장음표시 사용
421쪽
ino justa suerunt concelebrata. Per Societatem universam saeta sacra de more eri solita pro Fundatoribus.
in Indiam. Viginti erant, exceptis quinque, caeteri Lusitani. De itinere nihil habui compertum, & an salvi omnes appulsi sint Goam.
nostrorum Iuniorum referre placet. Die festo pomeridianis horis animi laxandi gratia in agros Alcantaram versus prodiverant. Facta rixa, gladio vir unus transverberatur. Accurrit Iuniorum Praefectus, morti proximum Ba dolentemerimina impertit absolutione, ac juvat piissimis in rem verbis. Paulo post emoritur cum sole occumbente. Quamvis circumstaret multus populus, aliis alici pergentibus, cadaver deserebatur, citra dubium canibus Ianiandum. Juvenitur tandem vetusta sella in domo fonti proxima. Ponitur in ea cadaver: Iuniores hinc inde sustentantes sellam ad urbem portant: integri succedebant in orbem sessis, cum onus gravaret plurimum, neque modica esset distantia.
ut sella commodaretur, in pignus obtulit argenteam capsulam, di ipse suis manibus socios juvit; indumenta honesto loco natum indicabant. Mens erat Iunioribus deserre cadaver ad ostium nos omii regii; verum accedentibus Coenobio Benedictino fit obviam Judex criminum ἔ sistant, imperat, velle se recognoscere defuncti vulnera,&caetera, quae in rem larent. Hic Iuniorum Magister; nam Praefectus cum parte Iuniorum ex itinere domum se contulerat, ad Regis ministros ait: Testamur neminem circumstantium, & nos hucusque s quentium in commisso caedis crimine socium, aut participem suisset en cadaver vobis tradimus; vos pro Christiana charitate caetera procurabitis. His dictis
inde se domum, primis jam tenebris recepere. Illud etiam non silendum, quod micus occisi nudato gladio jamjam transfixurus sequebatur homicidam fugientem , cum P. Praefectus at tergo complexus hominem , & moratur, & Iocumdat homicidae, ut e solo surgeret, nam lapsus suerat, & citatissima fuga sibi consuleret. Porro admonuit illico omnes, qui poterant venire in crimiciis suspicionem e conspectu se quam primum auferrent. Dicta charitas per eos dies in sermonibus vulgi fuit, non sine honore Societatis.
8. Magni Iejunii tempore Regina Anglicana prosecta ta sipone Villamvisosam, ubi nata fuerat, adivit causa venerandi Virginem a Conceptione, sub cujus tutela regnum, & Domus Brigantina degit. Post Quadragesimam vi Παλ Ulyssiponem revertens, iter secit Eboram. Magnis plausibus a Civitate excepta. Hospitari voluit in palatio Comitis Bastensis prope Collegium sito. Vix potest explicari benevolentia, qua Collegium, sacella, & quae in eodem Collegio spebabiliora essent, invisit. In amplo domestico sacello drama splendiis
dum nostri paraverant. Data theatro historia Agilulphi Lombardiae Regis conversi ex idolis ad veram fidem ab uxore suae olinda. Sub qua adumbrabatur Regina nostra, & illius eonjux Rex CaroIus prope mortem complexus Romana sacra. Praeterea diem insumpsit in Valbonia Collegii villa suburbana, cuius pulucherrimum sacellum,& aedificium auxerat multis operibus P. Benedictus Lemius pecuniis sibi ab eadem Regina datis. 9. Initio cum venturam Reginam noverunt cives, & exciperent debita, ac Reginae, & suae urbis digna majestate, tributum in singulas familias impositum, Collegio parum amicos fecit animos. Murmur erat, nostris authoribus, nempe Consessario P. Emmanuele Pirio, & Benedicto Lemici, Eboram venire Reginam, ut, quanti penderet nos, civibus patefieret nostrae superbiae causa gravari, praesertim magis tenues, & opifices, quos plerumque hujusmodi premunt onera. Ubi viderunt rem ex voto contigisse, tantisper sunt molliti. Res ipsa has detersit nebulas; nam insinuante P. Lemio, summam contributam jussit Regina tradi Ministris, qui collegerant, ae per libros eorum reddi fingulis, quidquid in tales expenias contulere. Quae munificentia palam secit Omnibus, quam
422쪽
quam value, & parum veritati consentaneae fuissent voces contra Societatem in vulgus sparsae. Io. Vita decessere nostri. Ulyssipone in Domo Prosesia y. Maji septua. bite genario major P. Andreas Ualaus Vianensis. Tradidit Philosophiam, ac moralem scientiam Eborae. Rexit Cetobricense Collegium, ubi fuit a consestionibus Dominae Elisabethae Mendosiae Benefactrici singulari ejus Collegii, cui reliquit bona sua Fundatorum dotem aequantia. Postea pene continuaris magistratibus egerat Rectorem tironum, Conimbricensis Collegii, Provincialem Rectorem Eborensem, Praepositum Domus Prosessae Uissiponensis, ac Vice Provincialem. Eos magistratus obivit summa integritate. Dictitabat, & ea fuit sociorum opinio, si quid in gubernio peccasset, id a voluntate non prosectum. Illius erat sermo, est, non est. Artificia Politica nescivit, & censuit ablona religiosae sinceritati. Sibi nunquam indulserat corporis sui hostis insensus. Mirabili patientia postremis annis tulit aegritudines. Antonius Homo virtutis exquisitae socius Coadjutor illi affirmavit adscriptum esse albo praedestinatorum ἔ quod Andreae immodico erat solatio; vixitque semper ei dignus selicitate. II. Eborae a 4. Februarii P. Mathias de S. Germano Monserasi natus. P. Mathias Editus in lucem gerebat signatam crucem in oris laeva parte; lineamenta in palma dexterae manus sic erant eformata, ut nomen Mareias ipsis, tanquam characteribus, exprimeretur. Haec indicia a DEO singulariter electum ostendere. Usum mentis adeptus vix poterat avelli a templis. Exarsit magnis desideriis religiosae cuipiam familiae se mancipandi. Missus Eboram studiorum ergo brevi eos secit progressus, quos praeclara ingenia. Societati illic adscriptus instar Angeli vixit. Nullus modestior, aut humilior, rebusque divinis magis deditus. Omnes religiosissima complexus charitate. Dum indesesse,& labore improbo Pro diae nostri Benedicti corrigendae, & augendae insudat, phthisi lente contabescit. Postremo vitae mense quotidie semel, aut bis per consessionem eluit
ra. Braeharae a r. Aprilis sexagenario major P. Emmanuel a Regibus Lou- P. maii resiensis. In ipso praeter corpus omnia grandia colluxere, ingenium praeclarum, & praestantissimae ad sacrum suggestum dotes. Τradidit Rhetoricam, & Philosophiam magna laude. Sacras litteras Conimbricae exposuit. Post mortem ordinata ex illius pulcherrimis concionibus tria volumina, quorum duo jam ci cumseruntur vulgata. Id nunquam illius vivi admisit modestia. Quanquam opus sit posthumum, nec a suo authore typis factum, & politum, habuit, ut
meretur, apud Omnes peculiarem aestimationem. Cum praeficeretur Collegio Bracharensi Rector, adeo turbata S contristata est ejus humilitas, ut non quie verit, donec ponderosis rationibus auditis novus Rector sufficeretur. Secesserat Bracharam, cum vires tenues non essent tot obeundis Ulysiipone concionibus, quot vellent optimates solemnitatum patroni. Amantissimus juxta fuit, ae studiosissimus religiosarum virtutum.
I 3. Conimbricae et a. Junii Petrus Silva Coadjutor Sobrerensis, laboris no it . amicissimus Collegio Brigantino plurima attulit in praediis commoda. Ille vineas, ille pomaria excolere, ille serere, ac metere legetes, quamvis ante initam Societatem laboribus non fuisset innutritus. Si quis improbavit, reponebat, se id agere, quod levamen in re sentiret. Sui progressus, ac exercitiorum aes mam juvantium nunquam Oblitus.
aindecim reductioni Indorum se accinxerunt, exceptis duobus Italis, ac prolicti ad duobus Germanis, reliqui suere Lusitani, partim sacerdotes, partim imit' -- scholastici, studia Goae absoluturi, ut apta fierent instrumenta propa gando apud eas nationes Evangesto. a. IaDigiti ou by Cooste
423쪽
4o8 S opsis Amisitan Societatis IESU.
Misso in M, I. In Madera strenue res acta per duos sacerdotes Ignatium Bullonium , i & Dominicum Mellum. Septentrionem versus grassabantur exitiales morbi. Curiones impares administrandis sacramentis tantae multitudini certiorem secε re D. Josephum Castelbrancum dioecesis Episcopum. Ille postulavit a nostro Rectore , mitteret duos de nostris opem miseris laturos, adjungendum suis expensis chirurgum peritum, medicamenta, & pecuniam ad sumptus. Ivere duo praedicti mense Augusto ad paraeciam de S. Cruce, inde ad alias contenderunt, ubi eorum opera requirebatur. 3. Plena montibus est insula accessu valde arduis: habitabant rustici in cryptis, & tuguriis : huc itabant, inquirebantque miseros jam pene consepultos e modo concionibus, modo supplicationibus institutis populos excitarunt, ut ad peccatorum dolorem, & ad implorandam opem divinam pellicerent. Misera dam stragem ubique ediderant pestilentia tormina: id erat morbi genus. Neq; modo juvabant nostri periclitantes corroborando animas consessione, & viatico, verum etiam corpora ad trahendam vitam necessariis subsidiis. De his large providit Episcopi liberalitas. Tot consumpta medicamenta, ut pharmacopolia exhaurirentur. . Illud contigit admirabile, quod bis divinitus oleum in doliis creverit ;semel in domo Curionis, quo erat missum ab Episcopo ad succurrendum aegrotis ; iterum in cella penaria Episcopi, cum enim sine mensura extraherent, nun quam defecit, ipsemet Praesule rem admirante. . Nullo sumptu abstinuit, ut mederetur suarum ovium necessitatibus. Nostri vero cunctis se periculis objectre, ne DEI gloriae, miserorum levamini, & Praetulis expectationi deess)nt. ΜοαREm- s. Aliqui sunt in Provincia desiderati, quoruin memoria non involvenis. - da silentio. Ulystipone in Collegio D. Antonii a 3. Decembris P. Einnianuel
Vieira Prosessor Theologiae. Vespertinis horis exierat ad videnda templi opera, dum in summum aedificium per trochleam tollebatur lapis praegrandis, stabat prope Emmanuel in eum oculis intentis, cum solutus nodo funis, ad terram praeceps cadit. Emmanuel venientis ictum vitaturus retro cedens labitur in scapulas, dc occiput impingit acuto lapidi, sensu omni amisso paulo post emoritur. Ortus fuerat Lamerosae in dioecesi Corumbricensi. Semper studuit religiosis moribus: ideo ejus mors non debet augere improvisas. p. 3ἐnediai 6. Eborae IO. Novembris insignis Collegii Benefactor P. Benedictus Le Lem . mius, natus monte majore novo. Rhetoricam, & altiores scientias cum splendore professus, laureatusque Doctor; tradebat Eborae Theologiam, cum anno I 67s. Londinum petivit Majorum jussu, egitque Reginae Catharinae Theologum, & Concionatorem ad annum i 689. Id temporis meditans Regina in Lusitaniam redire, praemisit Benedictum, & socios. Reliquam vitam traduxit
Eborae, Collegium, & ejus praesertim villam plurimis augens operibus, in quibus consumpsit supra viginti millia cruciatorum. Donavit Elvensi Collegio pretiolam bibliothecam. 7. Nihil in terris aeque, ac Societatem dilexit. Quidquid habebat a Regina, voluit unicE Societatis commodis servire, eam existimans patrem, matrem, fratres, ac suos consanguineos. Magnopere religiosam vencratus est paupertatem. Quas administravit pecunias, tanquam alienas tractaverat. Idcirco cum Romam eunti suaderet aliquis, ut portaret ejus pecuniae aliquid, quo
gratificaretur benefacientibus; Absit hoc a me, respondit; quidquid habeo, in
bonum commune, non in privatorum est.
8. Pervigiliis M. Ignatii & Xaverit nihil omnino cibi sumebat; id ipsi
gravius erat, quod in eo dominaretur vis ignea. Sic jejunus quotannis pervigilio D. Xaverit habuit ad socios exhortationem in sacello domestico. Multus fuit in meditandis rebus divinis, & in promerendo Sanctorum patrocinio diversis precibus. Postrema morientis verba ea fuerunt: Redemigis me Domine Deus veritatis. Caetera virtutum exempla qui scire cupit, consulat vitam P. Lemii per me typis impressam.
424쪽
s. Ibidem et g. Decembris P. Paulus Silva Collegii Rector, patria Bareellensis. Sub finem Septembris proximi venerat Collegium gubernaturus. Apparebat ad omnium vora rem gesturum; nam erat prudentissimus , multa affabilitate & candore praeditus. Nova regione, & alimentis sortioribus nimium
crescens sanguis lecto dedit. Multa sanguinis missione opus erat, Medicis jucbentibus, sed ex eis, qui Rectori assistebant, imprudenter nonnulli, ne fieret, obstitere. Inde ortum, quod eum sanguinis copia suffocaverit. Io. Conimbricae 3. Februarii P. Joannes Furtadus Ulyssiponensis. FN E lo a alici pollebat ingenio, facultates, & scientias, quibus impendit curas, apprimEtenuit. Philosophiam,& Theologiam professis Eborae. Deinde Romam vocatus, ut librorum agereti Censorem. Reversus in Lusitaniam, transegit Co. nimbricae reliquam vitam, scrupulis dolendum in modum continuo vexatus: idcirco non tanto usui esse potuit profunda illius scientia. Indesesse studuit religiosis virtutibus, modestiae cumprimis, commercio cum DEO, & singulari curae in non violandis vel minimis Instituti legibus. II. Plurimi affirmarunt levem culpam scienter non commisisse. Virginem matrem tenerrimo complexus est affectu: illi dictata sua Philosophica consecravit ; singulis tractatibus praefigebat tam dulces & suaves praefationes, ut
Iegatur in ipsis authoris amor, & veneratio adversus magnam Matrem. Otium vitiosum adeo est exosus, ut immunein a labore nemo invenerit. Apta typo reliquit volumina multa, praesertim de quaestionibus morum. Denique tantus
fuit in Excolendis, & augendis virtutibus, ut res ipsius post mortem apud multos meruerint reliquiarum aestimationem. Rus vitam edidi in opere de tironum domicilio Ulysii pone. I a. Locum in his Annalibus meretur charitas Dominici Ferretrae Souti Non admis. civis Ulyisponensis piissimi. Hic moriens reliquit in iso testamento, ut annis singulis darentur Domui Prosessae D. Rochi aereorum regalium quinquaginta millia, quibus aleretur Procurator carcerum, ut liber a caeteris incolarum domas oneribus totum se occuparet in eo ministerio. Quod si nollent acceptare Patres, ea summa accresceret aereorum regalium centum millibus, quae largienda carceribus quotannis jubebat, administranda ab eodem Procuratore. Rein consilium vocata, censuerunt Patres, id non congruere nostris legibus; & si cum eis posset stare, non admittendum, cum non intersit nostra, quae facimus permoti charitate, peragamus obstricti huiusmodi vinculis. Praeterea sie rem miserorum agi utilius, quibus aucta sint subsidia; non ideo nos negligentiores
I3. In Provincialibus Ulystipone comitiis elegere Patres conscripti Ro-Congregalia mam iturum P. Franciscum Tavarium. Magnopere illi commendatum, ut ro- ' Σ' garet Praepositum Generalem, juberet extingui Gymnasium humanioris littera-xurae erectum Ulystipone in domo tironum. Additae urgentes rationes : su plus videlicet, quibus faciendis Provincia non erat. Dcinde strepitus Gymnasii in domo dicata unice tironum silentio. Multa sunt proposita concernentia domesticam disciplinam, quae prosequi non vacat. Nec in exemplum ducendam Romanam domum; cum Lusitanis sit genius alius, cui res deberent attemperari r qui enim velint aliarum nationum consuetudines ad nationes alias transferre, deberent & genios, & ipsius regionis, sive naturae temperamenta inducere cum ipsis usibu ; quod cum nequeat fieri ope humana, talia conari docet ex Perientia non esse aliud, quam niti ςontra torrentem; vanos reddendos tales conatus, cum nihil violentum sit perpetuum.
I . Iam idem suerat mandatum executioni in Collegiis primariis, Pro vinciali P. Iosepho Seixio. Post tirocinium manluetiori litteraturae domi studebant Iuniores. Comperto aliquot annorum experientia, parum inde commodi profluere, stylo veteri ad nostras scholas publicas reditum est. Quid igitur cum tanto damno iter uda experimenta, libidine paucorum novitatibus studentium inducta Cum ratio doceat commune consilium, si consensus omnium,
425쪽
' io . Synopsis Annalium Societatis AESU. .
vel majoris partis adsit, vel attingere, vel raro deviare ab scopo; si mens diri.
Novis apro. gat, non voluntas insinceris affectionibus imbuta. Renunciatur Provincialis P.
vino ii Michai l Diasius Ulysiiponensis, qui fuerat Reginae Consessarius.
prona, id Ecem & septem dicarunt se adeundis regionibus Indicis, Lusitani omnes. Praeerat P. Joannes Costa Boensis, qui ex Provincia Malabarica
Romam venerat Procurator. P. Franciscus Vasconcellius ereptus morti in morbo periculolo se devoverat Indicis missionibus: anno IIa o. nominatus
ab Serenissimo Rege Joanne V. Cocinensis Episcopus. P. Jojephus Tararius
mutavit cognomen in Malabarica Provincia, dictusque Iosephus Saraiva : illic obivit anno 7 1 3. contracto morbo ex laboribus sui muneris. P. Petrus G lius primus suit, qui in Decanensi regno Montibus, quos Gates Vocant, novam sundavit Ecclesiam, multis Ethnicis ad fidem conversis. Aliorum nomina Catalogi exhibenti
solui uic, - a. Mense octobri solutum est Ulyssipone Gymnasium humanioris litte-
, sium raturae. Labor Magistroium erat decumanus : unus duabus horis mane , dua-- ς8 v bus i meridie Gymnasio praeerat; praeterea disputationibus per tres horae quadrantes, nonnunquam explicationi Graecae linguae per sesqui horam. In cubiculo 'perpetua dabatur opera in videndis, emendandis, ac dirigendis scriptionibus , sive carmine, sive prola. Illud molestissimum accidebat, quod novi per dies fere singulos absoluto biennio venirent. Unde Gymnasum unum attemperan dum fuit omnibus in diveris constitutis gradu, ita ut nulli non diicerent. 3. Plurimam genuit utilitatem opulculum dictum Promptuarium Synta-- xis, quod Magister Upis dedit, ne res easdem centies repeteret, ipsIque ad manum haberent discipuli. Sic placuit vulgatum, ut saepe postea reculum sit, omniumque Grammaticae studentium manibus teratur. Modus vivendi, si demas studia, tironum erat, vestitus idem, ac ex eodem panno. Orabant mane in sacello simul, cum tironibus lacro intererant, vespere lectioni sacrae, & pu etis meditandis. Indiscriminatim sedebant in mens a capturi cibos. Tempo- .ribus loquendo destimatis non usi alio, quam Latino sermone, seu inter se, seu cum Magistro in privatis sermonibus. Haec assiduitas linguam Latinam penstreddiderat patriam, seceratque in explicanda mente promptissimos. Absoluto ejus facultatis studio, terni, quaterni mittebanir pedites Conunbricam,& Moram; quod cliam non caruit suis incommodis. Sed his relictis. Moti tui P. A. Supremum diem explevit Ulyssipone calendis Octobris omni laude I ς major Ven. R Joannes Fonseca Vianensis, in lucem editus, quo tempore ad' ' ' sublatam in altum sacram hostiam fiebat signum in paraeciae templo. Hinc videbatur exorta cum ipso veneratio divinae Eucharistiae, & studium eam colenditum faciendo, tum audiendo sacra, tum etiam ministrando sacerdotibus, quando ad aras operabantur. Litteris studebat Eborae. Forte conspexit duos e nostris, qui domi suae convenerant errantem laminam suadentes, ut emergeret de cinno. Summopere placuit illi tanta charitas, animumque induxit Societati
adjungi, quod executus est morae. . Ibidem annis labentibus tradidit Philosophiam. Instruxit tirones Con imbricae. Maderente Collegium cum potestate Visitatoris lustravit. Redditus continenti, post annos aliquot Rectorem egit tironum Ulysii pone, Instruis Otorem Patrum tertiae probationis Conimbricae, Praesectum Juniorum Ulylsipone. postremis annis Praesectum rerum spiritualium in Collegio D. Antonii. Longo vitae decursu augendis virtutibus, di Evangelicae persectioni pro virili insudav rat. Non fuit virtus, in qua posteritati non reliquerit exempla generosa. Amor in DEum sic incendit animum, ut per Dia nomen roganti stipem non negaverit Dis troes by Corale
426쪽
rit unquam ; si carebat obolo, dabat imagunculam aeream. Virginem sacrosanctam, Divbsque summis obsequiis & honoribus coluit. s. Charitate in proximum vix potest quid altius considerari. Multus
erat in nosocomiis, dccarceribus, opitulans mortalium miserrimis. Cum aliquando lectos sterneret in nosocomio Ulyssiponensi, reperit stramen culcitrae putridum sordibus; sine ora suis imponit humeris, portatque per Mediam turbam in domum opificis clitellarii, ut farciat nova palea, resertam denuo ad infirmum desere. Tolerantia in adversis rebus nullo fracta est turbine. Finita lu- , stratione Maderensi, Pro-Rector, cui aegre doluerant aliquae Visitatoris disposi- Αtiones, auius est, modo quidem ab omnibus improbato, coram universa comis munitate in publica menta de scripto palam recensere, quae inter ejus acta reprehendenda sinistre ludicabat; quam ille contumeliam, tunc sereno vultu ac ceptam, nulla unquam querimonii prosecutus est. 7. Quam honores declinaverit, vidimus, cum Regina eum sibi Consese sarium deligeret. Ab Rectoris tironum munere se excusare meditans, sensit intus occultam vim, quae opus in DEI gloriam suadebat, videlicet Bejensis Collegii sundationem. In lucem edidit plurimos librox asteticos. Lucra egenis donabit. Vinctis in carcere Conimbricensi vivens tribuit pecuniam , qua in perpetuum Gosum data consuleretur miseris. Praesciens mortis diem, egregie te iii eum comparavit. Hymni, ac psalmi, atque demum id, Benedictus Dominus Dhus brae quia cilcavit vis, suprema illius verba iuerant. Res, qui bus utebatur, divisae iunt instar reliquiarum. Multi ex Provinciae Collegiis deipiis aliquid petivere. Alii conservarum epistolas. Non pauci ad ipsum scripserant ea lolum mente, ut in responso haberent reliquias. Mirabilia virtutum exempla, & res miraculo sum les vulgavi in opere de tironibus Eborensibus. 8. Villae novae in Algarbiis cum exeunte anao de vitae statione excessit P. Binis P. BarthoJoinaeus Eduardus, natus in agro Sylvensi, & non Monsiquii, ut errore' 4- ductus typis impressi. A prima aetate nihil aeque, ac vitae sanctitatem procuravit. In parentum domo virtus haereditaria videbatur. Apud nos nihil a tam sancta educatione recessit, sed in dies auxit virtutes. Calluit, ac docuit Mathematicas diIciplinas; quae juvere plurimum in aedificio nostri Collegii Pottia manensis, quod ab imis iundamentis a Bartholomaeo directum est pene ad ultimam manum. Non minus annis quadraginta huic operi condendo invigilavit. objicientibus, cur tam amplum construeret, relpondebat a Villam novam esse in postremo regni angulo, ubi deest frequens cum aliis sociis commercium, de res aliae, quae ad habitandum invitent, oportere idcirco fieri pulchrum Colle- . gium, ut incolae sine fastidio in eo commorentur.
s. Erga subditos liberalis, nulli diffisus est. Sibi unice severus fregit immoderatas animi, corporisque propensiones. Pane duntaxat a & sale non nuciis
quam contentus, cum Medici a piscibus abstinere juberent. Nemini esse poterat molestus ἱ nee erat rigidus exactor debitae pecuniae: miserabatur maxime pauperum. Ferebat injurias invicto animo. Faeminas quanquam nobiles non invisit. In audiendis poenitentibus indefessiis; attrita inde valetudo. Annis quindecim ibidem docuit pueros Latinitatem. - ΝIo. Eius praeclaram virtutem fassiis est virtutum insensissimus hostis malus daemon ex energumeno, ex quo, frustra aliis conantibus, importunum hospitem abegit Ba olomaeus. Stranguria laborans, acutis cruciam doloribus, quos patientissime toleravit, deseruit mortalitatem. Consepultus in templo veteri prope tribunal confitentium. Exequias celebrarunt oppidi sacerdotes. Illius vita circumsertur typis commissa.
427쪽
4ia Syno sis nimalum Societaris IESU
profecti. Notitui p. natius Ra
Novem trajecerunt ad Indos, Lusitani omnes, superiore P. Ioanne Rochia;
qui Ulisti pone Procuratorem agebat Brasiliensis Provinciae. Quinta
die Mui suavem exuit animam P. Ignatius Rodericius e novem unus, dignissimus speciali mentione. Natus in oppido Chaves Transmontanae Provinciae. Ante initam Societatem non defuere indicia, quae futurum egregiae virtutis indicarunt. Precibus mater eum a DEo impetrabat. Tanta erga men diem eliaritate praeditus, ut nudum ad ostium eleemosynam rogantem tum mensae suae admoverit, tum in eodem lecto, quo solebat somitum capere, egenum severit.
a. Societati adscriptus sibi proposuit imitandum B. Aloysium Gonragam,
ad ejusque vitam omnino suam conformare. Non secus secit: ut suse patet ex γita per me typis publicata in opere de nostris Ulyssipone tironibus. Ardenister postulavit inter Indicos operarios numerari. Dissicile obtinuit. videbatur enim durum Provinciam fraudare tot adolescentibus ingenio praeclaris; nam praeter singularem virtutem naturae etiam donis praestabat. Navem ingressus ire. quenter explanavit catechesim, obivitque caetera nostri Instituti ministeria. Dum juvat aegrotum cum perniciosa luctantem febre; malo contracto moritur sanctissime, non vulgari apud omnes de se, uuisque virtutibus relicta opinione i nam sanctum dictitabant; nec aliud suadebant inculpati mores. 3. Brasiliae subventum est exiguo manipulo. Mitas ad lustrandam Provinciam cum potestate Visitatoris P. Joannes Peretra, addito Coadjutore Accensio Fernandio cum aliquot tironibus scholasticis. Illic morabatur ad annum
obiiDomini- . Ulyssi pone II. Junii ad vitae metam pervenit in domo tironum D -- - minicus Antunius Coadjutor Mursenis. Cum sartoris opificium didicisset, apparebat animi ad virtutes propensio. Diebus festis praeter templa nescivit Aialoca. Ingressus Societatem suas curas intendit ad sanctimoniae studia. P. Emmanuel Fernandius ob ejus modestiam sibi socium voluit. Septem supra viginti annos comitatus est Regis Consessarium, semper eodem modestiae, & virtutis, exemplo. Consessiario de vivis sublato, in tironum domo annos consumpsit. s. Quamvis Rex demandarit thesaurario suo, daret Dominico pecuniae quidquid, & quoties petierit ν usus est parcissime Regis munificentia. Si quid flagitavit, vel erat in stipem egenorum, vel in promovendam domus utilitatem. De lecto surgebat hora post mediam noctem secunda; orabat, & peragebat Blita pietatis exercitia, ut aurora lucente soret expeditus ad imperium Superiorum. H, quod saepe aliis inculcavit coadjutoribus, qui propter sua munia plerumque constitutis horis nequeunt explere precan)i tempora, nisi ante provideant, dein rebus aliis supervenientibus, carent animae alimento. 6. Festis diebus adstabat pluribus missae sacrificiis,& tempus multum imis pendebat orationi, quae mente fit. Sermones de DKo cum externis & domesticis quaesita opportunitate avide miscuit. Diversis macerationibus amictaverat corpus suum. Ad obediendum prompte nutus majorum suffecit. S mnum vestitus capiebat nudis tabulis. Ne tale quid alicui pateret, habuit sub lodice involucrum simulans culcitram. Illud inter alia solitus a Deo petere, ne diuturnus esset morbus supremus, per D. Antonium Ulyssiponensem, cui erat singulariter addictus, id obtinere curavit. Auditum probabat res : uam pervigilio ejusdem Sancti abscessus illum citissime extinxit. 7. In Domo Professa Ulyssiponenti ro. Julii e vivorum contubernio exin punctus est Dominicus Peretra Coadiutor Labrugentis. Annos plures navium egit gubernatorem. Quadragenario major relinquens inter undas continuata
428쪽
pericula, societati nostrae appulit animum. Bona sua largitus pauperibus, de
Domui Prosessae. Ingenita sinceritas monstrabat viri probitatem. Attemperavit se adolescentibus tironibus, tanquam major natu non esset. Somnum suffurabatur corpori, ut orationi vacaret. Si quid temporis Iupererat ab injunctis oneribus, contrivit coram Eucharistia non sine suavissimis lacrymis. Multa pertulit a molesta podagra semper animo patienti. g. Oh rationes universae Europae notas fluctante Hispania post mortem Mehithesin Caroli II. Excessentissimus Dominus Joannes Thomas Henriqqius de Cabrera su magnus Castellae & Legionis Archithalassus in Lusitaniam se recepit, ubi a Sere- ς' nissimo Rege Petro hujus nominis secundo magnis honoribus exceptus fuit. Secum duxerat P. Carolum Antonium Casnedum Mediolanensem nostrae S cietatis . quo uti coeperat a conseisionibus, ex quo Praefectus Insubriae illum novit Mediolani, & nostrum P. Alvarum Ciensuegos, qui in Asturiis nobili genere natus, & Salmanticae Societati adscriptus, post traditas magna cum ingenii laude, & Societatis decore litteras. humaniores, Philosophiam, & Theologiam, Doctoris laurea condecoratus in Academia Salmanticensi, vespertinam Theogiae cathedram ibidem moderabatur.
Post P. Miehaelem Diasium, ultima Maji suscepit onus mendi Provinciam Novis r
P. Dominicus Nunius. Coepit.per hoc tempus saevire tempestas adver- ἰjROi ,'sus nostra Collegia circa quindennia persolvenda de redditibus Ecclesia rum, quas de suo jure Patronatus, tam Serenissimi Lusitaniae Reges, qu m alii Principes Ecclesia1tici, & laeculares applicaverant Collegiis a se fundatis. origo litis inde orta, quod Reges, & Principes annuente Pontifice multas nobis largiti sunt Ecclesias&Beneficia de suo Patronatu; quarum natura ea est, ut propter illa. rum provisionem nihil solvatur Reverendae Camerae Apostolicae, eo quod ad illa obtinenda, fructusque percipiendos, satis sit Regis, aut Principis praesentatio,& Ordinarii collatio. Quod multo aliter evenit in caeteris Beneficiis, quae etiaam si sint de jure Patronatus laici, praesentatio fit Pontifici. Bullaeip Romae expediuntur ; solvimique provisi a tempore Bonifacii IX. solitas annatas Rev. merae Apostolicae ; sinitia namque beneficia cum in perpetuum uniuntur alicui Collegio, Monasterio, aut Capitulo, tenentur solvere unoquoque quin-dennio easdem anaatas, quas novi Provisi retroactis temporibus solvere consueverant cx decreto Pauli II.
a. Videns namque Pontifex damnum, quod inserebatur Sacro Cardinalium Collegio, & Rev. Camerae Apostolicae, ejusque Olficialibus f inter quos armatarum pecuniae dividi solent; ex perpetua beneficiorum unione δ eo quod per illam vacaturis, ac novis provisiorubus occludebatur Iocus, cum Collegia
mori non positiit: nec illa ditescereta ex aliena jactura, statuit anno I 469. per Bullam, quae incipit '. Mecet Romanum Pontificem, ut deinceps per fictionem juris Ecclesiae illi unitae unoquoque quindennio centerentur vacare, & de nov' provideri, tenereturque Capitulum, aut Collegium, cui erant unitae, easdem a natas solvere, quae antea luxta laxam Rev. Camerae Apostolicae solvebantur; &ex isto quindecim annorum circulo species ista annatarum Quindenniorum nomen . sortita est. Quam Pauli aI. constitutionem labentibus annis confirmarunt, reampliarunt Iulius II. anno Iros. Paulus IV. anno E 3 S. Plus V. anno I 67. dc Sixtus V. anno I 8 . 3. Erant igitur, ut diximus, unitae in perpetuum nostris Collegiis per Pontificia diplomata quam plurimae Ecclesiae, tam ex illis, quae taxatae,& vac tiaras habebant in Romana Curia, quam ex illis, quae eas non habebant. De primis nulla erat quaestio, cum coinpertumis et subjacere legi indenniorum, is quae a nostris exactiIsime solvebantur. Circa tecundas univeris vertebatur
429쪽
controversa. Contendebant Ministri Pontificii omnes Ecclesias unitas Collegiis, cujuscunque naturae forent, absolute, & indiscriminatim ad quindennia teneri. Semel enim, ajebant, quod Pontifex eas sejunxit a Regio Patronam,&conjunxit Collegiis, induunt naturam caeterorum beneficiorum, quae in perpetuum uniuntur ἔ & Quindenniorum legi, aliisque oneribus subjacent. Et ita decisium affrmabant a Pio, & Sixto V.
. A Pio, dum in Bulla Apostolicae Seius ait vindemia BIvenda ex omnibus Ecclesis, S beneficiis unitis, Biams manualia, ct de jure Patron
ies ex sint. A Sixto, dam in Bulla Camerae nostra declarat quindenniorum oneri subjacere omnia beneficia Collegiis unita etiamsi manualia, Ze de jure Patronatus Laicorum, etiam Imperatoris, Regum, Ducum, Marchionum, Comitum, Baronum, & aliorum Nobilium, & Illustrium. ς. Econtra Serenissimus Rex, eiusque Ministri asserebant Ecclesias istas immunitate sua minime spoliandas, nec Collegia nostra futura deterioris condiationis, quam sacerdotes laeculares, quibus antea conferri solebant, absque ullo annatarum solvendarum onere. Quindennia introducta a Paulo II. ad resarciisendum damnum emergens ex perpetua unione, & desectu provisionum, ac expeditionis Bullarum; nullum vero damnum essebatur ex ista unione , quippe nullum unquam ex illis Rev. Camera Apostolica habuit emolumentum, ne pro - ' illis expediebantur Bullae ἱ ac proinde cessante fine legis, legem ipsam quoq; cessare. Quindennia successisse loco annatarum, ut plane constabat ex allegat. Constitutionibus: Ecclesias, de quibus erat quaestio, nunquam solvisse annatas igitur censendas immunes a quindenniis. . Nec Bullas Pii, de Sixti V. contrarium evincere; quia Pontifices loquuntur de beneficiis eorum, qui habebant vacaturas in Curia, & tenebatur annatarum lege ἔ non vero de immunibus isto
onere, ut ex contextu clare patebat. - . . . .
6. His, aliisque non minoris ponderis argumentis suffultus Serenissimus Rex provinciali nostro iniunxit sub poena exterminii, ne quindennia ullo modo .lveret, ac Regium, patriuinque jus in rς tanti momenti laederet. At Illustrisin simus D. Michael Angelus de Comitibus tum Pontificius Nuncius in Lusitania, postea L R. E. Cardinalis, & summus Pontifex sub nomine Innocentii XIII. Mincersit P. Provincialem, urgetque, ut solvat, minitando privandum Magistratu , si secus faciat. Provincialis, ut erat vir litteratus, & magnanimus , modesti proponit ius, & voluntatem Regis. Quod attineret ad privationem sui mu- . neris, illud sibi non esse quaestui, sed oneri; propterea amissionem esse Au rem , non injuriam. Idem dicturum, qui succederet. Novas machinas Miniastri Pontificis excogitarunt, ad obtinendum finem, quem sibi praefix re, de quibus erit sermo annis sequentibus. - . Nec minor metus nostro Praeposito Generali, qui Romae conterritus a Pontifice imperavit Provinciali, sine mora persolveret, quando suae Sanctitatis leverum urgeret imperium, & minae, quae sine gravissimo Societatis damno eludi non poterant. Ad haec Provinciass: si obsequeretur, exterminandum se a Rege, ac de Lusitania voce praeconis ejiciendum: se gravari senectute, adeo que ineptum esse ac tam duras peregrinationes subeundas; nec teneri parere cum tanto onere: proinde bono est animo; DEum, & Regem consulturos robus nostris. Si tantilper compressum flumen. roseoi g. Magna subsidia concessit Provincia transmarinis missonibus. Septemdecim, relicta patria, solverunt ad Indiam, duo tantum Lusitam non erant. Praefuit P. Lndo vicus Coelius, qui ex India venerat de more nostro Romam accessurus Procurator. Paulo minoribus auxiliis Maranoniae succursem est. Duodeeimum explebant numerum. Uno dempto, caeteri Lusitani. Regebat 'Emmanuel Saraiva ex Brasilia cum potestate Visitatoris. Missio , iis s. Α Patribus Emmanuele Pina, & Marcellino Costa Tertiariis excursio -- habita est per oppida, & pagos Tago vicinos. Contigere praeter res conluzias nonnulla narrationis digna. Factum initium ex Oppido Sacavemo, perven-
430쪽
tum est ad Alenquerium, inde flexa domum via. Quatuor supra triginta dictae
ad populum conciones, catecheses quatuor & viginti. Assidebant audiendis consessionibus ad primam, & secundam horam post meridiem, vespere, dc nocte. Honestissima puella a sexennio consueverat de genibus recitare Litanias, di coronam B. Virginis. Ab adolescentibus . protervis cepe incassum tentatus . ejus pudor. Vim inferre parati abdunt se noctia intra septum domus, praestolantes egressuram quaesitum ligna accendendo igni, antelucano tempore. Non secus evenit. Ubi viderunt, exclamant: haec est, en praeda in manibus. ' Ad has voces cohorruit, verso corde, & vocibus ad Coeluin: O mea, inquit, matercula sic nominant illie ob parvulam effigiem sanctissima de Carmelo, serto suppetias miseriae ancillae tuae adesto sanctissimum Sacramentum. Sub has vo ces ante se conspicit geminam facem, & inter lumina Virginem sibi dicentem: μί, quo aris, ne metuas, nihil nocebunt. Territi adolescentes pavore occulto, Cedamus, ajunt, nam perdimus operam. Ligna collegit, gemina luce, 2 Virgine praesente, quoadusque domum recepta, obseravit ostium. ro. Metuendus suit obitus cujusdam viri locupletis. Erat illi consue- ista sene ludo eum tamina, quam per famulum accersiri jessit. Hic sanctis ut erat imbutus moribus, rogo, inquit, mihi mandes alia, quae DEum non offendunt non exequar. Mucto alio, qui paruit, iamina domum conducta. Die sequenti herus cum famulis, domi relicta pellice, nestio, quid acturus negotii progred tur in aliud oppidum. In itinere subitanea correptus morte interiit. Nigresce-hat facies,& corpus totum instar aethiopis. Tetrum spectaculum famulos horrore complet. Curant nemini visuin humo condi. Credunt indubii tristi signas flammas, quibus inurebatur anima, tuo sumo deturpasse corpus faedissimum. Haec recens contigerant, multoque usui Evangelicis erant operariiscuirhadani. mos ex re increandos, tum ad non parcendum labori, qui prodesset liberandis proximis ab exitu inlatice. . II. Multum in oppido quodam D. Xaverius colebatur. Pulcherrimum S. xamri .erdit Divi simulacrum; ideo Patres indignati, quod pes dexter sic esset corrosiis, ut quid indecens appareret. Rem improbantibus responsum est, totum simulacrum, nisi visitans impediret cura, jam in pulverem fuisse conterendum, quod talis pulvis aeteret sebres extinguere. Unde cum labore arcebatur pO
ra. Inter demetas solism inveni reserendum Dominicum Riberium G. Mo imen adjutorem. Illi patria fuit Turris de Avibus in Visensi dioecesi. obivit Malabiaa. Maji.' Vivebat tam lanete, ut aifirmaret siso Consessario, sibi de salute sua aeterna tantam esse lectu tem, quanta apud mortales posset reperiri. Hanc sibi iratam ex perseverantia in Societate; de quod sibi S. Parens Ignatius streno, ac laeto vultu apparuerit. Haec ille in morbo postremo. e i
I redimur Europae, & eumprimis Lusitaniae satalem annum. Postquam in His σμα
tuto suit Archithalassus Castellae& Legionis, ovante diximus, coepit metuen-- dum concipi sulmen. Siquidem cum Germania, Sabaudia, Hollandia, Ana ,- 'glia, etiam Luittania in Societatem armorum concessit. Omnes eo tendebant, Mopo ut Hispaniae solio, de sceptro spoliantes Philippum V. sufficerent eius loco Cain rcitum Leopoldi Imperatoris filium secundogenitum. Cunctis in tantam rem dispositis, quoniam convenerat vim belli perLusitaniam inferri, . Martii Ulys siponensem tenuit portum ciasiis potentissima, viris, di armis reserta, in qua Serenissimus Austriae Archi dux Carolus, dictus hoc nomine tertius Rex Cath licus, serebatur. Ut sibi esset a Consessionibus, secum duxit nostrum P. Andream Pauci, inula exempli virum. Accessit P. Josephus Cressa natione Bohe-