장음표시 사용
131쪽
CICERONIANVS- las& artis & vepustatis, vocis δc suauitas 3c magnitudo: tantum in oratore dominatur actio. Quamobre cum in istius Rhetoricae & elocutionis & actionis curriculo Tullius sic omnibus antecedat,ut ante meta attingat, qua reliquom quisqua e carceribus exierit, quid mir mur,praesertim cu intactionis acum e & memoriae vis ab ude suppetat,si quid copositione, elatione,repetitione, digressione ostensum sit, si
quid iocando quadoque liberisis dictu, si quid
de se licetius effusum, id coelestis huius ac diuinae virtutis splendore occultarum este tomen quamlibet occultum, Ciceronis imitator aperiet,bonisque imitandis, mala fugiet atque euitabit. Fuit vero Atticus, Ciceronis quan- uis amicus fiammus,attamen una re longe dic. similis,laciturnus nempe: Itaq; Cicero quada epistola per iocum ait: Hoc loco ego sumpsi quiddam de tua eloquentia: nam tacui. Haec igitur Attici taciturnitas, magis interdum Cia ceroniana fuerit, quam Tullii profluetia. Varia & multiplicia exempla sententiarum & c munium locorum ad foreses & ciuiles caussas, ad philosophicas disputationes,ad domestica- .rum & familiarium reru explicationes, in Cicerone simi:purbs tamen artium & disciplin rum fontes interra praestabit, quam turbidos exemplorum riuulos consectari. Atque in ipsa tractatione rerum,& stylo quod Ciceroniano
praecipuὸ ex omnibus Ciceronis bonis aspia
132쪽
sis PETRI RAM Iciendum est quanuis perfectio absolutioquo
tanta sit, quantam optare, nedum siperare quis quam vix audeat, quid tamen sati Quintilia- . nus in noceret, vim Caesaris, asperitatem Cael ,
diligetiam Pollionis, iudiciu Calai, quibusdain locis assumereξC fares aut in orationibus, C lios, Polliones, Caluos tametsi no habem', Vim tamen, asperitatem, diligetiam, iudicium Caesaris, Caelij, Pollionis , Calui exquirere dc commentari exprimere meditando possitiamus: Neque ut ait idem Quintilianus id statim legenti persuasum sit, omnia, quae magni. authores dixerint,viique esse perfect a: Nam delabuntur aliquado, & oneri cedunt, & indulgent ingeniorum suorum voluptati: Nec semia Per intendunt animum, & nonnunquam fati igantur: cium Ciceroni interim dormitare Demosthenes, Horatio vero etiam Homerus videatur. Veruntamem, A V D. sinite nos re
spirare, & tam longae disputationis cursu confecto, paululum requiescere. Satis opinor atticismus & contra Ciceronem & pro Cicerone disputat' est: Apollonii Molonis notatio animaduersoque satis excussa cit. Magnus hie doctor'& excellens sitit, es meritis laudibus a
Cicerone celebratus: eius enim chola, iuer .
st non solum Grςci , sed Italiae Iudiis quidam
fuit. Fauonius accusauit Nasicam immodestErat modeste tame dixit,ait ad Atticum Tullius: ut Rhodi videretur molis potius , quam MO
133쪽
CICERONIANV s. TU loni operam dedisse. Hic discipulus iners, tantaque doctoris disciplina dignum nihil assecutus,irridetur: contra vero, Rhodium artificium ad minuendam eloquentiae fidem , Ciceroni obiectum est. Notum est illud Molonis, Lacryma nihil citius arescit: inde igitur Laterensis reprehenso,de qua sic pro Plancio Tullius: Hic etiam addidisti, me iccirco mea lege ex isto ambitu traxisse, ut miserabiliores epilogos possem elicere. Non vobis videor cum aliquo declamatore, non caussa labo
ris & fori disputareὶ Rhodi enim inquit) non fhi: me vult fuisse. Sed sui, inquit sputabam in Nicaeis dicturum) bis in Bithynia. Si locus h
beret reprehensionis ansam aliquam , nescio cur seueriore Nicςam putas, quam Rhodum: Si spectanda caussa est, & tu in Bithynia, summa cum dignitate fuisti,& ego Rhodi non minore. Hic non accusatur inertiet Tullius a L terense,ut a Tullio Fauonius, sed industriae: t quam Rhodia disciplina iudices capere,&cpilogis inflectere didicerit. Narrat vero Plutarchus quod si verum fuerit, miror a Cicerone, siarum praesertim laudum minime obliuio
praecone,praetermissiim esse cum apud Molo- nem Graece declamasset, a caeteris auditoribus, qui tum aderant, commotis, certatim Ciceronem collaudatum esse: sed Molonem ex admiratione quadam ingenti, in eum metis stup ' rem adductit, yt non attenderet: cumque Cice xo per-
134쪽
HI PETRI RAMI ro perorasset, secum meditantem, tacitum diu sevisse: tum vero interpellate Cicerone, dixisse: Te quide,o Cicero,laudo & admiror: sed Grociae fortunam lugeo, cum videam, quς sola nobis hona relicta erant,hςc etiam per te Romanis attributa esse, , & doctrinam & eloquentiam . nis igitur laudibus
elatus Cicero, ardentius ad Remp. reuertebatur, ait ibide Plutarchus: sed Delphici A polli .
nis oraculo retardatus est:Nam cum Deum rogasset, quidna ageret, ut clarissimus euaderet,' Pythia praecepit, ut suam naturam, non vulgi opinione, duce sequeretur.Sed de hoc etiam oraculo,nullum Ciceronis testimonium reperio: a quo tamen longe minora declarantur. Atanto igitur eloquentiae magistio, Cicero te tium formatus, ac veluti, ut Quintilianus ait, - recoctus, Romam se recepit no modδ exercitatior, sed propὸ mutatus:Nam contentio vocis reciderat,& quasi deferbuerat oratio : lateribusque vires, & corpori mediiscris habitus accesserat. Atque hic Grqcς peregrinationis in Atticis, Asiaticis, Rhodijs no priuatorum hominum colloquiis, sed nobilium professorum publicis scholis fructus fuit. QuId Ciceroniano nostro peregrinatio istar quod exemplum, quam imitatione prςbebitὶ Raru est ac fortasse' inauditum,ut perlectae virtutis genera omnia, una in ciuitate reperiantur: sed ferὰ fit,ut in aliis urbibus alia ingenia praestent atque excella
135쪽
CICERONIANVS. Hylat. Quid de Pythagora, Platone, Democrito loquari a quibus propter discedi cupiditatem,
viciemus vltuam terras esse peragratas Quare Ciceronianus noster optabit ille quidem,ut in sua ciuitate ,Jaudum virtutumque omnium e cmpla conspiciat: secus, Graeciam, Asiamque, aut quamlibet seiunctam regionem adeat.
Per mare, pauperiem fugiens, per axa, per ignes. Quidὶ tantae gloriae veluti mercator, quos labores,quq pericula fugere ac recusare debebitὶ Cauendum tame prudenter fuerit,ne peregrinatione vitia collegisse,non virtutes acquisisse. Videamur. Verum Cicero Graecia, A sia,Rhodo peregrinatus, anno aetatis tri resimo Roma
rediit: primumque tardatus illo Apollinis oraculo,ut Plutarchus ait,Rem p. & forum despiciens, Graecus& otiosus,vulnbab opificib' appellabatur,sed a patre reliquis' iamicis incitat', tu gloriae desiderio infamatus rediit ad illam Romani ori scholam, longe omnibus Graeciae , Asicque schoss, omni dignitate praestantem. Duorum in illa excellebat oratores, qui illum
imitandi cupiditate incederent, Cotta & HOrtensius: Cotta ob infirmitatem laterum remis.sus , lenis & c5prehedens solute ac facile sententiam: Hortensius, ornatus,acer, Verborum
actionisque genere incitatus . Itaq; Tullius curiortenuo sibi magis arbitrabatur re esse,qubd& dicendi ardore erat propior, & aetate con- ' K iunctior
136쪽
iunctior cum Hortensius annis octo maior cosset,Cotta annis decem Hortensium superaret: Etenim viderat dii iis de caussis cum Cotta princeps adhibitus esset, priores tamen agere partes Hortensium: Acrem enim oratorem & incensum, & agentem &canorum, concursus
hominum, forique strepitus desiderat. Vnum igitur annii, cum Rhodo rediisset, caussas no- biles egit,quarum tame hodie nulla extat,cum ipse Quaestura, Cosulatum Cotta, AEdilitatem petcret Horiosius: Annus triccsimus secundus, Quaestorem Siciliensem excepit. Cum autem Cotta ex Cosulatu profectus est in Gallia, prin .ceps & erat & habebatur Hortensius, absenti-b' inulis Cotta & Tullio Tullius enim Qvq.
stura Siciliensi vehemeter occupatus, arma tamen illa Italiae,Graeciae, Asiae, studiis instritista, situ dc rubigine corrumpi nequaquam passiis est: sed Romanis adolescetibus noni lib',apud Praetorem Siciliae reis, quod locum in acie deseruissent,patronum se prςbuit,eosque magnacloquentiae suae gloria, periculo liberauit. Atq; haec studia omnia sunt ingenij,& dicendi perbitam demonstrant: Lubet etiam de hac Quo stura commemorare, quae Cicero senex postea sua is te voce in foro iudicibus comemorarit, ut a Cicerone Ciceronianus noster virtutis e cmplum etiam habeat. Non vereor,ai ne multi aliquid iudices,videar arrogasse,si de Quo stura mea dixero: quanuis enim illa floruerit,
137쪽
CICERONIANVS. 33rtamen eum me postea fuisse in maximis rebus arbitror,ut no ita mihi multum sit ex Qu sturae laude repetendum: Sed tamen non vereor, ne quis audeat dicere, ulli' in Sicilia Questura aut gratiorem, aut clariore fuisse. Ucrc mehercules,hoc dici,sic tum existimaba, nihil homines aliud Romae, nisi de Qti stura mea loqui.
Frumenti in summa caritate maximum numerum miseram: negotiatoribus comis, mercato
ribus iustus,municipibus liberalis, sociis absti nens, Omnibus cram visus in omni ossicio diligentissim us. Excogitati quidam crat a Siculis honores inauditi. Itaque hac spe decedebam, ut mihi popula Rom. vltro omnia delaturum putarem. At ego cum casu diebus ijs, itineris faciendi caussa, decedes e prouincia Puteolos
fortὸ venissem complurimi & lautissimi soleeesse in his locis concidi pene, iudices, cum ex me quidam quaeli; siet,quo die Roma exijssem,& num quid in ea esset noui. Cui chim respon distum, me ex prouincia decedere: Etiam mehercules sinquit ut opinor. ex Africa. Huic ego iam stomachans fastidiose, Imo ex Sicilia, inquam.Tum quidam,quasi qui omnia sciret: Quid) tu nescis, inquit, hunc Syracusis Quaestorem fui Tet Q i d multar destiti stomachari,&'me unum ex ijs feci, qui ad aquas venissent. Sed ea res iudices haud scio,an plus mihi profuerit, quam si mihi tum essent omnes congratulati: Nam posteaquam sensi pop. Rom. aures
138쪽
131 PETRI RAMI hebetiores, oculos8cres atque acutos habere, destiti quid de me audituri essent homines, cogitare: feci ut postea quotidie me pr sentem vicierent: Habitaui in oculis: pressi forum: neminem a cogressione neque ianitor meus, neque somnus absterruit. Ecquid ego dicam de occupatis meis teporibus, cui fuerit ne otium quidem unqua otiosum Θ Nam quas tu comemoras Crassi, legere te solere oratioes, cum otiosus sis,has ego scripsi ludis & ferijs, ne omnino vnqua essem otiosus. Etenim M. Catonis
illud, quod in principio scripsit Originti su
rum, semper magnificii & praeclarum putaui,
claroru viroru atque magnorum non minus otii, quam negotij rationem extare oportere.
Ita liquam habeo laudem squae quanta sit, nescio parta Romae est, quaesita in foro: meaque priuata consilia, publici quoque casias comprobauerui: ut etiam summa Resse. mihi fuerit domi gerenda,& urbs in urbe seruanda. Ea.dem igitur Cassi, via munita Lateresi est,idem virtutis cursus ad gloria: hoc facilior fortasse, quod ego huc a me ortus δί per me nixus asce-di: istius egregia virtus adiuvabitur comendatione maiorum. Hςc Cicero senex de viri tibiis & studiis adolescenti :quq Ciceroniano nostis ad consimilem non solum in otio indistriam, dis negotio diligetiam, comitatem, iustitiam,liberalitatem, abstinentiam maximόproposita esse velim. Hoc ego in Cicerone ma
139쪽
CICERONIANV s. 133 cgis admiror & laudo, qua omnes assensiones, acclamationes,adia rationes,quas bene dicendo sit unquam assecutiis. Veruntamen institutum iter pergamus. Cum Tullius anno post e Sicilia se receptilet,ia videbatur eloquentiς vis illa este perfecta,& habere maturitatem quandam suam. Haec omnia de se Cicero,ctim proposuisset non ingenium Sc eloquentiam, sed laborem & industriam suam Bruto declarare: In plurimis deinde caussis δc principibus patronis cum quinquennium fere versatus esset,lum . in patrocinio Siciliensi anno octauo & tricesi
mo maxime in certamen venit cum Horten
so. Mirabile vero & prope incredibile dictu, quantum magnis & excelletibus ingenijs prout aemulatio : Princeps & erat & habebatur Hortensius: at hunc principatu assectabat Tullius, huc aspirabat,id dies noctesque meditabatur. Probandae virtutis amplissimus campus in Verris, Hortensio familiaris & amici, iudicio fuit Caecilius accusationem petebat:verum nomodo deferendi nominis, sed ne subscribendi quidem potestatem obtinuit: Diumatio Ciceronis,uictoriam illam meruit. Caecilius putabatur religione Iudaeus esse, qua porcinae esus Iudaeis prohibetur: Hinc illud Ciceronis in eum reo praeuaricantem: Quid Iudae' cum Verreὶ Tabulis denique tcstimoniisque inquisitione comparatis, ut eius singularis diligentia, integritas,religio populo Ro.perspecta cst,cum in-
140쪽
finita largitione in aedilitiis comitijs contra Vcrres uteretur, populus Ro. animo libentissimo fecit, ut cuius diuitiis Cicero de fide deiici non potuisset, ne eiusdem pecunia de honore . deiiceretur. AEdilis itaque prior dctignatus est codem anno , quo Consul Hortensius: quo in magistratu trinos ludos, ela quide exiguo sumptu fecit: quod eatis largitionem minorem duceret , quae nil prodesct Rcip populu ta intum delectaret: meliores aulcm illas impensas iudicaret, muros,nausia,POrtus, aquarum ductus, omniaque, quae ad uuam Rei p. pertinent. Hoc vero est demum Reipssu incipem esse,ad Rcip. salutem & dignitate, magistratus consilia atque acta omnia referre: & hoc imprimis Cicero niano, cum ad imperium ciuitatis & magistratum venerir, ante oculos subiectum erit, nec amente & cogitatione tantum e Xemplum recedet: Hinc secunda Verrina contra Hortensii non eloquentiam solum, sed artes iniquas &improbas acerrima contentio, nouaeque actionis inuentio, ad dilationem iudicii corruptelamque reiicie lum: ut ubi unumquodque criamen explicatum & argumentis disputatum es.set, tum testes ad crimen accommodarentur: cuius actionis nouitate fractus & debilitatus Hortensius , cum perpetua oratione uti non posset, sed ad singula respondere ex tempore
cogeretur,obmutuit: Verres non expectato iudicii exitu, existacaulla solum vertit: Actionis