ingressi adolescentem. Insoli a re stupefactus, dum munit se signo Crucis, dilparuit monstrum: ipse in se reversus ad pedes nostri Consessarii se provolvit, & maculatam animam eluit. 1 o. In Congo alia fuit hoc anno rei communis facies. Rex Garcia bonus initio, perversam secutus indolem, abactis prudentibus Conliliariis Genitn-ris sui, alios sibi valde similes elegiti optimum quemque de suis, iure nullo
spoliatum rebus omnibus, inter cerat. Nec sinebat eos ante mortem eXpiare per homologesim animas. . Canonici pauci & ignorantes, mortuo, ut est dictum anno proximo, Fratre Simone Mascarento Episcopo, dissidiis ortis cuncta
turbarunt, cumularisintque anathemata.
II. Hae calamitates non parum tetigere nostros. Nam impedita sunt itinera Loandam, intercipiebantur litterae. Populus frigescebat nimium in negotio salutis aeternae. Indignatus adversus Patres Barbarus, quod presbyterum moribus probatis, demortui Regis, atque ipsiusmet Garciae confessarium, quem impius pepulerat in exilium, nostri consolaturi inviserint, ejusque innocentiam fuerint tutati. Dynastae capitis damnato, petentique ad se mitti unum e Consessariis nostris, ut purgaret animam, renuit assensum dare Barbarus. Cum Patres in conspectum non admitteret, P. Jatinus Prorector ad ipsum scripsit improbans crudelitatem, qua morituris interdicebat Consessorem. Nisi feritatem deponeret, non deesse regiones, ubi Societatis opera utilius locaretur. Responsio continebat verba in speciem mitiora factis. I a. Inter hos rerum turbines Loanda pervenit sub finem Augusti P. Matthaeus Cardogus Collegii primus Rector, qui redierat e Lusitania, comite accepto Mendio coadjutore. Cum Rex non caperet ex illius adventu laetitiam, misit Rector, qui diceret, quando ei non placeret se in Congum accessisse,sne mora regressurum Loandam. Quod impius timeret bellum a Praesecto Lusitano, pacatum simulans animum, in colloquia & salutationes ad milii Rectorem. Evolutis paucis diebus, praebuit Collegio utilem, & amaenam villam quinque, shxve leucis urbe distantem. I 3. Rector considerans nationis inconstantiam,& caetera ejus habitationis incommoda, ac exiguum laboris fructum, injunxit Patribus, exararent in charta rationes, quae sacerent ad eam sedem vel conteruandam, vel delerendam, ut proponeretur moderatori totius ordinis. Interim Rector opprimitur gravi morbo, medico, ac pharmacis deficientibus 28. Octobris iuccubuit nE
celsitati. Plurimis annis laboraverat in Evangelica messe apud Angolanas gen
260쪽
tes. A Joanne Correa Praesecto pulsus in Lusitaniam typis mandarat libellum
P. Ignatii Martinii de dialogis Christianae doctrinae versu in in idioma Congense& Ambundanum maximo animarum lucro. Prorectorem nominavit P. Michaelem Alphon sum.14. Cum gens ea plurimum soleat moveri rebus novis, Patres excogi- P----tarunt aliqua artificia pia. P. Jatinus introduxit sextis Quadragesimae feriis ver- - berationem exhortatione praevia, personante dulci concentu, dum fiebat verberatio. Die festo S. P. Ignatii commisit scenae dialogum peducundum. P.Michael Alphonsus divisit in turmas pueros, qui diebus singulis discurrebant per diversas urbis plateas cantantes Christiana mysteria. Quo factum est, ut lintextinctae profanae cantiones. Probavit Deus communi beneficio piam conluetudinem: Tigres, & pantherae, quae noctu ingredientes urbem lacerabant animantia domestica, & nonnunquam homines, ex quo coepta hujusmodi pietas, non amplius urbem adortae. Cum ob aliquas rationes is cantus cessaret, rursus praedictae serae urbem infestarunt; propterea mos pius renovatus, urbs liberata serinis insultibus. I s. P. Joannes Palva aperuit Gymnasium Latinitatis pro filiis Lusitano-Gνα si rum, & pueris Congensibus speciem ingenii praebentibus. Additi dialogi Christianae catecheseos, quos certis diebus per celebriora urbis compita discipuli declamabant, magno populi solatio Hieronymus Mendius Coadjutor ludum alphabeti instituit: concurrere non solum pueri, sed etiam nonnulli viri nobiles studio perdiscendi Lusitanum idioma, quod simul cum elementis Mendius edocebat.
SPlendidissimum non solum hujus Provinciae, sed etiam totius Societatis lu- M-- .men extinctum est in obitu P. Francisci Mendossae herois celsae virtutis. Franmsici Cuncta in eo fulsere grandia. Nobilitas de primaria Regni, sanctitas, &sapientia, quales sermant virum magnum. Natus Ulysii pone. Ad ineundam Societatem te fuga proripuit e domo fratris, ut suo loco narratum. Gaudebat ingenio ad scientias, sive discendas, sive tradendas selicissimo, ac foecundissimo. Ulysspone & Conimbricae professus Rhetoricam, Con imbricae Philol. phiam, lacras litteras in Eborensi Academia, ubi gradu Doctoris insignitus. Subinde rexit Conimbricense Colleg,um; quo munere expleto rediit ad cathedram divinae scripturae in eadem Eborensi Academia; tandem creatus Reet Eborensis Collegii & Academiae. In superioris anni Comitiis electus Romam iturus Procurator. Redeuntem in Lusitaniam tertia Iunii mors intercepit Lug- rdum Gallorum. a. Quam litteris politioribus instructus fuerit, testatur ejus Viridarium cultistima plenum eruditione. Qua micuerit in divinis scripturis sapientia. amgumento sunt volumina tria in aliquot capita libri primi Regum, quae omnium sapientum manibus teruntur. Eadem, & conciones typis vulgatae, quantus eminuerit in sacro suggesto, cunctis exhibent. Sed haec quamvis grandia, minora sunt virtutibus, quibus excelluit. 3. Qui noverant a primis annis in Societate, testes sunt, a se in Francisco nec auditum, nec visum quidquam, quod levis culpae argui posset. Ubicunque suit, odorem virtutis reliquit,& opinionem sibi peperit. A. R. P.Mutius ceneralis eum Romae familiariter observans, dixit: P. Mendossam admirabilem esse, quod magnus ervi Concionasor, magnus scriptor, magnus Superior, OV magnus Sanctus. 4. Nemo fuit Evangelicae humilitatis studiosior. Si verbum est injectum de ipsius nobilitate, pudore suffundebatur. Si in actionibus litterariis cuin inter alios Doctores nominarunt, erubuit, inque terram oculos depressit. Ne-