장음표시 사용
431쪽
moventur celerius , at in fine cursus , ubi motus apparentis pars illa , quae a Parallaxi oritur , majorem habet proportionem ad motum totum apparentem , deflectere solent ab his circulis ,& quoties Terra movetur in unam partem, abeunt in contrariam : oritur haec deflexio maxime ex Ρ rallaxi orbis annui, propterea quod respondet motui Terrae , & insignis ejus quantitas observata ostendit, Cometas esse s
iis longe insta Iovem collocandos , ubi consequens et , quod in Perige is & Periheliis ; ubi propius adsunt , descendunt
sepe insta orbes Martis & inferiorum Planetarum . I. Α Terra recedentibus & ad Solem accedentibus Cometis , augetur eorum splendor & lux , quamvis ob auctam eorum
di. iantiam minuitur apsiarens diameter. i , . .
Cometarum figurae: varitie sunt; alii enim crines undique -υ-
in orbem vibrant , qui Criniti & Cincinati appellantur;
alii autem ad partem coeli Soli oppositam barbam aut. Camdam radiosam emittunt, hique Barbati, Caudatique dicum minimetur . Varia observata fuit Cometarum quoque magnitudo . Plerique , seclusa coma, quando maximi videntur , stellas . . tantum primae aut secundae magnitudinis adaequant. At multo majores apparuisse testantur auctores, qualis fuit ille , qui Neronis tempore affulsit, de auetore Seneca Soli magnis tudine non cedebat. Sic ille , quem Hevelius observavit Anno I 6 2, Luni non minor apparuit, luce tamen & sple dore muIthm Lunae cedebat , nam lumine suo pallido &obtuso tenebricosum & trillem aspeistum scaebuit. Cingum tur Cometae plerique densa de caliginosa Atmosphaera , quae Solis lucem retunaet, intus tamen conspicitur Nucleus , qui
dissipatis nubibus , quasi cormas Cometae solidum aliquando lucide splendet.
Cometae, cum tam Ionge a Terra distent, motum illum comotis apparentem ab oriente in occidentem ex vertigine Telluris ortum, & omnibus sideribus eommunem habebunt. Praeter o)EM 2hunc motum est & alius i Illa proprius , quo non hi eodem tm ferrὸ Coeli loco haerent , sed ab eo , in quo primum assulserunt, 'qu Itidie recedunt, & per spatia coelestia vagantur. Qui rem motui motus veteribus etiam cognitus fuit, nequaquam enim e
432쪽
inter errantia Sidera numerassent, nisi eos Planetarum instir, peculiari cursu errabundos cognovissent . Seneca minum hunc agnovit , & observavit, per lineam tu coelo rectam fieri , seu , ut loquuntur Astronomi , per circuli maximi porticum; lib. enim septimo naturalium Quaest. Cap. 8, C metarum dicit cursum lenem & compositum ege , qui desti
natum uer carpit; non consa se aut Iumularose eunt Cometae , ut aliquis credat, causis turbulentis de inconitantibus pessi . In capite ets. meminit duorum Cometuum ; quorum unns intra sextum mensem dimidiam Coeli pariem trans-ctaeritvitater Claudianus, a Septemtrione primum visus, non desiit in rectum assidis cessior fieri, donec excessit. ἀοι-- Si habeatur globus coelestis , in cujus saperficie Stellae ripis se te sint collocatae & deluctar, hac arte Mechanica , via Cometae in Ctesis explorari potes . Atamantur quotidie Stellae m. quatuor Conteram circumstantes , ita ut is sit tu concursultarum linearum , quae oppositas stellas iungant , quod per
filum oculis praetentum , atque assumptis stellis & Cometae TAB.i,. objectum examinari potn , quod in tanto Fixarum numeron. a. observare facile erit. Sit v. gr. Cometa in Α in medio qu tuor stellarum B C D E, ita ut filum per duas B D & Cometam transeat, similiterque silum transeat per Cometam duasque Stellas C E. In glodo igitur, quo hae quatuor stelis sunt locis suis depictae, extendantur duo fila per binas & binas
stellas, & in communi filorum concursa invenietur C
metae locus. Sic quotidie fiat, de pro singulis diebus loca
notentur ; atque hinc manifeste Cometae via , seu cursus ain Parebit in coelis, qui deprehendetur esse circulum maximum; Omnia enim puneta notata in eadem peripheria circuli m ximi invenientur. Datis autem duobus hujus circuli pumetis, dantur ejus inclinatio ad Eclipticam, & Nodorum laci, scit. ubi extensum filum Eclipticam secat Mi . - Aliter etiam via Cometae propria invenitnr observando ejus boti, ob. dillantiam quotidie a duabus Stellis , quarum distantia , lon- rvet di gitudines , & latitudines notae sunt , ex quibus dabitur locus Cometae in coelo, quae loca postea in globo coelelli notata manifeste ollendent cursum Cometae e Tellure visum esse in por-lio
433쪽
tione Circuli maximi , nisi per morum Terrae illa ali unt Iam exinde defleetere videretur . Distantiae Cometae a vi nis stellis , accipi possunt per Quadrantem , aut Sextantem , ita situm , ut ejus. planum simul per Cometam .& Stella Atranseat, & Dioptra. a Scellam, stera Cometam aspiciens, gradus in circumferentia inter utramque interceptos, manis stabunt- lHine mani sestum est Cometas moveri in plano quod Μου--Per oculum Spectatoris , seu potius per Solem transit , nam-- motus omnis. visibilis: ,. qui in illa, pilano peragitur semper ita Peripheria citcula maximi fieri conspici ut Regularis. praero. re irim
reλα maxime pronortionatus. est Cometra umi motus. ,. qui ' amvis, inaequalis. ut ,.summktameiu regularitas. ita ipsa in qualisate continudi ObservatuT.. .
'oprius hic Cometarum motus non est idem in omnibus, M. sed varius ς nam: alii abi Occidente in Orientem tendunt aliorum E contra motus fit in Antecedentia . dc cursui Planetarum, contrarius ; omnes. diligenter observati deflectunt ast Boream vel ad Austrum,; idque varioe se neque Planetarum mordi comprehenduntur ita Miaco, ,.sea incidi migrant, &motibus, variis, , in omnes, Gesorum legiones. feruntur alii ce- Ierius , alii. tarditis . Summa celeritas a Regiomontano ob servata fuit qua Cometae uno die peregi d gradus, quadragin- in .. Nonnulli sunt in. initio velociores quam in fine ,. assi ita principio , de fine apparitionis, tarde moventur, in. medio. v
Deprehensum est, Θω iri πσmullis Cometis , antequam .isis in Penitus dispar ginr,. in ultimis scit. apparitionibus, non adeo; ac praecise in circulo maximo incesserunt, . iud aliquantulum ab μ' -- litot tramite deviarunt angulus enim orbitae Cometae α Eclipticae in provectiore aetate diversus fuit observatus, quam cum, abi ortu; adhuc recens suit; sedl aeviati Oi haec apparens,,. oore ex motu Cometae sea ex Telluris motu. ortum trahit pus in, supenoritas & insertostibuς Planetis. evenire solae , q sum distantiae abi Eesipticae variae videtur , pro diversa positit ne miluris, cum, interim, ex Sole spectatus Cometae circuitiua maximum exactissime describer e videbitur ..
434쪽
Vera C metarum δε - . Cometaptando vii
Quamvis Cometae motus videatur plerumque in circulo maximo, semita tamen ejus a circulo diversa & varia esse potest , scit. vel . linea reeta , Elliptica , Parabolica, aut Hyperbolica , vel alia 1quaevis in eodem plano descripta . Nam omnis motus in quacunque semita , qui in plano per oculum transeunte peragitur, in circulo magi mo fieri conspicitur. Philosophi plurimi & Ailronomi motum rectili- n eum illis tribuerunt. Quae tamen eorum phaenomenis Optime convenit semita, Parabolica aut Elliptica videtur , &quidem si in Ellipticis feramur orbitis , eae maximε excentricae sunt, & majores Axes ad minores magnam obtinent' proportionem ; qua ratione multum a Planetis disterunt, qui orbitas Ellipticas quidem , at non multum excentricas , sed ad circuli formam accedentes describunt. Sol autem in communi omnium orbitarum tam Planetarum , quam Cometarum soco existit; & eadem lege circa illum moventur Cometae , qua Planetae , describendo scit. Areas temporibus proportionales ; unde necesse est , ut similiter ac Planetae in Solem sint graves. Cum Cometae in inserioribus' orbitarum partibus' versan- tur, seu cum versus Solem descendunt, vel ab illo ascendunt , tunc solum fiunt conspicui, & deinde a Sole recedentes , in longinquas regiones abeunt, & ex nostro conspectu sese subducunt; nam ob eorum a Sole recessum , minuitur lux , quam ab illo recipiunt, & ob auctam a nobis distan- . tiam , minuuntur quoque apparentes diametri, donec tam' dem insensibiles evadunt. In Apheliis, ubi in longinquas
admodum excurrunt regiones , ob tantam Orbitae excentricitatem tardissime incegunt; in Periheliis ubi Soli vicini sunt
Sit S Sol, APDG orbita Cometae Elliptica. T C E orbita
Τerrae . Si ponamus semiaxem Ellipseos orbitae Cometicae. centies majorem distantia media Telluris a Sole , Cometa is ille periodum circa Solem non nisi mille annis absolvet, nam quadrata Temporum periodicorum Telluris & Cometae , debent esse cubis distantiarum a Sole mediarum proportionalia. Et Cometa in conspectum nostrum non veniet, nisi ciun
435쪽
vellas solem descendendo , propius ad Τellurem accesserit, ut in F , deinde post decessum a Perihelio a Sole continuo ascendens Cometa, circa G tandem evanescere incipit; &si Aphelii di ilantia sit ad distantiam Perihelii a Sole , ut Iooo
ad I , erit velocitas Cometae .in Perihelio ad velocitatem in Aphelio in eadem ratione , nam debet Area Α S B sequalis esse Arete DSP, si modo arcus AB, DP sint temporibus aequalibus descripti; Velocitas vero circa Solem angularis erit in ea ratione duplicata ; adeoque cum Cometa in Perihelio, gradum unum motu angulari absolverit, in aequali tempore, ubi in Aphelio versatur , non nisi gradus partemo percurret , & ibi lentissime circulando Mures requiruntur anni, ut unum gradum absolvat. Cum Ellipses , quas describunt Cometae , sint admodum excentricae, illarum portiones, in quibus E Tellure videntur moveri, pro Parabolis haberi possunt; nam si Ellipseos focus , in infinitum alteruter ab altero secedat, vertetur Elli sis in Parabolam , sicut coeuntibus focis Ellipticis in circuum mutatur; unde illorum calculus fit facilior . Ex illa enim hypothesi tabulam construxit peritissimus Geometra & Astronomus Haliejus , qua Cometarum motus facillim h computentur , & ex illa Theoria ipse plurium Cometarum motus
calculo subiecit, & cum observatis tam accurate congruere deprehendit, ut eorum differenita raro ad tria minuta prima excurrat. Quibus Exemplis abundε satis manifestum est, quod motus Cometarum ex hac Theoria non minus accurate exhibetur ; quam solent motus Planetarum per eorum The rias ; quorum loca computata, ab observatis non minore quantitate dii lare invenimus . Et licet Cometae longe majori motuum inaequalitati obnoxii sint quam Planetae ; haec tamen Theoria ipsorum motibus visis. optimh respondet; unde cum iisdem innititur legibus , quibus Planetarum Theoria fundatu ur , eaedemque causae Physicae in utrosque agant, &cum accuratis Astronomorum obtervationibus exacte Congruat ; non poteti esse non vera . Quamvis Planetae omnes ab Occidente in Orientem motibus propriis ferantur; Cometae tamen non pauci contrariOS
436쪽
cursus tenere observantur, eosque ab oriente in occidentem, maxima velocitate discurrere cernimus ; qualis fuit illa I Regiomontano visus anno Isae, qui qiudraginta gradus uno die Coniecit . unci manifelle constat , nullos. in o existere Vortices , qui manetas in tig natantes rapiditano motu circa Solem verant ς nam cum Cometae in regiones Planetarias descendant, necesse erit , ut pernicissimo vorticum torrente rapiantur tanta enim foret voltisis, iuxta Tellurem velocitas , si revera daremur vortices. , ut illam secum veheret; laetomo milliaria in una hora conficere faceret: inade tisita, & rapidissimum et flumen Cometas. etiam secum deferret:
eorumque motus ,. si contrarii essentis, destruexet. inis enim non videt nullam corpus contra tam rapidum torrentem posse diu moveri. M Cometae observantur Plures , qui contrario motu liberrime eum& eadem lem moliri. conservant, quasi nullum esset meaeum quod iis vitaret. At
hoc naturae vorticum plane repugnat, nam quod Planetas secum rapit Didimi, alia etiam corpora omnia inita inat secum inperdi necesse erit Quod Itaque cum non sis, Scem dum est, ita ccesis. nullam esti testilentiam ,. adeoque nisum messum . quod cum nostro aere comparatum sensibilem aliquam obtineae densitatem p nam aec noster Ptoiectorum motum non parum obmuit
Desinant itaque Cartesiani, le Diis time, d di vorticibus sitis plura in polletum dicere ;. coclestiae enm, recenomen Γε plane' repugnant et quinquα coesesbum; Corporum motus per illos, explicare siuagunt,. nugas. ω figmenta impossibilia uobis obtructum, neci ulterita sunt audiendi Cum resilientia messii ex eius densitate Mugur . necesse est,
inubh nullae est rementia medi, sensibilis , ibit quoque nullas uiri. in . sit sensibilis medii aensitas ς adeo e cum ita coesis Cometae ne minimam Fidem sensitatem resistentiam patiantur ,. sed
Umque erit medii densita&- ω sectasse tantae erill medii, istius, raritas , us si Cometas , Planetas , eorumque fit sphaeromcipias , materia illa omnis , quae totum spatium manet
437쪽
nostri aeris continetur. Hoc enim possibile esse , a nobis in Lectionsirus nostris P sicis demonstratum est. Desinant etiam Philosophi Metaphysicas suas tricas contra μνω vacuum nobis obtrudere ; illae enim persimiles videntur veterum Sophiliarum Contra motum disputantium argutu2, .mdarst quae non aliam respontionem merentur , quam illam L ngeis amomnis, qui ambulando illas confutavit. Sic Philosophos G si resanos coelum intueri iubeamus , & inde non obstantibus subtilissimis illorum ericis , ex phaenomenis in illo visis, Va- cui necessitatem manifesti demonstratione Colligent. Pauci Cometae visi sunt; priusquam ad Solem descendant, & ex Perihelio , ab illo recedere incipiunt. Nam a tequam per Solis viciniam incaluerint, vix Caudas emittunt ;adeoque minus notabiles evadunt; post autem iplarum a Perihelio discessum ingentes vibrant caudas, quae Constant
materia lucida , rara , & iubillissima , maximo puta calore Solis attenuat , di maxima vi h corpore Cometico proiecta. Cuius causi a fortasse non dissimilis est illi, qua nuper ex nostra Tellure vapores lucidi ad insignem altitudinem ei aculati fuere, qui per magnam Europae partem Consperuiuere , & aemulabatur Vapor ille lucidus, tam figura quam splendo Cometarum caudas, sed deficiente materia cito
Illud in Cometis omnibus maximh notandum , quod ill
rum caudae semper in partes a Sole avertas extenduntur, id
est si Sol sit in Occidente, Cometa directe caudam in Orientem proiicit. E contra , si Sol fuerit in Oriente , cauda in
Occidentem recta dirigitur, media nocte in Aquilonem tendunt. Crescunt caudae , dum ad Solem descendunt, in ri-riheliis maximae sunt, , deinde longius a Sole recedendo decrescunt, donec in Atmosphaeram Cometicam se Contrahunt .
Caudae Cometarum, quae breves sunt, non ascendunt motu o a. ceseri & perpetuo a capitibus , & mox evanescunt, sed sunt ramici pa Iermanetines vaporum & exhalationum Columnae , a Capitius motu satis lento propagatae, quae participando motum illum capitum, quem habuere sub initio, per Gelas una
438쪽
cum capitibus moveri pergunt. Et hinc rursus colligitur spatia coelestia vi resistendi destitui , in quibus non Qtum solida Planetarum & Cometarum corpora , sed etiam rarissimi caudarum vapores motus suos liberrime peragunt, aediutissimε conservant. Cometa ille insignis , qui Anno Icto. apparuit, statim post recessiam a ririhelio caudam emittebat plusquam quadraginta gradus in longam exporrectam ; nec mirum, nam tam prope fuit Soli, ut non magis quam sexta diametri sola.ris parte ab ejus corpore distaret: & inde Sol maximam coeli Cometici partem ε Cometa spectatus occupare, &subangulo seris reto graduum apparere videbatur. Calor autem e Sose Conceptus ardentissimus suit, nam ferri candentis calorem termillies superabat. Hinc necesse est , ut corpora Cometarum sint solida , compacta, fixa, & durabilia ad instar corporum Planetarum . Nam si nihil aliud essent qu1m vapores, aut exhalationes Terrae, Solis , aut Planetarum , Cometa ille in
transitu suo per viciniam Solis statim dissipari debuisset. LECTIO XVIII. D Irisa Sphaerica , seu De cireulis Sphaerae. Cm quilibet spectator, quemcunque in Universo obistineat locum , sit in centro Prospectus proprii; si co lum intueatur , illud tan 'am superficiem concavam oculo concentricam, innumeritque stellis refertam conspiciet, Motusque omnes coelestes in illa peragi videbit. Verum eum Telluris a Sole distantia exigua admia um sit respectu illius, qua coelum stellatum I nobis distat; iEicunque Terra in sua orbita locetur , eadem semper coeli facies , eadem astrorum positio, seu configurationes stellarum ex ea aspicientur, quae oculo in iptis Sole constituto apparerent; adeoque nital referet sive centrum Universi seu coeli in Sole, sive in Te Iure ponatur. Et si concipiantur circuli quotlibet per Teulurem transire, & ad coelum produci, aliique his Paralleli Per Solem traduci; hi circuli in .coelo coincidere videntur ,
439쪽
evanescente ipsorum distantia respectu distantiae Fixarum , quae ad illas refertur , circulique hi per Solem de Tellurem in planis parallelis ducti in easdem stellas incidere vide-
ab melius loca stellarum desimantur , motusque in ordinem redigantur, convenit in coelo plures concipere descriptos esse circulos, quorum alii sunt maximi, alii minores. Circulus in Sphaera maximus est , qui dividit Sphaeram in oretiti duas partes aequales, & idem habet centrum cum centro Sphaerae, adeoque omnes circuli maximi, cum idem habent centrum , sese bifariam secabunt. Circuli minores dividunt Sphaeram in partes inaequales , cireulieorumque centra a centro Sphaerae diversa sunt; denominantur autem hi circuli ab aliquo circulo maximo, cui paralieli sunt. Quilibet circulus duos hal polos, qui sunt puncta in Cis ei ire superficie Sphaerae ubique I circulo aequi distantia , ubi scit. linea ad planum circuli recta per centrum dum utrinque superficiei Sphaericae occurrit. Circuli alii per respectum ad Observatorem definiuntur , Ciseulialsi ut sunt Horizon & Meridianus , alii a motu originem ducunt; hi dicuntur mobiles , Qubd una cum spe statore locum ιis.
mutant, illi immobiles , quod in iisdem coeli punctis infixi
Qui a motu oriuntur circuli, praecipui sunt Ecliptica &
AEquinoctialis , eorumque paralleli; nam cum Tellus circa Solem motu annuo in orbita feratur , spectator in Sole constitutus Terram in coelo illum describere circulum inter Fi-Xas , quem Eclipticam dicimus, conspiciet. Estque ille circulus idem , quem nos in Terra locati Solem percurrere motu apparenti spatio unius anni videmus , uti superius a nobis ostensum fuit. Dividitur Ecliptica in duodecim partes aequales , quae signa seu Doderata moriae appellantur . nomenque habent a Constellatione vicina . Incipiunt ab AEquinoctiali vernali , tenduntque ab Occidente in Orientem . Tria priora signa ar scandunt ab AEquinoctiali in Boream usque ad Solstitium aestivum . Sequentia tria
440쪽
incipiunt a Cancro, descenduntque ad AEquinoetialem interitactionem autumnalem. Tertia signorum Trias ne . , lnciapit a Libra, descenditque versus austrum usque ad Solilitium hybemum . Quarta A me x a Capricorno incipit, te densque ad aequatorem, finitur in AEquinoctio verno. Unumquodque signum dividitur in triginta gradus, & hinc tota Ecliptica in 36s. In hoc circulo semper videtur Sol , qui nusquam ab illo deflectit. At Planetae ultro citroque eunt pei spatium octo circiter gi actum , adeo me si concipiatur circulus latus seu gona sedecim graduum lata , cujus medium tenet Ecliptica , designabit in coelo spatium in quo Planetae motua peragunt, & Zodiacus 1 Graecis , a Latinia Signifer dicitur ob signa ibi locata . Si per Polos Eclipticae traduci concipiantur innumeri cir- culi Eclipticae occurrentes, illi dicuntur Eclipticae Secundarii , quorum ope quaelibet stella, vel quodvis in coelo punctum ad Eclipticam refertur Nam stellae cujusvis locus ad Eclipticam reductus is erit , ubi ejusmodi circulus per
stellam transiens eidem occurril. Arcus inter hunc locum& initium Arietis interceptus & in consequentia numeratus
dicitur tingitudo stellae. Sicuti arcus circuli secundarii inter itellam & Eclipticam est ejusdem stellae Latitu . Hincia Eclipticae secundarii circuli latitudinum dicuntur . Lititudo est Borealis vel Australis . Nam Ecliptica coesum sid reum in Hemisphaerium Boreale & Australe dividit
Cum Tellus circa suum Axem vertatur , exinde fit, ut omnes uellae ccesamque omne Sidereum circa Tellurem volvi conspiciantur spatio viginti quatuor horarum, qui motin apparens Diurams dicitur . & rapta Primi Mobilis neri conci tur a quasi revera Telim quiesceret , & c um circa ipsam volubile esset. Circulus medius inter utrumque Telliri is Polam , qui aequator dicitur , ad c um usque productus emit a uinoctialem coelestem , & omnia fidera . Omniaque coesi puncta praeter Polos hanc AEquinoe ia-lem , vel circulum aliquem huic parallelum , malorem aut minorem , prout a talis remotiora aut viciniora suerint, cle- set ibere videntur. uia