장음표시 사용
281쪽
w4 co MMENT. s. ΗVMELBERGralagium in ligno teres , dc mellis cochlearium commitsces diligenter, ec papauer uiride pariter, di induceSi stomach o,liberabitur.
c o M M E N T A R ILERE FOLIVM apii species 3c genus est, Germa ni libabeshrat uocant, nota Sin plurimo usu her ha, uidetur esse montanu apium, quod Grae ci oreoselinon uocat, folio cicutae, radice tenui, caule anethi,veru minore, ut Theophrastus ait, non obstante quod Dioscorides refert habere in summo similia papaueri capitula: de hoc enim Dioscoridis loco quam integer sit,ambigimus.Suspicamur* ex Graecoru oreo selino deluxatum esse Latinorum cerctolium.
R AE ci sisymbrion, alij stephanon aphrodiates, alij herpillon mega , Latini terralem auis steralemve, alij mentham ueneream appellant. Est quidem similis menthar, sed latiori, hus sol as ais odoris summi,& uirtutis seruentis., Ad uesicae dolore Sc stranguriam Herbat sisymbrii contriti exceptos succos o scruripulis duobus,febricitanti ex aqua calida, non febricitanti ex uino potui dato,mire remediaberis. C Ο Μ Μ E N Τ A R I LI SYMBRII duo genera facit Dioscorides, una quod in aquosis nascitur, et a quibusdam cardae mine uocatur, de quo nihil ad praesens. Altera quod in aridia di locis incultis nascitur, & hoe capit
282쪽
n E sis YMBReto. e Ap. e v. 1' rapite describitur,ct ab aliquibus stephanos aphrodites. id est corona Veneris appellatur, id* quoniam ob odo
ris suauitatem uoluptates, quibus Venus praeest,comendando S augendo in comessationibus suis iuuetus olim coronari soleret. Herpilloninegad hoc est serpillum magnu,eo quod serpilli figuram & speciem aliquam ha heat. Μentham uenereamo Venilia uenerea est pellata ob similitudine quam habet cum mentha dc odo ris suauitatem.
HERBAE OLVSAΤRI.c A P v T cVI. R AE c I smyrn1cm uocant, alii hipposelinon, at i selmon agrion,Latini olusatrum, Aegrapin denteroboαRadice intus alba,foris niis gra,stomacho commoda,non ualidarthyrso molli,cauo at* celso,ueluti scripturis notam,quas Graeci gramas uocant: liis latis alip rubris, in quibus coma liis hanotidi similis: semineriuro,longo,acri,accumulatito,masticatione at* odore aromata simulanti: uiri temictualis.
, Ad uesicae dolore Sc stranguriam.
Herba olusatrum trita ex passis in potu sumpta, stranguriam potenter emendat.
α Ad purgationem mulierum. Herbae olusatri semen ex mulso potui dabis, sotaminas purgatico MMENTARI 1.Lus A TR VM qualis herba si satis docet Apuleius: sic autem dicta est a colore radicis quae soris est nigra.Graecorum quidam smyrnion uo
283쪽
co MNENT G: HVM ET BERGII caiit,id' propter similitudinem quandam quam habet cum proprie uocato simyrnio. Hipposelinon id est grande apium. Hippo enim Graecis aliquando grande significat, dc quod se ultra aliud sui generis erigit,unde etiaeam hac ratione hippomarathron, hippolapathonhalia dicta sunt, no ab ea significatione qua hippos equum significat, ut putauit Theodorus Gaza, qui equapium id dixit. Selinonagrion.) id est aptu agreste. Sic dictum
quod inter apii genera prae caeteris altius se extollit, ceu a grestia & erratica facere solent. Graniata. Sive ut ex emplaria nostra habent, &idem est grammas. γραμμη,id est grama siue gramine, Graecis idem est quod scriptura siue pictuxa 8clinea, quam Apuleius scripturae nomine interpretatus est.Habent δc alias significationes,
sed de quibus nihil ad praesens.
R AE c I crinon uocant, alij lirion,Latini lilia um, alii rosam Iunonis.
i Ad morsum serpentis. 3Herbae lilii bulbum coterito, Zc exprestas succos
potui dato: iplum etiam bulbum tritum morsui adponas, mirabiliter sanabitur. , Ad luxum.
Herbae lilii folia tusa Zc imposita efficaciter sanat,
si tumor fuerit, sedant tumorem. COMMENTARII. ILIV Μ una mutata litera a Graecorum Iirio fa ctum est, & quia eximii cadoris illi flos est, hinc
Grscorum poetae ex Iunonis lacte natum hunc finxerunt, quare etiam Iunonis rosa uocata est. Nomina i
284쪽
cA PVΤ cVIli. 1T HY M A L Ll species sunt septem, quarur alia masculus siue characias appellatur; uel cometes, aut amygdaloides, at , gobios,h lioscopos, meconestis,alypos, Latini baltesi.
lactucam marinam,Prophetae gonon areos. Alia foe. mina, quam myrtiten, vel caryiten aut myrsiniten appellant,Romani mutilaginem caprariam. Tertia paralios siue tithymalis, peplis tithymalis aut paratio'. mecon. Quarta helioscopos,dendritis tithymalis, Latine cicer columbinu Zc caprago dicitur. Quinta cy. parissias. Sexta dendroides. Septima platyphyllos siis ite persites, Prophetae asclepiti diadema, Latine triis tum appellatur. Characias igitur nascitur in collibus n& montuosis locis,thyrsis ultra longitudinem cubitalem, rubris, succi acrioris at albi, solus olivae simili, bus, paulo angustioribus, sed longioribus: comae in summitate sunt Oschoeni similes,uirgulis porrectis, in i cι quibus ueluti caliculi cum semine: radice longa. Educit sel at* phlegma eius succus subtus uentrem potatui datus obolis duobus cuposca, cum mulso autem etiam uomitum mouet: item emortuos dentes Θc exesos tollit. Foemina autem asperis nascitur locis, Θc alIha est, foliis similibus myrti, paulo maioribus ac firisinis δέ acutis in summitate spinosis, uirgultis bipaLmis,fructu siue semine nuci simili, qui leniter arguadgustu, ac singulos per annos renascatur. Eius succus i Plus es uomificus,minus tam ea supradicto. Item paα m alios appellata nastitur circa mare, ramis bipalmis, Τ
285쪽
L A PVLsI PLATONI ciere 'is,rubris, quinis uel senis e radice uenientibus. in quibus solia parua, angusta θc longa cum capitello in summitate dense, paruo, in quo semen erui simile, sed uariu,floribus albis eX toto,atmsucco uirtutis suis persoris. Item helioscopos appellata nascituran horistis ramis e radice uenientibus quatuor aut quin*, bipalmis, tenuibus, rubris, stans portulacae similibus, paulo tenuioribus ac rotundis, capitello anethi simialis, fructu siue semine uelut in soliis, coma quam dei selis motibus uel circumflexionibus conuertat,uirtutesupradictae similis,sedpaulo uehemetiore.Item cyis
parissias thyrso bipalmi nigro aut subrubente, solqupini similibus, sed paulo mollioribus at tenuiorib. Item dendrius nascit in petris, latior at rubrior praeductis ramulis,foliis myrti tenuioris similibus, fructu siue semine ut characias. Item platyphyllos similis estiphlomi forma at uirtute.i Ad interiorum dolorem.
Herbae tithymalli frutices terrae, & ex eodem sucis tres. co mitte cochlearia duo in cyathos et duos uini, ec da. to ieiuno bibere,sanabitur. 1 Ad uerrucas tollendas. Herbae tithymalli lactem mixtum cum batrachii herbae succosi in uerrucas imposueris, tertio dies nabit.
Herbae tithymali succu cum uino mixtum super exprimito,deinde caeteris sementis obligato.
286쪽
og TITHYMAL L . CAP. c VIII. πνCOMMENTARII.
cam marinam, Plinius laetariam herbam 8cla istucam caprinam a Latinis uocari dicit.Sunt lactuca 8c lactaria a lacteo liquore illi indita nominarmarina uero quod prope mare nascatur, rassertim tertia species, quae paralios appellatur. Caprina autem, quod caprae ea uescerentur. Characias.) hoc est ualIaris.Sic dicta quod uallis 3c septis muniedis apta si a uatilo, quod, Graecis χαρ dicitur : quae septu cingendarum idoneitas causa fuit,ut baltheum etiam, id est cinctura fit dictum. Cometeso Sic appellata est ob coma quam in summo caule iunci modo gerit. Amygdaloideso Amygdaloides nucupata est a foliorum figura quae amygdalae similia habet. Gobios.) Gobios dicta esta foliorum longitudine qua gobium piscem referunt. Helio scopos.) id est solisequus appellatus est tithymallus, e quod coma eius ad Solis cursum circumagatur , 8c pro prie quarti generis est appellatio. Meconitis.) hoc est papauexacea. Est* tertii generis propria appellatio, selio nomine paralios,id est maritimus dicis,eo quod maritimis nascat locis .Et diminutiva sorma tithymalis, quasi lactariola herba:peplis uero tithymalis a soliorum portitlacae similitudine, quae tame appellatio quarto generi maigis conuenit. Paralion autem mecon, id estivaritimum
papauer a fructus similitudine.Et hanc Pandectarius diacit esse esulam. Alypos.) Alypos dicta est ob similita
dinem quanda alterius herbae, quae proprie sic vocatur: aut quia malos humores, qui tristitiae causa esse possunt, expellendo,laetitiam adferat. Gonon areos. id est genituram Martis. Myrtiten. myrtites dicta est secunida species quasi myrtacea a foliorum myrti figura. Sicut lucibus quibus similem fert fructum caryites 3c myrsthites. Denditiis.) id est arborescens ; a ramorum co
quod iste arborescat: sicut dc sexta species,qui desp
287쪽
drodes eadem ratione uocatur. Cicer columbinum.
Sic appellatum est quod cibum det semine columbis gratissimum. Caprago. Sic dicta fortassis quod caprae illa uescerentur. Cyparissias.) Cyparissias nuncupata est a soliorum cupressi similitudine. Platyphyllos. id est lateolius, a solioru latitudine.Hactenus de nomen
elaturis. Iunci. Iuncus hic est que Celsus rotunduni odoratu iuncum uocat, dc Graece schoenos dicitur, quam Graecam appellationem hoc loco pro iunco antiqua ex emplaria nostra habent, quemadmodum in fine pro uerbasco phlomon. Caliculi. id est vascula in quibus semen continetur. Posca.) Posca idem est quod Graecis οἰ-ραπμ,hoc est,aqua aceto mixta 8c temperata.triuisum autem est uinum melle concinnatum. Arguat gustu.) hoc est, gustando linguam 8c os remordeat 3c erodat. Singulos per annos renascatur.) hoc est, annua temporum uicissitudinie, alius quidem nunc, alius uero anno sequente nascatur:&,ut Plinius ait,Fructus non pariter maturescit,sed pars anno sequente. Dei Solis motibus. id est ad cursum solis,qui sicut caeteri planetae an C. 4. liquitus a getilibus pro deo habebatur. Lentiginem. Lentigo est macula nigricans aut rubicunda liuore perfilsa,&ad lentis similitudinem prouenit: sed hic per lentiginem Apuleius seipsum exponens lepram intelligit, &quidem non in recentiorum 8c uulgi, sed Graecorum taghificatione, qua cutis est passio,&, ut Galenus ait, cutis
reansmutatio ad contrarium naturae habitum cum asperiritate, dolore atq; pruritu Sc squamaru resolutione. Cel isas lib. s.impetiginem uocat,& eius quatuor genera facit. Quare nos etiam hoc loco pro lentigine, lichena potius legendum censemus, quod malum est a lepra non mutatum distans.
288쪽
i us alii ulophonon, alij cynomazon, alii cyno
zolon, alii Ocymoides,Latini carduum ua a d. xium, carduum irinum,carduum lacteum, carduum nigrum, alii vernilaginem, ustilaginem. Nascitur in pratis Θc secus uias.Chamaeleon herba est,alia nigra, alia alba,quae etiam ixia uocatur:siquidem in ortu caniculae quibusdam locis seclidum eius furcas album uiscum reperiatur.Habet folia supra radicem crebra, aspera spinosa atin terrae prostrata, simul cum thyrso solam spinam in medio mittit, carduo similem, flores purpureos tenues atΦ tensos, ac deinde albescentes, fructum siue semen cnici herbae similem,radicem rota hustam,albam,ex alto mollem,graveolentem, gusta dulcem Item nigra, quae etiam cynozolon a Forano Dioscoride est appellata, siquide praefocet non aliis ter quam synanchica passio.Habet folia tenuiora at hreuiora,rubra, pinguiora, thyrsum robore digitali, longitudine saepe palmorum quatuor, fuluastru, ex quo umbraculum tenue cum floribus spineis, radice ualida,nigra,densa, aliquando etiam exesa uel corrosa,fuluas ra, quae interius masticata remordeat. Vo catur autem chamaeleon propter folioru uarietatem.
Herbae cardui sylvatici, qua habet in capite sumismo medullam uiridem dato ex oxygaro edat, libearabitur.
α Vt occursus malos non timeas. Herbam carduum syluaticum, si Sole nouo sueu
289쪽
' c o M' M E N T. G. Η V M E L B E R si v 'rit Luna in Capricorno,tolles: ocqtiadiu tecum poristaveris, nihil mali tibi occurret.
ARD VORVM sylvestrium plura esse genera, autoxes, e quoru numero est chamae
t etiam, de quo praesenti sub cardui sylvati
nomine agitur capite: qui &ipse duarum emspecierum, albus scilicet, qui carduuS minor etiam uoca tur,& cuius uirtutes habitae sunt supra cap. 21. de chamaeaai leone inscriptotalter uero est niger uocatus, ceu post no menclaturas ex historia ipsius patet, qua nos ex antiquis exemplaribus nostris ultra ea quae in impresso prius codi ce habentur,adscripsimus. Dictus est autem chamaeleon ut Apuleius testatur, a folioru uarietate.Mutat enim cum terra colorem, qui hic niger siue herbaceus, illic uiridis siue albescens, alibi cyaneus ceruleusve, alibi croceuS aut, rubeus atq; aliis coloribus uidetur, autore Plinio & Dioscoride.Vnde 3c Carduus irinus, uarius 8. c. a Latinis uocatur. Irias.) Ixias uoca chamaeleon, ut tradit Apu
letus, & proprie albus, eo quod quibusda in locis secun
dum furcas sub alis foliorum, uel ad radices eius uiscuna, quod Graeci Soli uocant, gignit, maxime circa caniS Or tum, quo modo thura nasci diculur, quo ut mastiche u tuntur mulieres. VIophonos. Vlophonos appella tur, ut Plinius tradit, eo quod ricinos canum necat, δciuiuencaS anginae modo, ουλιορ enim & φόνο- Graece significat exitium. Cynomazon.) Sic dictum est quod in pulte canibus datum, ipsos enecat.Siquidem μαχα Grae cis puls est, καυ- canis. Cynoetolon. Cynozolon λψcatum est propter grauitatem odoris, uel ut Apuleius tradit, quod praefocet non aliter quam synanche. Vmilago.) .sic dicta est, eo quod radix masticata urat 3c in ςςndiosa sit, praesertim eius qui niger uocatur carduus.
290쪽
R R Ap cii uocatur thermos oritnos,aRomanis lupinus montanus. Nascitur secus stapes aut locis sabullosis.
Herbam lupinum montanum contere cum radiisce di dato ex aceto cyathum unum bibere, sine mora eiiciet lumbricos. Item infanti cum absinthio tritum in umbilico impones,liberabitur. co MMENTARI LA E R M O S orinos Graece, Latine Iupinus est montanus, qui Sc sylvestris est.De lupino inter alia eius naturae admirada scribit Plinius lib.,s. cap.r . quod ter floret, nec ullius quae seruntur naturam assensu terrae mirabiliorem esse: nam primum omnium cum Sole quotidie circumagitur, horas* agricolis etiam nubilo demostrat. De sylvestri uero eandem contra uentris animalia tradit uirtutesib. .cap. ultimo.
GR AE cIS dicitur lathyris , coccos gnidia os, alii chamaeleam dicunt, alij eupolin, ac re. alij epantemon, Aegyptii oletim,Italicito, paulin. cacium, alii lacteridem nuncuparui. Nasciis e aut locis cultis di sabulosis,thyrso cubitali roboris di