P. Rami, ... Ciceronianus, ..

111쪽

xo PETRI RAMI Crasso, Titio, Iulio laus eloquetiς magna fuit.

Vcrimtamen esto,ius Verrinum palato sit insupidum, de quosdam Tullius aceto perfuderiti

non ideo tame totus ille urbanitatis sapor omnino respuendus est,siquo sorte Ioco fuerit in spissior aut amarior. Cicero gratia ista prudenter usus, frequetissime placuit: imprudenter abusus, interdum displicuit: Leporem illa humanitatis Sc suauitatis plenti Ciceronianus imitetur insipidum δc amaru salem fugiat: hac, ingenii procacitate Cicero multos offendit. Iam vceto iactantiae & ostentationis,quae satis factio repetieturi Equide hic haereo,nec patro, cinij aut defensionis certum locum inuenio: Etenim, ut sit interdum necessariis de caussis, effusioris de sua laude orationis excusatio: certe libera concessio apud modestos de pudentes esse nulla potest. Quid hic.exempla tantae licentiae a me narrari necesse est Z Nullus post: Consulatum fere locus, nullum iudicium, nulla concio,nullium consilium fuit, in quo Cati linae coluratio δί Nonae Decembres iacta ii nem suam non habuerint: quin libri Graece de Latine laudibus istis impleti sunt: unde sunt ibia tam saepe ab aduersariis reprehensi:

O fortunatam natum me Consule Romam: Cetant arma togae concedat laurea linguae.

Et, Iouem illum, a quo in concilium Deorum

aduocatur: &,Mineruam,quae omnes eum a

tes edocuit: de elusinodi reliqua, quae diuinae

112쪽

CICERONIANVS. Iosac coelestis eloquetiae authoritatem vehementer imminuerunt: Imo vero, ut inimicus Piso obiecit, ut hostis Antonius exprobrauit, grauissimos fluctus excitarunt. Leuiculus Dena

sthenes quinta Tusculana Ciceroni visus est, quia illo susurro delectari se diceret,aquam ferentis mulierculae, insusserrantisque alteri, Hic est ille Demosthenes. Quia hoc leuiusὶ at quatus oratorὶ Sed apud alios loqui videlicet didicerat , non multum ipse secum. Leuiculus inqua) Demosthenes Ciceroni videtur,quod dicere audeat, se sua laude oblectari: Qualis igitur Demostheni Cicero videretur, qui si ipsum tam licenter & effuse praedicetὶ Quamobrem si quicquam in Cicerone, Ciceroniano maxime cauendum fugiendumque sit ista satane iactatia est, quia maxime animos audietiu .

laedit: maximeq; illud,quicquid dicendo petitur,amittit: nihil docet,nihil oblectat,nihil impetrat,sed dissuadet,ossedit, alienat: Atque hqcomnium calamitatu ρος postea Ciceroni contigerunt) praecipua apud Plutarchum caussa est: Nullum hic turpe factu:Imo praestatius nihil,si h c ab alio de Cicerone dicerentur. Sed

in his non Ciceronianis, A V D. nimium diu nescio qua susceptae quςstionis necessitate,Vobis opinor molesta,mihi etiam merito odiosia retinemur. Apollonius magister dedit opera

si modo id cosequi potuit) ut Ciceronem diascipulum redundantem & superfluentem iuuenili

113쪽

1ρέ PETRI RAMI uenili quadam impunitate & licetia reprime

rei. Dederit verb operam: certe, quod Cicero confiteri apertius fortasse erubuit, non omnino cosecutus esti Iuuenilis impunitas & liceritia Rhodo Romarediit irae in compositione,

contentione,repetitione,digressione, iocatione,iactatione, quaedam permansit. Sed heus, dicet aliquis,mane: neque tantum crimen indicta caussa concludas: istud enim unum est, cui' expectatione & decisione, tota Ciceronis imitatio precipuὸ continetur. Agedum totam caussam,qm qui de placet,quonia quide comodii est, utrinq; disceptem'. Quid igitur Tulli 3 quomodo ta graues plagas tulitὶ Cerid grauiter ac moleste tulit: Rex eloquentiae de esse &haberi Tulli' voluit: abntis igitur Atticis lato regno spoliari & exturbari,molestissimu filii: . hinc tot locis aduersus Atticos praelia, in Brumto,in Optimo genere oratorii, in Oratore, in Tusculanis: & tame nihil ad singulas illas notas subtilite respondet, nec usquam nominatim vitia haec in se reprehensa proponit: or toria quadam astutia, cotra reprehesionis uni uersum genus disputat,in eoque, adiutore populo utitur, & facta ab hoc Atticorum Senatu ad populum prouocatione,acrius dimicat: de populo iudice, contendit eloquentiam suam, Atticorum prudentia vendibiliorem esse,probabilioremque. Summam disputati tam multis locis syllogismi initio retexam, quo facilius

114쪽

C I C E R O N I A N v s. deinde partes iudicij percipiantur. Qui populo summus orator videtur, summus

Orator esti Tullius Ῥidetur, Attici non iidenturi Tullius igitur summus orator est, non A ttici.

Syllogismi propositio in Bruto latissime disseritur: capita paulo distinctius subducemus. Cum igitur ae Cotta,Sulpitio,Vario,Pomponio, Curione, Fusio, Druse, Antistio dicere Tullius instituisset: Ex his est) Cotta &Sulpitius,cum meo iudicio,tum omnium,facile primas tulerui. Hic Atticus: Quomodo istuc clicis, inquit cum tuo iudicio tu omniumὶsem perne in oratore probando aut improbando, vulgi iudicium cum intelligetium iudicio congruitὶ an alij probantur a multitudine, alij autem ab iis,qui intelligulὶ Tum Mareus: Rectὰ requiris, inquam: sed audies fortasse ex me, quod non omnes probent.Necesse est, qui ita dicat,ut a multitudine probetur, eundem do- .ctis probari. Haec propositio est Ciceroniani

syllogisinit

Qui summus orator populo idetur, siummus etiam doctis orator est. Quomodo igitur docti iudicat3 quomodo indocti3 Docti sane iudicant V ausiis maxime: Etenim doctus existimator & intelligens,quid in dicedo rectum sit aut prauum, ε virtutibus oratoris aut viiijs intelliget: quae rectorum δίprauorum operum causs* mi: sed ex eventis etiam

115쪽

CI CERONI ANUS. Iis subsellijs occupetur, compleatur tribunal,gratiosi scribat sint in dando & cedendo loco, corona multiplex, iudex erectus: cu surgit is, qui dicturus sit, significetur a corona siletium: deinde crebrae assensiones, multae admirationes,

risus cum velit,ctim velit, fletus: ut qui liqc procul videat, etiam si quid agatur,nesciat,at placere tame, & in scena esse Roscium intelligat. Haec cui contingant, cum scito Attice dicere: ut de Pericle audiuimus,ut de Hyperide,ut de Aeschine: de ipso quidem Demosthene maxume. Ergo id 1ntelligentis 3c eruditi iudicium est. At vulgus dc imperita multitudo,ex esse- istis simile iudicium faciet: Essiciatur enim ab oratore necne,ut ij qui audiunt,ita assiciantur, ut orator velit,vulgi assensu & populari approbatione iudicari solet. Itaq; nunquam de bono oratore aut non bono, doctis hominibus

cum populo dissensio fuit: Credit ijs quae dicuntur, qui audit oratorem 3 vera putatΘassentitur3 probatὶ fide facit oratio: Tu artifex, quid quaeris ampli lisὶ Delectatur audiens multitudo, & ducitur oratione,& quasi voluptate quadam perfunditurὶ Quid habes quod disputes ZGaudet, dolet, ridet, plorat, fauet, odit, contemnit, inuidet, ad miscricordiam inducitur, ad pudendis,ad pigendum, irascitur, miratur, sperat,timeti haec perinde accidunt,ut eorum, qui adsunt,metes verbis & sententijs dc actione tractantur: Quid est quod expectetur dicti

alicuius

116쪽

ΡΕΤ RI RAMI alicuius sententia ξ Quod enim probat multitudo,hoc idem doctis probandum est. Deniq; hoc specime est popularis iudicij, in quo nunquam fuit populo cum doctis intelligetibusq;

dissensio: Imo vero differentias oratorum &gradus,docti indoctii similes agnoscunt. An censes,dum viguerunt Antonius,Crassus, Phia lippus,non eoiaem gradus oratorum,olgi i

dicio & doctorum tuisse ὶ De populo, si quem ita rogauisses,ait Tullius, Quis est in hac ciuitate eloquetissimusὶ In Antonio & Crasso aut dubitaret, aut hunc alius, illum alius diceret: nemone Philippum tam suave oratorem, tam grauem, tam facetum his anteferret, γε nos.

metipsi squi h c arte aliqua volumus exped te proximum illis fuisse diximus' nemo profecto: Id enim ipsum est shmmi oratoris, sumum oratore populo videri.Cum multi essent oratores in vario genere dicedi, quis unquam ex his excellere iudicatus est vulgi iudicio,qui non idem a doctis probareturὶ Quando autem dubiu fuisset apud patres nostros, eligessi, cuia patroni daretur optio,quin aut Antonium optaret,aut Crai inar Aderant multi alij: tamen utrum de his potius, dubitasset aliquis: quin alterum,nemo. Quid Θ adolescetibus nobis, esset Cotta & Hortensius, num quis, cui quiadem eligendi potestas esset,quenquam his anteponebatὶTum Brutus: Quid tu,inquit,quς-ris alios Z de te ipso nonne quid optarent res,

117쪽

cum partiretur tecum caussas saepe enim ii

terni) perorandi locum, ubi plurimum pollet oratio, semper tibi relinquebat. Faciebat ille quidem, respondet Tullius, & mihi beneuolentia scredo) ductus, tribuebat omnia Sed ego quae de me populi sit opinio, nescio: de res quis hoc assirino, qui vulgi opinione disertis. sint habiti sint, eo utem intelligentium quoq; hidicio fuisse probatissimos. Ergo populi iudicium,ut Tullius iam saepe proposuit,cum intelligentium iudicio congruit: Hoc tamen interest,quod vulgus interdum non probandum oratorem probat ed probat sine comparati ne : cum a mediocri aut etiam a malo delecta tur,eo est contentus, esse melius non sentit:illud quod est,qualecunque est,probat: Tenet enim aures vel mediocris orator, si mo id ali quid in eo: nec res vlla plus apud animos hominum, quam ordo & ornatus orationis valet. Quare quis ex populo,cum Qu. Scaevolam pM. Coponio dicentem audiret in ea caussa, sequa ante dixi, quicquam politius,aut clegantius,aut omnino nielius aut exPectaret,aut posse fieri putaretὶ cum is hoc probare vellet,Qu. Curium, in ita haeres institutus esset,si pupillus ante mortuus esset, quam in suam tutelam venisset, pupillo non nato , haeredem esse non

posse: quid ille non dixit de testamentorum rure, de antiquis formulisZquid, quemadmo-

118쪽

1ii PETRI RAMI dii scribi oportuisset, si etia filio non nato hae res institueretur Z qua captiosum populo,quod scriptum esset, negligi, & opinione quaeri voluntates:& interpretatione disertorum,lcripta

simplicium hominum peruertere quam ille multa de authoritate patris sui, qui semper ius illud esse defenderatiquam omnino multa de conscruando iure ciuili Z Quae quidem omnia cum perite & scieter,tum & breuiter, & preo se,& satis ornate,& pereleganter diceret, quis eiet in populo,qui aut expectaret,aut fieri posse quicquam melius putaret Z At vero ut comtra Crassus ab adolescente delicato, qui in litore ambulans,scalmum reperisset,ob camquere,aedificare naue cocupiuisset,exortus eli: si1- militer Scaevola ex uno scalmo captionis, Centumuirale iudicium haereditatis effecisse: Hoc in illo initio consecutus,multis eiusdem gen ris sententiis delectauit, animosque omnium, qui aderant, in hilaritatem a severitate trad

xit: quod est unum ex tribus, quae dixi ab oratore essici debere. Deinde hoc voluisse eum, qui testamentum fecisset,hoc sensisse, Quoquo modo filius non esset, qui in suam tutelam veriniret, siue non natus, Hue ante mortuus, Curius haeres ut esset: ita scribere plerosque, & id valere & valuisse semp . Haec & multa eiusmodi dicens,fidem faciebat: quod est ex tribus o- .ratoriis ossicijs alterum : Ueinde aecilium boanum, testamentorrum sententias voluntatesq,

119쪽

CICERONIANV s. rr3 tutatus est: quanta esset in verbis captio , cum in caeteris rebus, tum in testamentis, si negligerentur voluntates : quantam sibi potentiam Scaevola assii meret,si nemo auderet testamentum facere postea, nisi de illius sententia. Haec cum grauiter, cum ab exemplis copiose, cum variὸ, tum etia ridicule & facete explicans, ea

admirationem assensionemque commouit,dixisse ut contra nemo videretur. Hoc erat ora toris ossicium,partitione tertium, genere maximum: Hic ille de populo iudex, qui separatim alterum admiratus esset,idem audito ait ro,iudicium suum contemneret: at vero intelligens de doctus, audiens Scaevolam, sentiret esse quoddam uberius dicendi genus & ornatius: ab utroque autem caussa perorata, si quaereretur,uter prςstaret orator, nunquam prosecto sapientis iudicium a iudicio vulgi disereparet. Duabus itaque rebus doctus iudex praestat indocto,quod caussas nouit, quib' efficiatur amittaturue dicendo illud, quicquid est, quod aut effici dicendo oportet, aut amitti no oportet: & quod comparatione virtutum. intelligit quantum sit in quoque, vel absit . .

re nunquam de bono oratore aut non bono,

doctis hominibus cum populo controuersia fuit: & qui populo non probatur, ne intelligeri quidem probari potest. Haec Tulliana est Ῥ- positio toties repetita: Hinc sunt illa musicorure poetarum exempla dissimilia. Quare tibia cen

120쪽

Ηι PETRI RAMIcen Antigenidas dixerit discipulo sane frigenti ad populum, Mihi cane& musis : ego huic Bruto ait Tullius) dicenti, ut solet apud multitudinem, Mihi cane & populo,mi Brute, lixerim: ut qui audient,quid essiciatur,ego etiacur ita officiatur, intelligam. Item, Nec enim posset idem Demosthenes dicere,quod dixisse Antimachu,Clarium poctam serunt, qui climconuocatis auditoribus legeret cis magnum illud, quod nouistis, volumen suum, & eum legentem, omnes praeter Platonem reliquis.sent,Legam sinquit) nihilominus: Plato enim

mihi unus,instar est omnium millium : Et re- etd: poema enim reconditum, paucorum approbationem , oratio popularis, sensium vulgi debet mouere: At si eundem hunc Platonem, unum auditorem haberet Demosthenes, climesset relictus a caeteris,uerbum facere non posset. Quid tu Brute posses, si te,ut Curionem quondam,concio reliquissetὶ Ego vero,inquit ille, ut me tibi in alcem,in eis etiam caussis, in quibus omnis res nobis cum iudicibus est nocum populo,tamen si a corona relictus sim,no queam dicere. Ita se, inquam, res habet,ut si tibiae inflatae non referant sonum, abiiciendas eas sibi tibicen putet: sic oratori,populi aures,' tanquam tibiae sunt: eae, si inflatu no recipiunt, aut si auditor omnino tanquam equus,non facit,agitandi finis faciendus est. Quare propo

stio Ciceroniani syllogismi adhuc fuit: