장음표시 사용
261쪽
APULEI p LATONI ciserro * acutissimo secundum terram trifariam praecidito, 5 id faciens,de eo cogitato cui medeberis,reuersiis ita ne respicias post tergum, ei ipsam herbam contritam morsui apponito, statim sanabitur.
Herbae ebuli radices conteres, ta eius succum eri pressum cyathis quatuor ex uini sextario semis potui semel in die dato,hydropicis ualidissime proderivperanum enim humor omnis detrahitur.
Herbae ebuli radicem siccatam,ta in puluere mollissimum redactam, ex uini cyathis quatuor,pulueris cohlearia tria,in limine stans bibat, ec ebulu semper secum habeat sine serro lectum.
coΜΜENΤARII.s c Erconfunditi hoc capite duas diuersas herbas Apuleius. Nam de ebuli nominibus 5c uirtutibus acturum se promittens in capitis titulo, nescio qui chamaesyces alterius herbae nomina 8c historia perperam se huc immiscuerint, relicta Aneglecta contra ius ebuli historiarquae quiaper aliam ex clusa desiderat, non abs re fore duximus illam, licet alias uulgo non ignotam, ex Dioscoride adscribere.Est itaque ebulum alterum lambuci genus, a Graecis chamaeacte,id est humilis 3 terrestris aut parua sambucus dictu,minus sinibuco dc herbae quam arbori similius. Caulem habet quadrangulu multis interfectum geniculis. Folia per in terualla ex singulis geniculis exeuntia pennata ananda te similia per ambitu secta, longiora tamen δc graveolen
tia.Vmbellam in summo fert lambuco similem, florem itidem dc fructu. Radix illi est Ionga , digiti crassitudine. Hactenus Dioscorides lib. .cap.1σ4. Chamaesycen. Chamaesyce & mecon aphrodes non ebuli, sed alterius herbae
262쪽
DE PVL EGIO. c AP. XCII. herbae quae hic describitur nomina sunt.Quoru chamae sice idem est quod humilis 3c parua ficus, cuius nominis ratio est lacteus succus, quem ficis similem habet. Meconuexo aphrodes est idem quod spumeu papauer Et de hac herba agit Dioscorides lib. .cap. iso.PliniuS lib.α4.capi Agrian acten.) id est sylvestrem sambucum.Acte enim lambucus est.
alij dorcidion, alii poludon, alii parthem,
Con,Prophetae patagathon , Os hanes dimoron,Latini pulegium. Quam uim pulegium secu ha heat,multi ignorant. Duo genera eius sunt,masculus ec foemina. Masculus florem albu habet, foemina ruis heum siue purpureum. Vtrun* utile est oc mirabile: uirtutis acerrimae 8c seruentis. Vocatur ab aliquibushlechon,eo quod sit balantum animaliu floris sui tempore pascuosa. Hoc autem in se mirabile habet, quod maximis aestatis caloribus floreat, quum sere aliae herhWarescant.1 Capiti ne noceat aestus aut stigus. Herbam pulegiu tecqm aut super aurem aut sus annulo portato, hoc Θc syeme tota facias, nec graueadinem senties,nec perseictionem.
α Ad intestinoru infantiu dolorem.
pulegium 8c cyminum tritum ex aqua super umbilicum ponito, continuo sanus fiet.
263쪽
Pulegium tritum uel in aqua maceratu cum accito potui dabis,nauseam stomachi sedat.
Pulegium in aqua seruente maceratum tamdiu
donec bibi possit aqua, optimum est, ei pruriginem sedati, Ad uentris dolorem.
Pulegium commanducatum, Θc in umbilico positum religatum ne excidat, cotinuo dolorem discutico Ad tertianas. Pulegii ramulos tres lana inuolutos odoret ante accessionem.Quod si quis coronam pulegii in capite habuerit,dolorem sedat. γ Si infans in utero mulieris moris tuus fuerit. Pulegii codas tres recentes quae adolet suaviter, tritas in uino uetere optimo,sextarii quartario da blahasiliberabitur. s Ne in naui nausees. Pulegium 8c absinthium simul contere ex oleo aceto, di nares frequenter frica.ο Si mulier minus purgatur. Pulegii pondus semiuncia in Oxymeliae cyathis
io Si secundae a partu no sequuntur. Pulegii tres discinge codas, di in uino hono dabibat. ii Ad uesicae dolorem uel calculana Pulegium in uini cyathis duobus bene coiritum iςiunus bibat, ec continuo in solium descendat, intra
264쪽
DEPVLEGIO. cAR X cIL luerpaucos dies sanat, calculus pellitur.
iα Si quis cor aut pectus dolet. Pulegium in aceti cyathis duobus ieiunus bibatiis Contra spasmum. Idem faciat si spasmus molestus fuerit. i4 Si mulier obticuerit.
Pulegium contritum N in puluerem redactum Iana conuolutum subiiciatur ab obstetrice.
is Ad inflationem stomachi uel inteis
stinorum. Pulegium ex aqua calida contritum, uel ex uino aut per se dato,rem miraberis illico. io Ad morbum articulorum. Pulegium in Oxymellis quartario uel cyathis tria hus ieiuno da bibere, eiiciet bilem ec saniem albam. Idem faciet ut facile respiret.
Herbam pulegiu decoque ex aceto, 8c id acetum calida permixtum potui dato.Caeterum ne quid pulegij praegnanti dederis. i8 Ad ischiam uel coxarum dolorem. Herba pulegio pipere aequis ponderibus tritis in balneo perfricabis ubi dolet.
V L p . IV M nota herba, sic dicta, ut tradit Hermolaus Barbarus, quod ipsius recens incessis pulices necat.Graece blechon dicitur quasi baulans herba,eo quod,ut hic tradit Apuleius, balantum animaliu floris sui tempore sit pascuose . Plinius tamen & Dioscurides aliam reddunt rationem, utpote, quod gustatum a pecore capris quum floret balatum,
265쪽
118 COMMENT G. HVMEL BER Girin eis quamprimum cocitat. Vnde quidam Graeci litera,
mutantes,blechon quasi glechon uocauerui. Leucania
thono id est albiflortu, S alterius generis est indicatio quod masculum album florem habet. Dorcidion. Dorcidion 8c parthenicon appellationes huic ex dicta, anno adcreverut quae pulegii folio est, S hys nominibus appellatur. Pantagathon.3 id est omnibona herbam, C. i. quasi contra omnes morbos efficacem. Perfrictione. id est horrorem & frigus, Frigeo enim idem est quod rigeo dc algeo, ut uolunt, derivat a Graeco uerbo cκυκω, quod est horreo, unde avκκ horror δc frigus dicitur.3 Nauseam.) Nausea uomendi appetitus est. Et nauseo uerbum,hoc est uomitu infestor. Codas. id est coliculos S ramusculos : sic dicti quod longi sint quemadmo
dum codae,id est animaliu caudae. Sextarii quartario. hoc est, quarta parte sextarii, quae lacit cyathos tres.Nam i duodecim cyathi sextarium efficiunt. Soliv. Solium uas est balneatorium, in quo homines sedises lauantur Teutonice alii badsuber. Caeser Augustus Hispanico uerbo 4 duretam uocabat, teste Suetonio. Obticuerit. id est obmutuerit propter locorum 8c matricis suffocationem. Subiiciatur.) id est,muliebri naturae intrudas & ima ponatur. Obstetrice.) Obstetrix mulier est quae paraturientium curam habet : sic dicta quod cotra parientemio stet. Eiiciet saniem albam. id est per aluum deducet 8c expellet pituita 8c humorem pituitosum dc saniosum album. Respiret.) id est exhalet de disiiciatur humor
266쪽
DE ME PETA MONTANA. e Ap. taciti. M R AE cI eam minthen agri an, alii minthen Oisrmon, alij dlatitan, Propheis haema hammonos, alii gonon hamonos, Itali nepeta moraritanam siue sylvestrem.
Herbae nepetae montanae ex uino tritae succus expressius cum uino potui datur, oc eius folia cotrita plagae utiliter imponuntur. α . Ad tertianas uel quartanas. Herbam nepetam montanam in puluerem redais di am sub accessione dabis in aqua calida hibere,libe
species tradidit , quarum prima haec montana nepeta est, quae Graece minthe agria, id est sy uestris meta,&minthe orinos, id est montanamenta nuncupatur. Et a Magis haema hammonos,id est sanguis hammonis,& gonos hammonos,id est geniturahammoniS.
GRAEcis dicitur peucedatios, quibusdam sisen agrion,alijs agriophyllon,Prophetae ais gathon daemona,Latini pinastellum, alij seistanariam uocarunt Thyrsum habet ut foeniculus,radicem magna oc nigram grauissimi odoris, succo plenam,ati secundum ipsam,corona densam, florem nigrum. Succus autem in ea processu tempoa
267쪽
α APULEI PLATONI ciris augetur, propterea aliquando praesecta molli fadice defluit, atu in umbra deponitur seruanda, Sole nant uires amittit, sed probatur melior esse flatius &seruens gus atu, ec odore grauis, ut in Sardinia di Samothracia.
Herba peucedanti arcet serpetes odore suo. Item cum uetonica θc adipe ceruino aut medulla aceto mixta, di morsui imposita,medetur. a. Ad phreneticos. Herba peucedanum cum aceto capiti inissa summe facit. COMMENTARII.
nius lib. ας. cap. s. ait, inter primaS celebratur,
dii ta est Graecis a pinu, qua illi peucen dicunt, sicuti ab eadem pinu Latinis pinastellum, id ob formae folioru similitudinem.Vet,ut alii uolunt,peu cedanus Graecis dicta est ab amaritudine, quae illis peucedanos &peuces dicitur. Sison agrion.) id est sison a grestis. Agriophylion.) id est agreste solium. AD
thon daemona. .i.bonus daemon, &genius siue deus, ob diuinas uirtutes eius quibus uariis morbis medetur. Et quia daemon cum simpliciter 8c sine adiuncto profer tur, communiter in malam partem pro cacodaemone dc satana accipitur, factum forte est, ut ex daemonis interpretatione dici coeperit a Latinis satanaria, a c5trario sensu.
Secundum ipsam, coronam densam. hoc est, iuxta ipsam radicem habet comam densam copiosam A solio C. a. sam. Phreneticos.) Phrenetici diculur qui phrenesi laborat. Phrenesis autem proprie cerebri passio est, principales actiones eius laedens, mentem commouens, ε insanire facies, a pallida seu flaua bile proficiscens.Latine insaniam
268쪽
DE INULA. CAP. Yc V. 26i insaniam dixeris.De cuius differentiis generibus plura Galenus lib. a. de affectorum locoru notitia, & Celsus medicinae lib.3.cap.18.
taurion, alij helemon, Latini inulam campa l nam appellant.Habet folia amaraco similia,
flores aurosos,radicem tenuem,non alta, acerrimam gustu,medetur serpente ueXatos.
i Ad uesicae dolorem. Herba inula, aph semen,& asparagi, ec sorniculi quom radices in unum trita, ec in tepida potui daata,efficaciter prosunt. α Remedium ad cruciatus dentium.
Herbam inulam ieiunus commanducet, dentes confirmati
Herbae inulae folia ex uino trita,mirifice quum bibunttir necant lumbricos. COMMENTARII. VEMADMODUM superius capite si.de ebulo inscripto, sic etiam nunc praesenti capite duas diuersas miscet herbas. Nam inulae nomina Scuirtutes,ceu titulus promittit,traditurus Apuleius, nescio qui chironii panacis immiscuerit nomina Schistoriam.Inula enim non talis est ut hic describitur, sed ut Dioscorides ipsam depingit, folia habet uerbasep similia asperiora tantu δc longissima, radicem intus albescen.
269쪽
L. APULEI PLATONlcitem,laris rubentem,odorata,grandem,acrem,sacili leniatore mollem. Porro Capana cognominata est a regione Capaniae, in qua magis laudatanasceretur. Helenion.)Helenion appellatum est, quoniam e lachrymis Helenae natum est, uti fabulantur poetae:seu, quod uero uicinius est,quonia contra serpentes ex eo primum ab Helena rea medium inuentum fuerit.
R AE cI cyno otan, alii et phrygian, alij litamlamon,alii splenion, alij caballion, alii scolymon, alij pyrgin, alii leucrion, Aegyptii aenis tali lingua canis, alii sublabium, alqlinguam inacedonicam.
i Ad morsum serpentis. Herba cynoglossa contrita & ex uino sumpta,ueneno resistiti, Ad quartanas. Herba cyno ossa, quae folia quatuor habet, pastata & ex aqua potui data,prodes 3 Ad eos qui minus audiunt. Herbae cyno ossae succum ex pata di oleo tepe,
factum in aurem si illato,mire sanat. COMMENTARII. ΥNO GLOSSAE duo genera sunt. Unu quod nunc vulgo eo nomine ab herbolariis demonstratur,& buglossae uulgo uocatae adeo similis est, ut ab ea abscissa uideri possit 8c difficile di s rni, nisi odor qui in cyno ossa grauis est, discrimen illarum
270쪽
dE CYNO GLo A. C A P. X cVI. α63 larum indicaret. Et hac intelligere uidetur Plinius, quando thyrsos, id est caules illi tribuit. Nam altera sine caule est, uti Dioscorides tradit,& de hac Plinium loqui credi mus , cum ait ipsam operibus topiariis esse gratissimam, qua nos Teutonice vergi ymin nit uocari putamus.Sed Dioscoridem audiamus, qui lib. 4. cap. ixo. sic scribit, Cyno glotas folia latifolis plantagini similia habe angustiora tamen minorat &lanuginosa et sine caule canina lingua est, per terram sternitur.Nascitur sabulosis locis.Ιtem PliniuS lib.as. cap. s. ait, Iungitur plantagini 8c cynoglossos caninas imitans linguas: topiariis operibus gratissima. Aiunt' quae tres thyrsos seminis emittat, eius radicem Pota ex aqua, d tertianas prodesse:que quatuo ad quartanas. Est alia similis et 8c quae serat folia Iapathi minuta. Eius radix pota ex aqua,ranis S serpentibus aduersaturi Haec Plinius,qui δc nominis rationem reddidit. Aliarum appellationum maior pars exaspleno huc translata est, quarum aliquas ex Dioscoridis libro emendauimus. Caeterv Apuleius utrant cyno ossam praesenti capite comprehendere S intelligere uidetur. Pasib.) Passum est uinum dulce ex uuis passis confectum. Quod quomodo Olim conficeretur, docet Columella rei rusticae lib.is. ca
pite Palladius in mense Octobri.
GR AE cIs dicitur adiantos, aliis scolopem drion, quibusdam scolymos, nonnullis sco liprochos,asplenon, S proclios agrios, A
gyptii phepere, Itali saxifragam, alij uitem canam, alij apruco, ain lampago uocant. di ascitur in montibus locis saxosis , uirgultis nigris lenibus cum