장음표시 사용
71쪽
m Smnopsis Annalium Societatis AESU
CRevit Societas non paucis suppetiis recens adjunctis. Praecipui suere Muchael Gomesius, qui obiit in officio charitatis. Amator Rebellus Magister Sebastiani Regis in characteribus legendis, ac formandis. Petrus Mascarenius Convictor nostri Collegii adolescens nobilitatis primae. Alvarus Paciecus Juris Pontificii Doctor. Emmanuel Alvarus Coadjutor martyr in itinere Brafilico. Petrus Paulus Ferrerius, & Fernandus Peresius sacerdotes, &Theologici Doctores, M. Avitae discipuli, missi a S. Francisco Borgia, ut scientias in nova Eborensi Academia profiterentur. I. E Collegio Conimbricensi multi Evangelici praedicatores in diversas missi regiones ad excolendos populos. Duo in montem majorem novum, id petente Cardinali Henrico. Unus fuit Franciscus Adornus Italus Conimbricae in Societatem cooptatus, strenue rem agebat; cum in Italiam a P. N. vocatus, multum splenduit apud Italos. Georgius Serranus, & Fernandus Pradus, postulante Antonio Ludovici Principis filio, ipstim comitati lustrantem suum Cratensem Melitensis ordinis Prioratum. Antonii mens erat societati Collegium
Crati sundare: jam Praepositus Generalis oblatam sundationem acceptaverat. Duobus commendatum, cernerent locum construendo aedificio, ac referrent de caeteris in rem facturis. Omnibus mature perpensis, destitum a tali sundatione. 3. Vacante Bracharensi dioecesi, nitebatur Regina nostrum Michaelem sigi ii tui Turrianum ad eas insulas promovere. Memor ille cum religiosae humilitatis, ---- ' tum voti siti, ab ea sententia Reginam, cui erat a conseisionibus, dimovet, suadetque, ut ea dignitate exornaret Ludovicum Granatensem : at Ludovicus non inferiori demissione se subtrahens honori, inculc t Bartholomaeum de Mamtyribus virum omni commendatione majorem; cujus virtus Provincialis PP. Praedicatorum praecepto cogenda fuit. Igitur Bartholomaeus nostri ordinis Musio Em studiosissimus, antequam iniret possessionem, rogavit, Bracharam aliquos prae- i mitti, qui dioecesim excolerent. Ivere Melchior Cota, ac Didacus Pirius sacerdotes , & Gregorius Maia non sacerdos. Laborantium industriis respondit copiosius proventus. Multam inde cepit laetitiam novus Praesul, cujus erat mens aedificare Collegium, unde universiae dioecesis bono coniteretur. Regiis libe- . Cum post Regis mortem lentissime surgeret opus Prosessae domus, dφ' Regina sui conjugis serenissimi glor. mem. erga Societatem nostram aemulata ' ξ ' munificentiani , concessit, ut Patres aliquas merces Indicas convehi curarent sine portoriis, & vectigali regio, & lucro ex ipsis divenditis promoverent templi, ac domus opera. Simili liberalitate non semel usi Reges, donantes vecturae, & regii vectigalis pretia. Verum cum postea visum sit latere speciem mercaturae ἔ censuerunt honestius nostri homines, eas immunitates vendere alicui
consuriv, 3. Cum Rex Ioannes morti vicinus Reginae mandasset, ut Ludovicus fio egis Ma- Gonsalvius Magister esset, ac Consessarius Sebastiani nepotis sui, litteras illae Laiatis dedit ad Lamium, quibus in Lusitaniam mitti petit Ludovicum. Cum respo disset, Ludovicum ab Comitiis Generalibus electum, & idcirco exquirendas
prius Provincialium sententias ἔ putavit Regina conditum in responso artificium. Idcirco de novo institit, ac Laurentio Pirio Tavorae, quem Romam Legatum mittebat, dat in mandatis, enixe desudet in obtinendo Ludovici reditu. Ο-mnibus Provincialibus visum est, sine mora optimae Reginae parendum votis. Laynius Gonsalvium monitis prudentissimis instruit, quae te are deberet cum in Regis institutione , tum circa seipium, ne in tanti honoris gradu sui obli viscatur. Eximit a subiectione cuiuscunque superioria praeter Generalem, dum modo nunquam habitet extra domum locietatas.
72쪽
s. Novit bene Ludovicus, quantum suis humeris onus sit impositum. Sperabat facturus praesens, quae absens nequiret ; ea nempe a se proponenda rationum momenta, quibus Regina mutaret sententiam. Verum egregie delusius est. Quamvis illius rationibus accreverit amicta in Lusitania valetudo, oeulorumque debilitas, nihil satis suit, ut Regina, & Cardinalis aures excusationi praeberent, causantes praeter alia demortui Regis voluntatem. . Ad Brasiliam cum Episcopo Leitamo navem conscendere septem de secti ad nostris. Ioannes Mellus, & Joannes Dicitis sacerdotes. Diciu natione Belgam sili in. iinsalubrem exterius Brasiliam, ad Lusitaniam rediit. Quinque Initiati non erant ;ex eis tres, quod suae vocationi non satisfecerint, a Societate repulsi. 8. Magnus splendor societati, & ejus scholis accessit erectione moren- Erimis Α- sis Academiae. Henricus Collegii Fundator id opus secum ab aliquot annis suerat meditatus. Nihil tamen potuit ad exitus optatos deducere, vivo Joanne Conimbricensis Academiae Fundatore. AEgre adeptus est, Eborae tradi Philosophiam. Rege mortuo, dimati obices. Loco Sebastiani Regina cum Henrico rem communem administrante, cuncta suere plana, nec mutire ausa Conimbricensis Academia. Exoratus Paulus IV. Ponti Max. 8. Septembris anni I pS. suum diploma jussit expediri, quo concessit facultatem Eborensem instituendi Academiam, ibique docendi scientias, excepta medicina, Jure civili, & Canonici Juris ea pane, quae pertinet ad soriim contentiosum. Datur facultas creandi artium Magistros, ac Theologiae Doctores, & in Iuretanonico, seu Pon- tificio. Hoc vero anno Aprilis die 26. Pontifex idem aliud expedivit diploma, quo hujusmodi Academiam exornat, ac roborat eisdem immunitatibus, ac privilegiis, quibus gaudent Christiani orbis Academiae. Quod Serenissimus Fundator esset occupatus negotiis regni Ulyssipone, suas paries commisit Em-' manueli de Sanctis Targensi Eptaopo, ut ipse Academiam erigeret, ac Societati . traderet. Scripsit Capitulo, & Senatui, ut interessent. Adfuit Michael Turria- , , nus Provincisas. , ' IO. Solemnitati constituta prima Novembris dies. Matutinis horis Ca- pitulum , ac Senatus ordinata majestatis plena supplicatione, veniunt in nostrutntemplum. Initio concionem habuit Georsius Serranns, suturus Theologiae prumarius Prosessor, & Cancellarius, exposuit operis utilitates. Mox Episcopus apparatu magno sacrum secit. Quo finito, Simon Vietra Rhetoricae Magister Latina oratione scientiarum Iaudavit dignitatem, & Fundatoris sancti silmam
II. Protinus alia voce promulgatum diploma erectionis, & immunitatum. Secundilm hane lectionem Episcopus nomine Cardinalis Academiam 9 γ . tradit Societati, acceptatque Provincialis. His rite peractis, Episcopus, di Ca- nimici hymnum Te DEUM concinunt in gratiarum actionem. Pomeridianis horis theatro data tragardia de Saule Rege. Trina sequenti nocte equites per urbem variis laetitiae artificiis discurrere, cuncto populo nova suae civitatis gloria' inundante.
xa. Per eos dies moram accesserat Roma veniens Ludovicus Gonsalvius, tertiana correptus in itinere, subsistere cogitur ad valetudinem curandam. Seripsit ad Cardinalem memorans pompam initae possessionis, & communem urbis plausum. Simul refert Franciscum Borgiam, cum ipse transitit Castella, iter parare Montiliam Ao. leucis Eborae distantem. Per id tempus Borsia su-rentibus procellis iactabatur, quas in ejus rita resert noster Alvarus Cleniuegos. Igitur s. Novembris Infans Cardinalis cursorem expedit ad Borgiam, significat- . que, rem sibi gratisiimam facturum, si veniat moram, ac suam lustret crediam de novo Academiam. Simul rogat aliquot sapientes mitti Theologiam professuros. Missi, quos jam supra retuli, adfuitque ipse BOrgia I s. Decembris, asefectus valetudine. Ainomas Hroco. H I3. Con-
73쪽
r 3. Constat Academia facultatibus, quae possint optimum formare Eccle M 4 - -Ministrum: is enim fuit praecipuus Fundatoris scopus. Numerat Sacrae
Theologiae Prosessores quatuor, praeter duos extra ordinem. Horum unus e
ponit divinam scripturam. Philosophiae gymnasia quatuor. Moralis doctrinae duo. Rhetoricae, Humanitatis, & Grammatteae octo, cum duobus element ribus. Anno i os . addita est cathedra publica Mathesis, ut fieret omnibus communis, quae solum pro nostris intra domesticos parietes explicabatur. rmiivae I . Leo Henriquius Collegii Rector primus rexit Academiam, quam μ' ' gubernat cum per P. Cancellarium, & Praesectum nostros, tum per iaculares ministros, quibus praebet ea munia. Praeter nostrum Collegium, quod plerumq; alit leo. Religiosos, S amplius, ae Academiam, regit duo Collegia Saecularuum, alterum dicium a purificatione Theologorum per Pro. Rectorem nostrum, alterum Convictorum per Presbyterum saecularem. . PONO dominus est Mo tis Agrasi, cui praeficit omnes Ministros, per quos ius, fasque administratur. Amplitudo, majestas,& ornatus Atrii Academici tantus est, ut nihil sit spectabilius in tota urbe. Columnis marmoreis, di statutis, ac sonte perenni ex . ma more cum statua sapiemiae, asarotis circumquaque parietem vestientibus,&aula primaria cultissime depicta mirum in modum oculos invitat, & moratur. AIM .erio. II. Quam egregiis hactenus lapientiae luminibus splenduerit Eborensissessores νbm Academia, latis produnt Petrus Fonseca, Ludovicus Molina, Fernandus Rebellus, Christophorus Gilius, Sebastianus Coutus, Franciscus Pinerius, Sebam nus Abreus, Franciscus Soarius Lusitanus, Benedictus Peretra, Franciscus Letiatanus, Emmanuel Correa, Baptista Fragosus, Sebastianus Barradas, Blasius Viegas, Franciscus Mendossa, Benedictus Fernandius. His adjungendi Alpho sus Mendes Athiopiae Patriarcha, Apollinaris Almeida Episcopus& martyr, intrus Martinius, & Ludovicus Cerquetra Japonenses Episcopi. Nec parum si riae huic accedit Academiae, quod in ea sit exornatus Doctoris gradu Francuci L SuareE Granat ensis, nostrae Societas fidus primae magnitudinis. De Ca Aia is Fama est Serenissimum Fundatorem cogitasse de inducendis Cathe- μή dris Juris Pontificii: quod si fecisset, nihil plenius optari poterat ad Ecclesiae
Ministros numeris absolutos omnibus instituendos. Multa ille secum evolvit ad suam augendam Academiam; verum tanta supervenit negotiorum varietas, ut nequiverit omnia, quae conceperat, in lucem prodere.
i 7 Aprilis a s. Paulus IV. per diploma, flagitante Cardinali Henrico,iaeS: ex horreo Eborensium Archipraeselum applicavit nostro Collegio triginta m
dios magnos tritici, & hordei decem in perpetuum annis singulis, ac quin gentos cruciatos, & partem duplicem redituum paraeciae S. Marinae de Betere. Quas donationes postea confirmarunt alii Pontifices. in . - r8. Brigantium ad fovendam conceptae fundationis spem misit per ad-
ventum Domini Leonelius Lima, Dominicus Cardoetus sacerdotes, dc Garcia Larena non sacerdos, is, qui postea initiatus, sumpto Simonii cognomine, rem gessit egregie in Angola. Morati sunt illic ad quadragesimam tequentis
anni, magrus animarum emolumentis. Holpitati fuerunt in urbis notacomio, victuque mendicato se aluerunt.
Ense Ianuario, cum jam Borgia haberet confirmatam valetudἰnem, Ebora Ulyssipohem contendit ad Reginam & Cardinalem , id expectantes, Consalutandos. Eum est comitatus Leo Hentiquius Collegii moderator, solemnem proselsionem emissurus in templo domus professae, quod factum purificatae Virginis die festo, concionante ipsomet Borgia. Parum Ulybsipone morati. Nam Borgia studio fugiendi euriae strepitum, & Candidatorum Importunas preces, ut suo patrocinio eorum negotiis faveret, se recepit
74쪽
Eboram eum Leone. Ubi in templo cathedrali conciones habuit diebus D. Coneion-minicis per Quadragesimam, sic volente Cardinati; id multum rogantibus S.
Dominici Religiosis, quorum ex antiquo usu tales erat obire conciones. Cum
subinde ob podagram suis inniti pedibus nequiret, eum socii imponebant jumento , ex quo a templi janua ad Sacrum pulpitum inter sociorum brachia delatus, ix finita concione simili modo reductus est. a. Sub finem Quadragesimae venit Eboram Cardinalis. Petivit a Bor- Cardi vagia, e lacro suggesto diceret. Causanti praesentem fatigationem, quae conten- μ tionem vocis non permitteret, respondit: Nolo, verbum vitam prostras, sita tu pirum sinetaxat conficenis : susscit pro concione, quod videam hominem, qu/pro Deo tot d umas, titulos, bonores c-em,il. opus non est explicare benevolentiae significationes, quibus Cardinalis tractavit Borgiam: sunimae fuerunt. Borgia tamen adduci nunquam potuit, ut cum ipso colloquens caput te eret. Principe volenti intueri Academiam, Leo Henriquius cum Prosessoribus gradumsignitis, & omnibus ad eam spectantibus longo agmine processit ad palatium I rincipis. E singulis Gymnasiis duo Sholastici, alter Latino, alter Graeco epigrammate Principem consalutarunt. Inde rediit agmen Academicum pulcher rime ordinatum, quod Princeps claudebat. 3. Borgia cum Ministro, Procuratore, & aliis ad ianuam domus praestolatur venientem Cardinalem, ad cuius genua procumbens, Ego, inquit, & hi, quod non profiteamur scientias, tuam Celsitudinem non sumus comitati; led omnes nos tuis obsequiis offeramus, gratias habentes, quod nostrae Societatiram benigne , ac liberaliter faveas. Ad templi ingressum cantatur hymnus Leinum. Dein Cardinalis ad altare pronunciat divini Spiritus implorationem, quam sine dulcissimis lacrymis nequivit absolvere. Protinus habuit gratulatOriam orationem Simon Vietra Rhetoricae Magister. 4. Vespertinas horas consumpsit Princeps cum Borgia. Diebus sequen- , tibus audivere singulos Professores, disputationes, & repetitam in theatro tragoediam de Saule. Tantam Princeps ex omnibus exercitationibus concepit voluptatem, ut eam dixerit par praemium instituto operi. Aprilis 24. die, prae lentibus Cardinali di Borgia, Doctoris insignitus gradu noster Ignatius Tolosa Hispanus. Vigesima ejusdem mensis donati gradu Licentiatus in Artibus octo lupra viginti discipuli P. Ignatii Martinii, Cardinali, & Borgia celebritatem ho- neltantibus. Curas deinde Princeps intendit ad ordinanda, quae convenirent optimo regimini, & incrementis Atademiae, illud magnopere caven S, ne quid Q-ret Societatis constitutionibus contrarium.
s. Adjecit animum firmando reditui Collegii: destinavit etiam summam pro scholasticis infirmis, ct egenis in valetudinario curandis. Duo adole-Femium contubernia, ait ortandinus, proventibus auctoritate μι-ι Pontificisere aede ma ma translatis insituit, ut in altera quinque viginti Ibeologicis re- θω, m altero duo- de triginta conscientiae doctrinde tota Archiepiν palsis dioeces, praeterquam ex urbe lecti, ad voculam sagandam, ct commodos Sacerdotes creandos erudirentur. Hem ut aditus ad magisterii lauream cuivis pateret merenti,aesimul ineptis βι tibin parceretur, Ania quisque non vis ab ingenio ae doctri vasaret an baetionem Abi, ae plausim expectandum; in publicis dii talionibuι vetuit straguld veste ornari Dinia ad tibicines, aulae dos, O quaevis musca m- frumenta summovit. Postremὸ magi ratibuι, qui Academicorum cognoserem
causis, tum tam ram, tum Cleratarum, creatis, de mercatu quoque Academicorum opportunamem indicendo cogitare caepis. o. Tum Principis singularis voluntas, tum Borgiae exemplum sanctae s exhortationes sociis currentibus admovere calcaria. Multi erant in succurrendo vel addictis carceri, vel no comio; multi in promulgando Dei verbo, alias. que nostri instituti piis operibus. Magistrorum exempla sequebantur externi discipuli: mundabant nolocomia, portabant amphoras aquae plenas ad carcerem Ardens studium exercendi virtutem omnes invaserat. Duo tirones Gnim
75쪽
6o Θnossis Amalium Societatis JESU.
peregrinantur, pervenerunt in oppidum 4. vel s. leueis distans Eborti litie
publico cautum Regis edicto, ut, si qui viribus integris stipem ad ostia collige rent, in aliorum exemplum virgis c erentur. Cum tirones de more tuo mendicarent, rapiuntur in carcerem flagris publicis subjiciendi. Seorsim a Judice e&plorantur respondent tacere, non qui forent, sed itineris rationem. Eve nerat, ut oppidum intrantes haberent obvium scholasticum nobilem, qui notos Eborae invitavit ad hospitium: gratias habentes, obtenta excusatione, rogant, ne vulget, qui sint. Jam virgae expediebantur, cum Scholasticus accurrens panis dit omnia. Venerantur inde adolescentum modestiam, certatimque in domos
eis. ..ih. ''' 'τCirdinalis, & Borgia, rebus dispositis tum ad Academiae, tum Colle-
ης g disse itincrementa, Ebora discedunt, Ulyssiponem Cardinalis, ad Santinentem Relii dentiam Borgia; hic in supremo discessu congregatis in locum unum sociis, Non verbis, inquit, sed factis res peragenda. Mox provolutus in genua stingulorum osculatur pedes. Neque unquam Borgia apud socios concionatus eli el- fleuius. quam cum nihil dicendo locutus mul - . . . 8. Ab adventante Conimbricam vix iteratis precibus Impetrarunt locii, ut diebus octo moraretur: quater interea habuit in sacello exhortationem ad socios, bis dixit e suggesto ad populum. Plurimum Omnes socios in studia vi tutum incendit. ortus inde communis servor faciendi vacationum tempore peregrinationes, quae sunt concessae qo. sociis. Praeter vestem placuit uti calceis more tacularium, ne dignosci possint, utque essent injuriis eos vocantium otiosos & vagos magis obnoxii. Non defuere eventus illi similes, quem de tironibus proxime memoraVi. . re sole. s. Die MS. Trinitati dicato Commbricae solemnem nuncupirunt pro nix sestionem Antonius Correa, Gonsalus Alvatus, & Emmanuel Alvarus. Rei no- ς' - Vitas Rectorem , Professores, & caeteros Academicos invitavit. Pro concione Gonlatus Valaus Mellus exposuerat gradus Societatis, & praetantiam lolemnis proseisionis. Hi primi fuerunt, qui Conimbricae hujusmodi votis se obstrinxere. In tantum sanistae paupertatis amorem sunt accensi, ut etiam rebus ad usum necessariis se fraudaverint, quas iterum sumere coegerunt Superiores. ro. Borgia prosecutus iter Portum intrat, divertitque m Xenodochio. Rodericus Pinetius Epilcopus motus Borgiae fama, quae compleverat Lusitaniam, illum invisit. Ad ipsius pedes Borgia provolvstur. Quinquam conatus Episcopus eum in suam domum deducere, vinci non est pasta hn militas. Rogat, ut sequenti die ad solatium civitatis e suggesto dicat: paruit voluntati Praesulis, innumero populo concurrente. Post concionem iter continuat, I . Maji peris orgin in . venit in S. Felicis domum. Reperit stationem suis votis factam. Comites -s erant Bartholomaeus Bustamantius, & Petrus Savedra Sacerdotes, & nonnulli coadjutores Ibi se tradidit divinis commentationibus, & simul cum sociis re
diendo sacris mysteriis populo. Utrique rei favebat solitudo loci, & regio p
non est, quantum studium Portuenses inflammaverit habendi Societatem intra sua moenia. Id ex tempore P. Francisci Stradae desideraverant, ac a Rege petiverant, etiam indicato sonte, unde posset erui dos Collegii, videlicet reditu i tigioso inter Regem, & Civitatem. Ruod tunc eventu caruit, modo persectum. m Pt, Henriquius Nunius Gouvea praecipius motor operis, atque difficultatum expu- . e. gnator. Cum Portuentes ex condato Collegio multa suae civitati fingerent imcommodi, nempe inducendam annonae caritatem ex scholasticis confluentibus, premendos cives; maxime timendum, ne tali incitamento eo migraret Conimis bricensis Academia, urbis celebritate invitante. Henricus ad ejusmodi inanes abigendas nubes, civibus suadet, permittant non Collegium, sed Professam domum, quae nec habet Gymnasia, nec reditus, unde ipsi tot existiment incommoda nascitura. Placuit ompibus, Henrici sententia.
76쪽
3 eertus Borgia, scribit ad Provincialem, quae eontingam in portu.
Nee Provinciali, nec Conlultoribus visa est acceptanda sundatio, praesertim Domus Professae: laborare Provinciam penuria hominum mittendorum ad tales sundationes : inter manus esse Bracharenis Collegium. Haec, & alia congesta non absterruhre Borgiam Commissarium a proposito. Concesserat illi Generalis ἔ vitam duceret, in qua domo, & ubi vellet. Isitur ad Laynium dat litteras e cupere se vivere, ac mori in aliqua Domo Professia semotum a commerciis magnatum duas tantum ad id tempus Domus Prosessas, alteram Romae, Ulystipone alteram, locis incommodis optatae quieti: in Portu de novo offer ri, quanquam Provincialis, & Consultores non annuant, sibi det facultatem eam acceptandi domum, inter amplexus paupertatis illic victuro, ac morituro. I 3. His missis litteris in Portum redit, ubi in domo sua Henricus Nunius adornaverat hospitium, & sacram aediculam. Illi e S. Laurentii die festo Borgia fecit primum sacrum, & collocavit venerabile Sacramentum. Pro concione dixit Ianatius Azebedius Rector Bracharensis. In altera aedium parte habitabat Henricus, & ejus familia. Borgia nactus parem suis votis sedem, i tum se, ac socios mancipavit ammarum bono. Ipse tintinnabulo per plateas inopem turbam & pueros invitabat ad sacrae doctrinae explicationes, quas habebat in area ante templum maximum. Nihil est in ministeriis charitatis, quod per seipsum non exerceret, maxima omnium admiratione, qui tanquam hominem e C o missum intuebantur. Regina 26. Augusti ad Borgiam dedit liti
ras, quibus significabat, quam sibi fuisset gratum, quod in ea urbe fixisset sedem Societati. Alteras ad Episcopum, & urbis Senatum, placere sibi eorum in Societatem benevolentiam. x . Videbatur attamen secessus . nnuensis incommodus officio Com. missarii ob moras epistolarum, & tardiores negotiorum expeditiones. His accreverunt querelae P. Araoχii Castellani Provincialis, sibi unice telictum nomen dicentis, cum propter suam nimiun bonitatem Borgia volens omnibus placere, facile mutaret, quaecunque Provincialis jussitati oriebatur vade, nescio, quae diviso animorum, aliis in Borgiam, aliis in Amoetium inclinantibus. Iudicabat Gynius extinguendas omnium malarum herbarum radices, si cessiaret munus Commissarii. Verum artificio, di occasione opus erat, ac decenti praetextu. ti brevi est oblatu Is. Cardinalis Ferrariensis Borgiae consanguineus significavit Generali, cupere se Borgiam vocari Romam, ut ejus utetetur consilio. Idem optabat Dynius occupatulus in obeundo Lusitani Assistentis munere, quod vacabat, ex quo Ludovicus Gonsalvius fuerat applicatus Regis magisterio. Caetera de
Borgia relinquo ad initium anni sequentis, quo iussu Pontificis Romam est prosectus. Pr 6. Primordia Braeharensis Collegii sunt recensenda a die as. Julii, qua tativi. si
possessionem adivimus atrii scholarum, quod unicum aedificium cum lacellos si D. Pauli Apostoli, unde nomen Collegio, nobis est traditum. Illud, quo vi--M'vimus, nos ipsi paulatim erexeramus. Ven. Praesul Bartholomaeus de martyribus censitit nostros a Deo initas in tam calamitosis temporibus ad Christianos mores instaurandos, & inducendam Sacramentorum frequentiam. Designatus Archipraesul Bracharensis ab Lamio petiit decem, aut duodecim, qui pueros doceam, quaestiones de conscientia explicent, pro concione dicant, audiant pinnitentes, donec institueret Collegium. I . Haec evenerunt anno superiore: idcireo tres, quos diximus, missi sunt. Anno labente Ignatius Mebedius, & Petrus Lopius ad eandem segetem prosecti, una cum Archiepiscopo discurrere per saltum Barrogum, quae regio in ea vasta dioecesi, aditu difficilior est, atque egentior doctrinae. Post reditum suas curas applicuit Societatis instituendo Collegio: at cum obices & a eivitate,& a Canonicis emergerent, visum est rem differendam in aliud tempus. Denunciat Ignatio, quo loco'essent, abiret Conimbri eam, expectandam Opportu H 3 nitatem,
77쪽
6a SNopsis Annalium Societatis Vm
nitatem, & mitigandos animos. Collegit se Ignatius cum socio χd nolocomi-um D. Marci. Mane sequenti facturus iter, cum nonnulli poenitentes accessissent ad exponendam conscientiam, sederunt ambo, aliis, atque aliis supervenientibus, in meridie adhuc circumstabant consessuri. I 8. Sanctus praesul ad se vocatos amplexu excipit, & profusis Iacrymis, Hos ego, inquit, tam fidos & indefessos operarios abire sinamὸ non ita sum mei, & mearum ovium incurius. Igitur omnem collocat industriam, ut nodos objectos dissolvat. Erat Bracharae Gymnasium in quatuor partitum auditoria
cum S. Pauli aedicula. Inchoaverat Archiepiscopus Jacobus Sousa , perfecit Henricus Infans: Balthasar Limpus eius staccessor sacerdotium destinabat ad Magis isos alendos, consentientibus Canonicis. Res ad exitum non perducta, quod Rex Joannes erat veritus, ne Academia Conimbricensis minueretur. Redis integrato per Notarium Canonicorum consensu circa iacerdotii applicationem,& institutum Gymnasium, in nos cuncta transtulit Archiepiscopus. & approbanda Romam ad Pontificem misit.
I9. Adita as. Julii possessione, jussit Borgia sex de nostris hactenus in
nosocomio hospites ad atrium scholarum migrare. Costitutus Redior Ignatius Azebedius. Mensibus quinque uno in Gymnasio non amplo habitarunt. Rhetoricam docere caepit noster Fernandius Pirius, caetera Gymnasia moderabantur saeculares Magistri, qui paulatim sunt dimissi. Anno sequenti Hieronymus Natalis, cum jam essent novem, aut decem in eis anguli iis , imperavit conduci proximam domum, & ad ipsam omnes migrare. Postea emptus hortus, ac vicinae domus. Rex nobis turrim, de murum largitur.
Io. Onera a Fundatore fiunt tria Latinitatis Gymnasia, quibus subinde adiecimus duo; singulis trientis cursius Philosophicus, moralis scientiae unum Gymnasium, alterum scholasticae Theologiae, sed hoc mutatum est in secundum moralis scientiae. Additus ludus puerorum elementa discentium. Hodie in hujusmodi Gymnasiis occupantur octo de nostris; nam ludum puerorum moderamur per scholarum Correctorem. Primus moralis scientiae Prosessor fuit Isnatius Azebedius, qui simul regebat Collegium, di agebat Concionatorem. Illum sanctus Archiepiscopus Iolebat vocare Dum Angelum. Dominicus Car- . doaus unicus fuit, qui tradidit scholasticam Theologiam. In nullis regni scii
' lis auditoria moralis scientiae aequant numero Bracharense Gymnasium. Nec alibi sunt tot, ac tam pinguia Sacerdotia, quae studiosos incitent. a I. Ea Baitholomaei fuit modestia, ut vivus noluerit nomen Fundat . . ris, expectans, aliquem Pre, qui permotus 1llo honore , & utilitate suffragi rum augeret Collegii dotem. Verum Patres & Bartholomaeum, & Regem Henricum, qui monasterium S. Petri de RoriZ adfecit, aequo nomine, & lustragiis Fundatorum prosequuntur. Sacchinus ait Sebastianum Regem Consumdatorem propter dictum monasterium. Sed preces indicuntur singulis hebdomadis pro Bartholomaeo, &Henrico: nam Henricus anno II on loco impuberis Sebastiani gubernans regnum illius coenobii reditus curavit applicari Collegio. αἱ ia tio. aa. In praesentem annum distuli mentionem de Angolana expeditione sim ad Aoeo, primo suscepta a nostris hominibus. De Legatis ab Rege illarum gentium mise, P - sis dixi anno Is 38. Nunciis allatis de morte Regis Inenae Angolae, necessum fuit, antequam irent nostri, cognoscere de rerum statu, ac novi Regis animo. Postquam constitit eadem velle, quae ipsius pater, sub finem Decembris anni superioris Paulus Diasius Novalius Lusitanus Legatus, ac de nostris Francilcus GOuvea, Augustinus Lacerda sacerdotes, Emmanuel Pintus, & Antonius Me desius non sacerdotes, cum Legatis Angolanis e portu solverunt. 23. Angolae regnum post aequatorem Austrum versus octavo gradu i ter Congi,& Benguelae regna protenditur in So. leucas, totidem serme amplectitur latitudo. Parebat universa regio magno Regulorum numero, quos
indigenae vocant Sobas. Unus dictus Angola Inene ello caeteros divisim a ν
78쪽
gressiis subjecit. Cum nosset, quanta utilitas proveniret regno Constensi ex
commercim id ardenter expetivit. Eo jam aliquot sacerdotes ex insula D. Thomae contenderant. Proprium regionis nomen est Regnum Amishundorum, & ipsi cuin Sobis Ambulidae dicuntur a nationibus finitimis, licet ab eo Rege Angola Lusitam fecerint eis terris nomen, quod in Europa, α mappis Geographicis praevaluir. Adorant eae gentes quaedam veneficiorum instrumenta, quibus magnopere sum obnoxiae. Faciles in amplectenda fide, faciles in deserenda, ac recidendo tu mores patrios, quos aegerrime exuunt. Praecipuum flumen Coania. Coelum parum amicum alienigenis,praesertim in locis mediterraneis. Merces majoris momenti sunt mancipia, inde empta ad Brasi- hae culturam. Etiam abundat chore, δι rebus ad vitam necessariis.. Navia post appulsum ad insulas Hesperidum, divi Thomae, ae Pindam in oltio Zaici fluminis, ubi lignatum & aquatum descendere, Coansam ingressa, iecit anchoras die 3. M i, veluti praesaga Crucis, quae immineret Praeis misere ad Regem unum ex nigri Regis Legatis cum Lusitano morum Oe regio nis perito. Angolam Quiloangium, id erat Regi nomen, edocuerunt adesse Legatum Lusitanum cum muneribus sei Regis, & Evangelicis administris, ipsi, &nationi monstraturis aeternae salutis viam. a s. Duobus di quadraginta diebus expectarunt responsum. Id tandem erat: Quiloangium gratulari, ac magni ficere adventum Lusitanorum propter singularia dona ad se missa. Nihil circa fidem respondit. Tunc Paulus alterum ex Legatis Antonium nomine, qui fuerat bapti imo lustratus, cum Hahiope miserat, qui diceret, esse itineris tam longi scopum Quiloangit, atque ipsus r gni conversionem ἱ secum adesse, quos in eam rem postulasset, conciouatores. Tenuerunt hae morae ad menses quatuor. In his major Lusitanorum pars nocileviter aegrotavit. Egresti ad littus construxere tuguria, & sacram aediculam. Mortuus illic P. Augustinus Lacerda Hispanus, consepultusque est ad montis radicem, erecta super tumulum Cruce. Octo de nautis par satum experti. D ficiente victus copia, succurrit vicinus Soba Lusitanorum amicus, qui cum ethnicus esset, gestabat aucem e collo suspensam. as. Post tam longas, tamque incommodas moras adest Antonius cum mandatis inlloangii: Perterent selicibus auspiciis Patres, se, quando jam sciret aliquia de terra, velle Coeli res perdiscere, de Christianum fieri. Hoc laeti nun-cao almadiis, scaphae genus est cavatum ex unico trunco, per flumen ad 3 o. Ie os ascendundi Ibi in terram egressi habent obvium Sobam, dat servos, qui humeris omnia comportent. Alia jumenta Regis non habet. Hujusmodi man
opili ab aliis, atque aliis Sobis iussis Regis commodatis superaverunt leucas εα tot enim urbs regia Dorgus dicta ab indigenis, a Lusitanis cibasa, distat ab eo
loco, ubi sunt in ripam Coansae expositi. a . Urbis muri constabant ex palmis, & aliis arboribus Ionga annorum serie nutritis, sic inter se conjunctis, ac stipatis, ut introitus, & exitus non sit, nisi per ponas ad id factas. AEdisicia ex lignis, tegente foeno, vel palmarum solio. Tria mapalia jussia Regis destinata hospites excepere. Princeps veneficorum Regis nomine gratulatus de adventu, gallinas, capras, farinaui, uiuum cpalmis, & regionis obtulit poma.28. Regiae authoritatis est Legatos non statim ad conspectum admittere. Igitur post dies lolitos ad Regem vocati decem aut duodecim portas prius subi Erunt, quam perventum esset ad aulam Regis. Ad portas singulas stabant vigiles aethiopes validi lsimi metuendas cIavas manu te entes. Rex ledebat qu drato solio e palma contexto, ac vestito instar tabulati, quo in synaec eo apud nos sunt lammae. Caerulei pa uni cinctus erat fascia, alia diversi coloris intabrachia totum circumdabat. Pro sceptro in manu cornu cervinum gerebat: &aliud bovinum loco paterae. Qui circumstettie Dynast smiles habebant ma nu pateras. Erant plurimae ibi cucurbitae vino plenae, unde creberrime tum
Box, tum Dynastae hauserunt. Apud eos barbaros id erat si mum genus otia
79쪽
cii erga nobiles hospites, quibus obtulerunt per eosdem calites bibendum v, num, di edenda poma, ipsis in honore, nostris similia draconum felli; ne tamen inurbanitatis notam incurrerent, nausea vincenda, & gerendus mos dynastis, ac Regi, as. Munera Lusitani Regis accepit vultu in laetitiam explicato , nempe mulam ephippio ornatam S phaleris , moloos duos, quatuor pugiones, vestem holosericam purpuream , galerum, atque alia, quae apud eas genteS magni, quanquam non ita apud nos, aestimantur. Injecto sermone de fide, accommodis inde venturis, dixit se velle complecti Christiana sacra, tradique jussit P. Ouvere 2 o. pueros e nobilissimis, & nonnullos filios suos fidei mysteriis erudiendos. Initia fausta promisere messem uberem, nisi livor. daemonis Zizania Iniecisset. Nam Rex Congensit timens commercia cum Lusitanis a Quiloangi sibi, ac suo regno eripienda, si Rex, & populus adhaereret Christianis, ad eum litteras dedit, quibus admonet imminentis periculi: sciret Lusitanos per speeruem religionis inhiare Quiloangii regno, di argentifodinis: nisi mature provis
deat, sero agniturum. . 3 o. Stropham ignorans, suis imperavit, subita irruptione aggrederentur Lusitanos, diriperent eorum bona; illos non amicos, sed proditores, mortis esse reos; vitae tamen eorum parcere, ne peideret lucra commeicii: Verum
Legatos suos poenas daturos, quod fuerint amplexi fidem, & hos secum exploratores deduxerint. Mox capita illis amputari jusserat. Dein vetuit, ne Pater amplius doceret pueros, vel Lusitanorum aliquem reverti ad naves hic acta in
3 i. Undecimus emuxerat mensis, ex quo in anchoris ad ostium Eoantae suminis stabat navis, legationis expectans eventum. Annonae penuria sublatis anchoris solverunt ad insulam divi Thomae. Rex tanquam obsides, Legatum, P. Gouveam & Mendesium retinuit, caeteris concessis reditu. Ad triginta cumi nostro Emmanuel e Pinto ad mare profecti. Non inventis jam Oavibus, obst puere, ex ea vasta solitudine, & siccis arenis oculos intenderunt, an navem ullam conspicerent. Cum spes non esset, extrema passuros non dubitabant. 3 a. Tum Emmanuel hortatus comites, fusis ad Ccelum precibus implorent a DEO tot in angustiis remedium, quod opportunE exorarunt. Soba mi seris alimenta, & naves obtulit, quibus intrarunt Pindam, ibique Lusitanam navem conscendentes ad insulam divi Thomae appulsi sunt. Emmanuel tot colla sumptus laboribus in ea insula pientissime obiit, sepultus in templo misericordiae.
stat ad 33. Indiam quatuor petiver . Sex naves fecerunt vela, omnium luna
λη-Φ-- mo Praesecto Georgio Soula. In praetoria e nostris vecti Anxonius Ar leda sacerdos, & Franciic testa Coadjutor. Non defuere labores, & tempest tes. Nihil omisit P. Arboledae charitas in promovendo animarum , dc corporum periclitantium bono. Navis alia S. Pauli verit Emmanuelem Alvarum 1 cerdotem, pictorem insignem, & Joannem Roxum: haec secit milerandum nau- fiagium in parva insula ante Samiram. Tandem per fretum S undam emersεre ad Malacam, ubi a Lusianis excepti, & rebus necessariis adjuti. Emmauuel, cum alius in navi sacerdos non esset, nnicum lapsis rebus perfugium. In visis. 34. Duodeviginti Ut si pone admissi ad Societatem, Eborae undecim, -- Conimbricae supra viginti. Ex his martyrii laureola illustres, Gomesius Amaralius, Franciscus Castrius, Ludovicus Alvarus, Petrus Diaetius. Nimio in redi- . mendis captivis labore mortuus est Septae Antonius Brittus. Ludovicus Henriquius victima charitatis in obsequio epidemica lue insectorum. Porro Emmanuel Goes auctor celeberrimi cursus, qui sub Collegii Conimbricensis nomine circumfertur.
80쪽
REdeamus ad Borgiam, quem anno superiore reliquimus in secessu Portu- Borgia vo ensi. Summus Pontifex rogatus a Cardinali Ferrariensi io. Octobris anni proximi diploma cxpdivit, quo Borgiam vocabat Romam. Τum illi visum est edocendum prius Pontificem, cur in Lusitaniam secessisset, nempe ut locum daret Levienti ad verius ipsum tempori. Nam cum Hispani Bibliopolae lucri studio divenderent aliquot non probatae notae Authorum opuscula in unum corpus compacta sub titulo pii Libri a Borgia ante initam Societatem compositi, α ipsius tantum nomine praefixor Inquisitores illum prohibuEre; di ne alicui periculo se exponeret, dum verita non elucescebat,ac ipsius cognoscebatur in incentia, necesse fuerat in Lusitania commorari. a. Hieronymus Natalis Vistator, mensibus aliquot in Castella transactis, misi, visi a
Aprili ad Portum venit. Borgia plurimum cum Natale, & cum ipso Natalis recreatus. Iustit Natalis, ea sedes esset Collegium, non domus Professa. mvis nullus erat reditus, DEO fidendum. Annis pluribus nomen solum gessit Collesii ; nam scholae nullae: annos I . illic viximus annona mendicata, ut in Proselsis domibus. Borgiam vult in Portu subsistere, dum ipse in Castellam reversus observet tempora, quibus tum illac posset Romam iter facere. His dispositis Natalis adit Conimbricam. 3. Interim a Pontifice responsorias accipit Bsergia: Esset animo firmo , v. xust
se d rei vite, non obstantibus, quas exposuit, rationibus. Igitur ncm lperatus in profi-
intrat Collegium Conimbricense: omnia refert Natali, subditque, nisi aliud ipsi videretur, se Romam profecturum B ona per mar Non acquiescebat huic sententiae Natalis; qui cum Dynio Generali censebat ex pestandum, ut fierent mitiores in Hispania fiuctus; tune per Curiam Rege,& Quaesitore Generati s
lutatis, posse viam aggredi: aliud & Quaesitorem, dc Regem contra commvue honum Sociqtatis offenderet.
. In alea tam dubia nolens partem habere Natalis, Borgiae dixit: secum ipse caperet consilium. Igitur reversus navem conscendens, B ooam Galliae petit; sed cogente procella, navis se recipit in viciniorem portum. Non distabat multum Residentia S. Felicis : eo se conferens scribit ad Natalem, quid ac- uiderit, ct se terrestri itinere Romam petere. His litteris & Natalus, & socii
omnes turbati metientes periculi magnitudinem. Respondetur citauis o cursore, non expedire tale consilium. Jam discesserat Borgia, cum advenit ad S. Felicis tabellarius. Cura inde Natalem, & Collegium non mediocris incessit. D cretae sunt preces pro periculo avertendo. Favit DEUS obedientissimo viro; nam per mediam Hispaniam incolumis adventavit Bajonam Galliae: unde Phir lippum Regem sui itineris secit certum, ipsumque edocuit causas furtivae celeritatis. Haec contigere jam calente aestate. Hinc liquet Borgiam ultra senui annum in Lusitania moratum. s. Natalis lustratis Metis Portuensibus, & Bracharensibus, consederat Nisalis se Conimbricae socios in primum servorem revocaturus. Nam Gonualias Vacius Mellus Romam scripserat, in Collegio studiorum causa frigere illum virtutis pri- 'μ'migeniae ardorem, labi sinceritatem, charitatem tepere. Duobus, quibus in Collegio suit, mensibus omnia recognovit, bis & vicies habuit exhortationem
ad socios de socios de spirini charitatis, ae mediis ad laum obtinendum finem, saluberrima statuta, & ordinationes r liquit: quibus Collegii primus ille servordi spiritus recalescebat. Cum esset ad nostra ministeria nimis angusta aedes s cra, aliam de novo parari jussit, cuius parietes possent esse usui aedificio, quando perficeretur templum mansurum juxta designacionem totius Collegit. Antonrus frarum I 6. Pau