장음표시 사용
131쪽
L I n. ΙΙ. C A P. VII. I 39que ipsum exulceratum , ejusque auriculas ita dilat,ias , ut pugnum magnitudine aequarent, observarunt. ai Nec caput immune fuit. Nam in cad, vete scorbutici cartilaginea excrescentia inventa indura matre prope salcatum processum , quae vest, gium in cranio impresserat e tum inter duram , &piam matrem lacuna sero turgens, quae unius digiti capax erat, eodemque sero repleti cerebri ventriculi . Quid 3 si musculi nigri, fracidiove, aut pure circumfusit quid 3 Si ligamenta erola: quid λ Si
ossa nigra , & carie aflecta inventa sunt haec breviter indico & ex parte tantum. b)Sed tamen dicant , quam potissimum partem scorbulo pro sede assignarent velint ii, qui ex his, quae laesa in scorbulieorum cadaveribus observantur , illam cognosci non dubitant. Ueniant in medium qui lienem accusare solent, quorum sententia fere plurimis probabilis vusa est. Dicant lienem in scorbuticis post mortem disse is male aflectum sese obtuli sse quam sepissime. At non semper. Instent interdum visceris trulius vitium non quidem manifestum fuisset sed evimci non posse ideo latens, & obscurum aliquod non substetisse. Respondebunt adversarii hic non de o scuris sermonem esse, sed de omnium evidentissimis vitiis iis scilicet, quae anathome ipsis oculis subiicit. Deinde insiurgent qui Iecur, aut Ventriculum , aut mesenterium pro morbi sede agnoseunt, clamabuntque se, optime se habente liene, non raro aliquam ex iis pinibus vitiatam detexisse, & contendent pro suo
132쪽
, jure in illa sedem scorbuti positam suisse. Nam
illi. Si, quod interdum lien vitiatus est , in eo se dem morbi collocant , parem rationem ae hab requisque d:cat, qui alteri parti hoc idem tribuat, quod eam non infrequenter laesam repererit. . Quae si aljqu veri specie dicuntur, quaero ego, quid restet, rusi ut in musculis quoque, aut ossitius scortati sedem aliquis reponat. Sed Viros istos effectus morbi sesellerunt. ut si quis alicujus, qui putrida febre periit, viscer perscrutans , vetatriculum , & intestina , gangranaaorrupta, inveniens, erret, si in his partibus febris sedem constituat, indeque morbi initium repetat, ubi ultimus ejus effectus conspicitur: ita illi vitiata viscera spectantes, a morbi effectibus decepti sunt. Sive enim lienem , sive jecur , . sive ventri tum,
live alia visecra, aut musculos, aut ossa vitiata. corruptaque invenerimus eorum corpora incidendo,
quos scortatus sustulite id fere ad euectus morbi altius pertinebit, quemadmodum ex iis intelligi piaest, quae exposivi capite superiori. Quod etiam exco arearet, quod non ridem in omnibus partes as ficiuntur . Potest enim ad id morbi gradus potest morbi causa, & species , potest ςgri Iemperamem tum , sexus, aetas, dispositio, potest i maxime ejus
Proprietas. Nam, ut egregio Celsus e raro qui aam non aliquim 'artem corporis ambeciliam ha t . Quod si
inliquam partem saepius omnino, quam aliam quamcumque Lorbutus infestat, si tamen. id verum est, ratio in partis illius structura, ossicio, positura, nexu &α quaerenda est. inod fortasse de liene dicendum cst, quem frequentissime assici multi testantur , Reque ego repugno: ipseque nDn videtur Suvietenim
negare, praestantissimi quoque Meadii producta obser
133쪽
vatione , qui m rustici, ex stomulo mortui, corporct
uidit, uentem Iunis molem fomma naturali, Dia.magnia rudine aucta v neque color mutatur erat , neo molliriem tumor , aut Frrrhus vitiaverat . Rendebat autem Iuras urnque, o quar am libra parsem ' cum hepar quatuor tantum Iuras , to/idemque uncias pindere aquaret . Sub
stantia den'ae , ' qua hutos viseris natura est , Iaaeis fbris , ' usum nitrum colorem victi obtulit. sa) Quam
quidem observationem neuter, opinor, Clarisis. Viarorum eo produxit, quod pro certo habuerit, Ii nem rustici illius vitiosum suisse, sed ut indicaret , quid in scorbuties cadavere detectum sit Prostant enim exempla, cum sne ullo visio Ilen solitae magnitudinis inventus est. b) quale nuper mihi comis municavit praelaudatus Leonardus Targa . Is , aliis medicis praesentibus , & chirurgis quoquae, anno II 8. quinto Kalend. Decembris Alstici militis ebdaver in No eomio dissecuit, annorum quinquagin ta , firmo corporis habitu ,- & valenti, qui cum amrea sanissimus semper fuisset, ut ipse, dum viveret. interroganti medico testatus est, & eorporis his,cus in dissectione ostendit, intra quintum diem mumonis inflammatione extinebis est. Omnia ventris viscera, & quoae externam faciem, & quoad internam substantiam, optime se habere visa sunt: lienquodue, qui insolita molr ingens erat, diligentissime lustratus, nihis se a statu naturali recessisse oste dit . Pendebat autem libras ' quatuor, totidemque
134쪽
141 D E S c o R R υ Τ Ο. uncias, & prosundis quibusdam incisuris naturaliter interfectus erat. Quod interdum fieri UVinsiouvius
jam monuit . Potuit ergo vastitas lienis in rustico, a Meadio dissecto, esse non morbosa, ut caetera signa indicabant . verumtamen extant aliorum Observationes sane copiosae, quae declarant, saepe ubtiatum lienem in scorbuticis inventum esse, neque lienem modo verum , & jecur, & pancreas , & ωlias partes. Sed ex iis nihil pro scorbuti sede evimci dictum est . Neque nego lienis, jecinoris &ta vitia ad scorbutum conferre : immo vero priori l bro inter hujus morbi causas ea quoque posui . Verum Scorbutus, neque semper ex illarum partium vitiis fit, & si quando fit, tamen non sequutur sedem iis in partibus habere . Non enim si ex. gr. lien male affectus est sic, ut spatio temporis scor-
huius oriatur, idem humores crassi , & acres , qui scorbutum faciunt in liene praeparantur, Sc ex eo 'per totum corpus dimanant: sed turbatis corporis acti
nibus propter vitium lienis, demum crassities, & acritas in liquidis, debilitasque in solidis partibus nascutur, ex quibus is morbus gignitur. Neque vitium si Iud lienis v. gr. obstructio, aut scirrhus, sed vitium universum humorum, & solidorum , quod ex viticilienis primo natum est, ipsium scorbutus est . Nisi qui sedem in aliquo viscere scorbulo quaerunt, nobis significare volunt, se in illo praecipuam causam ponere, quam effectus illi sequantur, quibus stomuistus conjunctus est, quocumque demum iidem esse.
ctus tendant , aut quacumque parte exerantur .
Quasi qui hunc morbum in longa navigatione ex duris, salsisque cibis contrahunt , non in his primam sui morbi causam, sed in liene, vel jecinore,
135쪽
L 1 n. II. C A P. VII. I 43 vel alia parte habeant , aut cibi isti acritatem , &crassitiem liquidis inducere , atque scorbutum gignere non polsnt, qun prius lienem, jecur &c. adoriantur , Ilsique vitium aliquod afferant. Quod ut quisque videt, a Veritate abhorret. Sid tota ista quaestio de storbuti sede, nunc ut videtur absolevit. Nolui tamen silentio eam praeterire pluribus de causis praecipue, ut ea magis magisque constarent, quin cumque de natura, & effectibus hujus morbi supra comprehensa stant. Deinde, ut in iis, quae coni,nuo dicentur de scorbulo antiquis medicis cognito , quidquid de magnis lienibus, aut humore melancol, co occurrerit, id intelligatur ad eorum opinionem
de scorbuti sede referendum esse. Quae opinio si minus probabilis posterioribus temporibus inventa est ,
non ideo minus perspicuum esse potest, eos morbum eumdem , quem nos scorbutum vocamus, jam tunc
1ub aliis nominibus descripsisse.
136쪽
IGitur ad ali eram quaestionem veniam, quae ad historiam scortati pertinet. Nam alii hunc morbum novum esse, & priscis medicis incognitum, alii contra, illonam aetate jam infestum, & propterea perspectum fuisse contendunt. Atque hanc disputationem , quae initio hujus operis mei pertractanda fuisse alicui fortasse videbitur, ego dedita opera aggredi hoc loco volui. Nam qui meas hasce lucubrationes legere noni reeusahunt, ii si prius signa, causas, naturam, gen rari effectiis moria tenerent, speravi fore, ut hanc i, tem facilius dijudicarent, quae non ita levis est, ut aliqui putant. Audio enim videoque plures esse, qui affirment, in his nostris regionibus , numquam ,- aut rarissime scorbutum inveniri: a quibus ego magnopere dissentio. Quare studiose admodum ad v, ritatem inveniendam nitendum est . Num si in.aliis quibusdam opinionibus discutiendis, licet nobis nomnihil esse incuriosis, in hac certa non licet. Quaerutur enim, quinam morbus sit, qui nostros homines fingulari modo interdum male habet, quem nisi noverimus , curari non posse fatendum est. Scorbutum vero eum esse, ut ostendatur, multum ad id conseret, si antea demonstrari poterit, hunc morbum antiquissimis etiam temporibus passim inviisse . Rem ad hunc modum se habere multi doctissimi, eruditis imique viri senserunt, quos inter Ronseus , Lomius, Senerius, UUillisius, Boerhavius , FiZes, Meadius, Soletentus , ut longe plures omittam . Quod si nom
137쪽
L i a. II. C. Α P. VIII. I snulli in aliam sententiam ierunt, Freindiusque ipse sv.r acris caeteroquin judicii, & in veterum script
rum monumentis perlegendis exercitatus, vix tamen
apparet, qua ratione permoti id fecerint. A Freindiciscorbutus dicitur morbus recens, neque Graecis, neque Ar
bibus rogniι- aὶ Ne verbum quidem additur ad hanc suam opinionem somprobandam. Nam si testimonti Em satis esse putat ejus, quem excitat Georgii Fabricii, qui anno roi. hunc novum, & inauditum in Miunia morbum erupisse scribit, vereor ne nimium illi tribuere videatur. Sed hoc postea videbimus. Inisterea quantum ego intelligere valeo, duo habere po sunt, qui negant antiquis temporibus scorbutum extiistisse, validissima, ut putant, argumenta, quibus semrentiam confirment suam ; veterum medicorum de hoc morbo flentium, & memoriam apud nonnullos Laeculi xv. scriptorcs ejusdem tamquam recentis. Quin rum argumentum alterum, s verum est, non est comtemnendum, alterum non magni faciendum. Sed v
aeres Scrimores de hoc morbo siluisse adeo falsum est, ut nobis aliud argumentum non succurrat, quare iis cognitum fuisse asseramus. quam ipsorum testim monium Hippoeratem vetustissimum Auchorem si consulamus, libro secundo praedictorum , qui liber pro legitimo ab omnibus habetur, inveniemus illum ita scripssse inuitas lienes magna Iunt , iis gingiva
mitiantur, o is miae otii, quibas autem Lenes ma Mi θοι, neque sanguinis eruptiones contingunt , ne que os male olet, ii in tibiis mala ultera habent, onstrag
138쪽
1 6 DE SCOR BUΤΟ. nigras cicatrices. In libro autem de internis affectio. nibus , quem cum vulgo sub Hippocrat s nomine extet, viri eruditi inter Cnidios reserunt, & ideo ipso H ppocrate vetustior est : in eo igitur libro duo morbi, his ve bis describuntur : si) Ucnter inflaturis postea vero lien intumescit, durus est, eique doloresis contingunt. Color autem immutatur, & niger ce is nitur, pali:dus, & qui mal corium forma referat, ex ., ore, & gingivis gravis odor exhalat, e que a denis l. bus discessionem faciunt, & in tibiis ulcera, qu , , lia pustulae nocturnae e umpunt, membra extenua ,, tur, neque stercus per alvum dimittitur Sic de altero moibo, de altero vero sic: Ex ore male olet, ,, & gingivae abscedunt, & ex naribus sangus fluit tri interdum vero in cruribus ulcera erumpunt, & alia sanescunt, alia emergunt, & color niger fit, 3c ciniis tenuis, ad deambulationem, re exercitationem ., minime promptus est. Prior morbus lieniς dicitur rposterior Ileos sanguineus. Tam veto Cornelius Celsus eumdem, qui m Hippocrates morbum dekribens,
haec prodidit. ) Quibus magni lienes sunt, his
is gingivae malae sunt, & os olet, aut sanguis aliquari parse prorumpit. Quorum si nihil evenit, necesse M est in cruribus mala ulcera, & ex his nigrae cicatri- u. ces fiant. Quo loco si H ppocratis auctoritate Celsum usqm fuisse, quis contendat, id utique Celsi ipsus cons mone concedendum est, cum hoc, ut Osteiidamus, eum cum aliis frequentissimis morbis, hoc
139쪽
L i a. II. C A P. VIlI. 34 hoc quoque adversae Valetudinis genus, quod ipse sortasse non minus frequenter viderat, describendum esse judicasse . Est etiam Pauli AEginetae testimo. nium, quod produci solet: saὶμ hoc pressis vitio sciris rho lienis in os foetet, gingivae exeduntur, ulcera in ,, cruribus cicatricem non recipiunt. Eadem sere, sed aliquanto susius posterioribus temporibus tradidit
rabs Avicenna. Et quandoqae denigratur lingua ea da ritie I lenis , o femitur durities eius abrique retria eam premitur , ns aggregetur ei in aris, ct non est eam ea febris in paraWιIis , imo aliquando est non secun mordinem et is quandoque multiplicantur cum ea .Icera cru ram , m corroduntur dentes, ac ginrisa propter grU- studinem I anguinis , qui descendit in ulcera crurum, o corruptionem vaporis , qui descendiι in omnes partes gingivarum , se quando rue es tu iaceribur eruram crisis eius. Haec veterum monumenta quicumque velit attente considerare, is fateatur necesse est, in iis Dperta scorbuti indicia apparere. Si negat jam dicat, quem potius morbum jam in sicari credat. Lienis Dulci , a Ir atrae bilia , ine i lippocrati, Celso, Paulo , aliis visum est. Sed praejudicatam illorum opinionem non a tendo, hoc quaero : Si medico nostra aetate aeger tradatur e cui os male oleat , gingivae malaesiit, idest laxae, exesae, sanguinolentae, putrescentes: si iis prperea malum habitum cor is cum malis crurum ulceribus, nigrisque cicatricibus habeat, eique Corpus emacrest it, sanguis aliqua parte pro
fluati summa sit pigritia, & dissicultas ambulandi r
140쪽
Cinero inquam quonam eum morbo laborare med secus pronunciabit. Ego arteriarum pulsius exploram
dos , inspiciendasque urinas exposcerem e tum perinquirerem quibus ille emorum generibus maxIme usiussit, quaeque loca incoluerit, csteraque investigarem, quae majorem mihi certitudinem afferre possent: no, que tamen si haec praenoscere haud liceret, aegrumticorbulo affectum esse dubitarem. Adest enim signum scortati omnium certissimum, g .ngivarum vutium, cum aliis signis perspicuis coniunctam .. Quod signum si non satis est ad scorbutum indicandum , ut aliqui volunt et restat ut exoremus viros istos prestantissimos, ut velint nos docere, quanam pol ri, certiorique nota uti possimus in scorbulo dignoscendo. Prosecto hoe gingivarum vitium , quam rum ego scio, adeo ab idoneis omnibus scripto ibus pro certo hujus morbi indicio habetur , ut non modo id praecipuum faciant inter non multa illa νuuae proponunt signa pathognomonicar sed putent
satis, nosci scor tum posse alium morbum simula rem, si unum illud signimc appareae ia Nisi velint eum solum morbum scorbutum vocare, in quom givae sanguinolentae, faetentes, & eorruptae in frusta decidant simul cum dentibus, totum corpus croceis τaut lividis maculis, crura malis ulceribus teneamur,
doloresque inseriores artus M visisera ipia inscitem
vagi, re per circuitum redeuntes , sanguinisque pro fusiones ex nitibus, ore, alvo, cute contingant Iquae eorum opinio tanto minus probanda est, quam
to instequentius huiusmodi casis incidunt e non quo morbus eo interdum non adducat. sed quo lae smedici diligentes reme.liis pugnant j acducere, ut