장음표시 사용
381쪽
33 APPENDI BIBL. VATI C. petuumq ignem seruabant fabulas Hetruscorum quasdam a Liuio,&a Cicerone explicatas Crinitus testatur. Haec de veteri Hetrusca lingua , . Recentior aute est Italica,&emedatior quidem, quae adeo floret, ut inter Vulgares linguas nobilior, cultior habeatur. Hac eadem lingua omnes artes, atque scientiae passimi;u;is, L. in Italia conscribi solent. Hinc sicut Romanos olim pueros: ι. Hetrustis litteris erudiri solitos tradit Liuius, ita tempus in is D . i. praesens Hetruscae linguae recetiori omnes fere opera nauant,
praesertim ij qui talica lingua emendate, perpolite quidem scribere,aut loqui percupiunt maximo enim pretio habetur apud omnes. Haec hactenus.
HIB.ERNICA LINGUA. c. b. s. VI IBERNIA, Insula non procul ab Anglia, vulgo i - 42 μ' ianda in Oceano inter Angliamin Hispaniam ita est, ab Ibero dicta duce, homine Hispano , qui primus magno h
minum numero eam occupauit vel ab Ibero Hispaniae fluuio, cuius accolae primi Inlulam habitasse feruntur. Hiberni quidem cum habitu corporum , tum vivendi ritu, atque m . bus non valde ab Hispanis vicinioribus discrepare dicu tur: linguam vero eorum peculiarem esse, qua Scotos etiam il-ue1iresin Insulanos ab Hibernis oriundositi aiunt ,
ISPANIL, latissima Europae Regio, a montibus P re naris incipiensin per Columnas Herculeas circumiens Plin. li. s. ad Borealem usque Oceanum protenditur,& in Citeriorem, Vlteriore secatur, Hesperia olim dicta ab Hespero Atlantis fratre, vel ab Hespero stella lucidissima ultimo autem ab Hispali, quam hodie Siuiliam vocant, Hispalia unaq. deinde littera immutata, Hispania dicta est. Hispanorum autem
lingua vetus quamam fuerit, inuenire non potui. Sed verili mile est, in oris ad Mediterraneum mare, praesertim occasum versus remotis, Lybicae vel Mauritanicae linguae olim extitisse
382쪽
DE DIALEeTIS. 33s&in Lusitania praesertim Maurorum vocabula relicta sunt, ut ab Hispaniarum Indigenis accepi. Habent etiam eae Regiones quaedam vocabula Gothica, virorum praesertim: nam multo tempore Hispanias obtinuerunt Gothi, quorum item grassationibus4 imperijs Latina lingua maiestatem suam. suumq imperium in Italia omisit primum, deinde in Gallijs, Hispanijs: nouae illae, quibus nunc loquuntur, fuerunt introductae. Castellana vero lingua ceteris dialectis, quibus hodie utu-tur Hispani, sicut Hetrusca in Italia, praefertur, ut ego recipsa noui: Amnis est Italicae, Mad Latinam linguam propiusquam Gallica accedit, minus tamen quam Italica has enim tres lingua vulgares Latini idiomatis propagines esse dictum est. Haec de Hispanica linguaia.
G A RI A Austria contermina, in Orientem e gens, inferiorem Pannoniam a fluuio Leycha ad Sauuna usque complectitur,4 Danubium transgressa ad Polonos usque protenditur: iltra, citraq. Istrum late dominatur Extat adhuc non longe ab ortu Tanais alteramungariari lingua moribus illi pene similis, sed Christi cultrix illa vero ritu barbarico vivens seruit idolis . Haec ex Aenea Silvio. Huius nationis numeri cardinales, ut aiunt, sunt infra conscripti , ut huius Gentis numerandi modus aliqua ex parte habeatur.
Sunt qui velint eosde esse Hunnos atque Hungaros paucis litteris immutatis:alij vero Hunnos ab H ungaris distinguut, atque hos ad Vagum fluuium Illyrice loqui solitos aiuno. Hunni vel Huni vide, Hungari , IAC
383쪽
AC OB IT AE characteribus quibusdam tuntur,qui a Gra, cis parum differre videntur ut ego ipse vidi in Appendicer h.sari diuersarum litterarum Thesei Ambrosi Papiensis S Can ,r6. pri nici Regularis Lateranensis, qui ibi ob oculos ponit Iacobigis '' arum Alphabetum, in quo non solum plurimi characteres Graecis litteris adsimiles sunt, immo omnino ijdem qui cGraeci,verum etiam nomina litterarum maiori e parte cum
Graecis habent affinitatem lingua vero est Arabica, viam. brosius at .
TLLYRIvM , siue Illyris Illyriave Regio Europae atis Attianus' ampla, Epiro contermina, Italiae propinqua, ab Illurio, T. . ut Appianus inquit, Polyphemi filio, siue, ut Eustathio placet Cadmi filio denominata, hinc Italiam , illinc Germ niam , inde Macedoniam , Thraciam Epirum habens confines: hinc Adriaticum sinum, quem Golphum Venetiae a Ppellant inde autem Danubium flumen. Hanc regionem &Dalmatiam , quae est pars Illyri , clauoniam hodie o. cant, quae Stiuonia rectius dicitur . Huius Regionis lingua, quae Illyrica nuncupatur, late se diffundit, cum plurimi Populi ea uti soleant: utuntur enim Illyrica lingua, Dalmatia ,siue Sclauonia, Istria, Stiria, Carinthia,Croatia inter Daumatiam astriam sita Torum Iuli j, Carnia, necnon gentes aliae his finitimae Seruia item Bulgaria, Musia, Vallachia,&Molda uia & aliae Dacia partes, Bolina etiam , Rustia, M schouia in aliae Gentes ad Orientalem plagam pertinentes Booemia item Tolonia, Mora uia, Lithuania, & aliae Gentes quam plurimae, quas infra conscribam, ut a multis Script ribus accepi, in non paucis dictorum locorum incolis audiui. Haec denique lingua in Graecia necnon Constantinopoli in Ottomanorum aula est familiaris: nuper in Aegupto apud Memphiticum Sullanum et equites Mama luchos liaud .ingratis auribus audiebatur. Per uniuersam autem Turcicam Gentem,praecipue Cero apud milites, Sclauonica lingua adeo
384쪽
nomine, sed Caesaris domus Sclauonica vocetur lingua. Haec Σ .r.-
ex Sigismundo Gelenio, Marino TemperiZZ Epidaurio, inrisiue Ragusae e societate Iesu, et alijs. O . . 'In hanc linguam sacrarum litterarum codices , industria sancti Hieronum i et Cur illi translati sunt, ut suis iam locis dictum est. Hac item lingua non solum patri Annales, veru metiam de Alexandro Magno , Romanisq. Caesaribu S.
necnon de Marco Antonio et Cleopatra commentari conscript ijs in locis reperiuntur, ut Iouius narrata, Philoso ν--Dhiam vero, et Astrologiam, ceterasq. disciplinas, rationa emq. medicinam eae Gentes numquam attigere. Haec Iouius. Quamuis autem Illurica lingua tot Gentes, ut fusius enarrabimus, tantur, characteres tamen sunt omnino inter se
diuersi sicut supra videre est, ubi Alphabetum S clauonicum , Par atro. ac Servianum apposuimus fisuris, nominibus, ac pronunciationibus siue potestatibus distinctum illud vero tribus ac triginta, hoc autem tribus et quadraginta litteris constat il- Iuci a sancto Hieronumo, hoc a sancto Cyrillo censetur inuen P I tum, ut suis iam locis dictu esse memini. clauonicum autem 'εδ 'Alphabetum licet ara Hieronymo inuentum fuisse dictum sit,ut rumor docet: hoc tamen loco sententiam Ioannis octaui qu . silentio praetereundam esse non opinor Ioannes enim in Epi
stola ad Ssento pulchrum S clauonicas litteras, siue Croaticas δε βρ aacroatia dictas inter Dalmatiam et Istriam sita a Constanti s --ιno quodam Philosopho inuentas esse testatur: cuius Episto 'Iam videre est in dictione Dalmatica linguaia.
Quaenam vero Gentes Alphabeto Sclauonico, quod Hiero νυ iannymianum vocant, quamam etiam Serviano, vel Cyrilliano γινι.utantur, suis iam locis enarratum est quamuis enim Illyricam linguam tot Nationibus communem esse pateat, characteres tamen diuersi omnino sunt a. Haec autem lingua a tot Gentibus adhibetur non secus a que Italica lingua in Italia, in qua tot Prouincia eadem lingua, sed aliae magis, aliae minus culte loquuntur, ita vero, Vt
lingula quaeque Prouincia , quin singuli quique populi non μ' --
nullas habeant voces ac pronunciationes aliunde ob com id ι
mercium desumptas, ut in Italica lingua euenisse ostende-
385쪽
338 APPENDI BIBL. ATI cmus Vt autem quis facilius videre queat, quinam populi sint ij, qui lilfrica, sed vulgari lingua loquantur . omnia e
rum Populorum nomina, qui ea utuntur, tum ex Auctorum
sisis Verbis iam recitatis, tum etiam ex Sigismundi Geleni prae. sertim Epistola , necnon ex ijs , quae Marinus Temper ZZa Epidaurius e societate Iesu,vir quidem Illyricam linguam,Illyricosq. characteres optime callens, mihi copiose narrauit. hoc loco recensenda existimavi. Nomina populorum, qui orica loquuntur lingua, ordine sphabraico disposta. AB G A Z vel Abga-zelli, qui et Gazari circa mare Caspius . Aestiui.
Bessi , hodie Bosnenses , vel Boihasienses. Bohemi. Borusij. Bosnenses. Vide Bessi. Bu Igari, siue Rascit.
Carinthij. Cassubi, vel Cassubitae. Circassi Quinquemontani circa Pontum , vel Ciercassi circa mare Caspiunia Corali. Croati, vel Chroati. Culm ij.
Dibrij. Epidaurij, siue Ragusaei ex Epidauro ciuitate iuxta Dalmatiam ad Illyricum
Foroiulienses, vulgo Furiani , a Foroiulio Italiae Regione, in qua sunt Aquil la , Vtinum, Ciuidate, ac Tergesturr . Gazari. Vide, Abgazari. Gepidae. Hungari ad Vagum fluuiu. Iapides , vel Foroiulienses Iaziges. Istri. Lithuani Liui. Lutarii. Macedones Mediterranei. Maxobij, vel a Zolitae.
386쪽
Plescouij, vel Plescouienses. Podo iij.
Pol abi. Poloni maiores et minores.
Ragusei vide Epidaurij. Raicij, vel Rasti, siue Bulgari. Rugi. Russant, vel Rusii a Russia: vel Rutheni
Sclaui, vel rectius laui. Servij. Vide Sorabi, Stesij, vel Silesij at Stesitae.
Sorabi. a I. Sarbi. hodie Scruit. Transiluani. Vandali, at Vuandali Veliae Nilaci. Vuagrij. Vuinuli.
Hi sunt igitur Populi, qui Illyrica lingua vulgari utuntur:
extat enim altera huic valde adsimilis et fere eade, quae scri-Pturalis, vel litteraria nuncupari potest, Bucliui ΣEa a Sciauis dicta , quae non nisi per regulas disci potest', et crudioribus absque regulis non recte intelligitur, nec recte pronunciatur. In hanc linguam a sancto Hieronymo Scripturam secram Sc lavonicis litteris , et a sancto Cyrillo Servianis characteribus traiillatam fuisse credendum est. Id quod etiam de Misi sali, de Codice horario, deq. alijs Sclauorum libris dicendum puto. Sunt autem qui hanc linguam non Illylicam, sed Sarmaticam potius, id est Polonicam vocandam affirment quod ceterae ab hac sint ortae Polonica enim non multum a Scia-uonica,& Bo hemica recedit, ut facile intelligere potui ex oratione Dominica tribus hisce linguis conscripta , quam apud Bartholomaeum Georgenitanam Sigi sinundum Gele a-ι. nium Bohemum, qui Symphonum edidit laxi con, in quo vo Georg. ocabula linguarum , Latinae, Graecae, Germanicae, Illyricae, ' ς' quae inter se conueniunt, vel in duabus ex his , vel tribus , vel quattuor linguis , conferre studet. Quod autem Polonica &Sclauonica , siue Illyrica linguae magnam inter se assinitatem habeant ex eorundem suppurandi modo , quem infra
387쪽
Duodecima Tredecim. Quattuordecim Quindecim. Sexdecim Decem septem a Decem octo. Decem& novem.
viginti. Viginti unum Viginti duo. Viginti tria. Viginti quattuor. Viginti quinque. Viginti sex.
Viginti octo Visint novem . Triginta. Triginta unum a Quadraginta. Quadraginta unum. Quinquaginta Quinquaginta unum. Sexaginta. Sexaginta unum. Septuaginta. Septuaginta unum . Octoginta. Octuaginta unum. Nonaginta. Nonaginta unum. io Centum.
388쪽
D DIALECTIS. D tQui plura de Illyrica Iolonica lingua, scitu quidem digna, noscere cupit, Bartholomaei scriptari Gelen ij, qui de ea copiose scripserunt perlegere studeat. Haec hactenus.
NDIA, Regio orientalis, Asiae terminus ab Indo dicta su-
uio, qui solus praeter Nilum Crocodilos creat, tam vasta eL se perhibetur, ut eam tradant esse tertiam omnium terrarum Partem. Abundat gemmis, elephantos procreat Africanis multo maiores, arbores semper habet frondentes , bis fruges in anno ad maturitatem perducit, aromata ad nos mittit,binasq. habet aestates. Huius autem Regionis lingua adeo Hebraicae Chaldaicae, Arabicae amnis est licet characte. Tibus variet ut rara admodum in hac sit dictio , quae in alia rum aliqua non reperiatur &haec sola Orientalium , quae ab Hebraea originem habent, nostro legitur modo , a sini 1tra scilicet in dextram, ut a viris peritis, atque ab huiusce Regi nis incolis accepi,in re ipsa id ita esse comperi: vidi enim &contrectaui codicem quedam ex Indijs transuectum e subtilissimis autem arbor u corticibus confectum,ac typis manda. tum, quem superioribus annis frater Spiritus Vicetinus, sumismus olim ordinis Eremitarum S. Augustini Magister Sixto Quinto dono dedit , Quod quidem munus tum ob miram rei novitatem ad loca haec asportatam , tum etiam ob admirabile ingentiartificium summo Pontifice dignum existimatum fuit ex eo enim codice iam impressis, typographiam se
anteaquam in Europam fuisset aduecta , in Indijs floruusse patet. Adde etiam quod pagina ex arborum corticibus con- Tymira
secta adeo subtilis & araneae telae adsimilis est, ut duae pagi ::
nae pro Vna sumantur, altera tantum paginae parte typis insignitari quae profecto res ingeni perspicacitati nonnisi admirationi esse poteli. Haec de Indica lingua Plura in Aethiopum lingua legenda sun G.
TONIA, Asiae minoris Regio, media inter Cariam, Ie 6tidem,tum caeli bonitate, tum situs commoditate nulli Regionum
389쪽
s a APPENDIT PALAVATI Gilionum posthabendaci hinc Ionica Dialectus inter quinque
Graecaruio in suas notissima dicta est, qua diaereses sine contractione praeter usum communem , inuasdam litterartim mutationes admittit. Hac lingua Hippocrates medicus. αHerodotus historicus scripsisse dicti sunt . Haec ex Ioanne rammatico
Ismaelitica dialectus in Aethiopum lingua videnda est Istri Illyrice loquunt uno.
IT ALIA, Europae regio nobilissima, eiusdemq. Viridarium
perpulchrum vulgo nuncupata , Hesperia prius ab Hespero Rege, siue, ut Macrobio placet, ab Hespero, stella, bdentali, cui subiecta est, deinde Oenotria vel a bonitate vini, quod in ea nascitur Graeci enim vinum , cro appellant vel ab Oenotrio Sabinorum Reges postremo autem Italia dicta est ab Italo Siculorum Rege, qui Italos agriculturam tinHis docuit, leges condidit. eam q. partem, in qua postea Tur.
- σω - nus regnauit, a suo nomine Italiam appellauit . Est autem uniuersa Italia in formam cruris inter Adriaticu ac Tuscum G mare uta, umbilicum in agro Reatino habens: cuius longitu. -τ--; do ab Augusta Praetoria ad Rhegium vique Calabriae termi- canou. . num, siue Messana Pharum, Solino teste, decies centena mil-eaLἱ it lia passuum continet Latitudo vero quadringenta decem, Straba . ubi maxima latitudo ubi autem minima , ad viginti millia- ζ'J riaci haec autem a noustia est irier Scultaticum sinum eri-
uamali neum , vel sanctam Euphemiam. Huius Regiones vel Pro. 96 uinclae maxime in agne , sunt Liguria , Insubria siue Galliati ilia. i. Cisilpina , Venetia lapidia Carnia , o Istria, Hetruria , D r- ρ' Aemilia vel Flaminia siue Romandiola , Picenum , Vmbria. C. fit Latium, Campania, Samnium, si uera prutium, Apulia Luca-Listi in c. nia in Calabria , quibus Siciliam a Calabria non natura, sed, o in angustiori terrae pii r te ab Ionio ac Tirreno mari subtus cor-λ- e ui rota, Diodoro Siculo te ite , vel secundum alios , sed vi terrae-
. ... Motus olim disiunctam, nonnulli adiiciunt: ex cuius terrae auulsione natu: et fretu ut Siculum , inter Mellanam
390쪽
DIALECTI s. 3 3 Rhegium, quod pharum vulgo appellant Pharos enῖm 1e- Parationem significat. Est autem hoc mare verticosum de Periculosum nautis , quod contrari j fluctuum cursibus colis lisionem facit, rapta quaeque abserber, et reijcito diuersa
maria contrarijs ventis agitata, quae in ipsum confluunt et a nonnullis vocitatur Charybdis sunt enim in hoc freto, quod Pharum vocant, duo saxa, quorum unum in confinio Siciliae alterum vero in extrema Calabriae ora extant:illud Charvb. dis, hoc Scylla fabulose monstra vocitantur hinc natum Proverbium illud: Incidit u stam cupiens uitare Char bdim. Harum igitur Prouinciarum omnium una est lingua, quae Italica nuncupatur, una scilicet e X ij tribus, quae Latinae lium Dialis. guae propagines vocantur, ut olim dictum est. Quamuis auisi tem his Italiae Prouincij una sit lingua Metrusca tamen Oi,T' ua cultior, et emendatior inter alias censetur, et maiori habetur pretio ad quam profecto linguam qui magis accedit,pu-xior in dicendo,aut in scribendo existimatur. Insubres, et Si- Culi ab ea non parum, Genuenses autem magis in loquendo recedunt hicnim voces adeo diuersas et pronunciationem aliarum Prouinciarum locutione ita distinctam habent, ut ab ijs, qui eorum loca diu non incoluerunt, haud facile intelliis gantu G. Idquod factum reo ob maximum locorum inter Uallu, quo ab Hetruria, et ab Italiae praesertim centro disiunguntur haec enim loca alijs Regionibus contermina, sunt ex
tremae Italorum orae. Hinc obfrequens diuersarum Gentium commercium alienas voces aliqua ex parte detortas , exteroinruq pronunciationes admittunt, atque ita ut diuersam quoiadam modo linguam essiciant. Quibus de causis idem Siculis, Calabris, et Appulis euenisse credendum est mam ijs in locis Greciam quandoque fuisse pro comperto habetur, et ad hacusque diem alicubi, hoc est in aliquibus Calabriae et Apuliae
siue Magnae Graeciae partibus Graecanicum sermonem, acri tum in vivendo extare inueni, Regno utriusque Siciliae peraingrato, dum Augustinianae Reipublicae a secretis eram , sumismumq. Augustinianorum Magistrum, fratrem Spiritum Vicentinum Italiae prouincias visitandi gratia perlustrantem corvitabar. In Sicilia vero non solum vocula Graecas Galli