장음표시 사용
451쪽
436 S opsis Amiactura Societatis IESU.
tate. Vix erant egressae, cum obvias habuere Batavorum naves piraticam ex ercentes, a quibus comprehensae, de Ulyssiponem deductae. Nostri pro Soci ratis charitate adeunt naves, atque 3α nostros educentes hospitio excipiunt,
partitos per domum Prosessam, Collegium, & Probationis domum. Ibi benigne, & liberaliter tractati ab 7. Aprilis usque ad octavam decimam Maji, qui
pars mari rediit Gades, pars itinere terrestri Baeticam petivit. Profectus ad 3. Unicus de nostris, nec is Lusitanus, sed Italus P. Constantinus Joλλφή - ' phus Besichius ad Malabaricas missiones hoc anno transiit, absolutis jam Theologicis studiis. ωο pq 3t.- 4. Contigit in uno ex oppidis, ubi Societas habet Collegium, res satis is esta, ' admiranda. Vir nobilis a multis annis rapuerat domo materna puellam spectarii. bilis sormar έ tenebat domi suae, sed tam secretam, ut solus ipse eam annos octo. alloqueretur, solus ferret alimenta. Vix id notum erat obstetrici fidae. Sex filios ex ipsa susceperat. Cum rapuit, coelibatu gaudebat: uxore ducta, retis nuit puellam: factus viduus eadem utebatur. Ex sexto partu in mortis discrimen conjectae miserae status innotuit sacerdoti nostro. Hominem convenit, efficaciter suadet, eam sibi jungat coniugem, quod antea ob ignobilitatem puellae
nunquam in animum induxerat. Pater per consessionem expiat puellae conscientiam , certamque facit de matrimonio contrahendo, ac expedit sine mora far cultates ad rem necessarias.
1. Sub haec canis venaticus capit impetum in sores, tanquam latratu, ac dente aliquem petiturus. Fores clauduntur subito, auditur ibi insolitus,& me tuendus strepitus instar Popeti explosit; dissiliere forium vertebrae. Ex quibus intellexit vir ille daemonem, quod ab antiquis sedibus migrare cogeretur, signis insolitis manifestam secisse indignationem, ac fugam siuam. Id deinceps est expertus, quod cum hactenus ob consanguineos intus senserit ad nuptias repugnantem animum, post illos abeuntis daemoms strepitus excesserint pariter omnes, difficultatum larvae. Missio in sit. 6. Novem integris mensibus duo sacerdotes nostri excurrerunt perra san Interamnensem provinciam, & saltum BarroZum; hic ab oriente ad occasum solis extenditur per leucas septendecim, latitudo continet octo leucas. Populus est supra modum rusticus; montes, & itinera aspera,& nive plena. Hujusmodi excursio coepit Octobri hujus anni, & sequenti est continuata. Abusus nonnulli exterminantur, quos inter sequens. Curiones siquot post collatum baptisma, humi ponebant in medio templi recens baptismo ablutum infantem. Interrogati cur intolitam rem facerent, respondξre; id esse, ut adeat Ecclesiae possessionem, ostendatque in eam se ingredi. Nam viri simplices audientes per baptisma quemque ingredi Ecclesiam, crasse nimium id intelligentes putabant eam iniri possessionem templi solo ab infante contacto, ut moris est, praedii, aut iundi possessionem adeuntibus. Caetera, quae peragi solent in similibus
excursionibus, cum magno proventu animarum sunt exercita.
In saee o 7. Pernesii I9. Februarii emoritur Elisabetha Sousa vidua exquisitae viris inden 2 tutis. Annuum legavit reditum Pernensi Residentiae, ut in ejus sacello S. Syl- .. . taui. vestri locaretur Eucharistia ad commodiorem populi usium. Jusserat poni superiistia. tabernaculum Eucharistiae Crucifixum sibi relictum a sorore sua moniali, iamina tam sancta, ut eam, quemadmodum fama est, sit allocutus idem Crucifixus. Ipsemet Elisabetha afllictatione vexata sundens preces ante sacram effgiem, ex ipsius oculis sanguineas guttas cadentes vidit, quibus conspectis evanuit ingens animi maeror. Id narravit suo Consessario. Eucharistia locata in sacello magna solemnitate et . Junii hujus anni. Ibidem Elisabetha fuerat consepulta. Moritur P. S. Tribus Conimbricae praecisum est vitae filum. Aprilis die quarta P. Gonlato Sequetrae Castelvidensi, viro multae prudentiae, & virtutis. Rexit Portalegrense Collegium, domum probationis Uissiponensem, & Collegium Co- nimbricense. Illud mihi anno ante mortem dixit, quod tam grande est, ut plurimas indicet virtutes; se nempe triennio, quo gubernasset Conimbricense Collegium a
452쪽
legium, nunquam I Generali, vel Provinciali reprehensum; quod muneri suci in aliquo delinget. Nihil etiam levissimum, quo nosset, conscientiam laedi
posse, Eommiserat. Angebatur supra modum scrupulis. In rebus agendis ab omnibus est habitus rectissimus. Nec ullus tam audax inventus, qui censeret contrarium. Non ille curavit hominum respectus, sed merita. Huic prudentiae adnexuit in re temporaria administranda tam diligentem industriam, ut nu quam Collegii reditus sint visi magis aucti, & cumulati. 9. Scholastici duo phthisi contabuere. Ianuarii I o. Matthaeus de tanto inhaeus cis Angrensis ex primaria insulae nobilitate. Eminuit ingenio ad scientias. Vitavit temper vel umbram detractionis ; comis, modestus, humilis,& virtutis studiosus ab omnibus, qui eum novere, reputabatur. Dum Latinas docet litteras, phthisi tentatus, annos quatuor id morbi sustinuit heroa patientia, suum credens theatrum animae purgandae. Vigesima septima Maii Felix Carvalius Rediniensis. Studebat Theologiae. Nactus cereum genium, aptissimum recipien- 'dis cunctarum virtutum imaginibus. Tempus orandi transigebat ante M. Eucharistiam. Nemo illo modestior, aut mansuetior.
Mneio iam Domino Bichio, qui successierat Cardinali de Comitibus, quin-denniorum toties jactata litigia recruduerunt. Nomine Pontificis de- ,: tiri.
nunciavit Visitatori, ne tirones adscriberet, dum non solverentur repe- υάμ.
titae pecuniae. Id Rex sciens misit, qui nomine suo denunciaret, hujusmodi negotium non ad Societatem, sed ad te pertinere, cujus feriebatur jus in Ecclesias regii patronatus. Dum Nuncius certum facit Pontificem, non desistitur ab tironibus acceptandis. Haec sunt transacta Aprili mense, quod animadvertere opus est ob eandem molestiam anno sequenti vehementius emersuram.
verunt, quinque ex morensi Collegio, tres e Conimbricensi, Coadiutor unus δ' M e domo probationis. Multis incommodis navigatio obnoxia: Mossambiquii hybernarunt, mense decimo quarto post relictam Ulyssiponem appulsi Goam. 3. Diem festam S. P. Ignatii Ulyssipone condecorarunt sua praesentia Sereis Remia Hisnissimi Reges. Pervigilio horis pomeridianis venit in templum Rex multo eoia P mitatu : Ipsa die Regina cum Infantibus Regis Fratribus ἔ omnes ibi refecerunt animas sacro pane, & audierunt sermonem de S. Patriarchae laudibus. Sere- Nitatur tia. nissima Regina Decembris primogenitam suam enixa est prolem Mariam Prin. Pcipem. Sequenti Ianuario post puerperium in vempla Domus Prosessae Serentisma mater primitias suas inter sacrificium obtulit Deo, ac divo Xaverio. Dono dederat Ornamenta pro vestiendo altari, & alia pro sacerdote sacrum facturo praeter planetam. Adjecit regalium aereorum centum millia ad paupertatem
domus sublevandam. Ad idem templum processit supplicatio haberi solita pro
dum Romam Procuratorem, ut motis est unoquoque triennio. Elegere P. I ' 'm' annem Riberium Ulysponensem. Cum Romanae litterae primo ab itinere ex cusassent, quod aliae Pro vinciae non mitterent suos; venerunt secundae litterae, quibus ille subebatur Romam ire. Verum quia opportunitas navis deerat, o-Πussa prolaetio. In quo tempus ipsum ostendit maximam DEI providentiam advertias hanc suam Societatem. Nam contra P. Riberium magnopere exacerbaverant Ministri Pontificem. Hujus indignationis causas, ac Patris dimisisionem e Societate reseram anno sequenti. Timendum fuit, ne, si Romam accessisset, in eum Pontifex gravius aliquid statueret.
moralis scientia, ac Philosophia. Scientiam moralem iussit explicari A. R. P. 'S'
453쪽
taedium L .huxrense te minis dis itiguitur. At arenae m.
38 Smo is Amafium Societa tis JESU
Generalis, nemine juvante Magistri sustentationem, quod reditus Collegii ferant. Philosophiam erigi poposcerat Senatus Scalabitanus promittens annuum reditum, unde Magistro provideretur. Sed Rector Collegii P. Fructuosus Correa nihil aliud voluit, quam ut Senatus Collegio donaret emphyleusum, quam habebat in praedio Goriamo ad Collegium pertinente. Qui reditus licet exiguus, magni momenti erat Collegio, praedium exinde possessuro ab emphyleusi liberum. Primus illic P. Josephus Borgius Ulyssiponensis tradidit morales quaestiones, Philosophicas P. Dominicus Giraldius Idaniensis. 6. Idem Rector Labrusense praedium prope Tagum lapideis terminis ἀῶ aut distinxit agris alienis , easque juris mensuras curavit mandari tabulis publicae; quod magnopere desiderabatur ad conservandam indemnem, &absque litibus Collegii dotem in nobilissimo, & feracissimo sitam praedio.
7. Septembri mense advenerunt Ulyssiponem Joannes Teixeira, Joannes Sampayus, & Michael Castrius, scholastici Missionis Maranonensis. Etenim, ut sacris ordinibus initiarentur, e Maranoma navigarunt in Brasiliam. Raptum procellis navigium post immensos errores captum est a Gallaecis. Verum n vis Batavorum Callaecis obvia, ipsis eripuit navigium Lusitanum, atque perduxit Ulysii ponem. Eo penuriae alimentorum devenerant, ut vel a Mauris capi non horrerent, vitam, de qua jam conclamatum, servaturi. Opera incol- S. Eborae factum initium redigendo in melius lacello domestico: roborati parietes ab imis iundamentis ad sustinendos fornices. Domus est ampla, sed hactenus inornata. Bracharae inauratum pegma supremae arae t tmpli nostru Conimbricae fornicibus tectae sunt Collegii pergula'. Misson s. Missiones lacrae qua in oppidis assiliendo per Quadragesimam, qu1 excurrendo per pagos & vicos, habitae sunt quam plurimae, Grandolae, Obidi, Abruntii, & Letriae. Per dioeceles Bracharentem, Portuentem, di Leiriensemitum a praeconibus Evangelicis. In Letriciali, ex quo eam regit Ilium ,& Revirus D. Alvarus Abranchius, temper de nostris per vernum jeiunium in templo maximo bini verba fecerunt. interim quatuor Tertiarii discurrere per dioecesin. Duo sacerdotes per intulam Fayalensem DEI verbum seminarum, magno anima rum bono. More Martini Io. Vita defunctorum nomina sunt. Con imbricae a 8 Julii sexagenario sim gii. major Martinus Georgius Coadjutor Samsomanensis. Optimis exemplis, de utilitate multa servivit Societati in diversis Relidentus. Nihil illic vel minimum largitus est sine Majorum facultate. In alloquendo farminas nemo circumspectior. Idcirco viventem tot annos in praedio non suit, qui carperet. Sesqui anno postremo adjuvit Procuratorem Collegii; di non parum laboravit in disponendo tabulario. Quotidie diutino tempore flagris corpus tuum conscripsit. F. Laruentius II. Ibidem I s. Octobris P. Laurentius Costa Covillanensis. Societatem inivit futurus Maranoniae operarius. Tiro cum aliis petivit Bachiam ; inde reversus Philosophiae vacabat Eborae. Iterum navem conscendens ad Mara-
non iam iturus, vi procellarum conjicitur in aestuaria Gallaeciae. Propter bellum cum Castellanis capta est navis. Benigne cum aliis exceptus a nostris Collegii Pontisvedriae. Rediens ad Lusitaniam substitit Conimbricae. Novem mentes aegrotavit, phthisi tandem consumptus. Mores illi, quales poscebat munus, in quod vocatus a DEO fuerat. P. Dominiret I a. In eodem Collegio 23. Octobris septuagenario major P. Dominicus Ferretra ortus in oppido a S. Petro de Al. Socium egit Praepositi Provinciae. Rexit domum Villaevis is, Scalabitanum, & Portuense Collegium. Plurimum auxit villavissosanam domum, adeptus ad septum ampliandum bonam agri communis partem, & inluper eleemosynam stabilem e bonis Domus Brigantinae, ad quam pertinet fundatio domus nostrae. Praese tulit bonitatem antiqui moris, solidarum virtutum indicem. Etiam senex morbis gravatus non omisit orandi quotidianum pensum, nec audiendum sacrum, posteaquam ob a tenuatum visum nequivit ad aras operari. Frequens invisebat SS. Eucharistiam. Ia. In
454쪽
rr. In Domo Professa Ulyisponensi et s. Decembris venerabilis senex P. ρPetrus Amaralius, nonagenario major, natus Arurarae. Philolophiam Coia 6
nimbricae docuit, annosque quindecim exposuit divinam scripturam. Rexit Bracharense Collegium. In habendis sacris concionibus aequavit singulares sui temporis. Nee fuit alius vel ad eas promptior, vel magis indefessas. Octies millies conscendit sacrum suggestum. Quatuor annis magisterii Philosophici
habuit ad populum conciones octoginta. Lucebat in ejus vita nostrorum primorum Patrum veneranda sanctimonia. Plurimas missiones egregie obivit. Noa semel per Quadragesimam mane, & vespere concionatus in nostro templo.
Nihil eo humanius, nihil misericordius. Vita per me typis vulgata plura prodit. 14. In Sanfinensi Residentia p. Maji Julianus Georgius Coadjutor Sam-
Romani ortus, major octogenario. Annos quatuor & quadraginta vixit in ea Residentia, quam ditavit non minus optimi Religiosi virtutibus, quam rerum temporalium incrementis. Ad postremam senectutem stata religiosae vitae exinercitia sancta sic peregit, ut exactius nemo. Pendebat totus a nutu superioris absque ejusdem facultate nihil ab ullo mortalium acceptavit. Maximi fecit sui contemptum. Mechanicum opificem verbo se declaravit, di opere, nam in s menta omnia, quae juvant agriculturam, suis ipse parabat manibus. PonEvictu communi, & rustico contentus, affabilis S prudens. Verbo, vix aliquid est, quod in suis Coadjutoribus cupiat Societas, quod iii Juliano non fuerit.
PRaeclara subsidia hoe anno tum ad Indiam, tum Maranoniam expedita sunt. inctia
Indiam petivere tredecim. In navi Pro-regis, quod ipse postularet, ivit P. Petrus Xaverius cum Joanne Baptista scholastico. Caeteri vehebantur in alia navi. Ipsis praeerat P. Gaspar Eslibelrus natus Mourae. Ad Marano niam tredecim pares Indicis numero contenderunt. Hos inter duo, de quibus anno superiore dictum perpessos longos maris errores, ct tandem tenuisse Ulysisponem, PP. Joannes Teixeira, & Sampayus, nullis periculis territi se turius ponto tradidere; tertius initiatus jam lacris, horrens casus, quos evaserat, a Societate defecit. Verum, quae DEI providentia est, ejus loco substitutus P. Philippus Luisius Eborensis. Venerat ex magisterio Latinitatis apud Insulas, suciebatque Theologiae. Etsi tentabatur crebris, & acutis doloribus capitis, paruit vocanti Deo. Ad me postea dedit litteras, in quibus retulit; se, ex quo attigisset Maranoniam, esse liberum ab capitis importunissimo dolore, obireque tria, vel quatuor munia non sine sui ipsius admiratione. P. Sampayus fassiis est voto se obstrinxisse redeundi ad Maranoniam, ut referret DEO acceptam vita
a. Mense Martio iussu summi Pontificis e Societate dimissus est P.Joan- Dimit cruenes Riberius Professus quatuor votorum. Tradiderat Rhetoricam, Philosophi- βψςi a am, ac Theologiam, Eborae Doctoris insignitus gradu moderabatur primariam la' ' cathedram. Eius scientia magni fiebat Ulyssipone. Arserant nonnullae controisverfiat inter Regem, S Pontificem tum ob quindennii pecunias, tum ob Ser nissimi Regis Indicum, & Sinensem patronatum. Vocatus in harum retum con sultationes dicebat aperte, quae sentiret pro Rege suo, illiusque jure, ac pote
i. ob haec Ministri Pontificii hominem apud Papam Clementem XI. detulerunt. Hic nostro Generali sub praecepto injunxit, ut e Societate pelleret. Scribitur ad P. Ioannem Perestam visitatorem, sine mora mandaret executioni praeceptum Pontificis. Id fulmen jam praevidens Riberius poposcerat Secreta- ν rium ab statu, Regis nomine daret mandata ad Visitatorem, ne quid Rege inscio, advertiis ipsum auderet. Id omnino oblitus est Secretarius. Visitator, acceptis Roma litteris, dat executioni. Nocte clauso jam domus ostio, posi-
455쪽
tis ad senestras, unde posset foras emitti scheda aliqua, custodibus, per socium suum, ae domus Ministrum denunciat P. Ioanni Riberio, ipsum dimitti e Societate. Haesit vir religionis amans, nec sibi defuit, licet incalsum. 4. Respondit appellare se 1 Pontifice sinistre edocto ad ipsum Pontificem rectius edocendum: Cum Visitator non acquiesceret; Iuoniam, inquit,
se laeditur jus meum; recurro ad Regis coronam, cujus es aJubditissuis omnem arcere vim, ut rei veritas exgminetur, construatis quibusque in sua posse me.
Nihil hujusmodi clamores curavit Visitator. Cum videret Riberius, nullam sibi viam relinqui ad sui defensionem, remque ad violentiam suae personat indeis coram spectare; sumpta saeculari veste abiens e domo Prosessa, se recepit in palatium unius ex praecipuis Regis ministris prope domum nostram habitantis. Revulgata, vix dici potest, qui fuerit adversus Societatem Demitus, cumprimis contra Visitatorem. Pater magno in honore habitus apud Regem, & Regni Magnates: horum alii ob veterem necessitudinem, alii ad praestandum obiequium Regi eum invisere, fgnificata adversus authores animi indignatione. 3. Ut vitam honestissimam duceret, Rex eum constituit Deputatum tribunalis a conscientia, quod est e gravissinus totius Regni. Fruitus deinde reditu pingui vixit ad 1 3. diem Aprilis anni III 8. Sepultus in templo domus Professae inter nostros homines, ut petiverat. Nunquam ipse reputavit se dimissum e Societate: idcirco in recitandis horis Canonicis usus privilegiis nostris dicendi horas singulis hebdomadis de S. Ignatio,& mensibus singulis de S. Xaverio. Reliquit annuum reditum pro quotidiano sacro Sodalitati B Virginis a doctrina intemplo domus Prosessae. Ad sumptum apodyterii sacri eiusdem domus legavit regalium aereorum centum millia, ducenta pro instauranda pictura fornicis temis pli domus tironum, in qua exornavit polito marmore locum, ubi colitur vera effigies D. Xaverit Ven. M. Masti illo apparentis depicta a nostro Dominico de
Erat in s. Uocatus jugii Regis ab ejusdem Ministris P. Visitator, facii rationem
dare jubetur. Imperium Pontificis, ac Generalis deprompsit. Nihil attendere hujusmodi rationum momentis, sed reprehensum dimiterunt e conspectu. Ocuus expeditum Regis mandatum, quo pulsus est in exilium, nudatus omni jure hominis Lusitani. Profectus in Gallaeciam, habitavit in Collegio Ponteuedrensi ad mensem Decembrem hujus anni. Tum precibus multorum placatus Rex concessit reditum in Lusitaniam. Noma P . 7. Augusto mense Provinciae gubernaculum traditum novo Provinciali P. Emmanueli Andradae Ulyssiponensi, sessam senectutem in Domo Prosessa deis genti, & nihil minus, quam hujusmodi onus cogitanti. Non defuit illi patientiae exercendae materia; nam illustrissimus D. Nuntius significat Pontificem non acquievisse informationi anno praetento datae I imo decernere ejiciendos e S cietate omnes novitios, qui ab antecedente Aprili contra ipsius decreta nostrae fuerant militiae adscripti; nosque Bullarum poenas incurrisse; ac proin nec Collegia Ecclesiarum fructus licite percipere, nee Provincialem tiro nes recipere posse , donec toties petitas pecunias non solveret. Noa
desuere, qui Provinciali suaderent, posse ipsum valide ac licite tironum vota excipere, & novos Societati adscribere; quia interposita Regis supplicatio, &appellatio ad sanctam Sedem istius sententiae effectum suspendebat; nec poterat executioni mandari, quin prius audiretur Serenissimus, qui per suum Legatum
Romae negotium illud sedulo tractabat. Sed Provincialis, ut erat reverens mandatorum Pontificis, tutiorem viam elegit; & nec novitios recepit, nec permisit jam receptos vota sua simplicia emittere, sed absoluto biennio illos in Coblegia misit, ubi more Iuniorum lcientiis operam darent. xpis opti. S. Luctabamur cum praedicto labore, quando subortus alius non minoris
tralagren- curae. Eplicopus Portalegrensis meditatus est rem intolitam. Nelcio, quo sua-2 . dente, permotu aliquot Pontificum decretis, quae nusquam stat executioni. is .ioitio mandata, conatusi est nostrum Collegium lustrare potestate Episcopali, legεsq;
456쪽
ipsi dare, quod numerum duodecimum non explerent Religiosi. Ad avertendam procellam missus Ebora P. Doctor Franci lcus Salguetrus Theologiae Pro-
sessori Strenue rem egit, & possessionem exemptionis retinuit. Super eodem . negotio adiit Ulyssiponem, quo vocatum fuerat a Nuntio. s. Rectore jam P. Doctore Laurentio Ferretra, anno I7I4. idem Episcopus indixit dioecesianam synodum, in qua multa disponebat circa Regularium disciplinam, & observantiam : aliis omissis, nominatim in multis jus nostri Collegii seriebat. Id Rector indignum putans, chartam scriptam in ipsa synodo legit, qua declarabat percelli non posse jus Collegii, seque dictae synodo non assentire. Nihil e tali synodo praeter litigia exortum. Cum Romae synodus esset mandata typis, vel hique Episcopus eam promulgare; Regulares obstitere, Regiae Coronae Procurator, quod non paucis offenderetur jus regium, ac potestas legum Regni. Propterea hactenus est velut suppressa, & consopita. Sed progrediamur ad laetiora. r o. Octobris decima nona in lucem editus Ulyssipone Princeps Petrus Natat Regum filius, & haeres Regni. Ipsa die Rex Serenissimus DEO, ac S. Xaveriogratias habuit in templo domus Professae. Die sesto ejusdem Indiarum Apostoli Regina piissima eodem in templo, Deo, ipsique persolvit grates pro, sibi,& Regno dato Principe, sumpsit sacrosanctam Eucharistiam, audivitque concionem. Decima Decembris supplicatio in actionem gratiarum habita est ab Ulysi
siponensi Senatu apud nolirum D. Rochi templum. xx. Conimbricae auro obductum est nostri templi pegma ligneum, quo Opria in exornatur princeps ara. Id secerat P. Gonsalus Sequetrai hoc autem anno P. Dominicus Nunius iterum Rector perfecit opus. Idem Rector euravit fieri egregias picturas, & tabulas, quibus cingitur intra Collegium S. Francisco Borgiae dicatum sacellum. Depinxit Iosephus Castelonius Mediolanensis, qui ex Italia venerat iturus ad Sinam, & post opus persedium eo navigavit. Erat Coadjutor indolis mitilsimae, & multae virtutis. Ejusdem manu facta pictura Circumcisi . Domini, quae cernitur in summa templi ara. Augusti r s. addita manus suprema fornicibus omnium pergularum superiorum eiusdem Collegii. Intra menses viginti tantum Opus vidimus inceptum, & absolutum, quod vix credet poste
D. Collegium Ulyssponense D. Antonii augeri coepit nobili aedificio stat. h.
ianuae communis, in quo factum initium amplae scalae ducenti ad superiores per- p gulas. opus a fundamento erigendum fuit, & antiqui dejieiendi parietes, quod μ' minus idonei sint inventi. Regebat Collegium P. Antonius Correa Estremo. tiensis, qui Provinciam moderatur, cum haec litteris commendamus. 33. Habitae sacrae excursiones per insulas Flandricas. Episcopus Angren- uissionet e sis adeptus facultatem necessariam ad instituendas in honorem M. Virginis Ro-sarii sodalitates, cum ipse per se, tum per nostros id procuravit. Nostro Jose pho Riberio, dum missionem habet, obtulit se tamina, quae ab annis plurimis Eucharistiam non sumpserat; nam recipiendae paratam continuo daemon insi deiis impedivit. Illi Pater injungit, teneat secum Virginis rosarium, fidenterq;
ad sacram mensam accedat, non ausurum interpellare daemonem. Dicto audiens potuit refici pane Angelorum. Quod non parum juvit Rosarii Mariani
I. Episcopus secum habens P. Dominicum Cabum, & P. Antonium Fretrium ex insula Fayalensi navigavit ad insulas Flores, & Corvum. Non con- sstabat eas unquam aditas ab ullo Episcopo. Parvae sunt, sed montosae, adeoque 'itinera superatu difficilia. In excolendis indigenis, & Rosario propagando dies consumpsere operi necessarios. Redeuntes infulae Fayalensi ministeria sacra im-
Is. Vitam caducam cum perennatura mutarunt. In Domo Prosessa Momis P.
Ulyssiponensi I 3. Decembris P. Simon de Sanctis Conimbricensis, Regis Con- lassatius. Profitebatur moralem scientiam in scholis Ulyssponensibus, cum ad Amomub Darico. Κkk i. illud. .
457쪽
S opsis Annalium Societatis IESU
illud munus est assumptus post mortem P. Francisci Botelii. Singularis eum exornabat modestia , & mores religiosssimi. I s. Eborae a a. Februarii P. Gregorius Costa Padetnensis. Docuit Co- nimbricae, Rhetoricam, Philosophiam,& Theologiam; hanc etiam tradidit taborae, suitque substitutus cathedrae primariae. Nam declaravit P. N. Generalis neminem, qui Doctor non foret, posse illam moderari cari dram; & si eo gradu carςret, conscenderetque cathedram, non reputandum Prosessorem, sed subinstitutum. Gubernavit Bracharense, &Eborense Collegium. Ubi & degebathnnis postremis patienter serens aegritudines suas. in Ibidem mense Augusto P. Emmanuel Sousa Collegii Rector, natus βcalabi. Vir fuit suavi, & amabili genio. Rexit tirones Conimbricae,& Ulyses pone, & Elvensis Collegium. Viscera paterna, & humanissima conversati tum nostris reddidεre gratum , tum externis. Mores fuere, quales decebant dictos obeuntem magistratus. Conimbrica Eboram prosectus tam debilis, ac fractis viribus, ut omnes dicerent eum ad tumulum potius ire quam ad gubernium. Nec ipsos sesellit opinio. I 8. In eodem Collegio as. Novembris Emmanuel Almeida scholastiaeus patria Ulylsi ponensis. Antequam ad nos veniret, vehementer est tentatus, α provocatus ad turpia, sed horrens tantum malum, non sine facie vulnerata se proripuit impudicissimis manibus. Apud nos vixit justus adolescens iocul patis moribus. Dum singulari charitate servit, assistitque Emmanueli Suario scholastico maligna febre de vivis sublato, eadem ipse implicatur, maximo sibi
solatio dictitans gravem dierum I s. aegritudinem ex opere charitatis contractam. I9. Bracharae mense Augusto P. Josephus Garcia Barcellentis. In ipso eluxit spectanda charitas, quando navigans in Angolam appulsus est ad Madeiram, cum n/vis ferret aliquot morbis perniciosis insectos, necesset, qui vellet exportare de scaphis in terram; erant enim per aquam prope littus in terram vehendi; P. Garcia vestitus, & calceatus aquam ingrediens, quemque infirmorum humeris suis excipiens posuit in littore. Promptissimus erat in juvandis animam agentibus. Vix alius erga D. Antonium Lusitanum obsequiosior. Nunquam pro concione dixit, quin de ipso mentionem intexeret. ao. Commbricae 23. Septembris P. Iosephus Barrius Lamecensis. Misticularem morbum martyrii instar patiebatur. Sie afflictus aderat tribunali co sessionum, & alienis incumbens brachiis conscendebat suggestum templi ad conciones habendas. Hydropisi tandem occubuit. Multum promoverat Conim bricaeSodalitatem D. Xaverit, cujus suit protector. P. Emmanuel a I. Ibidem 6. Novembris P. Emmanuel Eduardus, Fermosesiae natus. M F i M. Rhetoricam Conimbricae, Philosophiam morae, moralem Lentiam, & The logiam professiis Conimbricae. Moderabatur vespertivam, ut vocant, cathedram, cum maigna febris eum extinxit paucis diebus. Medicus Collegii non dubitavit dicere charitatis martyrem: nam dum continuus aegrotum eadem ardentem febri ad supremum agonem praeparat, eodem malo involvitur. Vitam omnem degebat siue querela. Inter virtutes plunmum coluit religiosam pau-
. phorim adivere domum tironum, ceream facem accensam manu tenentes sequebantur umbellam, sub qua die illa per domus pergulas circumferri solet Eucha stia. Octobri mense, quo Princeps Petrus au num explebat, jussit Regina ipsi fieri tunicam talarem, & pileum more nostro. Sic indutum habuit in gremio a a. Octobris, cum Regni Optimates gratulati sunt Regi diem nata- litium, atque etiam manum Principis osculati. a. dir
458쪽
r. Per novendiale S. Xavetii diebus singulis adibat Regina templum domus Prosessae, semel, aut bis allato secum Principe suo, qtiem summa benev lentia nostris ostendit conspiciendum. Nec extra Ulystiponem caruere aliquae domus Principum collatis in Societatem honoribus. Dum Januario Reges accedunt Malabim, nostrum Collegium ingredi dignabantur. Litterariis quibusdam plausibus felicitati nostrae gratulati sumus. Dialogo Reginam intra domesticos parietes recrearunt scholastici. Praesente Rege Magister Rhetoricae La tinam habuit orationem in aula Philosophica. Cuncta ad votum successere. Jussit Regina fieri D. Xaverio in templo nostro solemne missae sacrifici tim. 3. Intans Franciscus Serenissimi Regis Frater, dum venatum exercet Villaevis lae, spectare avebat aliquem Doctoris gradu insigniri apud Eborensem Academiam ἱ nam transigi rem more gravissimo, dign6que, quem videret Princeps, intelligebat. Rector cum alio e gravioribus Patribus convenit eum gratias habens amplissimas, quod vellet sua praesentia dignari Academiam nostram ;simul declaravit diem, quo cuncta ad lauream conserendam uni de uostris The logicis Prosessoribus erant in promptu futura. . Maji I7. intravit Eboram, hospitatus in palatio Comitis Bastensis, quod imminet Collegio nostro. Die sequenti praesens ex abside tironum omnemini pexit pompam, qua Doctorum laurea insignitus est noster Antonius More1ra. Post eam celebritatem visu digniora in Collegio lustravit. Altera die post sumptum prandium ad nos venit, ut in aulis Academicis intueretur modum, quo Magistri scientias explicabant, & quisque obibat munus suum. Solus cum nostris, suisque domesticis in singulis facultatibus unum ex Magistris audierat. Eodem vespertino tempore in Valboniam Collegii suburbanam villam, quo Rector invitaverat, festinavit. Ibi praesens nostris colludentibus, sedere eos jussit, &caput tegere. Discedens gratias habuit Rectori. Villavis sa , ubi hummam nostris affabilitatem exhibuit, prosectus Mouram venationis causa; inde reveriniens Ulyssiponem pernoctavit in Eborensi Collegio, honorifice exceptus antelucano tempore sequentis diei sestinavit Ulysponem. s. Indiam petiverunt octo, Lusitani quinque, & tres Itali sacerdotes. Ad Prosem ad Hiberniam e Collegio Conimbricensi P. Michael Morphius ejusdem nationis profectus est. In Lusitania se junxit Societati, ac studuit Philosophicis, & Theologicis disciplinis, quarum curriculo absoluto, vitam dicavit juvandis in salute
animarum suis indigenis. 6. Conimbricae mense Januario Senatus tabulis fidei publicae concessit δ' pu Collegio nostro portionem aquae de civitatis aquae ductu nocte lotum ad utilitates
domesticas derivandum per canalem subterraneum. Multum eo in negotio su- ωmbit . davit P. Raphael Mendesius Collegii Procurator, cum adversius externas, tum domesticas contradictiones, utrasque feliciter superavit. Nam Collegium ex
Regum indulto jus habuerat, ne quis uni ex siphonibus vicini sontis applicaret dolium, aut lagenam, si Collegii plaustrum cum dolio adesset: inde fiebat, ut tota die vix pateret hujusmodi spho, nisi nostris usibus.
7. Igitur rogatur Senatus, concederet, ut noctu illius sphonis aqua decurreret in Collegium, die vero urbs eo frueretur. Id, quod urbi erat commodissimum, non caruit vincendis difficultatibus. Ubi facta concessio, gubernante
Collegium P. Dominico Nun io, obices alii sunt paulatim remoti usque ad Octobrem hujus anni, quo P. Franciscus Riberius successit Rector. Cum negotium haereret ob Episcopum, cui suaserant opus esse ejus fonti noxium, P. Riberius Episcopum dedo t. Statim Decembris die 3. adjicitur manus Io gae rupiscindendae, per quam ducendus erat canalis. 8. Inludarunt labori tot operae, tantoque calore, ut mense Junio sequentis anni esset apertus canalis, & aqua posset per illum ad Collegium fluere. Tum temporis surrexit nova procella a Canonicis Regularibus D. Augustini, afferen tibus ad tribunalia quaedam jura in aquam nobis concessam. Igitur omni vi curant turbare nostram pacem. Subornant nonnullos de plebe, qui nomine
459쪽
hi insula in ahaesensi. 1latitur P. Dominicus
44 Sm sis Annalium Societatis IESU.
honi communis rem impediant apud urbanum Praetorem amicum ipsis Religio sis: ut erant omnia cum ipso meditate composita, profert sententiam, non curata nostra possessione, jubetque mandari executioni. p. Ut erant paratissimi, seditiose multi de plebe se colligunt, quos comitabantur duo laici dicti ordinis, & II. Julii frangunt, obturantque nostrum canalem, nostris eam vim inspicientibus; quorum modestia summopere ab omnibus laudata non parum contulit ad felicem apud Judices litis exitum. Cum enim domi plerumq; sint ducenti de nostris, & pro tanto Collegio ingens famulorum numerus, ne levis quidem motus e Collegio factus ad vim arcendam. Obtulerunt se pleni justa ira famuli, ut vim vi repellerent; & secissent, nisi ferocientes continuisset Procurator. Saeculares quam plurimi, ut fassi sunt, nihil praeter levem e Collegio motum expectabant, ut ipsi nudatis gladiis seditiosos in
Ita Recurrimus ad Regis tribunalia, in urbe Portuens, deinde Ulysii pone, quo lis suerat compulsa. Evicta denique causis, Jussu Senatorum Britor ille urbanus, qui per suos disjecerat canalem, venit cum operis, ipso mandante, & nobis videntibus, purgata sossa, canalisque resectus. Quamvis res hujusmodi hoc anno coepta duraverit per alios sequentes, duxi commodius lectori summatim adjungere primordiis progressum,& exitum, qui fuit die s. Aprilis anni I IS. 14. In templo Domus Prosessae Ulyssiponensis instituta est Sodalitas D. Quiteriae Bracharensis: eius effgiem curavit fieri Antonius Soveratius Coadjutor, & locari in altari M. Virginibus sacrato. Coepit Diva favere opem suam implorantibus. Infans Emmanuel filius Regis Petri frequenter solitus laborare fluxu humoris in facie serti solum caelura exonerando. Cum non siccaretur sons humoris, sed iterum recideret in faciem; divae Quiteriae popolcit auxilium ;applicata serica fascia, quae Divae tetigerat simulacrum. Inde factum, ut sine caesura humor noxius evanuerit. Adivit templum nostrum, Divae gratias egit, jussitque, ut arderent semper cerei coram simulacro, quod illius expensis fit hactenus: quamvis cupidine videndi diversia mundi regna anno IIII. navigaverit in Bataviam, indeque Viennam Austriae, ubi contra Turcas egregia edidit acinora circa Petrovaradinum, Bel gradum, de Temesvarium: ob quae ab Augustissimo Caelare Generalis suit renunciatus. Sodalitium, cujus Serenissimus infans voluit esse perpetuus Patronus, habuit initium Septembri mense. Ipse Irimus Albo Sodalitatis nomen inseruit. Anno iEquenti mense Majo, cum ce-ebrata Divae festa dies, censebantur sodales nonaginta supra septingentos.
motibus tremore omnes complevit. Vix erat aliquis tam improbus, qui non expiaret conscientiam ceu moriturus. Nostri cum scholasticis instituere diversas supplicationes ad urbis templa: ibant nudatis pedibus viri summi, infimique; habitae conciones ad magis commovendum populum, strenueque per eos dies
tii P. Dominicus Nunius Collegii Rector, natus Idaniae. Rhetoricam, & Phi-Iosophiam Conimbricae, rursus Eborae duobus annis Philosophiam professus, dein Theologiam usque ad primariam cathedram, & Doctoris gradu insignitus. Rexit domum Prosessam & Collegium Ulysponense, bis Conimbricense, totamq;
Provinciam. Eborae promovit multum sodalitatem Virginis a bono morte. Fulsit in tostris moribus, plurima ad magistratus prudentia, S gelo ad continendos intra limites obtervantiae subditos.
pone ortus. Ibi Rhetoricam, Eborae Philosophiam, & in patria sua modo Theologiam edocebat. Pone dotibus pulcherrimis ad conciones instructus, id muneris exercuit in insulis, cum daemonis Insultum generose repulisset. Inviserat urbanitatis gratia civem nobilemo ejusque familiam ἱ dum perdatissime illum
460쪽
amare ecepit civis filia. Impos celandae flammae data occasione honestissimum
virum ad turpia provocat. Miratus ille tantam impudentiam in tam nobili puella, severo vultu, & verbis nervosis increpat amentem. Sic erubuit milera, ut amplius aula non sit apparere coram Emmanuele; qui ut illius famae consuleret, non omisit solitas ad ejus parentes salutationes. I 1. Ibidem as. Maji P. Paulus Peretra Angrensis. Profitebatur mora- P. Paulus lem Theologiam, & verba ex ambone sacro faciens audiebatur magno plaulu. y In adversis, quae non desuerunt, constantem ostendit animum, & religiosam patientiam. Eius mores fuere integerrimi. In Domo Prosessa Ulyssiponensi 8. Septembris P. Sebastianus Barradius in castro viridi natus. Provincialis socius P sisa'. fuit, & Rector Portuensis. Cum splendore frequentavit sacrum suggestum. In nostro Villaevissolae templo corrogatis eleemosynis ornavit sacellum D. Barbarae
consecratum. Dono dedit plurima Collegio Villaenovae, & quidem magni
pretii. Societatem, illiusque res ex animo dilexit. 16. Villaevis sae r . Octobris P. Andreas Viana Penechiensis. Ubique P. Andreis templi suggestum plausu sequente conscendit. Eborae illius matutinas concioia vi t nes Dominicis Quadragesimae tam numerosus excepit auditor, ut nunquam in eo genere quid maius visum sit. Amotus a cathedra, missusque Malabim patienter tulit. Subinde restitutus pulpito aequa populorum existimatione usq; ad mortem auditus est. Vir erat sinceris moribus, doli omnis alienus.1 . Ulyssipone in Collegio D. Antonii 17. Martii P. Adrianus Petrus ν. Aaniata, octogenario major. Rexit Corumbricense, & Ulysiiponense Collegium, singu. Petrin. lari prudentia, & mansuetudine. Bonitas illi vehit innata secit verum Israeliatam. Collegiis, ubi vixit, donabat singulis annis ad communem bibliothecam
augendam aereorum regalium quadraginta millia. Eam pensionem sibi de bo nis suis reservavit, cum testa inentum condidit ante nuncupatam solemnem pro- sessionem, ut olim permissum erat, quamvis postea Societas aliud statuerit. Postremos annos consumpsit scribendo de excellentiis Ulyssiponis patriae suae, nihil
tamen typis mandavit. I 8. Eborae et . Novembris P. Antonius Carrilius septuagenario major, P. Ain iis Povoenia. Pluribus annis habitavit Villaevissiosae, eumque omnes suspiciebant cinibus. tanquam Patrem. Gaudebat cunctis benefacere. Exornavit in templo sacel- Ium Virginis a succurrendo dictae. Postremis vitae annis senectutem transegit Eborae. Magna illi erga morbidos charitas; quam & ipse expertus pene duobus mensibus lecto assivus. Vix suit in Collegio sacerdos, cui per id tempus non aperuisset totius anteactae vitae conscientiam, & absolutionem accepisset. Post mortem apparuit Joanni de Sanctis tironum Magistro. Quaerenti, quonam esset loco Θ respondit, se Dei conspectu frui, quo breviter & iple venturus esset. Res dicti veritatem probavit; nam Magister apud mortales non diu fuit. I9. Angrae 8. Augusti septuagenario major P. Thomas Arnaus Mirandae p. Hom..de Corvo natus. Apud eas intulas vir Apostolicus habebatur. Praeclarissimas instituit missiones, magno labori fructu pari respondente, nactus Opinionem herois saneti apud eas gentes, quae noverunt. Secum nulla unquam usus indulgentia: asperrime etiam in debili senectute castigavit flagello suum corpus: victu subrustico , & communiori contentus delicatas non attingebat epulas. Praesto semper aegras fuit, etiam semel nocte, morione evocante, cum stropha putaretur, Angeli Custodis monitum fuisse apparebat. Vita typis data plura ejuscemodi refert. ao. Postrema anni die, quemadmodum in multis aliis regionibus lauda- Ηymitur, rabiliter inductum, in templis etiam nostris cantatur hymnus Ambrosianus in gratiarum actionem pro receptis a DEO beneficiis. Quae sancta consuetudo jussu
A. R. P. Generalis capit, deinceps quotannis d. praedicta continuanda.