장음표시 사용
453쪽
dente . Occasus' autem Heliacus est, quando Sol ad Ste l-lam accedere incipit, illamque radiis suis condens inconspicuam reddit, inde Ocius & Occasus Heliacus potius Apparitio , aut occultatio dici debent. Stellae omnes Fixae in Zodiaco sitae, item Planetae superiores, Mars, Iupiter & Saturnus oriuntur HeliacE mane. paulo ante Solis ortum , & paucis diebus postquam cosmice
oriuntur ; quos nempe Sol motu annuo verius orientem facto antevertit. Occidunt vero Heliach vespere paulo ant quam Achronice occidunt. Luna autem , quae Solem Perpetud antevertit, oritur Heliach vespere , cum nempe nova
ex radiis Solaribus emergit , occidit vero Heliach mane, cum jam vetus ad conluctionem cum Sole Properat. Inseriores Planctae Venus oc Mercurius , qui aliquando Solem antevertunt, aliquando Solem versus occidentem post se relinquunt , aliquando Heliach oriuntur mane , cum nempe retrogadi sunt, aliquando vespere cum sunt directi. Ad Altitudinem Solis vel Stellae cujusvis exquirendam . a i utimur Quadrante mobili E AD cum dioptris fixis A, B, vel Atinodo Telescopio in alterutro latere collocato , & filo Λ C ponde re instructo ex centro perpendiculariter pendente ; & Qua Eretiatur drans in litu verticali compositus sursum deorsumque vert Iod 33. tur , donec lux Solis per soramen anterioris dioptrae in fora-Μ' 'men pollerioris radiat, in quo situ si sistatur Quadrans , mlum ostendit arcum E C altitudini Solis similem . Nam producatur AZ ad Zenith, sitque AH linea Horizontalis, Angu-
li E AB, ZAS sunt aequales, uterque rectus enim est . Sud anguli BAC, ZAS sunt quoque aequales, nam ad verticem sunt, quare demptis aequalibus erit angulus E A G aequalis' angulo S A H; angulum autem E AC metitur arcus Quadrantis EC,& angulum S Λ H metitur arcus verticalis circuli inter Solem& Horizontem interceptus , unde arcus ille erit similis arcui E C . Si Altitudo Stellae capienda sit, loco it radiationis Solis , oculari intuitu Stellam per foramina Dioptrarum 'comprehendimus , & filum ut ante indicabit quaesitam altitudinem . Inventio Altitudinis Meridianae Solis vel Stellae ha aut saepius observando & notando , quando illa maxima est ;
454쪽
Nam maxima attitudo Solis vel Stellae est in Meridiano
I--i, Latitudinis loci cognitio effundamentum omnium obser studi- vationum Astronomicarum , adeoqtie in primis necesse est , ut illa accurath habeatur; Cunque ostensum sit, Altitudinem Poli eidem aequalem esse , illa optime obtinetur per obse vationem Altitudinis Poli; verum cum Polus sit tantum pun- istum Mathematicum inoblervabile, eius. Altitudo non eo
dem modo ac Solis aut Stellae, simplici via per Quadranteiri exquiri potest ; alia itaque adhibenda est methodus in illa cognoscatur . Et primo invenienda est sectio Plani Meridioni cum Horizonte', quae Linea Neridiana dicitur ; quae literigendo Gnomonem , cuius radici seu 'punctor apici dire-Et. subjecto ut centro describatur circuli circumferentia , ia quam Api is umbra ante Meridiem incidat, & notetur pun-ο iis . ctum circumserentiae in quod umbra cadit: Rursus post Meridiem notetur punctum in eadem circumferentia , ubi Apicis umbra ad illam pertingat, & Recta ducta ex centro circuli ad punctum , quod bisecat arcum inser notata puneta interiectum , erit linea Meridiana ; nam Sol ante & post Meridiem aeque altus aequaliter a Meridiano distat. Collocetur TAB. 3ι. igitur. Quadrahs super linea Meridiana hoc est iis plano Meridiani, de Stellae alicuius , quae nunquam occidit, observetur altitudo maxima S O , item minima S O , Altitudinum differentia erit arcus S s , cujus semissis P Si adita altitudini minimae, veti ab Altitudine maxima subducta dabit PO altitudinem Poli sirpra Horizontem , quae aequalis est Latitudini loci. Si habeatur Solis Theoria, ex cognita declinatione Solis inveniri poteti Latitudo loci, observando distantiam Solis a vertice Meridianae ; est enim illa complementum altitudinis eius , ad quam li addatur declinatio Solis , cum Sol & locus versus eundem Polum ab AEquatore distant, aut si declinatio Solis subducatur ab eius dillantia 1 vertice , cum Sol & locus siti sunt ad panes AEquatoris contrarias , &habebitur Latitudo loci. Verum si Solis declinatio major sit Latitudine loeti , quod cognoscitur quando Sol a Polo elevato minus dii ut quam vertex loci, ut in locis in Zoni Torrida sitis saepe fit, differentia inter declinationem Salis
455쪽
& ejus a vertice distanti m est Latitudo loci. obtenta semel Latitudine loci, Obliquitas Eclipticae seu eius Inclinatio ad AEquat6rem facile habetur; .pbsequetur enim circa Solstitium cellivum minima Solis a vertice distantia. Haec si a Latitudine lqci auferatur, modo locussit Polo propior quam Sol est 3 abit maximam Solis declinationem ; quae obliquitati Eclipthae eli aequalis . iique Altronomi inclinationem Eclipticae ad aequatorς G, seu maximam declinationem. Solis aequalem 'faciunt viginti tribus gradibus' cum dimidio . sed accuratissimae obseivatio nes hodiernae illam uno minuto minorem 'esse evincunt ' Eadem prorsus methodo observari potest Solis pro qua' libet Meridie , vel etiam sideris cuiusvis declinatio : nempe quando Sol vel Sidus AEquatori propior est quam locus , capiatur disterentia inter Latitudinem loci & distantiam side-
ris a vertice, quae restat quantitas, erit declinatio sideris; at si vertex 'loci inter sidus & AEquatorem situs sit, declinatio sideris erit harum quanti talum summa . '
Daia declinatione Solis , facillim h habetur ejus Ascensio recta & locus in Ecliptica per resolutionem trianguli rectanguli 'Sphaerici: sit enim Ist Q aequinoctialis circulus , AE CEcliptica , S Sol, a quo ad aequinoctialem demista circulo perpendiculari S D, erit arcus S D Solis declinatio , & proinde in triangulo rectangulo SDm, ex datis SD dc annulo inclitiatione Eclipticae ad AEquatorem dabitur per Trigotio-
metrjam Sphaericam , arcus AE'D Solis Ascendo rei a , &AE S ' locus Solis in Ecliptica : quinetiam angulus AE S D inclinatio circuli declinationis seu Meridiani ad Eclipticam . Quinetiam in eodem triangulo AE S D re flangulo , cum angulus AE constans sit & immutabilis ; s detur vel latus AE DAscensio re sta, invenire possumus declinationem DS &Lon fit udi nem puncti S, quod una cum D ad Meridianum appelit, mediumque coeli dicitur , & angulum DS C. qui ellinclinatio' Meridiani ad Eclipticam . Vel si detur AE S Longitudo puncti S , exinde quoque reliqua invenire possumus scit. AED Ascensionem rectam , DS declinationem puneti S,& DSC angulum Eclipticae fc Meridiani . sSi
456쪽
Si quotidie methodo ollensa observetur Solis decliuatio, dabitur motus Solis apparens in Ecliptica, cui aequalis elimotus Terrae realis interea laetus , & observationibus depre hensum est, Solem non aequabili motu in Ecliptica incedere,' adeoque Telluris motus realis circa Solem inaequabilis erit, & in soli itiis nostris aestivis tardius progreditur Terra , in Hybernis velocilis, ea verb lese perpetuo incedit, ut in Ellipseos perimetro feratur , radiisque ad Solem in ejus umbilico locatum per illam duistis semper describat areas tem- Poribus proportionales. Ex dato loco Solis in Eclipti ea , Horologii automati ope, nos recta inveniuntur Ascensiones rectae Fixarum ; quod ut fiat, motus Horologii sic temperandus est , ut index viginti quatuor
xartim in- horas numeret, labente tempore , quo Fixa aliqua a Meri- ς'uintur. diano digressa ad eundem revertitur , quod tempus die naturali paulo brevius etl , ob motum Solis versus Orientem interea factum ; Horologio sic ordinato , index ad initium numerationis constituatur , quando Sol Meridianum occupat . Notetur deinde tempus Horologio indicatum , quando 1iella aliqua eundem Meridianum attingit; horae earumque Partes ab indice percursa: in partes AEquatotis coiiversae dabunt intervallum Ascensionem Solis & Fixae , quod additum ascensioni rectae Solis exhibet Fixae Ascentionem rectam quaesitam . Data autem unius cujusvis stellae Ascensione recta , dantur reliquarum omnium Ascensiones . Nempe observandum est tempus , Horologio praedicto notatum , inter appulsum llellae, cuius Ascensio recta data est, & a' pulsum alterius cujusvis itellae ad eundem Meridianum ; &hoc tempus in gradus & minuta AEquatoris conversum dabit
Ascensionum miseremiam, & proinde ipsa Ascensio stellae da-
Sed ex data unius cuiusvis stellae Ascensione recta , aliarum Ascensiones optime habentur methodo sequenti, ubino: Opus est, ut expectetur appulsus stellae ad Meridianum , sed lolummodo Telet copium eis adhibendum , in cujus foco TAB s. aptamur fila quatuor , quorum duo AB, CD sese perpen- d. zuliariter secent, reliqua duo E F , GH his ad angulos se
457쪽
mirectos insillant in eommuni sectione o . inibus constructis dirigatur Telescopium ad stellam aliquam , Cuius ascerisio recta & declinatio notae sint. Atque continuo vertatur Telescopium , donec in filo A B videatur liella , eiusque motus apparens fiat secundum rectam A B , in quo situ recta A B exponet portionem paralleli, quem stella motu diu no apparenti percurrere videtur, cumque C D hanc ad rectos angulos secat, illa circulum aliquem horarium exponet . In hoc situ figatur Telescopium , & notetur ope Horologii tempus, quo stella , cuius ascensio nota est , lineam C D attingit Deinde observetur in Telescopio alia quaeli-het stella , illa in recta aliqua L Κ ad ΑΒ parallela ferri videbitur , & notetur tempus , quando ad circulum Horarium C D in Q. pervenerit. Disserentia temporis inter appulsum prioris itellae & huius ad eundem circulum Horarium C D , si in gradus & minuta AEquatoris Convertatur , dabit differentiam Ascensionum rectarum ; adeoque si detur alterutrius stellae Ascensio recta , dabitur quoque Ascensio
Cum anguli Q. H O & Q. O H sint aequales , utpote semi- recti, erit Q. H aequalis Q O ; quod si notetur tempus inter appulsum stellae ad filum O G , & eius appulsum ad filum O C , dabitur tempus , quo stella arcum Q H paralleli percurrit ; hoc tempus in gradus & minuta convertatur , &dabuntur gradus & minuta in arcu paralleli Q H; sed huic arcui aequalis est arcus circuli maximi QO ; sed in inaequalibus circitiis gradus, quos aequales arcus continent, sunt reciproce, ut circulorum radii, ut inferius demonstrabitur. Fiat itaque , ut radius circuli maximi ad radium paralleli I K , qui 1 radio paralleli noti O B non sensibiliter
differt; hoc est , ut radius ad sinum distantiae stellae a Polo, ita numerus graduum & minutorum in arcu ali ad numerum graduum & minutorum in arcu QO , qui proinde dabuntur ; sed est arcus Q O differentia declinationum stellae parallelum QR describentis , & illius, quae dc Dcribit parallelum o B : unde data unius stellae declinatione . dabitur declinatio alterius . Hac methodo plurima-
458쪽
rum stellarum ascensiones. rectae α declinationes invenit potantia Quod in inaequalibus circulis numeri paruum similium ita arcesim aequalibuς simi reciproce ut radii , sic demonstratur
inaequalium circulorum, quorum centrum C, arcuΩ
similes , partesque simile& namero aequ1les continebunt . partes voco similo, quae ad circumferentias totav eandem habent proportionem , dc ob aequales A F, R R, erit A D MA F , ut A D ad A E . sed ut A D aa R Κ, ita est radius C A ad radium C B : adeoque A D est ad A F , ut C A MC B ; sed est A D ad A F , ut numerus partium in A D, hoc
est numerus partium ita B L ad inmeram partium similium in A F ; quare eriet numerus partium in B Κ ast numerina similium partium in R F , ut G Λ ad C rustis, ista, Datλ stellae ascensione rem , dc decli tione . eius Longituda & Latitudo inveniuntur per resolutionem Trianguli. Ita. Sphaerita . Nam per Pulos a uinoctialis & Eclipticax B., Posiad..., transeat circulux P R aE Q , is erit Coturus Sollititiorum Sit aequinoctialis circulus, E C Ecliptica, quorum com-TAu. 1,-sς la, V laque stella S, per quam de Polum duc s. tur circulus declinationi& P S F cum AEquatore cocioniens ita F , erit V F ascentis recta stellae . & S F ea dem Mesina coci ducatur per dilhun Eclipticae R . & stellam circulus Latitudinis B Lo eum Ecl tica cociveniens in o. erit V o ngitudoe stellae, & S o ejus Latitudo . In triangulo, Sphaerico R P S auuo P S arcu; , qui est complamentum deest
tionis datae, irem arcus BD, qui methuc inclinationem Eclipticae ad AEquatorem , datur praeterea angulus F P Q , Mem metitur arcus Tu, Complementum. Ascensionis recta adeoque datut arvulus B P S in triangulo, B P S ex tribu&ditis invenitur primo angulus P R L, cuius mensura est o C.& ejus complementum M quacitatuem est arcus V o Lo nitudo stellae, & invenietur praeterea B S, cuius Compi mentum ad quadrantem, eis S o Latitudo stellae quastis Similiser ex notis Longit amne & Latitudine stellae possum aistisionem rectam & claclisutionem exuirere is
459쪽
Comparando Fixarum Ioca veteribus observata , cum Iocis , quae nunc in Edlimca obtinerit Fixae, invenim us La- titudines non mutari, at Longitudines a vernali Eclipticae ri,inoe -- eum AEquatore intersectione continud Crestere deprehendi- mn ,
mus a non quod ilesta revera pr*grediuntur , sed quod retrocedunt seneta aequinoctialia , quibus Longitudines
computantur. Pristina Longitudo alicujus Fixae calata cum ea, quae hodie observatur, offendet quantitatem praecessionis AEquinoctiorum , quae in D mnis Ierh: unum gradum ad
Atque hac ratione ctellarum Longitudines de Latitudines inveniuntur , di in catalogum rediguntur Fime Quibus f mel stes,ilitis, Planetarum di Cometarum quoque loca Per observationes & calculum innotescunt. Nam si observentur Planetae aut Cometae alterius distamiae a duabus stellis Figurioris , hoc est, quarum Longitudines & Latitudines notae sunt, hoc pacto exquiritur Planetae aut Cometae Longitudodi Latitudo ad tempus observationis .
Sit E F Eclipticae portio , cujus Pesus B , Α & C duae ser se, quarum Lonsitudines & Latitudines sunt datae, sitque P PI
Planeta, cuius distanti duabus stellis A ct C observatione ' notae sint. In triangulo ABC, ex datis A B , C B compi mentis Latitudinum sellarum, di angulo ABC, Cuius mensura est arcus E F disserentia longitudinum , dabitur A Coistantia stellarum , & angulus B C Α . In triangulo A P C , clantur omnia Latera , unde invenietur angulus P C A , quo ex angulo B C A subtracto , relinquetur angulus B C P. Denique in triangulo B C P ur B C , C Ρ latera& angulus B C P , quare dabitur angulus C B P, cuius mensura est arcus o F disserentia longitudinum stellae C & Planetae P; item dabiriar arcus B P , qui est Complementum Latitudinis Planelae. Eadem ratione , si observentur distantiae alicuius Ρl nomeni a duabus Fixis , quarum ascensiones rectae, & declinet tiones notae sunt, dabitur exinde asterso reddi di declinatio
460쪽
oris i. -- mento in volver ininura
De CrepusuIis, ct Siderum Ri Damone. PRaeter alia innumera Atmosphaerae beneficia , hoc etiam
comodi ex illa nobis derivatur, quod lucente Sole , coeli nostri faciem undique lucidam & splendentem reddat. Nam si Tellurem nulla ambiret aut involveret Atmosphaera , ea sola coeli pars luceret, quam Sol occupat ;averta a Sole spectatoris facie , is no sturnas tenebras statim sentiret, & interdiu lucente Sole , minimae etiam stellae micarent ; cum nullum foret coepus tilis radios act nostros oculos reflectens ; & radii illi omnes , qui non in ipsam Telluris superficiem impingant, oculos praeterlabentes , aut Planetas& alias stellas illuminarent, aut in spatium sese spargentes
infinitum , ad nos nunciuam detorquentur .
Uerum circumfusa Telluri Atmosphaera , a Sole valide iulustrata, lucis radios ad nos repercutiens , coelum omne Cl
rescere iacit; & inde fit, ut Atmosphaerae splendore stellarum lumen obscuretur & offundantur . Praeterea, sublata Atmosphaera, immediath ante Solis occasum splendidissimh luceret Sol, at in momento, cum Occidit, statim densissimae ingruerent tenebrae: tamque subitaneus noctis adventus, & a luce ad tenebras transitus, parum Terricolis commodus esset. Sed per Atmosphaeram fit, ut post Solis occasum , etsi nulli directi ad nos pervenire possunt Solares radii, reflexa tamen luce per aliquod tempus fruamur, &non nisi paulatim obrepunt noctis tenobrae. Nam Postquam Teli Vertigine sua nos E Solis conspectu subduxerit, nobis sublimior aer ab illo illustratus manet, .coelumque omne eiuS luce perfunditur. Verum magis magisque descendente Sole, minus continuo illustratur aer ; adeo ut postquam decimum octavum infra Horizontem attigerit Sol gradum, Atmospha ram ulterius illustrare desinat, & aer totus tenebrescit. Similiter mane , eum Sol ad decimum octavum ab Horizonte gradum pervenerit, incipit Atmosphaeram illuminare, certumque luce perfundere , quae usque ad Solis ortum conm