장음표시 사용
101쪽
PETRI RAMI quia poenitere) sit eorum, quae a voluntate Asconsilio proficiscantur: at nasci formosum aut deformem,non esse voluntatis, neque potestatis nostr . Verum id a Gellio defcnclitur,qubdhominum errorem,sermam Caelii velut impudicitiae illecebram cavillantium, festiuo errore eluderc Cicero volucrit, qui reprehcderent in Caelio naturam,tanquam Caelium,eius poenitere posset.Nonnulla tamen interdum reperientur, quae verius admoneri possint: Met
phora illa maturitatis in Bruto Cumque ipsa
oratio ianostra canesceret, haberetq; sua qua-da maturitate & quasi senectute vix fatis apto senectuti tribuitur: quae in Bruti eiusde exir mo, aetati florescenti proprie est attributa: Videbatur illud in me, quicquid esset,esse perse ctum, dc habere maturitatem quandam suam Sed rarum, vel fortasse ne is fit, singulis in liabris unum ciusmodi naeuu,vel severius ac mo rosi is inquirentibus offendere: Sic clegantiae
dc gratam Hiis partes omnes occupauit, Vt Offensioni nullus loco et ferὸ relinquatur. Quare atropis ad verborum figuros considerandas ac cedam': hoc enim nomine numerus 3c numerorum species & formae comprehense stat,ut in Au mari Talaei Datris nostri Rhe torici notatu . . Quis vero sensus Romanis illis au 'ribus , de Romane orationis copositione Eue. rit , aut qual*nam iudicium, dissicilis es h aestia matio : Nulla parte mihi Cicero Ciceronianus, minus est, quam in compositiosi is se numeri
102쪽
C I C E R O N I A NV s. 's doctrina: tot scholasticis, neptiis cam refersir, ut in Brutinis quaestionibus exposuimus: Nulla parte Cicero magis Ciceronianus videtur, quam in orationis sopositione & structura:
tam cleganter δί venuste orationem composuit. Versus tonnunquam effudit imprudens, dc principia,clausulasque carminum,principia&clausulas orationis fecit : sed rarissime : Id
nostro Ciceroniano Ciceronianum non erit. Caeterum clim aequabiliter dc apte, tum ita va- rie dissimiliterq; totum orationis cursum moderatur ac temperatrita frequetibus verborum
figuris totu corpus exornat, dii prima primis, postrema postremis, prima mediis, media postremis, omniaq; inter se paria,cocinnitate sita numerum quendam faciut, vel gradatim aliis
consequentia,pr cedentium loco redeunt,vel collusione vocum similium, aut casuum varietate veluti cocinunt: ut hic reprehensores suos
non alia re potius offendat, quam immodicis orationis floribus,& nimia suauitatis assilientia: Ideoque ista pigmenta,tanquam fucati r boris de candoris quaedam medicamenta, austeriores illi ac seueriores critici ferre non potuerunt. Quare redundans quaedam & Asiatica luxuries hic est ab Atticis animaduersa. Quid de sententiarum figuris, totoq; conten tionis de ardoris genere respondes ὶ Equidem
memini M. Antonium sententia ornamentis δc conformationibus imprimis esse lauda
103쪽
tum:ebq; genere quia praestaret omnibus ne mosthenes,eum iccirco a doctis,oratorii principem esse iudicatum: Figuris verborum deli cata Dauis, polita,melle denique dulcior fluit
oratio: Figuris autem sententiarum, cum paractio responderit,contorta,Vehemens,iracunda, fortis,actuosa, sublimis, flexanima deniq;,
ut a poeta dictum est,reginaq; rerum efficitur. Haec in Cicerone virtus Verrem, Catilinam, Clodium,Pisonem,Vatinium terruit: haec populum Romanum,licet orbis terrarum domianum,saepe tamen superauit. videtur tame crymen,quod ab Atticis hic inteditur,nobis constendu esse,cum Cicero jpse hoc genere, Asi , licum se non factum, sed natum esse confiteri videatur. Omnia ait sine remissione, sine u
rietate,vi summa vocis,& totius corporis contentione dicebam. Et quinuis postea Cicero Graeciae & Asiae peregrinatione se prope mutatum scribit, & cotentione vocis recidisse,&quasi desectuisse oratione,certe laterib' vires,& corpori firmiore habitu accessisse puto. orationis vehemetia variata illa quide sentio: ima minuta esse non sentio: quae quanta sit in Cicerone,si quis nesciat, pronuntiet, si modd comsequi possit, pro dignitate rerum & grauitate, primam Catilinariam,aut secunda Philippica: n laterib ,sine dolore,tato ardori suffecerit,mirum quiddam illi accidisse arbitrabor. No placuisse autem Romanis Atticis tantum orati nis
104쪽
CICERONI AN Vs. 'r nis ardorem Callidius & Brutus plane testan tur Callidius eos, quorum oratio actioq; esset ardetior,furere & bacchari arbitrabatur. Hoc sine dubio telum in M.Tulliu contortum est: De Bruti aute iudicio, testis est illa epistola ad Atticum: Brutus misit ad me orationem suam habitam in concione Capitolina: petiuitque a
me, ut eam ne ambitiose corrigere, antequam
edcret: Est autem oratio scripta elegantissime sententiis & verbis,ut nihil posiit vltrae Ego tamen si illam caussam habuistem,scripsissem a dentius. v, risis, vides quae sit,& quq persena
dicentis .Itaque eam corrigere non Dotui: quo
enim in genere Brutus noster esse vult,& quod iudicium habet de optimo genere dicendi, ita consecut is est ea oratione, ut elegantius nihil esse possit: sed ego solus alius sum, siue hoc r
liue non recte: Tu tamen velim orationem
legas, nisi forte iam legisti, certioremq; me fa cias,quid iudices ipse: Quanqua vereor ne cognomine tuo lapsus, υπερα κρα ss in iudicando: sed si recordabere fulmina, tum intelliges posse & αττικίη m, rauissime dici: Sed haec coram .Haec Cicero:vnde satis perspicitur, ardore orationis, qui Ciceroni placeret, Bruto minime placuisse. Eadem etiam de catis sa videtur improbatus a Bruto,Cicerosis Orator, quavis in eo totum de dicendo Ciceronis
iudicium esset expressiim de quo sic ad Lepta
Oratorem meum tantopere a te probari vehe- II menter
105쪽
menter gaudeo: mihi quide sic persuadeo, me quicquid habuerim iuclici j de dicendo, in illum librum contulisse: Qui si est talis, qualem tibi videri scribis,ego quoque aliquid sum: sinaliter,non recuso,quin quantum de illo libro, tantii dem de mei iudicii fama detrahatur. Leptam nostrum cupio delectari iam talibus scriptis: etsi abest maturitas aetatis,iam tamen personare aures eius, eiusmodi vocibus no est inutile. Ergo iudiciu Ciceronis in Oratore est expressum: attamen a Brutonso, non sine d lore Ciceronis, improbatum: Hic dolor, epiastola ad Atticum significatur. Quod me lio
taris, ut scriptam orationem mittam, accipe a me , mi Attice , κωρρυμον tiωρυμ earum rerum , in quibus satis exercitati sumus: Nemo Vnqua neq; poeta,neque orator fuit,qui quenquam maiorem, quam se arbitraretur: hoc etiam malis contigit. Quid tu Bruto putas, de ingenioso & erudito λ de quo etia experti simus nuper in edicto : Scripseram rogatu tuo: meum mihi placebat, ilir suum. Quinetia cum
ipsius precibus pene adductus, scripsissem ad cum de optimo genere dicendi , non modo mihi,sed etiam tibi scripsit, sibi illud,quod mihi placeret,non probari. Quare sine, quaeso,sibi quemque scribere : Suam cuique sponsam,
mihi meam: Suum cuique amorem,mihI meu
non scite:hoc enim Attilius poeta durissimus. Quare Brutus de optimo genere dicendi, lia
106쪽
CICERONIANV s. sybrii Ciceronis improbauitriprobadi argumeta, quς Brutu pi terea mouere potuerint, Brutinis quaestionib' psecuti sumus. Cornificium etiaTullius significat Familiarisi epist. 11. in illa di ctionis Atticae secta cum Bruto sensisse: Me scito, dum tu atas, quasi occasionem quandam dc licentiam nactum, scribere audacius: & caetera quidem fortasse, quae etiam tu concederes: Sed proxime scripsi de optimo genere dice-di: In quo saepe suspicatus sum,te a iudicio nostro,sic scilicet, ut doctum hominem a non indocto,paululum dissidere. Huic tu libro maxime velim ex animo si minus,gratiae caussa sitffragere: Dicam tuis ut eum, si velint,describat, ad teque mittant: Puto enim etiam si rem minus probabis, tame in ista solitudine quicquid me profectum sit, iucundum tibi fore. Sic Caluus in Cicerone eande vim diced coletionemq; fastidiebat: atq; sui paulo ante ipse ait).
Cicero lus e tam multis Romanis oratoribus videtur in ea sententia fuisse, ceteri contra sensisse. Quamobrem haec Atticorum manus, Ciceronis elationem contentionemque maiorem non ferebat. Ciceronianus itaque noster modii
quendam in his ardoribus adhibebit,velut harmoniae, cuius ipse tibia sit & tibicen: auditor
vero, iudex & moderator: ut ornatus orationis ad natura non solum caussae,sed etiam personae cum dicentis, tum audientis accommodetur. Quid Logica illa repetitionum & digres
107쪽
too PETRI RAMI sonum vitia, quam defensionis speciem habebunt Repetitio qua clam, & geminatio verbo- rum idem significantium, Ciceroni familiaris est ac prope perpetua: Hanc ubertatem & c piam laudo: commutatis verbis, variatis figuris,quo magis res imprimatur in animis, nonnunquam in eadem sententia commoratur rator . maioris huius impressionis. commorationem probo: Interdum alio loco dicta, nulla noua ratione denuo reponit: id neque laudo neque probo: Aristotelique istam ταν πλοίαν infinite reprehendenti libenter assentior. Digressionis utilitas ad reficiendum auditorem
de longioris auditionis, quasi via defessiim, ut in popularibus cotrouerlijs, iusta de caussa d , fendi potest, ita est in accurato genere dicendi
apud attentos & erectos animos superuacanea: Repetitionum eiusmodi dc digressionum exe-pla in Ciceronis libris licet ab eo, interdum Otiam ab Attico recognitis, frequentia tamen sunt:frequentiora tartasse fuerunt, dum caussieipis agerentur: quod ab Atticis illis opinor potius est animaduersum. Repetitionii igitur inanitas,& leuitas digressionu, Ciceroniano nostro Ciceroniana non erit: luxuries ista hyli, commentatione de accuratione depascenda est: Logica methodus Ciceroniano Ciceroniana potitis erit, in qua repetitioni superuacuae& digressioni vanae locus esse non potest: Methodus inquam in a Cicerone in Attico Calli-
dio lata ta: qui qua de re ageretur 'it id ubi
108쪽
CICERONIANV s. esset, studiose videbat: Accedebat ordo rerum plenus artis, totumque dicendi genus accuratum & exquisitu. In memoria Ciceronis quid . quisque desiderarit, nondum animaduerti: inest tamen qu dam positς quaestionis obliuio in digressione frequetiore: Vt enim certus & constans ordo,memoriae dux est: sic ordinis abruptio, est obliuionis quςdam significatio. Non
parem certe memoriam Tullio,atque Hortensio fuisse, indicare videtur illud, quod descripto nonnunquam oraret: Prima oratio in Senatu post reditu, propter eius magnitudinem, dicta de scripto est,ut ait Tulli' ipse in oratione pro Plancio. Neque vero tantum longiores caussas de scripto dixit, sed etiam interdit Senatorias sententias: sic ad Plancium de quodaSenatulconsulto in Planch honorem facto: Ita enim perscriptu est salt) ut a me de scripto dicta sententia est. Sed haec fortasse prudentiae maioris signa potius stini,qua infirmς memoriae : & si quid hic viiij fuerit, naturae fuit. QuidὶCiceronis sales,quid peccauErerquid reprehensionis commeruereὶ Frigidi sunt in te dum,nec satis oratore digni, at sit Attici,aiunt etiam inimici: id enim Antonius inter caetera probra,in M. Tullium iactauerat. Certe festiuitas ingenij & agilitas, si Quintiliano & Plutarcho credimus,primo Cicerone iucudii &vrbanu reddidit,populumq; hac suauitate imprimis exhilarauit:sed postea cu plero' perstrin-
109쪽
geret acritis,scurrilitas coepit videri: δc hanc si spicionem libertus Tyro,tribulca de re coli chis libris, amplificauit.Certe Cicero suapte natura tam propensus ad risum fuit, ut etiam miseris in rebus in stomacho, sicut ipse ad Caelia loquitur,ridere solitus sit.Testes huius rei multae sunt ad Atticu epistolae. Defenso tame e do,quq copositionis c5tentionis,esse potest. Propria est hominis ratio & oratio: Epria est etiam quaedam risius oblectatio: Atq; hac propria hominis voluptate, homines plerunq; magis ducuntur,quam prudentiς solida constantique ratione: Ergo Verris improbitas ocandi materiam oratori insigne praebuit. Quid Ve res a verrendo λ quia nouus Astrologusὶ qui
non tam caeli,quam caelati argenti ratione duceretὶ et caetera eiusmodi,nonne dijs hominibusque plaudetibus jrrisa sunt' Stoica M. Catonis seueritas, Murqnς prauis erat: condimento hilaritatis huius & urbanitatis factae est is uior. M. Flaccus repetundarii reus,loci opportunitate, ut est apud Macrobium,mani testissimis criminibus cxemptus est. Qiijd Caelianae accusationis inuidia 3 nonne tota urbanissimis
facetiis elusa est3 Philosophia Ciceronis neque perpetuo tristis est, neque ubique seuela: Epustolae certὸ quaedam valde sunt iocosis: Sermo ipse quotidianus,qui scriptus non est,suauitate
ista sine dubio redundauit:qua de re ipse sic ad Papyrium: Effugere autem si velim notiussorsi
110쪽
CICERONIANV s. Io; ecule aut facete dictorum offensionem, fama
ingeni j mihi est abij cienda: Quod si possem.
non recusarem. Sed tamen ipse Caesar habet lieracre iudiciu: Et ut Seruius frater tuus,que iteratissimu fuisse iudico, facilὰ diceret, Hic versus Plauti non est, hic est, qudd tritas haberet aures notandis generibus poetarum, de cosuetudine legendi: sic audio Caesarem, cum volumina iam confecerit m Wγι- pol per se, si quid afferatur ad eu pro meo,quod meum non sit, rehcere solere Quod eo nunc magis facit, quia vivunt mecu fere quotidie illius familiares: incidiit autem in sermone vario multa quae fortasse illis,cum dixi, nec illiterata nec insulsa esse videantur: haec ad illum cum reliquis actisperserutur: ita enim ipse mandauit.
Sic fit,vt si quid praeterea de me audiat,n5 au diendum putet. Haec Tullius ad Papyrium, quae eadem pro Plancio repetit: Ego, quia dico aliquid aliquando non studio adductus, sed contentione dicendi,aut lacessitus: & quia,ut sit in multis, exit aliquando aliquid, si n5 pe
facetum, attamen fortasse non rusticum: quod
quisque dixit, me id dixisse dicunt. Ego aute, ii quid is, quod mihi scitum este videatur,&homine ingenuo dignum atq; docto,nsi aspernor: stomachor vero,cum alioru no me digna in me coserutur. Hςc igitur Tullius de naturqὶς agilitate sc iucuditate, quς eade in Scipione, Lςlio, Galba, IZmylio, Carbone, Catulo,