P. Rami, ... Ciceronianus, ..

91쪽

ι PETRI RAMI tande tot administris artibus comitata The logia futura arbitramur 3 Admiratus saepe sum, in cocionantibus Theologis, dicedi agendiq;

singularem virtutem: quam tamen non artis ratione aliqua Ad consuetudine & exercitatione diuturna mihi videbantur assecuti: Ecquid si conformatio Ciceronianae institutionis & d etrinae accesserit, cur in Theologia Cicerones destituros desperemusὶ Sed E decem annis, octo ita traducti sunt, duos reliquos abstulit ciuilis tumultus: cui sub Sylla tempore quodam Tullius miles interfuit, ut ait Plutarcnus: sed mox Syllana tyrannide offensus, ad pristinas exercitationes sese retulit: de quibus nihil ata notatum comperio. Quapropter propositi docennii studia concludamus . Cicero oratoribus,Logicis,Mathematicis,philosophis,iurec5sultis audiendis, eorumque virtutibus imitandis lectione,commentatione,scriptione,deci matione Graeca & Latina, decem annos consumpsit: Ciceronianus noster in eodem curriculo parem laborum & vigiliariam cutium cωficiat Natura Cicero excellenti fuit: sed industria, partibus infinitis excellentiore. M.Alo, dicend laude floruerat: At quia laborem,quasi

cursum forensem ferre non poterat quantum detraxit ex studio,tatu amisit ex gloria: M. Glabrionem bene jnstitutum Scaeuolae diligentia, socors ipsius natura negligensque tardaverat: Arrius infimo loco natus, dc honores & pecuniam & gratiam consecutus , inertia tandem

concia

92쪽

CICERONIANV s. hconcidit: vique pugiles inexercitati,etiam si pugnos & plagas,Olympiorum cupidi, ferre pocsunt,solem tamen ferre non possunt. sic ille,cuomni iam fortuna prospere functus , labores etiam magnos excepisset, tande grauiorem laborem,quasi solem non tulit. Ergo ne Cicero. ni contingeret,quod Piseni, quod Glabrioni, quod Arrio,quod inertibus plerisque aliis contigit,eloquentiae pater ille & nutricius & magi' ster & paedagogus & doctor, id est labor,obfuit. Quare ne mihi naturam Ciceronis de in- .genium praedicato,quod tamen valde praedicabile est: vigilias diurnas & nocturnas, auditiohem,lectionem,meditationem, commenta- Φtionem,scriptionem,declamationem, disciplianam denique & exercitationem praedicato :neque oratorem tantum nasci putes:faciendus

est mihi crede) tantis Assicultatibus, quantas exposui: Neque desperatio tamen ulla sit:

--Labor omnia Ῥincit

Improbus. Quid tandem veroὶ semper exo auditor tantumὶ - quis erit edisc

di modusὶ quando denique ex hac domestica palaestra & umbratili concertatione, medium in agmen pulueremq; deducemurὶ quado h cinclusa meditatio c5mentatioq;,in usum,in sole, in veritatis luce Ffereturὶ Dem osthenes ata modu puer actionespupillares habuit: Crassiis accusauit C. Carbonem eloquentissimum' minem,anno aetatis primo & vicesimo, summamque

93쪽

D PETRI RAMI inamque ingenii non laudem modo, sed etiam

admirationem est consecutus: Qu. Hortensij

admodum adolescentis ingenium, ut psidiae signum,simul aspectum & probatum est: Licinio Crasso & 'Scaevola Coss. primum in foro

dixit, sc apud hos ipsos quidem Coss & cum

corum, qui abfuerunt,tum ipsorum Coss. qui omnes intelligentia anteibant, iudicio disces

sit probatus : undeviginti annos natus erat eo tempore. Caluus, Caesar , Pollio, multo ante Quaestoriam aetatem annumque secundum& tricesimum,grauissima iudicia exercuerunt: Caesar autem Augustus, duodecim natus annos auiam pro rostris laudauit. Haec igitur de tyrocinio oratoris primoque agendi tempore singularia exempla sunt: In uniuersum auteni Quintilianus secundum vires cuiusque,tempus hoc metiendum arbitratur, ut neque praepropere huc accedatur,quia inde & contemptus operis, & impudentia sequitur: nec ruinis

disserendum in senectutem tyrocinium , quia iudicio rerum prudentiaeque,fastus succrescit: Quare fructum studiorum no acerbum quide, sed tamen viridem & adhuc dulcem promendum censet, cum & venia & spes & aetatis pudori paratus est fauor. Crassus initio primae iulius actionis exanimatus est: Qu. Maximus iudex, simulatquestactum ac debilitatum metu adolescentem vidit, cosilium dimisit. Est verb' proprius quidam fori profectias, multoq; plissii separes, usus sine doctrina,quam citra V sum, doctri-

94쪽

CICERONIANV s. t, doctrina valeat: Incipere Vero percommodumst a quam maxime tacdία populari caussa, ut catuli feraru, molliore praeda saginantur. Qua-obrem Eundamentis eloquentiae ita positis, Cicero ad caussas & priuatas & publicas adire coepit, non ut in foro disceret, quod tum plerique faciebat, sed ut quantum efficere potuis.set, doctus n forum veniret. Privatarum causisarum primo anno aetarii nulla extat. Eodem

tempore iterum Moloni dedit operam: Dictatore enim Sylla legat' ac senatu de Rhodiorupr mijs venerat: Itaq; prima caussa publica pro

Sexto Roscio dicta, tantiim commendationis habuit, ut non vlla esset,quae non digna Ciceronis patrocinio videretur: Tu Cicero sextum& vicesimurn annum attigerat,M.Tullio Πccola,& Cn. Cornelio Dolabella Coss. Nec c-nim Gellius hic vera chronologiam sequitur .

nec recte Quintisanam defentione prςponit, quς post Dictatore Sylla,ut ex ipsa oratione cognosci potest,habita est: Deinceps caussae multae dictae sunt, licet non editae, aut certe hucus. quo non conseruatq: quas no minus diligenter elaboratas, & tanqua elucubratas attulit: Sed tamen hoc publicae causse tyrocinium,fidit locis nonnullis iuuenile, qu6dq; aliquanto post Tullius ipse iensi non satis deferbuisse: sed tamen tyrociniq laudabile, & Ciceroniano nostro ad imitationem propositum. Enimuerbgradus artium ita serὰ legibus nostris distin siint, ut Ciceronis aetate possit Cicero - ,

G iiij nianus

95쪽

ts PETRI RAMInianus noster in foru venire,aut in tepli suggostu ascedere. Nullus est ad virtute stimulus

crior laude,id est virtutis fructu: Itaque mali re fructum huc ex arbore decerpamus, nec e pectemus ut decidat. Age vero,quoniam Ciceronianus Ciceronem suum no naeuo aliquo aut crepundiis, sed corpore omni debeat agnoscere, nihil omittamus,omnia complectamur. Ciceronis eloquentia pleriq; naturale , ideoq; inimitabilem existimant: ego contra longὰ aliter iudico, Ciceronem non modo partibus omnibus imitabilem, sed inuita ac repugnante natura,praecipuam eloquentiae laudem consecutum. Quid itaὶ Demosthenes interrogatus

quid esset in eloquetia primum , actionem esse respondit: quid secundum, idem, & idem te lium : Nulla siquidem res magis penetrat in nimos, eosque fingit, format, flectit talesque oratores videri facit, quales ipsi se videri u lut: At hanc primam & secundam & tertiam

partem natura Ciceroni negauerat,eumq; studio flagrantem & ardentem,peri, medias et quentiae laudes quasi quadrigis venetem, obiecta corporis infirmitate tardaverat: erat enim cotempore in Tullio summa gracilitas & infirmitas corporis, procerum & tenue collum:

qui habitus & quae figura,no procul Gesse putatur a vitae periculo, si accedit labor & laterumagna contentio: eoq; magis hoc eos, quibus erat charus, commouebat, quod omnia sine --. . ' rςmis.

96쪽

CICERONIANV s. υremissione sine varietate,vi summa vocis, de torius corporis contentio'e dicebat. Itaque eum& amici & medici hortabantur,ut caussas agere desisteret. Vox pterea magna quide & bona, sed insuauis &aspera fuit: Actionis igitur in meta,Ciceroni natura negauerati verum industria comparauit : Etenim industrius ille ae nunquam fatigatus animus: atq; , ut cum H

ratio loquar

praeter Ludem, nullius auarus,

quodvis periculum sibi potius adeundum, qua a sperata dicendi gloria disi edendum putauit:

Itaque cum censeret remisitone vocis & commutato genere dicendi, se, periculum vitare posse, & temperatius dicere: ut consuetudine dicendi mutaret, eaque corporis impedimenta vinceret, tum, Ut opinor squanuis & Pluta chus postea commemoret, & Cicero oblitus, aut nescio qua caussamotus, praetereat) ad illa corporis habitudinem roborandum,& fricti nes & certi numeri deambulationes adhibitaesurit, quas etiam poli Cosulatum continuauit. Recreandae voculae causia,necesse est mihi ambulare , scAbit ipse Consularis ad Atticum. Tum etiam Rostio Comoedo dc AE po Tragoedo formandum seie tradidit, eorumque o pera & eruditione, gestum & vocem conso mauit: Fuit enim, cum Quintium defendit, iatum famitatis Roscio.Iis tamen magistris non contentus, cum esset bienium versatus in caus.

97쪽

' Ο ΡΕΤ RI RAMI sis,& in foro celebratum nomen eius esset,Roma profectus est in Graeciam: non autem metu Syllae protinus post actam Roscii aussam,

ut Plutarchus docet: Nam hic error, Cicer nis historia refellitur.

Coelum,non animum mutant,qui trans mare cum runt,

ait Horatius. Consideremus igitur, A V D. quales Ciceroni nostro transmarinae .artes hae tuerint, quamq; attulerisit exercitatione. Athenis certe fuit Ciceroni coniunctio studiorum ea dem, quae anica Romae fuerat: sex menses cum Antiocho Ascalonita, veteris Academiae no

bilissimo & prudentissimo philosopho fuit:

Fuit autem Antiochus,Philonis illius auditor, quem iam Romae Cicero audiuerat, e philosophis suorum temporum, ingenio scientiaque acutissimus, politissimus , lenissimus,ldebque Ciceroni charissimus: quanuis ea quae dicerentur ab eo,non satis proDarentur: Desciuerat Gnim Antiochus a Philone, de in veterem domum e nova migrauerat: Academiamque nouam tam acriter accusauit in senectute, quam adolescens antea defensitauerat: & contra magistrum Philonem, librum ediderat, qui So-1us inscribebatur : & in nonnullis, Stoico rum astipulator erat: ac si perpauca mutauisses,germaniissimus esset Stoicis: Tullius igitur philosephiae studium nunquam intermissiam, a primaque pueritia cultum dc semper auctum, hoc

98쪽

hoc rursus summo authore dc doctore renou uit: Quinetiam cogitauit reliquam vitam cum Antiocho ot se traducere: Itaque ut antea Romae eodem anno Philoni Molonem, sic Ath nis eodem tempore Antiocso Demetatum Syrum veterem non ignobilem dicendi magi-gistrum coniunxit, & apud eum studiose sese exercuit : Postea cum Syllae mors nuntiata eL set, A siam totam peragrauit, silmmisque eius oratoribus quatuor,similem opera dedit: quorum erat princepῖ Menippus Stratonicess,tota Asia disertissimus: &, si nihil habere molestiarum nec ineptiarum , Atticorum est, etiam Atticus: Assiduissime cum eo Dionysius Magnes filii: erat etiam AEschylus Gnidius Adramitenus: etiam Xenocles, qui fuit idem & pugil de orator, proque Asia in Romano Senatu

aliquando auditus: Horum igitur quatuor,tanquam medicorum opera, debilem illum corporis habitum mutare tortasse potuit: Valde autem vereor, ne iudicij habitum cum deteriore , commutarit: utque olim Attica,ita modo Romana eloquentia, moribus Asiaticis oblita, s

lubritatem. orandi suavitatemque perdiderit, retuleritque adipatam quandam & Asiaticam infinitalcm ab Asiae magistris. Enimuerb As ticae deliciae ex historijs notae sunt, aded ut cruminisqoco Asia, velut ad voluptatem & luxuriem expetita, in iudicio a M. Porcio Catone, Muraenae obiecta sit:& Asiaticum in Ciceronis

99쪽

PETRI RAMI eloquetia crimen, de quo postea, inde ductum sit. Sed hi quatuor in Asia tum Rhetorum principes numerabantur: ingenium tamen illud

uidissimum explere non potueriint: Rhodum igitur cum Seruio Sulpitio Tullius venit, staque ad eundem, quem antea Romae bis audiuerat, Molonem tertib applicauit, cum aet rem in veris caussis scriptorEmque praestatem, tum in notandis inimaduertendisque viiijs,&instituendo docendbque, prudentilsimum . Is

dedit operam si modo id consequi potuit, ut

nimis redundantem Ciceronem,& supersu entem iuuenili quadam dicendi impunitaiue Sc licentia reprimeret, & quasi extra ripas dissiuem tem coerceret. Quidὶ inquies, quamnam in Cicerone iuuenilem licentiam in Vister hic animaduertitὶ Equidem illam scien) quae ab ad-ue sarijs Atticis Ciceroni vivo obiecta est: ' quod Asiaticus esset & multis modis redundans,compositione mollis,genere toto orationis & actionis elatior & ardentior, quae Rhetoricet vitia sunt: quda in repetitionibus nimi', . in digressione leuis,quae sent Logicae: qudd in salibus immodicus,in ostentatione insolens, ouae sunt Ethica,urbanitati & modestiet oppo-uta vitia: de quibus singulis. iam consideremus,primoq; ae Rhetoricis. Tria oratoris officia a Cicerone costituuntur,docere, delecta-- re,mouere: isque persectus orator ei videtur,

100쪽

CICERONIANV s.cria temperatὸ possit dicere: De docendi subtilitate & prudelia, nulla inter Romanos or tores dillensio fuit, quin eam subtilitatis prudentiam perpetuo necessariam iudicarent: Sic Aristoteles,ut dixi,asfirmat hoc ipsum docendi munus, esse necessarium. caetera extra rem,& improbi tantum auditoris gratia adhiberi: Sic Cicero praecipit, prae nobis quidem ferendum illud esse,ut nihil aliud, quam docere velle videamur : sed reliquas duas partes, delectarii Spermovendi, sicut sanguinem in corporibus , sic illas perpetuis orationis partibus si

sis esse oportere. Quare constabat inter Ciceronem & Ciceronis reprehensores, Logicam ad docendum oratoribus esse necessariam: Rhetorica ornamenta non perinde nec similiter Ciceroni de Ciceronis aduersariis sumendavisse sint. In his igitur utrisque,Ciceronem Velut Asiaticum Attici videntur accusasse , nonnulla in tropis pq strinxisse : unde Lareu Licinij liber, Ciceromastyx insalpina,quo notauerat Ciceronem inorn- ω inconnderatdlocutu. Atque inter alia,poenitendi tropum in Caeliana defensione reprehederat, ubi locutus ita est Cicero: Nam quod obiectum est de pi dicitia, quodque omnium accusatorii non cruminibus,sed vocibus maledictisq; celebratum est, id nunquam tam acerbe feret M. Caelius,

ut eum poeniteat non deformem esse natum.

Largius non putauit Tullium bene locutum,