Synopsis annalium Societatis Jesu in Lusitania ab anno 1540. usque ad annum 1725. Authore R. P. Antonio Franco Societatis ejusdem sacerdote

41쪽

26 Θnopsis Amri vi Societatis Am

tensium Etenim ex Simonis consilio Joannes Rex Duci Borgiae gratias egit per . eoistolam, quod Collegium, & Academiam sundaverit Societati. Borgiae ilulacuit vehementer. Paulo post a Simone postulat, ut ad Gandiensem Academiam, utpote jam confirmatam, nonnullos e nostris Scholasticis ad excipienda

Theolostiae placita submitteret. . - - .

Moritur a a. Hactenus e sociis nullus intra Collegium obierat. Primus huius , L DR i anni mortales reliquit P. Emmanuel Barradius, patria Belensis, Socie- 'M tali adseriptus Novembri luperioris anni. Dum animum meditationibus S IS natii excolit, suae mortis diem instate divinitus intellexit, atque ad eundem diligenter se comparavit. Quoniam vero proprio templo adhuc carebat Eolles vini.eundem in vicinae Ecclesiae paracia intulimus sepulchro.' 11. Ulympone 9. Augusti spes non vulgares amisimus in Roderico Me nesio nondum Sacerdote, viro praecipuae nobilitatis. Studio virtutis omnes curas impendit: consummatus in brevi explevit tempora multa. Animi dem11sione erat tanta, tantoque sui contemptu , quanto vix ullus. Corpus suum sancto odio prosequebatur: infinitos prope illud affligendi modos, artesque invenerat. Ulysii ponem missus sacris ordinibus initiandus quintum diem ensit fatalem. Dicere istebat, quot in Societate annos numeraret, totidem te ad supremam hanc horam studiose compaiasse: Morti proximus intentis in M. Simonem oculis placide subrisit. Non videbatur timere mortem, sed trus mi-prare ex hoc saeculo, ut intraret in gaudia Domini servus vere bonus & fidelis. Obiit cum magna fama sanctimoniae, & excelis vinulis. Ludovicus Grana abiturus in Brat liam ex Roderici ossibus reliquias expetiit in dulce solatium labo

s vili- '' i . Franciscus Strada Vallisoleto per epislatam consolabatur Socios Co-

Radeticus Menesus.

soleto iςnbit nimbricenses, quos multum amictos esse non dubitavit.

s. Ignalina ii vigilat teiathiopicae.

imon ex Lu stania abira m lustra lenta .

SP Ianatius et . Januarii litteras dedit ad quendam e nostris in aula Dan.

nis Regis vertantem, explicuitque, quantum Romae contuleret negotiis' Serenissimi Regis, maxime circa AEthiopiam ad mare rubrum. I etrus Abyssinus natione, I qmae laborabat, ut Patriarchalem Resuopiae obtineret. Multum Ignatius prosuit consilio, dc auxilio, Serenissimi Regis Legato, ut fortasse jus patronatus, quo hactenus Lusitaniae Reges gaud bant, talvum maneret, ac inviolatum. - ...

a. Porro existimabat S. Parens Simonem iter meditari in Brasiliam, ut gentibus illis Evangelium Christi praedicaret. At mone Martim de S. Ci uce praepeditus abstinuit ab hac navigatione. interea tamen significavit Ignatio , Regi gratum fore, si e primis Patribus Claudium, vel Hierouymum Domene. cum sui loco in Lusitaniam expediret. Verum quia ille Ducis Ferrariae, hic Pro. regis Siciliae Consessarius amoveri non facile posset, Simon in Lusitania

causa co venerit, non est in comperto. Hic adeo nos dileXit, ut tandem So. cietati nostrae sit adscriptus. Revertias in Catalaumam emissis votis religiosis, impetrata venia, suum administravit beneficium, & fundationem Collegii Lar-Vnensis promovit. Erat ob virtutes suas, quibus fulgebat, Regibus gratiosus Negotia, quae ad divinum obsequium, aut animarum salutem pertinebant, aggressus is alter, praeter spem omnium feliciter consecit. Ea fuit domus orphanorum institutio, quam moliebatur. Ut opus stabile conderet, indefesso telo laboravit: ipse obibat plateas & compita, vagos, ct otio torpentes in aedes illas manu ducebat, nullumque Offcii genus p termisit, ut eos meli-

42쪽

ora edoceret. Quem in finem ut bene cedat opus, Con imbricensium laetorum Preces essiagitavit. . Quamvis inter tot prospera in Lusitania non deessent etiam adversa, iliis titiseis. quibus DEUS Opt. Max. ubique probat hane minimam Societatem ; praesenti rem Thevi anno, ni Divina providentia servos suos protexisset, indubia tempestas demer-ssset nos. Duodecima Iunii Societatem ingressus est Conimbricae Tlieotonius, . a. legitimus Brigantini Ducis jam vita iuncti filius, di frater Theodosii Ducis, atq; oua. Ioannis Regis consanguineus. Incolebat ille monasterium S. Crucis, ibique dum littetis daret operam, saepius nostrum invisebat Collegium. Visis igitur tot e prima nobilitate adolescentibus, qui religiosa humilitate surgentis Collegii molem labore manuum sitarum promoverent, concepit sancta desideria idem sequendi institutum.

s. Admitti itaque petiit, sepissime reiectus ob gravissima, quae inde praevidebantur incommoda. Cum vem non desisteret, visum est in Domino, V tis Theotonii annuere, nec petito prius fratris, aut Regis assensu, cujus imp trandi vix ulla spes affulgebat. Ubi fratri res innotuit, tulit aegerrime. Con venit ergo Regem, multaque adversiis Simonem questus rogat sibi fratrem reddi. Accitum in aulam Simonem Rex vultu severo excipit, Theotonium qoniam inconsiderate egisset, domum remitti imperat. Nec variis, quae Simon m deste aduruebat, rationum momentis in aliam sententiam poterat inclinari.

Imb Rex tenax propositi, quando, inquiebat, renuis sponte jussis parere, facies

invitus, quod Volo. σε. His mature expensis, metuebat Simon, ne fortasse etiam alii, qui non tanta pollerent authoritate, Regis imitarentur exemplum, moderatis quidem, gravibus tamen verbis reposuit se adduci non posse ad credendum, Majestatem suam permissuram, ut tanta Societati a semdatae fieret injuria. Quod si tamen contra spem aliud eveniret, novas sibi, suisque sedes extra Lusitaniam quaerendas. Hinc rebus jamjam Ulysii pone rite compositis, Coni ricam petiit, abitum suum, ac nostrorum Salmanticam paraturus, nisi situm Serenisi,

mus consilium mutaret.' Arduum erat, regiis non stare promissis, aut Theodosium Ducem offendere; nec erat minus difficile e regno illam, quam tantopere hucusque so-verat, dimittere Societatem. Haec inter multum fluctuabat regius animus: tandem retinere Societatem statuit, ac iurentem Brigantini Ducis animum ad mitiora , atque ut Theotonium Societati donaret, feliciter inclinavit. Theoto-uius liber his perieulis eluctatus generose caepit sacra Christi vestigia sequi. Pri- , mus erat in vilioribus ministeriis obeundis. Optavit inter Coadjutores latere. Insui tamen odio modum excessit. Ferebat aegre sibi poni terminos, quos transgredi non liceret. Nimis suae adhaerebat sententiae. Quare Ignatius eum

Romam evocavit, ut omnes tentaret vias, quibus eundem reduceret ad debitae

leges discretionis. Cum vero nihil proficeret, tollatis cum Rege consiliis itulum a religiosorum votorum vinculo absolvit. Eborensi dein Ecclesiae Archiepiscopus praeerat magna cum laude, & suae commendatione virtutis. s. Praeter Theotonium septem sirpra triginta auxer numerum sociorum. Ingred--Ηos inter Gonsalus Alvarus, vir multis in Lusitania mentis clarus, qui tandem missus est in Indiam cum potestate Visitatoris. Emmanuel Lopius, consanguine us S. Antonii Lusitani, qui una cum Gonsalo ad littus Iaponiae naufragio interiit. Martialis Vasaeus. Franciscus Adornus. Emmanuel Alvarus. Amator

Rebellus, postea Sebastiani Regis Magister. Michael Estolus, pestifera lue obiit

in obsequi O cI ar taris.

s. Nihil hic annus refert gloriosus, quam susceptam in Americam rape- Nisi, adsis ditionem Brasilienlam, qua factum initium nostrae per Brasiliam Provinciae. silia prois Divisa est haec ora maritima in plures Praefecturas , quibus praesunt Lusitani. μ' in vero erat Ioannes non tam ad extendendos regni fines, quam ad fidem pro-Pagandam intentus, mentem suam Simoni exponat. .Primus, qui se ad hanc Amomus FraIaco. Da Do-

43쪽

Dominici agri culturam offerret, erat M. Simon. Regem multum obnitentem tandem eo inclinavit, ut triennio absentiam indulgeret; quo finito rediret in Lusitaniam. Sed Ignatius non probavit, praesertim cum intellexisset obitum Martini de S. Cruce, ac in varia negotia Simonis industria, & praesentia requireretur. Io. Igitur ad rem tantam non absque sancta caeterorum invidia electi sunt Emmanuel Nobrega Superior, Joannes Asplicuera Navanus, Antonius Pirius, Leonardus Nunius, omnes Sacerdotes, Vincentius Roder.cius, & Dida. cus Jacomius, nondum sacris initiati. Profecti sunt Februario mense una cum Thoma Sa suturo supremo Brasiliae Praefecto. Felici usi navigatione, qua cla sitariis, qua vectoribus multum profiterant; donec anchorae jacerentur in portu Bahiensi. Ferebat Praefectus in mandatis, ut intra amplum illum sinum novara urbem conderet, sedem illius novi imperii suturam. Unde jure merito inter primos urbis Bahiae sundatores praedicti servi DEI debent numerari. Ut enim Praefectus, aliique disponendae urbi curas impendere; ita nostri barbaris, morum seritatem ut ponerent, ac fidei rudimenta caperent, nulli industriae, nulli parcebant labori. si on .dit II. Martii duodecima denuo M. Simon invisit Socios Conimbricenses. Conim ' Ejus praesentia plurimum animati sunt ad amorem & studium religiosae perfectionis. Vix Collegium est ingressus, dum mensae accumbebant 1 ocii, ct ecce lsine mora, relictis epulis, festinant obviam, ruuntque in suavit simi parentιs amplexus. Adeo tenebat omnes pium ejus alloquendi desiderium. Octobrimense cum P. Mose Ioanne, & Francisco Henriquio secundo Commbricam venit : pari ardore inflammavit socios, cum prunis dum referret virtutes primC rum Patrum, viasque mirabiles, quibus DEus eos deduxit ad condendam Societatem. Die Sanctis omnibus sacra nuncuparunt vota socii duo supra octoginta. Id temporis moris non erat sub finem tirocinii, quod tunc non ultra annum extendebatur, vota emittere; sed necesse erat nonnihil eadem d5fferre, donec Majorum arbitrio destinaretur dies, qua plures se DEO offerrent in holocausta. ra. Die illa Gonsalus Sylveira primum verba fecit ad nuncupantes Vota, dein ad reliquam sociorum coronam. Simon autem postquam multa de Zelo disseruisset animarum, indulsit, ut qui vellent, externos convenirent, Iince rentque sermones de rebus divinis. Sanctissimis igitur incitati stanulis alii Proinsessores Academiae, alii viros praecipuos adiere, felici adeo eventu, ut fine seiudici audirentur, & moverent animos ad pietatem, & studium virtutum. Iudietum - 23. M. Simon tum temporis invisebat Epitcopum Joannem Soarium, nimbricensis hic ut erat Societati admodum addictus, librum Vincentii Ferrerit aperit de vita

spirituali; ad calcem illius caepit legere hujusmodi verba: Tria sunt a nobis lingulariter, & assidue meditanda. Primo Christus Crucifixus incarnatus. Secava saetus Apostolorum. Temio flatus virorum Evangelicorum juturus: O hac d bes die, nocteque meditari, hiberi satum pauperrimorum, Implicissimorum, mase suetorum, humilium, O abjectorum, charitate ardentissima sebi colunctorum . Haec, & plura, quae sequuntur ad finem usque capitis, decurrit Optimus Praesul, omniaque, & singula, de Societate ducta esse, est interpretatus non sine rubore

Simonis. Rehmviralia I . Vigesima Ianuarii dedit Romae litteras ad universum suum ordinem PP. Domi W- Reverendissimus Franciscus Romeus, totius Sacrae Familiae S. Dominici Gene, ciri Eis' resis, verbisque ampliuimis nostros socios suis filiis commendat. Sub gravibus Poenis vetat, ne quisquam suorum rebus nostris detrahere, nostrum impugnare ausit Institutum, quod Sancta Sedes approbavit. Hortatur, ut nos tueantur, ac protegant advertiis inimicorum injurias. Singularis hic religioliis affectus

nulla unquam in Societate delebitur oblivione, quae se huic sanetitsimae familiae semper Obstrictissimam profitetur.

Di ili

44쪽

I Res supra Quadraginta hoc anno tironibus nostris sunt adlocti. Domi- -αἶ-nicus Cardosus, Iam Doctor Theologus, qui deinde studio alienae salu-

. - 1ndiam petivit, n eo itinere animam posivit pro Christo. Αlphonius Gilius contagiosa lue periit victima charitatis. Leonelius Lima, primus Rector Brigentini Collegii. Sebastianus Moralius Mariae Parmensis Ducis Consessarius, & primus Iaponis Episcopus. a. Cum Societas nec domesticos intra parietes usum hactenus habuerit, Do-t m.

i l x o fretur, constituit hoc anno, ut esset, qui nostris traderet Philo pluam in Residentia S. Felicis, cui praeerat P. Emmanuel Godini--. Per id tempus erat cautum ieeus Academiae, ne ullus praeter Academicos esset Corumbricae Philosophiae Prostabr. Atque ideo ad Residentiam dictam studus daturi operam conc re Ignatius AZebedius, & Martimus, Marcus. Georgius, Gonlatus Alvarus, Martialis Uasaeus, Alphonsus Barretus, Prerd nseca, aliique nonnulli, universim viginti. Duobus annis illic impenderunt se Plutosophicae facultati, magno litterarum, at non minore spiritus profectu. 3. EvangeIici praecones non pauci e Collegio prodiErunt in partes di- Miσ-versas, quo expetebantur. Portum, Bracharum, Pontemtimium, Portalestriam illustrarunt. Ludovicus Infans alios pro suo Craten si Prioratur alios Cardinatis Henricus jam nobis factus mitior pro sua Eborensi dioecesi postulavit, ad quem octo suere destinati. Hos inter unus erat Emmanuel Fernandius Apostolii plenus spiritu. Tanto fiuctu ubique impensa nostrorum opera, ut Carindinalis conceperit animum condendi Eborae Collegium Regale, ut insta prosequemur. Emmanuel innandius cum Petro Parada etiam hoc anno excoluit in Abrica populares suos Tingitanos.

- . Ioannes Mellus A arbiensis Episcopus impetravit Gonsalum Valaum

Mellum, de Gonsalum Rodeticium, qui adeo sibi conciliarunt animos, ut Episcopus illos ita sit affatus: Ex quo huc venistis, renuis populus ullum praeter vos audire Concionatorem. Cuperem vestrum quemlibet cernere in plures partes dis vrsum, ea cmitione, in parte quaeiber unus fieret Cancio gor, ut ves his Mesmeas Grilli patulo sitiarem. . l. leriano Mendesio e Transragana Provincia reduci obtigit Vouis

Simonis patria excolenda. Pedrogamum, & Figuetrium lustravit Melchior Numus Barretus, & Ioannes Couvea. Sardoalium, & ad vicina oppida excurrit Didacus Vieira cum alio Sacerdote. Mirensi provinciae di Interamnens Ludovicus Gonsuvius, & Ignatius AZebedius prospexit. Paucis vix erat in regno angulus, cui non lumen coeleste affulgeret. 6. Praeterea in transmarinas regiones Brasiliae nova subsidia Collestium 'r' i Mhoc submisit, Salvatorem Rodericium, Franciscum Pitium, Emmanuelem pii ik-'vam, & Alphonium Blasium Sacerdotes. Blasius aliis praeerat. Petrus Dorneia necus ex suo orphanorum seminario nostris Sacerdotibus adiunxit septem, qui Brasitos saeram fidei doctrinam edocerent. Cum ipse Domenecus, tum reliqua orphanorum turma eosdem ad littus usque Bethlemiticum, effusa tota ad hoc spectaculum urbe, est comitatus. De hac expeditione, de seminarii sui incrementis Domenecus pietate plenas stripsit litteras ad socios nimbricenses . Non multis ante initia nostri Collegii annis condiderat Reu Joan- Lotilii ones universitatem Conimbricensem, qua &suum,& totius regi nomen supra mo dum illustravit. Necessum antehae erat, ut Lusitania vel Parisios, vel in alias orbis Christiani Academias suos mitteret indigenas litteris imbuendos. Academia itaque, & nostro Collegio vix quidquam inutilius instituerat Rex Joannes, utrumque profecto monum um suo nomine, dc aeternitate dignum, au-

45쪽

3o Smopsis Amafium Societatis IESU

lamque Prosessorum, hoc anno cum Regina, & Principe invisit. Nostfi ,

quorum erant in Collegio quinquaginta supra centum, in area, quod aula tantae multitudinis capax non esset, Regis praestolantur adventum; Rex benigno no- ros dignatus est oculo, imo etiam affatu, cumprimis Theotonium Ducis Brigantini filium , aliosque nonnullos, qui ante initam Societatem in aulae erant

obsequiis. Laudavit religiosam disciplinam, & spes magnas de illorum opera

conceptas palam declarabat. M. Simon sa- g. Tandem post lustratam a Rege Conimbricam Ignatius, quod multum expetiverat, impetravit, ut Romam, quo alios socios vocaverat, Simon. Eori. . rediret. Constituit enim stiptas a se Constitutiones cum Patribus conserre, si Gonsitus sνL mulque agere de regimine Societatis abdicando. Gonsalus Sylveira, & Joam

.. f. l ' nes Dicius, viri doctrina eminentes, praemissi sunt Gradiam, ubi etiam Docto n. b. ras lauream sunt indepti. Opportunum squidem judicabat Ignatius, ut Theologi nonnulli Simonem in urbem comitarentur, ut spectata in sua origine Societate, reduces in patriam, caeteris essent me Io. Gonsalus tamen ad Regis jussa in Lusitaniam est revocatu

usi M; ' Simon priusquam itineri Romano se committeret, Provinciae Gram

-na. in Gonsalum Madeiram, Principis vero institutionem transtulit in Ludovicum Gonsalvium Cameram. Simonem interea Rex per epistolam magnopere Summo Pontifici Iulio III. commendavit, simulque Apostoli cos Societatis cum in India, tum in Lusitania Iabores multis laudibus est prosecutus. Caeterum Patres nolebant Ignatii votis annuere, nec Societatis gubernium, quoad viveret, alteri demandare. Constitutiones autem probavξre omnes, quas tamen, cum adeo diversi natura, artate, & natione homines eis. dem legibus essenr regendi, aequum erat sic constitui, ut nihil continerent violentum. Proinde nec Ignatius easdem Voluit promulgari, donec experientia doceret, quid fortasse mutari oporteret.

M. Simoni a. Id unum Simoni displicuit, quod Generali daretur facultas transse. rendi reditus unius Collegii in aliud magis indigum, & ubi sociorum labores uti essu, utilius collocarentur. Ignatius ad omnia indifferens mentem suam per epistolam exposuit, & tollendam hanc constitutionem judicavit, si tamen Regi, &caeteris omnibus ita placuerit. Initia Ibomen. . 3. Absolutis negotiis, propter quae Simon Romam adiverat, reve sus est

fiscolleti. in Lusitaniam: nec parum solatii concepit, dum Cardinalis Henricus post copiose collectos e nostrorum laboribus studius in longe alium mutatus sundationem Collegii Eborensis adpromisit. Ob quam singularem erga socios benevolentiisam Simon Cardinalis manum est exosculatus. Ea proinde, quae ad novi Collegii exordia essent necessaria, Simon disposuit mense Octobri, & Ulyssipone P. Ioannem Cavillonium, Conimbrica vero cum Melchiore Cametro, destinato novi Collegii Rectore, P. Emmanuelem tardinandum concionatorem inligis nem, & tres alios non Sacerdotes, totidemque ad munia domestica adjutores Eboram pedestri itinere expedivit. q. ArrWolii, dum in noso mio nostri divertunt, Theodosius Dux Brigantinus in hoc utpote suae ditionis oppido dignatus est pauperes Christi invisere. Henricus ut charos filios excepit. Hospitium illis erat domus Didaci Ferretrae Canonici templo maximo vicina, quae dicitur Deiria. Inde migrurunt in domum S. Ioannis a Divi sacello sic nuncupatam: in qua nunc visitur templum misericordiae. Inhabitabant olim hunc locum sanctimoniales divi Joannis Melitensis, dein Estremotium translatae ab infante Ludovico. Ne hic

diu substiterant. Ex facultate regia placuit Cardinali, ut aliqua parte palatii regii

46쪽

B Lusitania. An. ISSI. 3l

legii uterentur, cujus extant hodie grandes ruinae prope coenobium Patrum Sprancisci.

s. Antonius, quem Ludovicus minimae Societatis fautor maximus nostrorum numero adscribi cupiebat, nobiscum dabat Operam audiendis prae laris Theologiae Magistris, quorum unus erat Bartholomaeus de Martyribus ordinis S. Dominici, postea Bracharensis Archipraesul sanctissimus, & nostra in ea urbe Collegii Fundator. Plurimum debet Societas viro venerabili Ludovico ranatensi per id tempus Eborae degenti, cui Henricus commendavit, ut e sacro suggesto suam mentem populo declararet, simulque novae sundationis expone- . :ret utilitatem. Abunde satisfecit Principis voto, tonis effusus in laudes nostrae

Societatis.

6. Cardinalis, ut ovibus suis prospiceret, aedificari jusserat Contubernium dicatumSpiritui Sancto pro Clericis rite instituendis, & quidem in loco, quod nunc

nostrum Collegium occupat, ea mente, ut pars nostris, pars daretur Clericis 'Saecularibus incolenda. Ab ea sententia Cardinalem dimovit Ludovicus Infans, suasitque nobis totum concederet aedificium; multa enim praevideri poterant incommoda, si domus una esset communis Religiosis, & Saecularibus. Nostra ministeria communem ubique in urbe merebantur populi applausum, quem tamen socii minime quaerebant. Frequentia magna in concionibus, catechesi, nec minor in sacro tribunali. Provincia igitur altero Collegio aucta est, hacteis nus unico Conimbricensi definita. . Post suum Roma adventum M. Simon loco Ludovici Granae, qui inbinia re.. omnium satisfactione gubernarat, praefecit Rectorem Conimbricensi Collegio Re Urbanum Fernandium id temporis tironum magistrum, multum nequidquam hoc munus deprecantem. Paucis post mensibus statu Provinciae mutato, Praepositus

domus D. Antonii Ulysspone renuntiatur; quod vim humillimo non minuit

animi maerorem.

s. Tredecim Religioni nostrae se tradiderunt. Duo prae reliquis memO Ium oci randi, videlicet Josephus Anchieta, Brasiliae thaumaturgus; & Petrus Ioannes

Perpinianus, oratorum lumen clarissimum. s. Gonsalus Vasaeus Mellus cum F stuoso Noguesta ad preces antistitis Missio. . reversus Lacobrigam, praecipuam regni Algarbiae urbem, Sacramentorum se quentiam, non tamen absque difficultate persuasit. Videbatur prorius insolitum, imo ridebatur extra verni jejunii tempora, si quis vel conscientiam expiaret, vel pane lacro reficeretur. Non nemo religiosorum publice e pulpito sacrum hunc usum improbavit: verum re ad Episcopum delata, e cathedra, quae antehac male effutiverat, recantare est coactus. Io. Gonsalus Sylveira pervagatus Interamnensem Provinciam, ubique novi solis instar, animorum tenebras dissipabat. Duo alii jussiu Cardinalis Eb rensem totidem Guardiensem, nec pauciores Pontalegrentem dioecesim ex .luEre. 1 r. restuabat Conimbricense Collegium ardentissimis votis Indicarum in Missonum. Tredecim Simon elegit ex omnibus. Octo naves in illas regio-knes sunt expeditae. Praetoriam conscendit Melchior Nunius Barretus nostrorum

Superior, cum Antonio Heredia Sacerdote, Melchiore Diasio , Joanne Costa, di Alexio Madeira. Aliam P. Emmanuel Moralius Senior cum sociis Petro Almeida, Georgio Nunio, Thoma, & Guillielmo. Postremam sibi elegit P. . Consalus Rodericius cum Antonio Diasio, & Emmanuele Teixeira. Petrus Domenecus autem ex suo seminario denuo nomen orphanos addidit ex Regis voluntate, qui sub nostra disciplina fierent apti Evangelicae doctrinae mimlui.

I a. In ipso itinere maritimo piae nostrorum excitationes reliquorum animos non parum ad pietatem accendebant. Non defuere tamen morbi, quibus naves vexabantur. Georgius Nunius laguentibus adeo assiduus adstitit, ut eodem correptus morbo, potuerit animam in obsequus aliorum, iactus, ut

Melchior Jumus scribit, Martyr charitatu. II 3. Cura

47쪽

3a S opsis Annalium Societatis JESU

sorii ni ' a 3. Cum S. Franciscus Xaverius cuperet singulariter edoceri de statu, ' litteris, & virtutibus Collegii Conimbriceniis, jussit Rector eundem de singulis Xav. informari per epistolam, si non expeditam, saltem exaratam a9. Novembris anni labentis. I. Ignatius I . Prima die Junii D. Ignatius ad Superiorem Residentiae S. Felicis pa- . . - . 'tenteS misit litteras, quibus concedit, ut infirmis nostris cibos alias ab Ecclesia Residesinae certis diebus prohibitos possit indulgere. . Felicis. I s. AEquum non est oblivioni dare hoe loco Reverendissimi F. Andreae η 'μ' -Insea Idinistri Generalis Minorum singularem erga nos benevolentiam. As

isti is erat ille Ulyssipone die I 8. Aprilis, suosque per epistolam non sine poenarum

R. um. comminatione hortatur, rebus nostris faverent, in lectionibus, concionibus, &sermonibus privatis non tantum non carperent, sed potius ubique magnopere commendarent Societatis Institutum. Donaret Col- I6. Rex Joama es in sui Collegii incrementa semper intentus iterum ..haziz In nos transtullt coenobium S. Joannis de longis vallibus in ora Minii su-ti,aesi. s. minis situm, olim a Canonicis sub regula D. Augustini congregatis posseus. uni . sum; postea Commendae initar Eduardo Regis filio Bracharensi sel. mem. Archipraesuli collatum. Id coenobium profecto adeo vetustum, ut, a quo

sit conditum, omnino ignoretur.

si riis uixi Nnum ordior plenum sane turbis domesticis, quae fortassis evenere, vel ut malum de . palea separetur a tritico, vel ut Rodericii virtus probetur in adversis, Tu i magisque effulgeat. Τempestas haec multis jam ante annis Simoni divinitus innotuit. Extat autographum testimonium Dionysii Pinti servatum lavaticinium tabulario Commbricensi: Chm, ejus verba sunt, e monasterio S. Fel cis P. Sia ψη mn migrarri Conimbricam, me secum eo deduxit. Transiens hoc oppidum Uamacitaz nocte ad quietem composisus in aedibus matris meae, abiret illuseratus lumine praes ne isdebatur omnia, qua postea mendre. Alia inrer, tua, Hebra Divdisi, valetudo sinistra te minas idoneum reddit Societati, non ea, quae iactetius, au d licias usque remedia experieris. In Societate magna erit mutatae. Ego Romam peto, ct in exteris regionibus annis morabor plurimis. Tu duces urarem in hoc oppido, domum aedificabis, ego vemam, ct in ea re indebo. Et prosecto omnia A singula evenere. Ia. Igitur Simon Didaco Mironi Provinciae tradit gubernaculum. Cum enim vellet S. P. Ignatius promulgari constitutiones a se factas, videreturq; ab Olendas esse consuetudines a Simone introductas, a Rege petivit, sineret M. Simonem , cui res Ingrata non mat, Provincialis munere liberari. Annuit Rex;

ct Simon, qui nihil magis amabat, quam Secessum, delegit S. Felicis Residen-

tiam locum solitarium prope Mimum, qui apparebat Simonis genio unice factus Novus Provincialis Emmanuelem Godinium Rectorem praefecit Conimbricensi Collegio, amoto Urbano, viro suo nomine digno. Uterque praesul tantum consentiebant inter se , quantuni dissentiebant a Iubditis: rigidus uterque & austerus, gubernabant virga ferrea Vix domi erat officium, in quod se non immiscerent, opinantes pessum ire Omnia, quae ipsi non curarent. Hinc exoriritalia in subditis, qualia ejusmodi regimen conlequuntur.3. Collegium perturbatum Simon ingreditur iter faciens ad s. Felicis Residentiam. Ejus conspectu auctus est subditorum amor, & desiderium.

Novos itaque moderatores aversabantur, tanquam homines supra modum importunos, & qui repente vellent omnes, di singulos ad suum genium inclinare. Simonis prudentiam, & suavitatem gubernandi, qua Omnia ad Optatos exitus feliciter deduxisset, & laudabant, & in novis moderatoribus requirebant, multique alium, praeter Simonem praesidem, nollebant. Hinc orta suspicio Simo-

48쪽

inem aliquo verbo, vel facto, etsi involuntario, igni accenso semitem mini-istrasse: at dicendum cum oriandino, aliquem potius ex madiime turbulentis, L di crucis os cibus, e Simonis ipsius conspectu, & Collegii in eum amore, occasione arrepta, Satanicum opus adjuvisse: quod cum Simon framare posse de- speraret, in S. Felicis Residentiam celeriter se contulit. Moderatores vero Provinciae, & Collegii impares fluctuanti navi regendae Romam scripsere, non ι placanda maria, dum Simon in Lusitania subsisteret. 4. Idcirco festinavit in Lusiitaniam Michael Turrianus Reetor Salmant censis, cui S. P. ignatius suas vices commiserat, ut hujusmodi negotiis pro renata consuleret. Ideo miserat plura folia suo tantum nomine subsignata, adscribendum, quidquid in rem foret. Turrianus igitur accessit Regem , & dum ob immensa beneficia in Societatem collata gratias agit, unum illud pro gratiarum coronide addi supplicat, ut, quod maxime iaceret ad Societatis tranquillitatem, in Simonis e Lusitania abitum consentiret. Annuit tum Joannes. Protinus Turrimus in solio chartae ab Ignatio subsignatae litteras exarat ad Simonem, mandatque quam primum contenderet ad Aragoniae regendam Provinciam de novo institutam. Dubius nonnihil haerebat Simon de Regis voluntate, profi- . ciscitur Ulyssiponem; nam P. Ignatius eum olim subjecerat Regis arbitrio. Non procul oppido Thomario traduntur illi regiae litterae Ulyssi pone datae a 3. . Iulii, quarum erat sententia, Ignatium ad se scripsisse, aequi , bonique consuleret, ut Simon Valentiam se conferret, illique Provinciae praeesset. Gratum

sibi itaque scire, si Ignatii iussis obsequeretur. Cognita Regis voluntate, loci. Michaele Comesio, Valentiam iter iacit. s. Haec inter in Lusitania pro arbitrio Collegium deseruere multi: nondum enim per id tempus erat Pontificium diploma advertus apostatas, quod priamo obtinuimus, interveniente. Sebastiano Rege a Ps V. anno I s σ3. Qui durioris erant cervicis, in tirocinium missi ad S. Felicis Residentiam, multis pro- , Bati sunt experimentis. Pauci tamen illorum in Societate obiere, Didacus in Miro hac super re scribens ad Ignatium, omnem seditionis causam ipsis attribuit. v ' ' 'Adolescentes erant, quibus mula cura minor studio vincendi se iplos 6. Interea hic loci, quae annis sequentibus accidere, attingam summatim omnia. Michael Gomesius adjunctus Simoni socius valetudinem cautarus non diu aberat Lusitania: reversus Dannem Regem, ac Proceres criminatiouibus multis in lanctissimum Fundatorem iniquissime sparss adeo suspensos tenuit, ut multi crederent extinguendam in illis terris Societatem. Fusius haec recenter orIandinus, simulque reseri, qua ratione innocentiam Ignatii meliores filii sint iii. . tuiti adversus iniquissime compilata Gomesii commenta. . . Simon paulo post, cum Aragoniae, oriandino teste, aliquo tempore praefuisset. valetudinis antidiae causa&i ipse regressus in Lusitaniam, Ulyssi ne adiit domum D. Antonii. Sed ex superioris imperio novus hospes a Ianitore is iintra aedes non admittitur, eo quod nec patentes litteras afferret, nec faculta tem haberet redeundi in Lusitaniam, potumque esset, quanti constat erit Ign tio , ut in Aragoniam migraret. Minime quidem se latere, simonem fuisse to. tius Provinciae parentem ἔ sed graviores esse caulas, ut domi non retineretur. .i8. Nihil optimo viro poterat acerbius evenire. Sed occurrat etiam lain Nios Christum non recepisse. Demisse proinde oculis, animo pacato, in nemi nem culpam rejecit, quin laudavit religio m erga mores fidelitatem. Consti,

uerat ergo locum quaerae in nosoco mo, ut mendicos later, valetudet ni pro

spiceret. Id Joannes Lancastrius Dux Avertensis ejus m paucis amicus non tu lit, sed in aedes suas recepit. Pervenerunt tandem Ulyssiponem Ignatii litterae datae I x. Julii anai r 333. His paterno prorsus affectu imperabat, quam pri mum per valetudinem liceret, Romam sive mari, sive terra proficiscerevir, adjecit tamen Obedientiae praeceptum, quo jubebatur intra Octavum diem ab ac Mceptis litteris itineri se dare. obtemperavit Simon, & sub finem anm Romam.

subiit cum Melchiore Camerio primo Eborensis Collegii Rectore, dein Episcopo. Antonius Dama E s. AG

49쪽

l. 4. n. .

Emma i. Grais disium

Coii sessiouliabui diseedere Ludov. Gansurium. Diverberatio

per urbem.

34 Synopsa Annalium Societatis IESU0. Adventanti Alphonius Lancastrius Regis Legatus tradidit diploma

Pontificium , quo ab obedientia S. Ignatii liber, & exemptus vitam reliquam in Lusitania traduceret, quo placeret loco. Diploma hoc Simon Ignatio legendum exhibuit, sibique redditum in frusta scidit, cum addito: Ut videas Pater, qvmnti Iaciam Societatis obedisntiam, noverisque non . me, sed ab amicis meis hoc diploma procuratum: era profecto eodem uti nolo. 1 o. Commeritis quidem laudibus id probavit Ignatiust quoniam verbSimon se per calumniam delatum afferebat; elegit S. Parens Professos aliquote senioribus, qui rerum summam cognoscerent: hi examinatis documentis, ciliabet ortandinus, cessuerum viderι superiorum moIvum culpam resiare penes Simonem. Nihil ille hoc judicio turbatus, sua satis contentus innocentia, le t tum permisit Ignatio. Hic, ne novis turbis occasio daretur, jussit, re cum aliis Patrihus collata, iret Hierosolymam ad condendum Societati Collegium. Sed Venetiis aegritudine impeditus vixit in Italia usque ad annum I s . Postea migravit in Hispaniam, ubi est moratus ad an. 1 73. quo in Lusitaniam redivit, ut suo loco memorabitur. II. Ignatius, quem teneret gubernandi modum novus Provincialis, ad eum t . Decembris litteras dedit selectis plenas documentis, quibus Superi res instruit, ut imitentur supremum Sphaerae calestis motorem, qui per inseri rum vim & virtutem ad privata descendit; monetque, ut potius agant subditI, quae Superior emendet, quam ipse iaciat a subditis emendanda. Prudentiae regulis magis consorine fore, si qui praeest, per alios privata transigeret negotia, etsi ipse talentis & dotibus praecelleret. Haec monita eo tendebant, ut Miro temperaret sibi, nec munia subditis injuncta lotus & unus administraret. Id siquidem, ut scribit ortandinus praecipua erat Conimbricensium turbarum causa, & origo.

i a. Postrema die Januarii litteras dedit P. Ignatius ad Emmanuelem Godinium. Rexerat hic annis superioribus Scholasticos nostros Philosophiae in Residentia S. Felieis vacantes. Redditus Collegio procuravit bona ejusdem temporalia. Sanctae solitudinis amore, atque ut spiritui, & persectioni propriae magis studere posset, rogavit Ignatium ab hoc onere amoveri. Cui respondit:

curas temporalium ex S. obedientia susceptas non minoris esse meriti, imo maioris, si natae sint ex ardenti, & sorti charitate: propterea sacrae obedientiae ae .

quiescere est jussus. Quod si tamen e majori DEI gloria aliud sibi videretur, Provinciae Praesidi id aperiat.13. Simonis loco elegit Rex in suum, suIque Principis Confessarium P

Ludovicum Gonsalvium Cameram. Vir humillimus animi maerorem inde conceptum Ignatio significat. Verum jugiis est voluntati Regis obtemperare, nee ab aula secedere, aut si fecisset, absque mora ad illam reverti. Cum vero L dovicus reliqua inter meminisset hujusmodi consessarios plerumque ad Episcopatus promoveri, quod admodum nostro adversaretur Instituto, Reposuit Ignatius : ne timeat, Regem contra suam, & Societatis voluntatem id facturum; nam illius parens, ac Dominus est. 1 . Sublatis e Collegio Zirantis denuo virtus primaeva, dec6rque emotuit. Frequens, domi, forisque mortificationum usus, quae si penumero erant velut nova spiritus sementa. Emmanuel Godmius Rector praeibat subditis exemplo, ratus se civibus suisse offendiculo, tum quod jura sita nimis acriter defenderit, ob litem nobis a Canonicis Regularibus monasterii S. Crucis intentatam, qui ferre nolebant, ut ex turri nostra coenobio proxima prospectus pateret; tum ob varios rumores ab illis sparsos, qui Societatem nuper desiemere. Statuit igitur publica poena scandalum non tam datum, quam acceptum expiare. 11. Octava die Novembris, sociis in sacellum accitis, jubet intentionem

suam Deo commendare, preces fundere, eraque, quoadusque monerentur, continuare. Interea secessit ipse, & veste lugubri indutus, flagello instructus in ii hem prodit, nudatas seriescapulas; in nonnullis urbis stationibus, quanta potest,

Oste

50쪽

vocis contentione erratorum veniam a civibus posciti domunique repetens

sacellum ingreditur, in se sancte pergit delaevite, sociis ad spectaculum adeo

novum stupentibus rem omnem, causasque palam affert. Protinus servor idem ad imitationem omnes accendit: ordinato itaque longo agmine supplicantium in morem crucem, quae praeserebatur, sequuntur, atque per urbis compita ad templum misericordiae longa diverberantium series procedit. In atrio Ecclesiae iterum, iterumque Godinius voce ad luctum composita veniam petit. Ta dem recitatis ad aram precibus in aedes nostras eodem ordine revertuntur. Cives hoc insolito, nec viso unquam hactenus spectaculo mitiores nobis facti, sincero Societatem complectebantur affectu.16. Ignatius I 8. Decembris ad Mironem Provincialem scripsit. Sum--ου. ma erat, ne posthac dissimularet nonnullas animorum divisiones; nec eos, qui tina de parum

dicunt, F 1.m Pauli, ego Cepher imo nisi cervicem Christi juso humiliter min,

submitterent, vel pelleret e Societate: vel si spes emendationis astulgeat, R mam expediret: ipse quanquam aliis distentus curis in eis ad frugem redigendis operam collocaret tuam. Haec videtur suisse causa, ob quam etiam The. Otonius Briganti, Ducis frater Romam sit misses, cui sanguinis regii cognatio adeo excelsos indidit lpiritus, ut nisi victos eosdem temperaret, Societati non parum sorent pernicios. 17. Quanquam bonos inquietae res turbaverant ἔ suere tamen non pau-Missiori hca, quae bonum Societatis nomen apud exteros promoverunt, & immodicum sociis attulerunt solatium. Gonsalus Sylveira vir profecto magni spiritus, Apostolos strenue aemulatus, Interamnensem Provinciam Apostolicis factis illustrabat. Gonsalus Vasaeus Mellus Argarbiam sui complebat veneratione. Ex EbO- tensi Collegio Cornelius Gomelius, & Petrus de S. Cruce a Joanne Mascar mo dynasta Casteldevidium evocati nobile illud oppidum sanctissimis instituere moribus. Ipse dynasta exercitiis S. Ignatii excultus se ex animo Christianum esse ad suos icripsit, di operibus comprobavit. Plurimi adolescentes se religiosis familiis addixerant. Puellas nobiles sere sexaginta invasit ardor in sacris

parthenonibus artatis florem DEo consecrandi. Perniciosi ludiones, animarum corruptores pessimi ex exilio mulctati. Erecta Sodalitas a charitate dicta, cuius erat egenorum necessitatibus prospicere. Leges datae, quibus eorum saniacta labores dirigerentur. Plurimi tempus statum impendebant orationi. Anteibat omnes suo, suorumque exemplo Joannes Malcarentus.18. Didacus Miro Provincialis cum Alphonis Barreto in morensem dice-cesim excurrit magno animarum lucro. Alphonsus quidem linguae erat minus solutae, tanta tamen verbis illis virtus inerat, ut quoquo vellet, animos versaret. Vir nobilis Mourensis fassus est in suo oppido plurimos insolitam Mironis in dicendo suavitatem suspexisse, omnes pluris fecisse verba Barreti balburientis, ruod mirabiles motus in omnium animis excitaretii. Bejae Emmanuel dignato spiritu ad felicem deduxit exitum. Urbem reperit furore, & odiis plenam. Omnes in mutuam amicitiam rediere. Cantilenas profanas a levit. Noso- comtum elegit pro diversocio. Juventutem sacris fidei mysteriis imbuit; tantaque in urbe morum facta est emendatio, ut velut coelestem hominem summi,

immaque venerarentur.

Bese adversa. Duo perditae vitae homines alta jam nocte, veste Societatis in- ducti domum Canonici subeunt, aleatoribus se miscent, di lulia minus feliciter cadente iurant, pejerant, blasphema verba eructant. Sub auroram ocyus hos pes, quid sibi accidisset cum duobus Apostolis, enarrabat pluribus, Verum uti adhibita diligentia, fraus patuerat. Ne comprehenderentur, sibi suga consuluete. Alter Didaeus ab JEB presbyter se Societatis hominem mentitus a paenitentibus, quos audiebat, iubsidium pro Ecclesia nostra emendicauit. Recomperta, ne Vicarii Generalis sussis in carcerem raperetur, ex urbe profugit.