장음표시 사용
441쪽
AEquinoctialia & Ecliptica, cum uterque sit circulus ni ximus, se mutub bifariam secabunt, communisque planorum sectio . sibi ubique parallela manens , ad idem coeli punetum temper dirigitur c nam hic abstrahimus a motu illo lentissimo, quo Axis Terrae, vel interseelio Eclipticae &AEquatoris regreditur ) . Adeoque cum Sol in Eclipticae p-cto videtur . ubi est illa intersectio , hoc est , cum revera Tellus oppolitum tenet, Sol motu diurno AEquinoctialem iucceio eirculum describere conspicietur. Bis itaque in quolibet anno Sol motu diurno in AEquinoctiali revolvitur. Scit. cum est in duobus Eclipticae & AEquatoris intersecti nibus Vernali de Autumnali. Quibus temporibus omnes Telluris incolae dies noctibus aequales habebunt: unde n men circulus hic adeptus est. Angulus, quem Ecliptica cum AEquatore ad intersectionum puncta facit, est a 3I graduum ; exinde discedens Sol, continuo ab AEquatore motu apparente declinat verius Boream vel Austrum , circulosque AEquatori parallelos motu apparente describit , donec ad n nagesimum ab intersectione gradum pervenerit, ubi 23: gradibus ab AEquatore ditiare videtur , quae est ejus declinatio maxima, & inde rursus ad AEquatorem revertere Conspicitur , unde duo minores circuli , quos Sol motu diurno in duabus eius declinationibus maximis describere apparet, Tropici nominantur , a verto. Hic in Boreali coeli par te Tm rus cineri, ille in Aulirali Tropietis Capricorni dicitur. Qua ratione hic moius Solis apparens , de declinationis mutatio , quiescente Sole ex motu Terrae revera accidunt,
superius in Lectione VIImδ ostensum fuit. Sunt de alii duo circuli minores in Sphaera notabiles, quos Eclipticae Poli motu diurno rapti deaelibere videntur , qui α3I gradibus a Polis AEquatoris seu Mundi distant, & circuli lares dicuntur. Hic in Boreali Hemisphaerio Areticus a vicinis Ursis , alter Australis illi oppositus Antaracticus discitur .
Si per Polos mundi seu AEquatoris traduci concipiantur Circuli innumeri maximi, erunt illi secundarii AEquatoris , quorum ope quaevis coeli puncta ad AEquinoctialem referun
442쪽
tur , uti prius per Secundarios Eclipticae ad Eclipticam ea Astenso retulimus , & Ascensis Recta stellae , vel puncti cujusvis est arcus AEquinoctialis inter initium Arietis & punctum
1 .eviatio intersectionis circuli secundarii per flellam transeuntis. D elinario autem est arcus ejusdem secundarii inter stellam &AEquinoctialem interceptus. Estque Borealis aut Australis , prout versus hunc vel illum Polum stella declinat, & exinde circuli hi Declinationum circuli nominantur. Horum prae cipui sunt duo cituri , quorum alter per puncta AEquinocti ri. rum transiens vocatur Coturus AEquinoetiorum ; alter priorem ad angulos rectos secans & per Polos Eclipticae & iEquinoctialis incedens dicitur Coturus Solstitiorum ; quoniam Eclipticae occurit in punctis ab AEquatore remotissimis, ubi
Sol per aliquod tempus distantiam ab AEquinoetiali vix sensibiliter mutare deprehenditur ; & proinde Solstitia haec pum.
Circulus in Telluris superficie inter Polos exacte medius est Telluris AEquator, cujus productione ad Fixas aequinoctialem coeteitem generari diximus ; & sicuti stellarum loca in coelis , quoad longitudinem & latitudinem definium rur per Eclipticam & ejus secundarios ; sic per AEquatorem Terrestrem , ejusque secundarios per Polos Terrae ductos ,
Terrarum loca & urbes quoad longitudinem & latitudinem determinari debent. Circulus AEquatoris secundarius Per locum quemvis transiens dicitur illius Dei Meridianus , quando per vertiginem Terrae circa Axem suum ''' ' planum istius circuli per Solem transiverit, erit omnibus in colis sub illo degentibus Meridies . Longitudo loci-arcua LQ tudo AEquatoris interceptus inter aliquem Meridianum , quem primum vocant, per determinatum locum transeuntem , &Meridianum loci . Veteres Geographi Primum inridianum per locum Terrae notum & maxime occidentalem traduci fingebant, atque exinde Terrarum loca omnia , quaqua in
longum patent, versus ortum determinabant. Ex quo vero navigando deprehensum est , nullum dari locum maxime occidentalem , paulatim neglectus est modus a primo aliquo meridiano computandi. Et quisque locorum Longitu diues
443쪽
dines respectu Meridiani urbis propriae determinant. Latii do Dei eli arcus Meridiani istius loci inter locum & AEqu rorem interceptus , estque Borealis aut Australis , prout i cus ab AEqualore , versus hunc vel illum Polum , distat. Ratione Meridianorum & Parallelorum comparati inco ..Alae Telluris , alii dicuntur Periarei, qui sub eodem parallelo, at oppositis ejusdem Meridiani semicirculis degunt; hi Tempestates anni easdem experiuntur , accedente Sole eodem tempore ad utriusque loci verticem , & exinde recedente ;at meridiei & mediae nodiis vices subeunt alternas. Alii d nique dicuntur Antaeei sub eodem Meridiani semicirculo , at oppossitis Parallelis habitantes , ita ut meridies & media nox utrisque limul contingat; at tempestates anni permutantur .
Alii denique dicuntur Antipodo , quod sub oppositis Meridianis aeqvh ac Parallelis versantes , adversis ε diametro pedibus incedunt a ideoque vicissitudines aestatis atque hymmis, nec non meridiei & mediae noctis, ortus & occasus siderum omnino planh adversos sentiunt Quatuor circuli in superficie Telluris minores, qui coelestibus ejusdem nominis respondent, nempe duo Tropici letotidem Polares dividunt Terram in quinque portiones, quae Zonae appellantur. Quarum una Vocatur Torrida, uir que Tropico comprehensa , inhabitabilis a veteribus credita . est , propter nimium aestum e Regiones tamen, Guas illa continer, nunc longh seracissimas esse, vitae commociis , incoinlisque abundare compertum est; duae sunt Frigidae Zonae, sub utroque mundi Polo circulis Aretico & Antaretico inci sae , & ob geha perpetuum vix habitabiles ; totidem Temperatae sunt inter Frigidas & Τorridam comprehensae, quarum alteram nos incolimus, alteram nostri Antipodes . Has quinque Zonas sic describit Virgilius . I. Georgie. st. 233.
Quinque rarant caelum Zona , quarum una corusco
Semper Sese rubens, o Torrida semper ab igne rQuam eis in extrema dextri Musque tra urin , Caerulas glaeie emeretae , atque imbribus atris . Has inter , mediamque , duae mcirtalibus aegris
444쪽
Qui in Zona Torrida degunt, diciantur ANHθῶ ,
qudd eorum umbra meridiana versiis utrumque Polam diversis anni temporibus proiicitur. At cum Sol ipsorum o ticibus incumbit, fiunt cleri, quia nullam proiiciunt umbram meridianam; qui Zonas Temperatas incolunt, dicuα--reosii. Lur Herinficii, quisrum umbra Meridiana versus alterutrum tantum mundi Polum porrigitur a qui in ranis frigidis sunt .. incolar, Pervicii vocantur , quia Sole uoa occidente umbra P f - illisamoinem Circumagatur.
- Circuli . qui concipiuntur mobiles, & per respectum inobservatorem definiuntur , sunt Horieon & Meridianus. Horizon est magnus ille circulus , quem quisque in planitie aut medio maris positus visu circumae o definit, quo coeli '' para spectabilis ab ineonspuma dividitur. Dicitur Horret sensibilu, 1 quo differt rationalis illi parallelus , transiens
pre Centrum Terrae. Nam Phaenomena Coelestia referimus ad superficiem Sphaericam , Telluri , non ocula Concentria
Hi duoMorigontes ad Fixas produm coincidere videntur. cum Tellus ad Sphaeram Fixarum comparata nuncti Ἀωlim rationem habeat, adeoque qui non nisi puncto dii lant a se μνε,-ἀ iuncem Circuli , tanquam Congruentes. hiseri debent. m. PMi rigoruis Poli sunt duo puncta, quorum unum vertici obse vatoris incumbit & Zmith dicitur , alterum huic sub pedibus oppositum Nadis vocatur. Ab his innumeri circuli admisisti Horizontem ducti sunt ejus secundarii, & circuli moriem& Atimuibales appestantur. Horirontis autem paralleli,Mu, . circuli minores in cantarath dicuntur voces hae in fir Aι--- hibus in Astronomiam sunt introductae. Inter circulos verticales , eminent. praecipnE Meridianus , Primariis. de Verticalis Primarius ἔ ille per Polas de Zenith ductus Horizontem intersecat in cardinibus Septentrionis & Austri , iulosque signat. Hic alter est Meridiano ad angulos rectos , di in Horizonte oriemem & occidentem ostendit. Hi ci euli Horizontem in Quadrantes dividunt , quorum umi quin me rursus in octo partes aequales , adeoque Horimn totus in triginta duas partes diviai supponitur, quae vemi sive Plagae nominantur. Am-
445쪽
Attitudo aut Depressio Stellae cujusvis est arcus verticalis circuli inter Stellam & Harimntem interceptus . Stellae; I .nini thus est arcu; Horigantis inter cardinem Meridies vel μ. Septentrionis & verticalem per Stellam transeuntem interceptus , estque vel orientalis vel occidentalis. Amptitudo artiυa vel occidua sideria eit Arcus H rizontia inter pum Ampliss-ctum, ubi sidus oritur aut occidit, & cardinem orient aut Occidentis, estque illa Borealis vel Australis Ut in Horizonte omnes Stellie videri incipiunt, &n parere desinunt , sic ita Meridiano Stellae omnex ad maximam altitudinem perveniunt, ubi culminari dicuntur , &intra Horizontem in eodem Meridiano maximam depressiO- nem obtinent ia Cum Meridianus tam aequatori quam H rizonti perpendiculariter insistat, omnium 'paraIlewrum 2-ginenta ab Horimnte facta , tam supra quis insta in aequales partes dividet ; unde Tempug inter ortum Stellae esusque Culminationem , aequale erit tempori inter Culin tionem & oecasum Cumque Sol quotidie parallelorum aliquem motu apparenti describit, quando is at circulum Meridianum appaeerit, Meridies fiet, Mediaque nox , cum infra Horizontem ad eundem lyrtigerit, unde huic circulo nomen Nona simus gradus eth punctum Eclipticae , quod nonaginta gram S ab eius interiei hone cum Itirizonte diastat, eiusque altitudo metitur angulum, quem Ecliptica cum Horigonte facitia Messium erit dicitur punctum Ecl. Vicae culminans In signis ascendemibus , i, B ad G n vagesimux est ad orientem Meridiani ; in descendentibus hs ad la ad occidentem Polaus . . mamvis Horizontem & Meridianum tanquam circulos immobilis supposuimus , motum apparentem coelI tantum
malam conficaerando ς revera tamen illi soli sani circuli mo- ωαι νε-biles, & Stella vel Sol oritur, quando planum Horimmis IV insta descendit . ut Sol vel Stellae conspiciantur , occidunt- quo , quando Planum Horizoniis supra attollitur Rellis &Mle quiescentivus, Horizonte interea vertigine Terrae r Poc Siet etiam Sol & Stellae ad inridianum loci alicu vpellunt , cum inridiani planum, quod mota circa Axe . Λ A E Te
446쪽
Telluris angulari sertur, per Solem aut Stellas quiescentes transiverit. Si vero per Solem & Polum traduci concipiatur circulus immobilis , fiet hic Meridianus non alicujus loci determinati , sed Universalis ; fietque Meridies in loco aliquo, cum Meridianus istius loci, qui circa Axem Telluris vertitur , cum plano huius circuli coinciderit. Cum Meridianus quilibet circuitum seu gradus 36o spatio viginti quatuor horarum motu angulari absolvat, necesse est, ut qualibet hora quindecim gradus , hoc est graduum 36o partem vigesimam quartam motu angulari conficiat, adeoque si concipiatur circulus per Polos transiens , qui cum Meridiano per Solem dueto angulum quindecim graduum constituat, ad huius planum cum pervenerit inridianus alicuius loci, post decessum a Meridiano Universali numerabitur in illo loco hora prima post Meridiem ; diciturque circulus horae primae. Similiter si alius ducatur pet los circulus , aequatorem secans in trigesimo ab Meridiano Universali gradu , hic erit circulus horae secundae, ad quem cum Meridianus loci alicuius pervenerit, numeratur ibi hora Secunda a Meridie . Similiter si per singulos quindecim AEquinoctialis gradus, & Polos duci concipiantur circuli, dicuntur illi Horarii , & AEquinoctialem in viginti quatuor partes divident. Et unusquisque ordine suo horam determinat in loco aliquo numeratam , quando Meridiani istius loci planum cum plano circuli Horarii coinciderit. Verbi gratia- , eum Meridianus loci coincidit cum circulo, qui angulum cum Meridiano Universali facit 71 graduum , numerabitur in illo loco hora quinta post Meridiem. Quando vero sogradus a Meridiano per Solem transeunte distat , fit hora Sexta post Meridiem . Uerum si Meridianus loci ut immotus spectetur , circulumque per Polos & Solem transeuntem concipiamus unii cum Sole motu angulari circa Axem Telluris terri, ut apparenter fit; quando circulus ille coincidet cum circulo , qui angulum quindecim graduum cum Meridiano loci facit, erit hora prima , & circulus cum quo coincidit, dicitur Horarias primus: huic proximus cum Meridiano loci angulum triginta graduum constituens , erit circulus Disitigod by Coo le
447쪽
cuius horae secundae ; qui angulum 4s graduum cum Meri- diano iacit est circulus horae Tertiae, atque ita deinceps . In quolibet Terrae loco Altitudo Poli seu ejus Elevatio Amtudo supra Horigontem aequalis est Latitudini loci. Sit circulusHZQ. Meridianus, H CO Horizon, AEC Q. AEquator, Z Ze qualisti, niih , & P Polus, Altitudo Poli seu ejus distantia ab Horizonte est arcus P O, & Latitudo loci est Z IE arcus. Et quom mi, niam arcus Ρ AE inter Polum & AEquatorem est circuli qua- drans , & arcus ZO inter Zenith & Horigontem interceptus' est quoque circuli quadrans, erunt arcus Ρ AE Z O inter se aequales. Communis auseratur arcus Z Ρ , & rellabunt arcus Z .E Ρ O inter se aequales; hoc 'est , Latitudo loci aequalis erit Elevationi seu Altitudini Poli supra Horizontem . Hinc habemus methodum Glluris Perimetrum. dimetiem di . Nam si pergamus rectit versus Boream , donec Eleva' tio Poli uno gradu crescat, & deinde itineris percursi mensura
quaeratur in milliaribus, dabitur numerus milliarium , quae lunt in uno gradu Peripheriae maximi in Tellure circuli: nic' numerus per 36o multiplicatus dabit numerum milliarium in toto Perimetro Τelluris , & accuratissimis inensuris invenitur Longitudo unius gradus milliaria Anglicana continere , quae vulgo habetur aequalis tantum 6o milliaribus.
De Doctriva Sphaerica . ANgulum , quem AEquator & Horizon cum se invicem TAB. 3α faciunt, metitur aicus AEH, qui est complementum Latitudinis ad quadrantem. Acieoque si angulus ille rectus sit, Latitudo erit nulla , & aequinoctialis per Verticem incedet: omnesque AEquatoris Paralleli erunt ad Horizontem recti, ideoque haec sphaerae postio Recta dicitur , in DbWaqua paralleli omnes ab Horizonte in pari es aequales secantur ; unde mora cujusvis stellae supra Horizontem aequalis et tempori, quo infra eundem deprimitur; Poli hic in Horizontem procumbunt, uti figura mani sellum et , ubi panctam aequinoctialis AE cum vertice seu Zenith coinculit, &
448쪽
PHL P P cum punistis' Horigontis H O congruunt ITA B. ix m Si ab AEquatore versus alterutrum Polum recςdamus , α - Ω ouator quo'ue a vertice recedet, &'ad Horigoni ciet, cum illa faciens angulum obliquum . unde illa, Sphae- μών.. positio dicitur , Polusque , ad quςm .a editur , uiua . semper supra Horizontem tantum elevaditur , . quantum ea ' Latitudo loci; alter, tantundem infra deprimetur. Figura annexa hanc Sphaerae positionem exhibet, quam nos. Omnes in Zonis temperatis habitantes , obtinemus, i ubi
quator 2E bisecator ab Horizonte , ut in Sphaera Reeti ;Quapropter ubi Sol illum circulum motu apparenti diurnoraecurrit, diem facit nocti aequalem ; . at AEquatoris Paralleli, non bifariam ab Horizonte secantur, sed qui sunt ver-ssis Polum elevatum ; singuli. majocem partem habebunt supra Horizontem extantem , minorem intra depressam , &qub Polo propior quilibet circulps , eb major eius pars supra Horizontem extabit, ic qui minus 1 Polo dillant quam est Latitudo loci, toti supra Hori ontem attolluntur . Coo-trarium accidit parallelis versus Polum depressum sitis , quorum portiones majores infra Hori Zontem jacent, minores supra elevantur; & qui Polo illi propiores. sunt quam est Latitudo loci. perpetub una cum Stellis , quae in iis imcluduntur , sub Horizonte. latent, S nunquam fiunt conspicui. Hinc necesse est, cum Sol quotidie parallelum aliquem decurrat, ut ab AEquinoctio verno ad Soli ilium aestivum dies continuo incremento noctes exsuperent; post Solstitium decrescant ad . Equinoctium autumnale ; deinde ad Soli litiu in Hyemale dies noetibus continuo breviores reddantur; denique a Solstitio Hyberno ad aequinoctium vernum, dies acihuc sunt noctibus breviores. , sed rursus
continuό augentur , donec in ipso aequinustio Euhr iandem
, In Sphaera obliqua Stellae omnes obliquE oriuntur & occidunt , 'utque Ascensio recta Stellae est arcus AEquatoris interceptus inter initium Arietis & punctum , quod una cum Stella ad Meridianum pervenit, seu in Sphaera recta , quod simul cum Stella ascendit vel oritur silc Ascenso MIA
449쪽
qua est arcus aequatoris interceptus inter initium Arietis & , punctum AEquatoris , quod cum Stella oritur in Sphaera ἡ- o. liqua , eodem ordine numeratus , quae pro varia Sphaerae obliquitate varia erit. Ascensionis Reetae & obliquae. differentia dicitur Disserentia Ascensionalis . tia η-- In Sphaera obliqua eli parallelus tantiim a Polo elevato dillans , quantum est 'latitudo loci, qui Circuivi cistaris, paritionis nominatur , seu eirculus semper apparentium ma
aut occidunt quem comprehensae stellae nunq, sed tamen nunc altius ascendiuam oriunturunt. nunc hu ι
rhilius faetae' ad Harigontem propius accedunt. Huic ad alterum Polum eis oppositus circulus occultantinnis,sn quo incluta Stellae nunquam oriuntur, sed semper m nent in conspicuae . TAB ix. Si AEquator nullum angulum cum Horizonte faciat, sed sis. ν. cum illo coincidat, in tali positione Polus quoque cum Ze-nith congruet, & AEquatoris paralleli omnes erunt Horizonti paralleli , ideo talis sphaerae Positis Parauela dicitur, in qua nullae fixae oriuntur aut occidunt, sed in circulis Horizonti parallelis perpetuos gyros ducunt. Sol praeterea cum ad aequinoctialem pesvenerit, Horizonter' lambit, exinde Versus Polum elevatum digrediens nusquam 'occidit, sed diem facit longissimum sex mensium . At ubi ab AEquatore recesserit Sol versus oppolitum Polum , E contrario nunquam oritur , hoxque illis durat per alteros sex menses Hunc Sphaer e situm obtinent, qui sub Polis degunt, si qui sorte sint, qui has colant regioiaeS . D-ia Veteres Geographi Regiones Telluris per Parallelas & CILmata dii lingueoant; cum enim in Sphaera Recta , seu sub per ara AEquinoctiali dies noctibus perpetuo aequantur, si inde per ei I, .llamus versus alterutrum Polum . dies aestate fiunt noctibus ιongiores , & quo magis ad Polum accedamus , eo longiores sunt dies longissimi, donec sub ipsis circulis polaribus nulla est nox . Hinc per parallelos AEquatoris , qui augmenta dierum horae quadrantibus notabant, Tellurem diviserunt Geographi. Hoc est , Paralleli illi tantum a se invicem distabant, quanto opus sit, ut maxima dies augeatur horae qua- A a 4 dran
450쪽
drante de parallelo in parallelum. Posito ergo AEquatore primo parallelo , secundus per ea Terrae loca transibit, ubi dies longissima eli horarum tet . Tertius ubi dies est horarum ret . Quartus ubi ille Ia horis cu ri tribus partibus quartis adaequat ; atque ita denuo . Duo autem ejusmodi paralleli Oima conlii tuebant ; quae proinde climata semihorae augmento distinguim tur. Potest vero excelsus diei Solistitialis supra rahoras coiitinuo augeri, magis magisque ad elevatum Polum accedendo , donec ad potarem circulum perventum fuerit,& ibi Tropicus unico puncto Horizontem tangens totus emi
net , & Sol illum decurrendo non occidit; quare dies erit horarum viginti quatuor, qui excedit aequinoctialem diem horis duodecim , seu viginti quatuor semihoris, vel quadraginta & odio horae quadrantibus , unde conficitur tandem numerus climatum inter aequinoctialem & polarem esse viginti quatuor , & Parallelorum esse quadraginta &octo.
Cum veterum Annus parum cum motu Solis apparenti congruebat, ex dato die mensis, quo factum aliquoa notabant , non itatim exinde patebat, qua anni tempestate illud evenit. Igitur quando Agricolae in re Rullica aliquod fa- Ciendum in llato tempore praxipiebant, tempus illud non per diem Kalendarii Civilis indicabant, quippe eadem dies mensis civilis non semper quolibet anno in eadem Anni tempestate incidebat. Sed certioribus opus fuit Characteribus ad tempora distinguenda . Itaque Agricolae, rei rusticae scriptores, Historici, & Poetae tempora per ortus in
occasus Stellarum designabant. Ortus & occasus Stellarum vulgo numerantur species tres ; CUmicus , Aebronicus & Heliacus . oriri dicitur aut occidere Stella cosmich , quae Oritur aut occidit oriente Sole ; ita Stella, quae oritur aut occidit mane , cosmice oritur aut occidit. Achronich autem oritur Stella, quae oritur occidente Sole, hoc est quae vesperiori inr , quando Soli opponitur & tota nocte fit conspicua. Stella oritur Heliacό, quando e Solis radiis emergens ,
tantum ab illo dillat, ut videatur maue ante Solis ortum , Sole nimirum motu apparente a Stella versus Orium rece