장음표시 사용
431쪽
ς6 Srno is innalium Societatis IESU.
mus, qui sub Carolo II. tradiderat Matriti Mathematicas disciplinas, indeque post ejus mortem in patrium solum reverti compulsius fuerat.
Indicto bello a. Rex Philippus statim, ac publicatum bellum, valido exercitu per Bej Provinciam invasit Lusitaniam. Cepit arces multas. Facto ad Villam. Titi iu4. Veliam Ponte trans Tagum mercitum traducens, consedit ad oppidum Nisam. Inde huc illuc missis copiis cum apparatu bellico instet devidium expugnavit, &Portalegriam, cujus extra muros domus in praedam concessae militi. Nequivit nostrum Collegium vitare direptiones, ac primos militum sutores, atque Incur sus. Pretiosiora in latibula simi conjecta. Caetera liberari non poterant. 3. Cum ingressus hostis, nostri in templo erant coram Eucharistia exposita. AEgrc pyxis sacra, in qua patebat Eucharistia, effugit manus praedantium, non sine periculo P. Fernandii Martinii, qui eam manu tenebati P. Rector Iolephus Almeida, & P. Joannes Gariamus Latinitatis Magister convenere Re- , gem. Proposuit Magister laborem nostri Collegia. Custodes aliquot impetravit, ut arcerent praedatores, & ne vastarent, quae supererant. Undecima die Junii facta est hujuscemodi irruptio. . . Rex Lusitanus, & Carolus III. aestivabant Scalabi, autumno proximo cum exercitu Castellam ingressuri.. Nondum aestas inclinarat, cum se Reges viae de- derunt in Provinciam Bel rensem, ubi cogebatur exercitus. Ambo Reges dignatissim invisere Conimbricense Collegium. Intravit Rex Petrus Coimbricam 8. Augusti, prosectus inde mensis eiusdem vigesima tertia. Orolus vigesima septima; & r. Septembris ad exercitum iter continuavita In iis castris Octobri Moritur p. mense religiosusime ut vixit, Obiit Caroli Consessarius P. Andreas Paver. Exe μ' quo inter nos fuit, omnibus sociis, qui noverunt Ulylsipone, Scalabi, & Coissessi ita. nImbrinae, Plurimum Observata, & probata illius vulM, singularis urbanitas, &prudentia. Dignilsimus visus est, cui se tantus Princeps crederet. D. Quin n. I. Revixit hoc anno Quindenniorum causa. Rex Petrus Ib in bellum moram. Quid proficiscens Reipublicae clavum Serenissimae sorori suae Angliae Reginae guber- δάε iis L nandum tradidit. Hac usus opportunitate Dominus Nuncius nostrum urget Provincialem, ut quidennia sine mora persolvat. Re cognita, dici vix potest, quantum intempestiva haec cura Reginae animum exacerbariti Existimabat enim iii
sui, & Regis injuriam tali tempore negotium istud excitari, quasi hoc nihil albud esset, quam sexum suum aspernari, & Regis mandata parvi facere. Igitur Dominum Nuncium, quod in se minus reverenter lut judicabat, egisset, im gressu Palatii, & aliquibus immunitatibus, quibus ut Pontificius Legatus, gau debat, interdixit: litteras justi doloris plenas H Pontificem dedit, di decretum de non solvendis quindenniis innovavit. ω Prosilit ad . 6. Paucos numero, sed praestantes dotibus vocavit ad Indiam Divus Xa- verius. Septem suere, Germanus unus, caeteri Lusitam. P. Didacus Vitalius, qui Mamo Romam Procurator venit, omnes regebat: ad oram Guineae morbo absumptus. Multae illum ornabant virtutes. In Tunquinensi regno propter
fidem di exilium, & carcerem passiis est. In Provincia Cantonensi apud Sinas diligentissimam navarat operam propagando Christiana sacra. Ipsius labores mandavi typis in opere de domo tironum Ulystipone. Moriευε i. 7. Dignus est, qui nostris Annalibus inseratur, Joannes Mellus Episco-Rον- pus Conimbricensis, obivit 18. Junii. In pauperes egregie liberalis reditus suos
nec sibi, nec consanguineis Iocupletandis, sed alendis Christi pauperibus im- Collet t. pendit. Non parum sivis subsidiis juvit opus Crucis, & arae principis nostri templi. Concessit ligna caedi in Episcopi silva ad I umptuo tum pegma arae majoris: adfecit pecuniarum mille & quingentos cruciatos. Pro ipso tanquam Beneiactore Collegii singuli lacerdotes semel missae sacro sunt operati, non sacerdotes
Honor ha' s. Ineunti possessionem Archiepiscopatus Eborensis Domino Simoni, α.ν. Gamae habita tragaedia ab scholasticis Academicis in sacello magno intra Colle. tens. Elum. Operis materia fuere Praeclara facta, di obitus pro Christo herois ejusdem
432쪽
dem sanguinis Christophori Gamae, qui apud Abasii nos Athiopiae ad mare r brum devictis Turcis, & Imperio Massinorum restituto, tandem ipse captus, in odium fidei trucidatus est. In scenam dedit P. Ludovicus Alvarus Vallavilla. sensis; Ulyssipone, & Eborae tradiderat Rhetoricam, quam postea & Conimbricae professus est. Nunc in eodem Collegio sacram docet Theologiam. s. incolae nostri Collegii Hyalensis exercendae charitati amplum nacti Corelammtheatrum propter pestilentem morbum late grassantem. Supra duo capitum millia, cum insula magna non sit, lues sibi devovit. Insulae vicinae, ad iplos ne 'malum transiret, arcebant siuis portubus Fayalenses, nec suos permittebant illo navigare. Inde crevit necessariarum rerum penuria. Nostri homines non pepercere labori, die, noctεque morbidos audiendi, & comparandi ad supremum agonem. Saepe erat Collegium sine ullo sacerdotum. Qui vocabant, si domi non invenere, praestulabantur in exitu viarum, ut inde ducerent ad aegrotos. ro. Multi curiones animarum sanctissime perierunt in exercitio sui muneris. Eo ventum est penuria sacerdotum, ut Episcopus Antonius Vieira nostros rogaverit, supplerent vices Parochorum: quod illi cum Hortae, insulae princeps est oppidum ; tum in agri paraeciis naviter sunt executi. Praeter subsidia
animas iuvantia, tribuimus, quae corpora recrearent, videlicet emendis rebus
pecuniam, gallinas, saccharum, panem, & alia, quae in rem forent. oppidani Ioeupletes Collegii exemplis permoti culcitras, lintea, & plurima usui egeno. rum liberaliter donarunt. Id non sine admiratione notatum, quod obiverint multi sacerdotes, qui se tutati sunt antidotis contra luem; de nostris vero ne unus quidem, tametsi usi non sint hujusmodi iugando malo remediis. ii. In iis angustiis Divi Xaverit patrocinium plurimis saluti fuit. Unus pati inium E nobilioribus voto se adstrinxit celebrandi sumptu suo novendiale S. Xaverit, si P. νς nullam e numerosa sua fantilia personam morbus implicaret, & extingueret. 1llud manifestum reddidit Xaverit tutelare praesidium, quod cum vicinae domus morbis, & mortibus inundarent, familia illius ab Omni contagio perstiterit immunis. Voti reus novendiale curavit magno apparatu. Porro numos contulit, qui sustinuere majorem partem expensarum pro fabricando pegmate Sacelli
i a. In Collegio Portimanensi factum initium scholae puerorum discenti- Ludui vitaium prima elementa; hanc enim inter alia onera Fundator imperaverat. Primus illius fuit moderator P. Josephus Andrada Ulyssiponensis. 13. Non pauci in Provincia desiderati sunt, quorum posthumas laudes Moritur .eonstringo. Ulyssipone in Domo Prosessa I s. Aprilis senio consectus P. Domi. nicus Leitamus Grandolensis. Dotes illi excelsae ad scientiarum obeunda magiis steria, profundum, & perspicuum in dissicultatibus enodandis, & explicandis ingenium. Philosophiam Eborae prosessus, Conimbricae Theologiam usque
ad cathedram primariam. Postea rexit Bracharenis Collegium. Caeteros a nos transegit Ulyssi pone deditus nostris exercendis ministeriis. Egit Praeposi. tum Domus Prosessae.14. Maximi fiebant ejus consilia,&responsiones ad quaesita in rebus dubiis, & magnae difficultatis. Idcirco plurimum Ulysii pone ab externis consu labatur. Postremis annis non semel inter brachia e tribunali consessionum deductus in cellam, quod impar labori, fessis, exanimato similis concideret. Quotidie per consessionem expiabat conscientiam, & flagellabat corpus. Licet plurimi eum omnes penderent, ipse erat sui egregius contemptor, & religiosae paupertatis amantissimus. Monachus a SS. Trinitate pro concione dicens in templo Domus Prosessae, eam P. Dominico gubernante, cum de Societatis pauperintate meutionem faceret, Nolo, inquit, aliud, quam P. Dominici Leita mi praepositi exemplum. Cum tantus vir sit, ejus pallium tam attritum est, ac tot centonibus munitum, ut ego sim demiratus singularem ejus amorem erga religiosam paupertatem. Ad haec erubuit P. Leitamus. Nihil dixit concionator Antonius Hanco. G g g' alienum
433쪽
viseenti . . Antonius desissi . . Antonius
alienum a veritate. Clim debilitate non esset aliis laboribus ferendis, imbuebat fidei mysteriis mauros, aliosque baptismate lustrandos. i s. Ibidem 6. Junii Emanuel Costa Coadjutor Eborensis. Annos ro. eo miratus in Brasilia Procuratorem ossicinae sacchari pertinentis ad templum Collegii Ulyssiponensis. Viginti amplius annis Prosessae Domus Ianitor magn1
virtutis opinione cum apud domesticos, tum externos. Surgebat de lecto ante auroram ad fundendas in Coelum preces. Bis quotidie flagris subigebat corpus. Ad unguem exequebatur Majorum imperia. Virginem lanetissimam peculiaribus veneratus est obsequiis ἰ ejus leonem postremo in morbo inter complexus identidem applicans pectori dicata illi sabbathi die mori petiit, & impetravit. 16. P. Robertus Medus Hibernus 29. Maji. Annos plures insudavit conservandis Hiberniae Catholicis. Fidei odio conjeduas in vincula gaudebat propter nomen RSU contumeliam pati. Tandem liber carcere, ab haereticis compulsus exulare concessit in Lusitaniam. Con imbricae 7. Martii P. Arias Alia meida Scalabitanus septuagenario major. Praeclarus in magisteriis, Philosophi
am,&Theologiam professus Conimbricae, primariamque moderatus cathedram. Animo prorsus immutabili tulit nonnullas adversitates: eum essent omnibus notae, ne unum quidem verbum ex ipsius ore auditum, vel pro se, vel contra
illos, qui ipsi molestias crearunt. 17. Corucii tr. Januarii Emmanuel Vincentius Coadiutor natus in agro
Eborensi. Nihil illo humilius; quidquid est abjecti ministerii, per se, tuisque
manibus peragebat. Nihil in labore differre voluit e mediastinis, existimans in domo Regis Regum omne ministerium esse honorificentius, quam sint in aulis Principum illustriora. In Residentia Lapensi as. Decembris P. Antonius de Sanctis Ansiamensis, Coadjutor spiritualis. Inerat ipsi rara mansuetudo, & m gna propensio ad res spiritum foventes. Indesessus suit in audiendis consessio
nibus peregrinorum maximo numero ad Divam Lapensem confluentium. Morinbus instar contagii milites depopulabatur: cum alio sacerdote devovit se miserorum auxilio; quod charitatis ossicium Coelo muneratus est DEus. I 8. In Portuensi Collegio a I. Martii P. Antonius Moralius Chave siensis. Enituit in eo singularis charitas circa laminas prostituti pudoris reducendas. Vix ulli pepercit labori, ut perditissimas oves adinstar divini Pastoris e dumetis, quo se conjecerant, extraheret. Quoniam has pie rumque agit praecipites victus penuria, conduxit aedes, ubi receptas aluit coninductis eleemo*nis. Porrh ut ipsis suus labor ex parte victum praestaret, quaerebat opera facienda. Ille permotus exemplo S. P. Ignatii eas comitabatur ad praedictam domum. Quas injurias devoraverit, quantam in re Operam impenderit, liquet ex illius vita per me vulgata cum aliis, qui Societati adscripti sunt Conimbricae. Perstat ad praesens tempus receptaculum conversarum a P. MO- ratio destinatum. I9. Eborae 8. Novembris Emmanuel Noguetra scholasticus. Iunio proximo biennium probationis absolverat. Natus Fartesii dioecesis Guardiensis. Vel umbra minimae labis vehementer turbatus, toto conatu desudaverat in a gendis virtutibus. Vitae periculo impendente, eum Magister tironum ipsi suasit, ut quamprimum, dum mens esset integra, expiaret conscientiam tanquam moriturus. Cui ille: Mi Pater, hic sum die tota discutiendo conscientiam, nuhil eam vellicat, remordεtve, quod oporteat detergi. Postquam phrenesi de sede sua dejecta mens ; id omnes admirabantur, quod colloqueretur cum Deo
verbis tam apte dispositis, atque ita divino amore calentibus, ut sana mente vix
texeret quid persectius. Rogabat B. Virginem ad sui conspectum admitti die ipsi conlectata. Non ea in clientem suum tam piis desideriis iraudavit. An
434쪽
In eonventu Provinciae mense Septembri Ulysii pone coacto, cui praefuit P. Contrem. Dominicus Nunius, electi sunt cum ipis suffragaturi P. Emmanuel Dialius, - - di P. Franciscus Leitamus, qui Romae munus gerebat Revitoris, sive Centoria librorum. Rehus ita dispositis, visum est Regi non convenire, ut Romam pedigeret Provincialis, ne fieret obnoxius Ministris Pontificiis, quod non solvisset quindennia. Igitur cognito Regis decreto, Congregatio loco Provincialis nominavit per scrutinia P. Michaelem Diasium Praepositum Domus Prosessit Ulysis
a. Postquam electi, conscensa navi, de portu solverunt, allatum est Roma P. Franciscum Leitamum ri. Septembris de vivis excessisset propterea P. Ludovicus FragoZus Eborensis Academiae Cancellarius, qui de more fuerat electus substitutus, protinus m ritimo itinere Romam contendit. Pervenerunt omnes in urbem incolumes. Antequam fieret initium comitiis, P. N. Thyrsus vitam explevit.
gelus Tambutinus Mutinensis ex Provovincia Veneta, cui jam ante duos annos vices suas cum nomine Vicarii Ceneralis P. Thyrsus commiserat; demoriens confirmaverat. Assistens pro Lusitania factus est P. Michael Diasius. P. Emmanuel Correa loco P. Leitam deiuncti substitit Romae librorum Censor. Haec fuit universae Societatis Congregatio decima quinta.
ris locum meruit. Moderatus est primariam Theologiae cathedram in Salmaniaticensi Academia. Obivit plurimas missiones maximis animarum lucris. Non paucos libros Theologicos edidit in lucem. Summa aequitate rexit Societatem. illius exemplum praeibat subditas. In tanta dignitate vix ullus fuit, qui se m sis demitteret, ac contemneret. Quamvis in Societate nullos unquam adminis strasset magistratus, tantus erat vir, ut eum universo ordini Comitia praesecerint.
cam , Philosophiam, morales scientias, & Theologiam professus est Eborae. Ib, p. incis. dem laureatus Doctoris insignibus. Plures libros & conscripsit, & vulgavit. Moribus pollebat innocentissimis, antiqua sinceritate in tanta sapientia exorna tis. Erat coelestium commentationibus addictus, & multae cum DEO famili ritati. Picturas Sanctorum, quas multas ad excitandam pietatem suffixas habuit in cubiculo, specialibus venerabatur litantis. Inter alias fuit imago B. Joannae Lusitanae Principis. Nondum suebatur cultu publico ἔ idcirco Pater recitans preces suas ad singulas Divorum picturas, relinquebat sine hujusmodi honore Ioannam. Hic ex ipsa imagine chartae Impressa vox erupit non oris sono foramata, sed intellectu, quali DEus suos alloquens certiores facit, quam si vocem aure perceptam explicet: Cur, ait Ioanna, me praeteris malutatam 3 Cui Leitamus i sae, ut te Pontifex Buer Sanctas Nummet, ιunc non carebis meis precitatas ; sed tu illi ceris tui, O vis, ut nos recordemur. Id contigit non multo ante, quam Pontifex inter Beatas recenseret. Cognita res eκ eodem Patre, qui ut erat magnae veritatis, di taceritatis, & Joannae internam vocem, & quid responderit, memoravit. Mihi eventum retulerat P. Hieronymus Castilius, ct P. Emmanuel Mira, qui tunc fuerant Romae. P. Mira rediens Eboram Cancellarius secum portavit eam Ioannae picturam, quae in nostro novitiatu Eborensi habita honore speciali.
cio decretum Pontificis Clementis XI. in quo sub gravistimis poenis illi tanquam ' contumaci in ungebat, ne ullos tirones Societati adscriberet, tam pro Lustaniae
435쪽
Ata maior empli Cul. legit D. An
Maranoniam& Indiam. Moritur P. Ternandus
num Ulysiia pone proriissonibus Indicis.
42o S opsis Annalium Societaris AESU
Provincia, quam pro reliquis ultramarinis stationibus ad Portugalliae coronam spectantibus, donec persolveret quindennia: & cum Provinciali liberum non esset illa persolvere contra regia mandata, eadem die cessatum a Novitiorum
. Ulystipone magna pompa die S. Patriarchae Ignatii princeps ara tem pii Collegii D. Antonii paruit populo. Plures annos, di pecunias id opus insumpserat. Pegma ex marmoribus pretiosissime politis, & omni lapidum varietate fabricatum, ac magnis ex jaspide columnis fultum Ulysspone par non habet. Templum argentea suppellectili, aliisque ornatibus mirabiliter splendebat. Pro concione verba secit P. Emmanuel Ferretra Theologiae Prosessor in scholis ejus Collegii, quod regebatur a P. Francisco Botelio, tum Principis Joannis Confessario. 8. Undecim navigarunt in Brasiliam. Pene omnes fuerant cooptati in Societatem ad eam expeditionem, & tirones erant, in Societatem admissi ante 'Pontificis decretum de non recipiendis novitiis. Maranoniam septem petivere, Superiore P. Michaele a Costa Conimbricensi. Praeter duos caeteri Lusitani erant. Sex unice ad Indiam profecti.' Praefuit Lusitanis quinque P. Fernandus Catinius in Italia Brixiae natus loco nobili. Vir fuit summis virtutibus o natus. Illius vita Italo sermone lucem vidit. Piissime emavit animam in ipsa navigatione. Videbatur in eo revixisse B. Aloysius Gon Zaga, ad cujus moresse totum composuit. Remorantibus ventis contrariis, navis coacta Bahiae teis nere portum. Id quamvis navigationi damnosum contigerit, nostris certe non accidit inutile. Nam mortuo Catinio, nullus erat sacerdos, qui nostros rege
ret: verum providit DEUS, movens ad succedendum defuncto P. Laureanum Brittium Brasiliensis Provinciae sacerdotem, qui libenter se missionibus Indicis
ς. Initium factum hoc anno domicilio tironum pro Indiae Provinetis, seu potius acceptata illius fundatio a Serenissima Regina Anglicana. Ut rem a fonte ordiamur, suo loco perstrinximus, quid statuerit Joannes Serramus moriens. Rus mens erat, ut in villa sua prope Frietas conderetur domus, ibique educarentur, qui post sumptos sacros ordines irent ad Indiae missiones. Vitam finiis vit Serramus anno I 697. Adivit Societas haereditatem. Displicuit tamen P. Francisco Sarmento Indicae rei Procuratori ob iustissimas rationes aedificium erigi loco ab Serramo destinato, Ulysiipone distante duabus leucis. Igitur examinatis ab antistete Ulyssiponensi rationibus, concessit summus Pontifex Innocentius XII. anno I 698. facultatem, ut surgeret aedificium alio commodiori loco. 1 o. Conquisivit P. Sarmentus spatium competens Ulyssipone: repudiatis aliis, emit villam septentrionem versus in ea urbis regiode, quae jacet ad sontem Arroyum dictum. Maximus regni aedilis posuerat fundamenta palatio conis dendo. Facta venditio 3. Maji anno I7oq. Data sunt pro villa supra dum decim millia cruciatorum. I I. Rebus mature perpensis, & consultis viris doctissimis, visum est Ioannis Serrami legatum, solutis oneribus, suffciens domui fundandae, ac dotandae non esse ; ipsum proinde duntaxat numerandum inter Benefactores insignes. Igitur P. Franciscus Sarmenrus, & P. Franciseus Fonseca, qui iuvabat P. Sarme tum sam senem, re disposita cum P. Emmanuele Pirio Reginae Anglicanae Consessario, ipsi obtulerunt domum fundandam, & titulum, ac suffragia Fundatricis. Acceptavit, protinusque largita est bonam summam pro incipiendo aedi, ficio, di pro eodem promovendo destinarit aliam. I a. Non plus duobus mensibus Regina vixit post acceptatam sundationem , ae dotem pro reditu faciendo constitutam. Cum non essent eXaratae tabulae ad fidem publicam; id commendavit suo Consessario, ac duobns presby teris domesticis, quibus injunxit curas exequendi, quidquid in testamento dispotuisset. Scriptura publieae fidei a tribus lubsignata est I . Augusti anno II 6. praeviis omnibus in rem necessariis. Voluit Serenissima Regina consecrari domum
436쪽
mum S. Xaverio. Ut consuleretur honori, ae pietati Ioannis Serrami, qui fundationi praebuerat occasionem, templum dicatum est Virgini de Narareth, di in ara majori censuerunt locandum idem Virginis simulacrum , quod erat in sacello prope Frietas, ubi Serramus iusserat domum erigi in honorem Nazarethanae virginis, quem habebat titulum,& nomenclaturam illud simulacrum. r3. Cum haec scribuntur anno I ao. domus est majori ex parte aedificata opere liberali, & valde pulchro. Legato Joannis Serrami, ac Reginae doti accrevere donationes momenti non parvi ab aliquot de nostris. P. Emmanuel Pirius applicavit cruciatorum tredecim millia, & librorum copiam. P. Franciscus Sarmentus supra septem millia. Antonius Xaverius Coadjutor supra quinq; millia. Dominus Antonius Guardus de Fonseca Prior insignis Collegiatae S. Michaelis Cintrensis germanus frater nostrorum Patrum Francisci, & Christophori de Fonseca, praeter selectam, & copiosam bibliothecam, & quam plurima mobilia pretiosa, ultra decem cruciatorum millia. I 4. Locus poscit, ut memoremus de transitu ad immortales Anglicanae Molimr c..
Reginae. Postrema Decembris die vitam clausit UIyssipone. Filia fuit Regis ti . au An-Joannis IV. Lusitanae libertatis assertoris, & Reginae Aloyliae, digna tantis pa S H R 'rentibus soboles. Nupsit Catharina Carolo II. Angloriim Regi. Post ejus
mortem redivit in Lusitaniam. Vix explicari potest, quas in pauperes religiosos ordines, & moniales larga manu profuderit eleemolynas. Non aliam beneficentiorem Lusitani Annales commendabunt. Egregiis insignita virtutibus,mira pietate Dram, ac Divos coluit. In hanc minimam Societatem maternum ostendit animum. Longum esset lingula beneficia recensere. Divum Ignatium sinis gulari affectu prosecuta quotannis suo sumptu ejus festum diem celebravit in templo domus Prosellae. Ne cum ipsius morte finirentur in Divum obsequia, reliquit annuum reditum eleemolynae nomine ad hujusmodi expensas in perpetuum sustinendas. Porro Domum Professam amplis donavit eleemosynis, cum nescisset parca largiri manu : nec ullis temporibus, quod sciam, magis abundavit Prossessorum pauperias. Per totam Societatem multa pro eius anima lusis fragia indicta. Cadaver tumulatum in templo Bethlehemitico ad ripam Tagi, ubi quiescunt multorum Regum cineres. I 1. Excellentissimus D. Joannes Thomas Henriquius de Cabrera Castellae Moriis Ar- Ee Legionis Archithalassiis, quem supra diximus cessisse in Lusitaniam, hoc anno die a V. Junii apoplexia correptus vitam Estremotii profudit, expiata per con- Dioni is sessionem anima, & sacro inunctus oleo: per morbum non licuit muniri viatico. na Sotae Corpus sunebri pompa in templo PP. Franciscanorum terrae mandatum est. Plu- Rrimi secerat Societatem, & res nostras. Iam in Castella ante motus exortos,
eum spem nullam prolis haberet, meditatus fuerat Matriti Collegium iundare, idque suae ex secundis nuptiis conjugi Excellentissimae D. Annae Catharinae filiae Ducis Medinae coeli declaraverat. Convenere, ut qui obiret posterior, bonis nexu carentibus uteretur, eique applicaret, si moreretur sine prole, erigendo Collegio, in quo alerentur homines de Societate pro omnibus Provinciis, quas haberet in regionibus transmarinis Castellae ditioni subditis.16. Vix expleto a secundis nuptiis sesquianno, Excellentissima Domina lenta febri contabuit. Interim Archithalassiis non omisit euram dictae sundati diis. Nec desuerunt nodi, & morae: ob quae parum abfuit, quin ille mutato priore consilio, alios sibi quaereret haeredes; neque enim arbitrabatur, earum clifficultatum causiain ad majorem DEI gloriam referri posse. Dum secum,&eum Consessario haec agitat, credidit se cogi rerum, & temporum necessitate, deserta patria migrare in Lusitaniam, eoque secum tulit praeter pecunias, mobilia pretio Regum opes aequantia; quod ipsi haud difficile fuit, palantibus Castellaciis non Lusitaniam ab eo peti, sed Gallaeciam, ut inde navibus Galliam adiret. x7. Hoc anno ratus interesse sua in castris pro Serenissimo Rege suo Carolo III. militare, quamvis id nollet Carolus, ad exercitum obsessurum V lentiam de Alcantara proficisci statuit, Antequam pergeret, ab aulae strepitu se-
437쪽
cessit eum P. Carolo Casnedi Consessario suo ad coenobium Fratrum saneu Petri de Alcantara prope Tagum, distans Ulyssipone brevi leuea. litie deditus rebus divinis, Deique, ac sacrosanctae Virginis auxilio procurato, testamenis tum eondidit in hanc sententiam. 18. Haeredem ex asse constituit Virginem a Conceptione, cui erat ad dictissimus, & Collegium Societatis sendandum sub ipsius nuncupatione pro Missionariis ad infidelium salutem formandis, & mittendis. In exitum belli inis certum conjectis oculis, adjecit Collegium Matriti sundandum, si Rex Carolus Castellanae rei potiretur ; sin aliter res contingeret, tunc Ulympone condendum. pro Missionanis Indicis dominii Lusitani. Adjunxit pro domesticis suis regia legata, dum ipsi viverent ; nam mortuis, erant secutura fundationis dotem. xy. Sub finem Aprilis prosectus Ulystipone ad exercitum. Cum hie valetudo tentari coepisset, in Helviam urbem se recepit; inde migravit Estrem tium, ubi vita iunctus. Vir, & heros fuit plenissimis cum fortunae, tum naturae dotibus spectandus. Ad quaeque grandia animus illi celsus, ct capax. Virginis illibatae venerationem, Zelumque in procuranda animarum aeterna salute monumentum, quod erexerat, dum mundus fuerit, eontestabitur. ao. Ad nostros defunctos, qui non pauci sunt, calamum converto. In
Domo Prosessa Ulyssiponensi i K Maji P. Antonius Nunius Montalvanensis. Rhetoritam Ulyssipone; Angrae, & Eborae morales professus scientias. Ingeantum illi acutissimum. Vocatus Ulyssiponem audiebatur de acro suggesto cum plausu. Plurimum consulebatur in dubiis conscientiae casibus, quod emineret in re morali. Animus illi beneficus erga Omnes, qui ejus opera uti vellent. 11. Die . Februarii P. Ignatius Palva Idaniae natus. Eborae Rhetoricam, philosophiam, & morales disciplinas edocuit, divinasque paginas est interpreta. tus Doctor Theologus. In Domo Proseisi Ulysponensi concionatorem agens mittitur Rector ad Maderense Collegium. Reversum praefecerunt Cancella. tium Eborensi Academiae. Valetudinis causa dein migravit Conimbricam. Id
magnae viriuiis Indicium est, quod bilem, in quam propendebat, egregie d muerit. Erga insensum sibi cum posset vindictam sumere, generose abstinuit. aa. Conimbricae 6. Martii P. Gonsalus Moralius Collegii Rector patri. am habuit Campum majorem. Professus in eadem Philosophiam urbe, in qua
vivere desiit, & regere; Eborae morales scientias, ac Theologiam, & omatus Doctorum laurea; dein migrans Conimbricam moderatus est in nostro Collegio primariam Theologiae cathedram. Postea rexit Portuenis Collegiistim , mox permotus ad Conimbricense, cui solum praefuit quinque mensibus. Vix diei potest, quantum suavissimus illius genius sibi omnium devinxerit eorta. Eminebat cunctis praerogativis, quae Societas polcit in Superioribus suis. Η bitus ipse corporis gravitatem sine affectatione spirabat; modestia permista vilia tu hilari faciles, vereque laternos praebuerat aditus. Alienissimus ambitionis, religiose munificus. Nullus de illo vel subdito, vel moderatore quiritabatur. P. Dominicus Nunius Provincialis celebrans funeralia non poterat a lacrymis
a 3. Ibidem s. Septembris p. Iosephus Coelius Pousadensis. Rhetoricam
docuit Conimbricae, Brigantii, Bracharae, & in Portu moralem Τheologiam. Rexit Collegia Maderente, di Cetobricense, ac tirones Eborae. Modestia, ac silentium illi virtutes innatae. Flagra corpori, ac frequenter nudas tabulas dabat pro culcitra. Cum gubemasset Residentiam Lapensem, movente Iites Episcopo Lainecensi, multas ab ejus ministris tulit injurias; ne verbum quidem ullum adversus iplos unquam protulit. a . Eborae a. Februarii P. Joannes Ribelrus, vim in Algarbiis natus, seni6que contumptus. Cum ad insulas Flandricas mitteretur, captus a piratis allicis, apud eos non pauca sustinuit. Vectus in Galliam, inde redivit in Lusitaniam. Ille cum P. Didaco Lobo jecit semina, unde ortum Briense Collegium. Ut Ierviret Deo majori animarum lucro, merito, ac labore suo, petivitia rod by Cooste
438쪽
in Angolam mitti. pluribus annis illic strenuam impendit operam In nostris ministeriis. In reditu contraxit asthma importunum , quod illi suit instar martyrii ad ultimum agonem. Dotibus ad sacras conciones era instructissimus. as. In eodem Collegio 1 o. Augusti P. Andreas Alvarus Farensis. Tra-P. Andreis didit Ulystipone Rhetoricam, Ebora Philosophiam, sacras litteras explicuit Co-4i' . ni in bricae. Ibi syderatione dimidio corpore perculio, migravit Eboram. Post annos nonnullos malo caelaenae vixit atactus: vix percipiebatur, quod loqui vellet. Laeso toto corpore sola mens tenuit integritatem suam in majus Au-idreae tormentum. Saepe considerans statum suum plorabat initar pueri. Vix sine lacrymis eum conspexit aliquis, cui notae fuerant illius praeclarae dotes. Creditum est loco flammae lustralis ipsi diutinam fuisse calamitatem, quam aequis
. .. 26. Ibidem a. Maii P. Maurus Fernandius anni quarti Theologus, patria Montalvanensis. Latinitatem docuit in diversis Collegiis. Discipuli eum suis Feruaudius, spiciebant tanquam virum justum. Nec aliud dabat conjiciendum externa vultds modestia, & eorporis compositio. Ab tirocinio combibit amorem , de proμensionem in divinarum rerum commentationes. In sacellis, & coram Eucharistia videbatur frequens. Quacunque direxit gressus, eum servavit modum, .ut appareret mentem gerere Deo semper affxam. Vix a terra sustulit oculos, neque hos in ullius faeminae vultum direxit. Florem naribus admovit nunquam, aut rem ullam suaviter Olentem. Omnium, qui noverant, opinio fuit, Maurum virum justum, sanctum, Deoque charum extitisse.
17. In eodem Collegio et r. Junii Franciscus Paciecus scholasticus ortus Discisse Souselii. Ante initam Societatem corpus supprimebat veste cilicina; cum ingressus, eadem habebat cinctum corpus. Genius illi cereus, & qui sanctas virtutum imagines lacile admitteret, ac conservaret. Martio proximo absolverat tirocinium. Morbus de mors adolescentis sanctissimos detexit mores. Ubi maligna decubuit febri, de tota vita expiavit conscientiam, comparavitque se ardentissimis actibus. Conceperat tantam de DEI misericordia fiduciam, formaveratque in mente adeo magnam de illius amplitudine imaginem, ut quae praesens intelligebam ex ejus verbis, calamo non possim exprimere. Quaereabat ipse verba, nec reperiebat, quae satis explicarent animi sensum.12. Ludovicus Soarius, & ipse scholasticus, 29. eiusdem mensis Franci . Luscum sequebatur. Habitabant simul in eodem cubiculo ; colebant amicitiam, qualem justi; unius mores alteri ad virtutis studium erant stimulo. Aviditate , 'stiendi litteras, de faciendi progressum, minus considerate nocturno somno fraudabant corpus: hinc existimatum, morbum, quo eadem impliciti die, tra- . xisse originem. Natus est in Portu. Ab annis teneris in ipso apparuit ad virtutes propensio. Multus in oratione, sivique corporis inlictatione, in sermone consideratus, prudentique taceritate instructus. In humilibus domus ministe
ritu libenter, de avide se exercebat. Nactus libellum asceticum sibi gratum, asesidue volutabat, dictitans esse fidum Achatem. Delirans vi morbi, quidquid dixerat, de sanctis, ac divinis rebus fuit.
as. Tertius e scholasticis moritur Dominicus Carrilius, ortus Povom Tl-Domitiis. rocinium ingressurus Morae, in itinere quartana implicatur. Nec est cosnitum C mu ,
morbi genus, nisi postquam intra domum suit. Τenebat pertinax malum ab octobra ad sequentem Julium. Illud sanctae indolis egregium specimen, quod,
febre non permittente solitas tironum instructiones excipere, cum extincta est post tot menses, Dominicus sic rebus omnibus attemperaverit, ut nihil ipse disserret a tironibus probatis. Praecellebat ingenio, & humanioribus litteris, quitius dabat operam. Etsi viribus imbecillis, in serviendo aegrotis solere, & aris dens charitate. Si tota dies habuisset sessum, & impeditum, non indulsit nocte somno, quin prius recitasset Virginis horas. Vicinus morti, quod parenti laus esset orbus, condidit testamentum, ne consanguineis esset litigiorum caula.
Legavit sacello B. virginis a modestia apud tirones pecuniam, quae sacere visa Pro
439쪽
Templum valense. Misaraeordia DEI eum μ
pro fabricando pegmate, quo nunc est exornatum. Egerat illius sacelli aeditu. um, idcirco non oblitus Virginis, nec illa ipsius, quae voluit socium in triumpho suo; nam vivere desiit, quo die sanctissima DEt genitrix in Coelos gloriose asesumpta est. 3o. In Domo Probationis UIyssipone I . Maji phthisi consumitur P. Felix Barbosa Scalabitanus. Intimis affectibus Societatem complexus Turbanti ἀbus Conimbricae pacem Collegii quibusdam, ut anno I 69ς. dictum, inter expulsos numerabatur, sive noxium eadem rapuerit procella, sive innoxium, sed existimatum turbarum participem; re non fuit: propterea facile ruptus obex, qui posset secundum ingressum impedire. Certe tam instanter admitti rursus poposcit, ut ex DEO id videretur, praesertim cum haberet fratres. & consanguineos locupletes. Iterum inita Societate, absolutis studiis, Fari docuit moralem scientiam. Migrans Ulyssiponem peracturus tertium probationis annum, ibi deeubuit morbo supremo. Accepturus viaticum, quamvis supra modum de inlis, rogavit Praesectum valetudinarii, ut e lecto extractum systentaret humi de Manibus muniendum sacro viatico ἔ cavit, ne Rectori sors prohibituro dicereti Id socius, inconsulto Rectore non ausus. Verum Rector tantae pietati libenter iuvi
DEcem mare transmiserunt Indiae populos ad fidem reducturi, unus Lusitanus, caeteri diversarum fuere nationum. Praeerat P. Gaspar Castnerius, qui ob gravissima negotia e Sina venit in Europam. Plurimus fuit in suadenda navigatione ad insulam Timor dictam, quam sciebat breviorem pe tentibus Sinam e Lusitania. Non parvas vicit difficultates; ac tandem obtinuit, ut recta Macaum e Lusitania naves irent: cum ad tempus, qui e Lusitania con tendebant ad Sinam, prius attingerent Goam ἔ & non nisi secundo anno inde vela faciebant in Sinam. Hanc noxiam ambagem vitarunt Lusitani, P. Cinne rii consilio annis sequentibus adhaerentes. Utilissimum docet experientia. Redi bat etiam P. Francilcus Noellius, qui de Sina Romam accesserat. Uterque erat vir doctissimus. a. Mense Iulio usui coepit esse templum Collegii Hyalensis dicatum si erosanctae Virgini a Gaudiis, quamvis Collegium D. Xaverium colat Patronum. Translatio Eucharistiae facta solemni supplicatione. Triduo luminibus nocturianis illustratum oppidum. Diurna in templo celebritas magno populi gaudio acta. Licet insula obnoxia sit terraemotibus, placuit construi potius fornicem pro tegendo templo, quam lacunar aliud. Ex lapide adusto, seu ignea massa, quam e visceribus terrae vomunt incendia, exigui ponderis factus est fornix. Per pagos, & vicos Hortae vicinos duo excurrerunt sacerdotes, tanto gentis motu, ut e Collegio sint alii missi, qui eos in excipiendis confessionibus iuva
3. Non praetereundum silentio, quod contigit Praeposito Domus Professae Villae visiolanae. Vocatus est ad audiendam consessionem faeminae cum morte luctantis. Absoluta confessione aderat cum viatico Parochus. Porrigit infirmae. Reluctatur illa, & arcet a se additis verbis injuriosis; cumq; iterum, ac tertio id fecisset, curio cum Eucharistia in templum revertitur. Praepositus facta inquisitione ex domesticis, & vicinis, si quid scirent de moribus faeminae; repetat multis ab annis iratam statri suo, noluisse unquam ipsum ex odio alloqui : praeterea canina lingua vicinae honestae famam conspurcasse. His cognitis, & fratrem, & vicinam convenit, deducitque in domum infirmae: poenitens illa facti rogat ambos veniam; condonantur injuriae. Iterati constilione revocatur cum viatico Parochus. Nulla jam difficultate, imo lacrymis affusa suavi- bus
440쪽
tas eoelesti reficitur pane , grates persolvens DEo, quod se eripuisset aeternis
ignibus. . Nona Decembris amisit haec Natio Regem suum Petrum huius nomi- Moritui Rinnis secundum. Quod commune vulnus non leviter perculit nostram Societa u tem : eam semper magni habuit ἔ ex quo suscepit regni gubernacula, usus consessariis e nostra familia. Deposito a Regni optimatibus Alphonis Rege anno I 6 . gubernavit titulo Principis regentis, dum frater in vivis fuit. Pacem attulit Lusitaniae longo, & pertinaci bello annos octo supra viginti fessae ἱ quamvis gloriolis victoriis domi, forisque magnum sibi peperisset nomen. Eandem
pacem conservavit annos Octo supra triginta I donec, ut itapra dictum, etiam ipse cum magna Europae pane, magno illi, ut vocatum est , amorum foederi
pro Austriam Domo accederet. . . 'M:
s. Bis nuptias contraxit; ex secundis cum Maria Sophia genuit numerosam sobolem. Vir fuit piissimus, ct modestissimus. Post mortem staris, no luit Iemni ritu coronari. Longum esset recensere pia opera, quae gessit. Id ad nationis scriptores attinet. Ad Alexandrum VIII. Pontificem Max. cum veritate scripsit, quidquid sibi redderent transmarinae regiones, id a se impendialendis Ministris Evangelicis, & fidei Catholicae propagandae. s. Mirifice coluit sanctissimam Deiparentem. Singulis sabbathis illius
simulacrum de Necessitatibus dictum invisebat. Erga divum Franciscum Patria cham, & ejus familiam vix alius magis affectus. Anno integro ante moriem somnos cepit super nudis tabulis, aliisque se contrivit afflictationibus, cincto corpore aspera veste cilicina, & multa verberatione flagellato. Ferias sextas verni jejunii pane solum & frigida contentus transigebat. Non potuit adduci, ut vesceretur carnibus diebus, quibus mater Milesia imperat abstinentiam. Quia Societatis transmarinas missiones eis sabsidiis fovit, quae subductis rationibus, aequarent dotem pro iundandis duobus Collegiis; idcirco per universamSocietatem ei facta sacra & preces solita fieri pro duplicis Collegii Fundatore.
. Funera domestica jam recenseo. Ulyssipone in Domo Prosessa P. Obit . -- Franciscus de Cruce Lourissaliensis, Philosophiam Commbricae, Theologiam δε tradidit Ulys pone, postea librorum Censorem egit in Collegio Romano. Re-' versus gubernavit Collegium D. Antonii. Fulsit moribus integerrimis, magna modestia,& prudentiL Erat in audiendis plebis & mendicorum consessioni. bus indefessus. Ad regendas animas exercitationibus sanctis deditas singulare nactus donum. Primus ille fuit Magister, & Consessarius Joannis Principis, qui ab eo permotus sibi sumpsit condendum ac dotandum monasterium monialium taurissalii, cujus initia secerat quaedam soror P. Francisci, de qua isibit Georgius Cardotus in suo Hagiologio 28. Aprilis. Α multis annis impenderat curas componendae Bibliothecae de Scriptoribus Lusitanis, quod opus laboris
immensi mors as. Januarii interrupit.
8. In eadem domo s. Februarii P. Vincentius Peretra Ulyssiponensis , p. vineta aritiquae sinceritatis vir, & columba sine fella. Rexit Maderense, & Cetobri--ix cense Collegia, ac Ulystipone domum tironum. Quotidie post horas Canonicas recitavit horas B. Virginis. Non sibi vel seni pepercit in laboribus nostri Instituti. Ibidem l . Decembris senio consectus P. Franciscus Correa Massarelii p. ne. prope portum natus. Contabricae Rhetoricam, Angrae Philosophiam, mora- Πολlem scietitiam prosessus in Portu. Ibi, Bracharae, & Ulyssipone egit Consessarium Joannis Souis antistitis sanctissimi. Genius illi mitis, & prudenti sinceritate praeditus. Rexit Bracharense Collegium, ac domum tironum Ulystipone.
s. In divi Antonii Collegio 3 i. Octobris P. Franciscus Sarmentus Thio- P mne. zelensis. Studio animas salvandi petivit Indiam. Ibi vixit annos triginta cum magisteria, tum magistratus, & aria Instituti obiens munia. Deinde millas Pr curator Romam. Ad orientem rediit cum multis operatiorum suppetiis, ut suo loco memoratum. Denuo remeavit in Lusitaniam, acturas Goanum Pr curatorem Ulysii pone. Fuit homo notae virtutis, charitatis, ac propriae demi L