장음표시 사용
81쪽
ντ Dx SCORRU ΤΟ - leorbutum potest. Saepe autem morbus is non pro rinus ab iis causis fit, sed intercedente mesancolia ,. ex qua scor tum gigni in sequentibus proponam . Nam ex ejusmodi: animi affectibus melancoliam nusci, vel ille, quem supra descripsi, Hippocratis aph rismus a Celis receptus, docere poteti . Nec cuidam dubitationi locus est , num moestitiam scorbuti immediatam causam esse Eugalenus loco illo conc
perit se quo loco scripsit sc : i terna halus morbi eam δεν melancoliri humerιι exuberantia censetur. Quasi significare voIuerit, ex moestitia melancoliam ,. ex hac scorbutum fieri. Interea observationibus cognitum est, timorem ,. tristitiamquoe esse scorbari causam mne interventu melancoliae o Ipseque Eugalenus istius causae vim magni fecit, anteaque suam mentem prin
possierat . a in 'an cum crassiore victus ratione di turnior maestitia exercuit . de βδει inarantibus constanter se re praedicere ausus fui . eor .a scorbulo mΦrlo ν vel Hiis permixto tenerio Cum enim' dixit a sorbuto mo
bo vel aliis permixto, satis ostendit, tristitiam scorb tum inducere etiam sine societate melancoliae, aut alterius morbi. Sed evidentius alio loco quos Me a sectione Iaborasse novi. omnibus fere vel post crassum, semelaneolitum victum , vel pos disturriores tristas adve misse eam novi M
82쪽
De Morbati essentia in genere.
Onsderanti mihi ea , suae nuper a do-s ctissimo Soletento scripta sunt, recte alla V a nonnullis scorbutus cachmiae nomine
donatus videtur .. Est enim καχνα, ut Celsus latine reddite maus eorporis habitus , qui in scorbulo evidens est. Suntque prosecto plerique Iongorum morborum nonnisi totidem ea . Chexiae genera. Hujus autem cactextae, qua scombutus continetur, naturam Boerhavius videtur satis recte docuisse in eo positam esse , ut sanguis, Mcrassitie unius partis, & alterius acri tenuitate laedatraddi potest, ut Suvietentus observat, cum solidarum partium debilitate. Atque hanc esse scorbuti natuis Tam , triplici ratione deprehenditur: causarum aest, matione , symptomatum contemplatione , & obse vatione earum rerum, quae in hoc morbo remedio
esse iolent. Causae, quae ad scortatum conserunt. positae
83쪽
positae sunt in superiori libro, atque earum quoque
effectus explicavi breviter: neque enim in re manifesta, de trita tot medicorum scriptis, opus erat longa oratione. Tamen clare, & aperte constat, omnem earum Vim eo vergere, ut sanguini crassitiem , & acritatem inserat, sive aera, sive cibos, sive potiones , sive quietem , Ac otium consideremus, sive animi perturbationes, sive morbos , quarum rerum culpa oriri hoc genus valetudis consuevit. Quia vero ex iis quaedam non possunt, nisi longo tempore ,
crassitiem illam , acrimoniamque gignere , ideo fit, ut postea fere tarde morbus succedat. At quarum effectus prompti sunt, celeriter in eum morbum homines praecipitant, ut in nautis facili observatione deprehenditur. Qui, ubi falsis carnibus aliquot dies usi sunt, saepe scorbutici protinus fiunt, quamquam antea satis sani fuerint , ut ideo eos cibos maximam fuisse morbi causam negari non possit.
Sed quid mali tandem hujusmodi cibi intra corpus
praestant nempe, ut ex crassiori chylo, eodemque acriori, humores neque tenues satis, neque blandi, ubribus ipsius corporis, conficiantur. Quae res serio ab tendenti patet quam ev dentissime. Effectus quoque hujus morbi, ipsius naturam demonstrant. Quorum explicatio quidem, non est hujus loci. Sed tamen multos ob crassitiem humorum fieri perspicuum est , ut obsti uctiones vasorum , totque tumorum genera, quae in visceribus, Ac in externis partibus saepenumero oriuntur, quorum aliqua non m
do dura, de diuturna, sed etiam plane scirrhosa exustunt. Suntque alii effectus, qui crassitiem denum tiant , ut membrorum torpor , de quasi ex labore fatigatio, crurum imbecillitas : sed omnes recem sere
84쪽
L 1 η. u C A P. I. grsere longum est i & minime necessarium , cum sanguis his regris, incisa vena, missus id ostendat, qui ater, crassusque fibrosa parte plerumque est, s a, Mserosa quoque aliquid crassi habet. Quin etiam totum serum concrevisse Suvietentus interdum observavit. bὶ Aquosa autem, tenuique parte manis stam ille acritatem praesesert. Atque summi dolores eum sensu rodentium, qui modo has, modo ibIas partes occupant, quid aliud indicant, nisi magnam acrimoniam Praeterea tot, tamque varia iseritamenta , prurigo , stranguria , di arrhoea, dysen. teria, tenesmus, quae mala in scorbulo frequentia sunt, idem significant, non minus, quam sapor salsus, aut acidus, qui in saliva frequens est, imprimiLque cutis erosiones, & ulcera etiam partium internarum, oris praecipue, & gingivarum. Verum curatio, quae huic morbo adhibetur, omnem dubitationem tollit. Eo enim spectat, ut & crassitiei, & acritati
medeatur. Quod apparet ex eo, quod plantae Omnes, quas antiscorbuticas nominarunt, fere vim o tinent salinam , incidentem , attenuantem, aliae minorem, aliae majorem, quarum delectus habetur pro
vario crassitiei gradu. Simul, quia varia sunt in variis plantis nativi salis genera , ex iisque tales deli
guntur , quae acrimoniam habent ei contrariam , quae morbum facit: id quoque piaestant, ut laedentem acrimoniam invertant, & temperent . Illud tenem dum est, cum acritas leniri deluique obvolvent.buSs
85쪽
s et D s S C o R B U T O. demulcentibus, atque humoris copia possit, v x t men ullum satis memorabile beneficium aegris accessurum, nisi remedia data sint: quae crassitiem attenuent . Quod magis perspicuum erit, Cum morbi
hujus curationem exposuero. Interea certum est , consideratis quoque medicamentis, quae maxime prodesse consueverunt, ex crassitie, atque ex acritate humorum scorbutum magna ex parte constitui.
At solidarum partium debilitas, quam praeterea adesse ex Soletento proposui, quamquam dc ex iis, quae dicta sunt, tamquam causis comprobari possit , neque enim , nisi humores apti sint, solida recte refici possunt & ex morbi curatione, quia caeteris
remediis roborantia addere opus est et tamen ad haec argumenta non est confugiendum, quando res ipso sensuum testimonio confirmatur. Nam scorb timmm g ngivas, quamvis levissimo attactu laedi , sanguinemque effluere videmus. Tum sanguinis profusiones ex variis partibus, & maculae etiam lati res, sanguisque effusus, & concretus inter musculorum fibras, haec, inquam, omnia, ut acrimoniam vasa erodentem ostendant, non minus tamen debit,
talem vasorum indicant, quae fluentium liquidorum viribus parum resistunt , & facile disrumpuntur . Notumque est , vel ipsa recenti Suvietenti obseris Vatione carpum , si quis scorbutico aIiquanto strictius ad pulsus explorationem comprehenderit, non multo post exhibere digitorum vestigia, tamquam ex sugillatione . Atque crassities quidem posita est in ea praecipue sanguinis parte, quam fibrosam vocant, sive ex tenuissimis filamentis , quae sanguini insint, illa concrescat, sive, quod Vero propius videtur, ex ipsis globulis inter te junctis certa cohaeissionis
86쪽
sonis ratione. Saepe tamen serois quoque parti s pernatat mucus quidam ex flavo viridis. Haec crassities ex eo oriri videtur, quod & assiimpiorum cibo. rum k & assumentis Corporis vitio crassior chylus eonficiatur, isque postea in sanguinem perductus, noniatis elaboretur propter propriam resistentiam , & defectum languentium vasorum : ut ideo eius particu-Iae non condensentur ex compressione, neque ex vo-
Iutatione efformentur eum in modum , qui ad optimam sanguinis constitutionem requiritur. Nam nisi styli moleculae per totum corpus, maximeque Perpulmones, per minima vascula propulsae, necessariis c nalium viribus, & rotatione Inter sanguinis partic Iis modificentur, magnitudinemque , pondus , levinrem, ti figuram acquirant maxime aptam; sequitur uCerassor , lentiorque sanguis existat, eaque, de qua loquimur, crassities nascatur: quae ab altera crassicie.
distinguenda, est, quae Phlogistica dici solet: cujuseausa quoque' diversia, imo contraria est , videlicet validae corporis vires , humorumque circumductio expedita , & fortis, ex quibus cita fit alimentorum'
hi Coryoris naturam Commuratio . Nam concrescies.
Iitas illa, seu, ut vocant , plastica vis plerorumque humorum animalium , quae in sero, de in ovi albo per ignem fit, manifeste oritur ex propria ipsius co 'poris emcacia. Nec enim in aliis humoribus cernitur, praeter eos , qui ad animalis pertinent. Quare etiam' laetis eroprietatem illam ,- qua ab acidis coagulatus, suspicatur clarissimus Halterius ex lymphalaniniali oriri, laeti commixta: ea nempe lactis par- re, quae mucilaginosa est, & ab aqlla, terra, oleo , sile, diversia. Itaque differentia est magna has inter crassitici species o Nam bene confectus sanguis, rotu L 1 das,i
87쪽
84 DE S c o R B U T das, leves, densas habet particulas, in quibus nisus est ad mutuam cohaesionem, isque, si modum excedit, phlogisticam crassitiem constituit , Porro videismus, arteriosium sanguinem, qui & fluidior venoso,& vividioris coloris est, facilius tenaciusque concrescere. Ideoque & major fluiditas , & major comcrescendi vis, in eodem sanguine simul locum hubent . Ex quo intelligitur unius enectus, causam ab
terius causae non esse contrariam . Cumque pulmo quem a dextro corde atrum, viscidum, crassiimque
accepit sanguinem, eum sinistro cordi, coccineum , fluidum , solutumque reddat, in quo tamen major , quam in illo, promptiorque vis est cohaerendi; id referendum compressioni videtur, & cuidam veluti triturationi, quam pulmo in sanguinem exercet. Attr,tae igitur particuIae, leves, rotundae, sed simul demsores, compactioresque fiunt, ut e ratione Iuminis apparet, quam vena Pulmonalis ad arteriam habet,& sinistrae cordis cavitates ad dexteras . Hujusmodi actio, si vehementius perficitur, concrescendi vim in
sanguine simul auget , jamque phlogiltica crassities
existit. Contra crassities ea, quae in scorbulo est, ex iis particulis fit, quae neque leves, neque globosae sutis, sed asperae, & angulosae sunt ob illam causiam , quod vires corporis, Per q ias chylum elaborari, Min bonum sanguinem verti oportuisset, muneri suo pares non sunt. Ex quo fit, ut pluribus Contactibus adhaerentes, eaedem sensim majori copia in sanguine coli ganrur, huncque crassum essiciant. Acrimoniam autem, tenuis praecipue, & aquea ejus pars hahet, in
tua sales tab scere, de liquari notum est , sive acidi, iue alcatini, sive neutri sint sive fixi, sive volatiles. Et quoniam tenuis illa pars non pura aqua est, sed
88쪽
L 1 3. II. C A P. II. 8s mixta cum glutinosis, blandissimisque particulis, ex
quibus sere materia nutritionis est, quaeque, aqua per vapores sublata, in certo caloris gradu concrescunt, non multo majori quam centum graduum, iaὶ eam. dem partem paulatim , vel tenuiorem in scorbulo fieri observationibus compertum est, neque certe fi ri potest, quin glutinosae illae paries, tot salium c spidibus percussae , penetrentur, scindantur, & in alias, atque alias minores particulas dividantur, pereatque hoc modo blandissima illa tenacitas, lim-phaque tenuis magis magisque fiat . Atque in aliis quoque morbis, praevalente salium copia, & vi, hujusmodi nimia limphae tenuitas conspicitur. De Variis autem acritatis speciebus dicam, neque multo post r sed antea nonnulla proponenda sunt , ac perpendenda ex iis , quae ad crassitiem , & acritatem in universium pertinent. Primumque scire licet in aliis L orbuti speciebus majorem , in aliis minorem crassitiem esse, eamdemque Variare pro causarum varietate. Major itaque crassities ut plurimum in rancido est, & acido aeorbulo, quam in muria- .esco, & alcatino, & major in illis ipsis , quo plures
causae concurrerint ad eam augendam, ut si cum c h s farinosis non sementatis, leguminosis, vel pimguibus &c. summum otium, aer crassus, humidusque,& similia iuncta fuerint. Ex quo perspicuum est in
eodem quoque genere crassitiem magis accusandam esse , ubi morbi causae ad eam gignendam magis idonee exstiterint: verbi causa major erit crassities in ac,
89쪽
gς Det S c o R 3 U T in acido scorbulo ex leguminibus, farinosisque soliis nato , quam si acetariorum quoque, & horariorum fructuum usus accesserite itemque in rancido ex caseo, larido, quam ex recentibus carnibus genito. Altera quoque consideratio necessaria est, non omnibus morbi temporibus eumdem crassitiei, & acrimoniae gradum , & proportionem adesse: fere autem fit ,. ut quo magis increscit acrimonia, eo crassities minuatur. Quod eadem ratione contingit , qua glutinosae lympsiae partes a salibus attenuari supradictum est. Idque etiam in phtisicis, & melancolicis frequens est atraebilis in his, in illis puris acrimonia , hum res tandem prorsus colliquari . Itaque videmus, in scorbulo primis temporibus magis crassitiem, minus acrimoniam laetere. Deinde hac in crescente, illam decrescere sic , ut saepe in ultimo morbi gradu humores omnes P susiceptae quadam velut putrefactione ,- pessime resoluti sint. Quo spectant illorum observationes, qui. sanguinem his aegris mittere aliqua necessitate coacti, tenue modo acreque velut serum reis pererunt, quod minime coiret. Ac solutum, & protinus m1se olentem cruorem inter signa putridi scombuti ipse posui libro superiori. Sed hujusmodi colli-
quatio non obstat, quominus vere dicatur crassities in scorbulo peccare . Est enim' colliquatio illa effectus morbi, & quaedam successio, non causa , & initium. Atque haec de crassitie, & acrimonia in genere. Nunc paucχ de solidarum paritum debilitate. Quae quomodo fiat in hac valetudine, perspicuum est ex iis, quae hactenus de vitiata humorum natura diacta sunt . Demonstravit enim magnuῖ Boerhaa-Vius , nisi ea, quae assumuntur in naturam liquidi
vitalis sani assimhentur, fibrarum debilitatem oriri obit Cum
90쪽
L 1 3.. R C A P. II. 8γ Q Cum enim nutritio ultima sit actionum, quae in corpore animali perficiuntur, cujus necessitate al:ae quaedam constitutae sunt quasi gradus , per quos ad illam perveniri possit: materiaque , quae in cibum assiimitur,lensim ita praeparetur, ut ea restituere possit, quae
vi a assiduo tritu de solidis aufert; quid manifestius, apertiusque, quam, si per successivas illas actiones materia nutritionis apta non facta sit, hoc munus ab ea praestari non posset. Siquidem necesse est, talia reponi, qualia abrais sunt. Quod ni fit, particulis detractis, contactibusque imminutis, fibrae in debit,
talem veniunt. Fieri autem non posse , nisi omne necessariae praeparationes accedant, id, ut dixi, manifestissimum est. Ac subtilius inquirendo , si illud
attendimus, quod ex iisdem principiis deductam clarissimus Gortems proposuit bὶ inter causas debilit tis fibrarum deficientem esse tenacitatem ejus h moris , quo tenuissimae fibrillae inter se glutinantur . ex quo eum alii gluten appellarunt, intelligimus in