장음표시 사용
101쪽
dum in sanguine supei sit, alteram causiam accederer imminutionem astonis illius , qua chylus in optimum . sanguinem con Ilitur .. Acidi vero scorbutima eria sent cibi, & potus CX vegetabilibus , quorum alii jam acidi , alii tales sint, ut in nomischum recept ea lem de causa, qua qui acidi sunt, non mutantur , ipsi acidi fum. Ad primum genus
portinent fructus horani acidi, .poma limonia, punica, quaedam cerasorum species , ribesia &α quaedamberbae, ut acetosarum species: potiones ferm-ntatio ne papatae, ut vina ac dula, acetum, quo nonnulli large in bur, & Posca. Ad alterum genus resereniadi suiu fructus horarii dulces, uvae, ficus, poma &α legumina, patri non fermentatae, aut si .sermentatae, tamen generis CrassIori', oenaciorisque, ' ut panis. se. munus, labaginus &c. Succi qu.dem Plantarum , de fructuum, ut mussim, Cercvisiae, oc vina non satis fermentata , mel , & quae talia sunt . Haec omnia
ventriculo conelusit, ejusque humido calore sota
ubi necessariis V. r. bus n in concoquuntur, initia subieunt sermentationis, & in acidam pultem vertuntur.
Neque dissimulantum est, motu ventriculi, & viciis narum partium inviti, prohiberi a sementatione, quae quietem deside M. Tamen eo ipsis , quod iam Luet motus ille, incipit sermentatio, &perfectam semmentationem non fit ri, sed ejus tantum incoationem
concipimus. Certe qui stomacho imbecillo secatinum panem , ut superiori libro dixi, aut legumina, aut
copiosas ficus icci in cibum assumunt, in potum vero aut aquam, aut dulce vinum, iis paulo poli r 42 , aut etiam vomitus acidi lupervenient. Sed an, mum advertant, qui sermentatione Cibos concoqui tant, me suam opinionem non probare, imo ab
102쪽
L r st B. C A v. m. ipsis maxime dissentire. Cum enim in stomacho fieris mentationem incoari dico, id morbose fieri neque tamen perfici profiteor. Denique scire licet k lae qumque, quamquam animantium sit succus, quod multum retinet de ciborum proprietate, ita stomacho infirmω facile coacescere . Acidum autem scorbutum inte dum austeri quoque aliquid haberet alio loco pro sui. Id vel protinus a cibis fit, vel, postea ipsius eo poris vitio. Nam acidum, ubi terrae unitum est , a sterum fit, sive acerbum. Ergo sive austera quaedam,
ut mala cotonea, sorba, capparis fructus Rc ves, immatura poma assumuntur, austerum in Anguinem ducitur: sive ea, quae modo dicta sum. acidam ac moniam gignunt , quae in corporis humoribus coinpiosas terreas N ieulas offendit, ut iis temperamen. ω - , quod vocant, melancolico , cum iis Corium tur, re in acido austeium convertitur . Cum haec matyrianx acidi scorbuti praestent, necesse est causas in dictas eruientes accedere, quas passim nomin vi. Eas tres esse praecipue Boethavius dixit, primamque fecit νnopiam boni languinis, is eo ore maereiam rue am assumente: mtellexitque, opinor, etiam humorum
ad concoctionem pertinentium, salivae , succi gastrici , & pancreatici , bilis &c. qui, nisi bonus sit saninguis , esse boni non possunt . Secundo loco posuit
Eebilitatem fibrosa competis vasorum , se viseerum ter lici defectam Mimalis morus. Qui quidem defectus ν& per se nocet, & quia ex eo oritur etiam illa dein bilitas fibrosae compagis. Haec omnia a Clariss. Suri temo docte expIicata sunt. Ac rursus intelligitur, quomodo cauis illae, quas priori libro prosequutus sum, huc conserant: aer palustris humiditate fibras relaxando, tum, sanguisiem inquinando M perspi-N , vione
103쪽
wo DE SCOR BUTO.tione retenta, & introactis noxiis exhalationis partiaculis , itemque caetera , quorum cognitio expedita est , & ex parte indicata . Illud non omittendum, quod non raro observatum est, acidum scorbutum in alcatinum degenerasse, putredine suscepta. Neque eo dico , quod gingivae scelere incipiant , malique oris humor ex ulceribus seratur. Haec enim , ut
monui , in acido scorbulo fieri solent , pristinam
etiamnum naturam conservante . Verum eodem in pejus ruente, interdum odor cadavericus totum aegri corpus occupat, urina nigrestens, & multum sceludior redditur, quam oporteat, itemque aluus: man,
festo indicio subortae cujusdam putredinis , quae ac, dum non admittit. Quae res ninil admirabilis habet, atque insoliti . Notum est enim , etiam res acidas, ut est acetosa, putrefactione mutari, & in laetentem aIcalinam indolem verti. taὶ Ac quamdam velut putredinem in scorbulo variis de causis fieri supra dixi, quarum vis etiam in hac specie plurimum νωtest, ut pollea ostendam. C
104쪽
DE rancido scorbulo non admodum multa diiscenda sunt. Eam acrimoniam ad oleum, quod est in humoribus corporis, pertinere significat Ve hum otiosa, quod adjicitur: tum ipsium rancidae nomen, cum rancescere oleum tantum soleat. Oleum
igitur, quod per se blandum, subdulce , lene est,
ubi aetate acre, amarum , vehemens fit, rancescere dicitur, sεὶ quae mutatio eo citius contingit, quo aer calidior est sic, ut fervida testate oleum, ex amygdalis expressiim, post horas quatuor supra viginti, raricescere incipiat. Atque ignis consimilem mutationem brevi inducit, dum oleum frigitur; quod enim blandum est, acre fit, atque, ut Vocant, empyreumat, cum . Simul etiam quod acritatem acquirit oleum, crassitiem ex parte amittit, tenuius fluit, ut in eodem amygdalino apparet. Acritas autem rancidi
olei videtur, vel ipsius deberi particulis attenuatis,& in aliam figuram versis , ex quo Boerhaavius oleum in salem mutari dixit: vel, quod vero propius est, & ad hunc modum, opinor intelligi Boeta havius voluit, salinis particulis evolutis, quarum anguli, ceu cuspides, antea crassioribus olei particulis irretiebantur, atque obvolvebantur. Sal enim e iam oleo inesse indubium est. Huc faciunt duo eraperimenta, alterum quidem facile, & obvium, alte- ua
105쪽
1or DE S C ci R E U Τ o: rum summae patientiae, & minime vulgate. Primum est, rancidum butyrum, si aqua saepius & diligenter eluitur, ranciditatis multum deponere, & blandius fieri, acri scilicet sale in aqua soluto, M ablato. Alterum ab Isaacci Hollando primo institutum est, de aBoerhaavio postea repetitum . Ex sangu- humaria o Iesm - ad ignem stillat Merrimum, reterrimi foris, re odoris, ambustamque. Tale oleom M. vase proprio omninσut bu rum paratur, tundebant noctem, diemque , is sub Iamina perforata eum aqua earminabant: serest omnis Diando in aquam, is oleum Mandum mansit, Miam, i farcera insipidum. Rancidus veto scortatus duobus m dis oriri potest et ex oleo rancido assumpto, & exitaeo intra corpus demum rancescente. De cibis, qui ranciditatem habent, ut de rancido larido, & butyro, plana, de evidens ratio est. De ranciditate vero, i tra corpus nascente, scire licet, eam ves protinus ex
ipsis cibis in stomacho oriri, vel deinceps ex oleo mquod in sanguine est. Pingues enim cibi, ideoque multum olei habentes, in stomacho facile rancescuntis
utique si durioris sunt generis, aut si is, qui illos assumit, imbecilli stomachi est, aut in otio vivit , si
etiam febris tenet 6cc. Ex quo fit, ut at tali cici aD
sumpto ructus nidor acres, exurentesque erum .
ant. Iam illud manifestum est, o, talem Cortupi im inquinatum rancidis particulis chylum in sanguis nem ferri. Interdum autem ipse languis ranciditatem Contrahit, non siunde advenientem, sed in ipso subortam Quod incidit,. ubi oleo, partes in eo nimis,
abundanter existunt, & non modo aquosiarum x cxterarumque proportionem enormiter exuberant , V rum etiam necessariam commixtionem cum reliquis
principiis non obtinent: adjectis simul causis, quae
106쪽
L i p. II. C A P. IV. IOIoleo Ea illas partes per se blandaς, tunc rancidas ei ficiant. Nimiumque sere abundant oleota istae pamtes , fi cibis maxime oleosis qui utitur, peculiarem quemdam humorum , & firn arum partium habitum
habet, propter quem & largius colligi eodem poLsint, & minus subigi, & cum aquosis, salinisque partibus conjungi, atque commisceri. Multumque ad hoc animi conseri, & corporis quies. Quod si iis, quae
cum sanguine circumseruntur, aliae etiam, ex adiposa membrana reirptae, praeter contietudinem, copiosiores
oleosae particulae causa aliqua adjicientur, eo magis exuberantia olei stupra aquam in sanguine increscit, faciliusque incidere ranciditas potest. At quae hanc faciunt , causae sunt quaecumque corporis humoribus aquam detrahunt, simulque calorem augent. Certum est mn m aucto calore, olea, quae lenia sunt, rancida fieri Itaque fervidiore aestate, simul cum vehementiori exercitatione, quibus causis etiam multum aquae de cor
pore decedit, videmus, non bilem modo acriorem fie. ri, ex qua tormina, & sebres quaedam cum alvi fluxu otiuntur, sed sanguinem quoque rancidam dij stionem acquirere, & quamdam febrium speciem commoveri, quas biliosas nominanti non quod bilis proprie eam commoveat, sed quod humores oleia quaedam acritas, atque ranciditas, qualis serme in bile est, inquinet, atque corrumpat. Ex his, consideratione adh bita , colligi potest , quae, & quot possint
rancidum scorbutum gignere ex iis causs, quas priori libro proposui. Sed cum dixerim, pingues, oleo scibos huic scorbuti speciei materiam praestare, sciendum est, ranciditatem in stomacho quidem, nisi ex pinguibus, prorsusque oleose, non contingere, butyro puta, carne pingui &α praesertim si haec copio-
107쪽
1o4' DE SCOR BUTorsus assiimpta sunt: neque exempli causa panem ramcescere. In sanguine diversa ratio est . Cum enim
chyli praeparatio eo potissimum spectet, ut oleota
praesertim particulae ex quocumque ciborum genere educantur, & cum aqueis commisceantur, qua in re Chylum cum emulsione convenire jam pridem obse Varunt i chylus igitur maxime oleum in sanguinem fert, quod ranciditatem contrahere aeque potest di.
Ris de causis. Ac multo quidem plus olei ex cariniae pingui, butyro &c. in sanguinem chylus deduiscit , quam ex pane siligineo assumpto , tamen non ex hoc modo , sed ex macro quoque pane ex simila , ex oleribus , ex siccis leguminibus &c. oleum elicitur concoctione, sanguinique affertur. Ergo satis est, eam esse corporis naturam, quae supraposita est, ut tamen fatendum sit, ex cibis posterioris generis prope dissicillime rancidam acrimoniam, M scoibutum oriri. Quoniam autem in ista sanguinis constitutione aquae minus adest , oleique partes abundant, quae ipsus aquae etiam copiosius in potum assumptae ac sociationem fere difficulter admittunt crassitiem, ideo existere in una sanguinis parte manifestum est. A que ob eamdem rationem serosa sanguinis pars acrior erit, cum id ipsum, quod ranciditatem comstituit, quiddam, acre, salinumque sit, quod aqua solvi potest. Omnino enim videntur siles, qui in oleo iunt, cum oleo sis partibus attenuatis copulari, ut peculiare quoddam salis genus efficiatur , quod ranciditatem constituat. Et que haec mutatio ab ea mutatione non valde dissimilis, quae fit in putres, ctione, ut evidens erit ex iis, quae de alcatino sco hu o statim dicam. Ad quem ex rancido transitum facilem &c. cum satis appareat, magis tamen appa rere ex iisdem poterit. CΑ-
108쪽
De Acriis faetenti Scorbati atrimonia
QUO brevior sui in raneidi , eo longior ero in
aleatini stomuli explicatione . Is verbo eam humorum constitutionem significat , quae alcatinum salem per se praebeate revera nihil per eum intelligendum est aliud, quam majorem humorum vicinitatem alcatinae naturae. Nam , ut dixi, animalium humores etiam naturaliter, ita vi corporis viventis in scalescentem indolem deducuntur, ut ex cibo etiam acido, non acidum lac, sed mora, & quiete saepe facile acescens, ex eodem lacte sanguis non modo non acidus, sed eadem quiete, M mora non jam acescens, sed putrescens conficiatur: ut ideo negari non possat, salem animalium humoribus proprium alcatino generi potius, quam alio accedere. Quamis quam id quidem, quod contingit in sangine estuso, M putrescente , atque externo spiritu circumsepto, ipsius putrefactionis viribus tribuendum est. Quod vero in humoribus e corpore eductis, neque adhuc mutatis deprehenditur, id utique iis proprium censendum est. Itaque magni Boernavit experimentum in urina factum, cujus m naturae sint sales animalium corporibus proprii demonstrare potest. In urina vero potissimum institurum est , quod haec prae caeteris, qui in corpore sunt, humoribus, magnam videtur salis copiam habere, eamque vires corporis diutius passam e magisque quia urina adhibita est hora duodecima ab extremo cibo reddita is
Ex qua lanto igne inspissata, percolata, di in quie O te
109쪽
, os D E S c o R B U. Τ o. re reposita habuit vir ille massam salinam, quam in aqua solutam , & depuratam, noVissime .concretam, salem urinae nativum nominavit i a ) jure, ut mihi videtur . Neque enim putredinis, aut ignis ulla satis potens vis accessit ad salis illius preparationem . Is non equidem alaesinus, multo minus acidus est. Sed utique alcalescens , neque tamen volatilis, sed vi ignis volatilis, & alcatinus prompte fit . Quaproprietate differt ab ammoniaco sale, qui sublim, tione semivolatilis ascendit, sed in alcatinam naturam non commutatur ib) Cum autem urinae origo ex sanguine sit, quem chylus conficit, cum ipse ex cibis oriatur , necesse est , salem urinae, scilicet salem animalium, a sale nasci, qui cibis inest. N,
si enim ita esset, quoniam veteres humores pereunt, vetus quoque cum iis sal periret, di ita exhauriretur , ut omnino deficeret, Cum eum noverimus semper adesse , & ideo continuo Iefici .. Sed quam
eum sal iste a sale distat quorumdam ciborum i Nam
sales nativi herbarum, denique pomorum, plerorum. que vegetabilium, ita non sunt alcalescentes, ut potius ad acidam, alii ad neutram naturam accedant.
Reliqui cibi sunt ex animalibus, in quibus sal idem
est , de quo quaerimus, aut parvo certe tantum gradu distans pro varietate animalium. Sed animalia si graminivora sunt, utique Iota ex gramine sunt , totusque ex. gr. bos, ut habet Boerhavius , gramensuit, ideoque sal, qui ex iis educitur, ex vegetabit,
110쪽
1. I R. II. C A P. V. to sibus primo ortus est: si carnivora, alia animalia /quae iis pro cibo stant, vegetabilibus vescuntur, resique eodem recidit. Illud notari volo, cum dico ex vegetabilium sale intra corpus parari salem animalis naturae , idque vi ipsius Corporis fieri, me hoc loco non inquirere ν oriatur ne de integro sal iste ex mutat:s assia mptis silibus, an potius obvolatus, Mlatens pcae existat in veretabilibus, a quibus vi corporis eliciatur, & manifestetur. Satis est mihi prist, nam perire salium naturam, novamque in his alca- Iescentem indolim apparere. Quamquam quid potissimum verisimile viteatur, ex iis , quae paulo post dicenda sunt , intelligetur non obscure. Acidi igitur sales, aut acidae naturae proximi , atquc ab al- calescentia valde remoti, qui sunt quibusdam in cibis , actione viventis corporis , immutantur & ad ipsin1 scalescentiam deducuntur. Haec autem actio, ut docte , quemadmodum solet, Boerhavius explistat , in motu humotum circulari posita est, atque in assidua eorum in suis canalibus agitatione , Val, doque attritu particularum eorumdem, & inter se, & eum interna canalium continentium superficie .
His enim viribus ex chylo sanguis, deinceps reliqui humores fiunt . Quapropter ubi Ianguent hujusmodi vires, partiumque corporis firmarum debilitas est,
notum est mutationem illam minus bene procedere,& acidum in corpore superesse. Quo in cassi qua cumque attritum eum , quem dixi, concitant, a que augensi firmarum partium debilitati opitulantur, eamdemque mutation m juvant, ut frustio, & exercitatio . Atque in gravi febri, in qua attritus valiadus est, mutatio quoque sal um acidorum citius procedit. Remediaque, quae adhibentur, ubi 'mutatio