Disquisitio de libertate civili apud veteres scripsit Barth. Jac. Lintelo de Geer

121쪽

negligere, ut plane sine ullo domino sint 1 .

Tum omnes sese liberos putant, sed ipsa antiquarum civitatum historia satis docet, vere

Platonem dixisse hinc gravissimam sere oriri tyrannidem. Ex laoc enim populo indomito vel potius immani deligitur aliquis plerumque

dux, audax, im PuruS, COIl Sectans proterve bene saepe de re publica meritos, populo gratificans et aliena et Sua . cui , quia privato OΡ- positi sunt timores. dantur imperia et ea continuantur, praesidiis etiam Saepiuntur, postremo a quibus producti Sunt, eorum existunt t3Yanni 2, Sic etiam res sese Athenis habuit, ubi Platonis tempore iuvalucrat summa licentiat 95v δε sic ait,

cφέσπετο δῖ ἐλευθερία 59, et Omnia tum revera libertatis plena erant, sed mox triginta illit3manni in servitutem detruserunt civitatem, et miserum licentiae sinem imposuerunt. Vetrum non in antiquis civitatibus tantum

122쪽

licetitiam animadvertimus, sed in animo humano quoque eam quodammodo eXi Stere posse,

egregie philosophi intellexerunt, qui semper

eum civitate hominem comparare solebant.

Cum enim quis omnia cupiditatibus suis per miserit, ut semper ab ea ducatur, quae excitata forte fuerit, et modo hoc, modo illud agat, omnibus aeque gratificari studens, tum nullus in animo dominus superest, sed suctuant Omnia, et, uti Plato ait, ουτέ τις

ἐλευθερον και μακαριον καλων τὸν βιον τουτον, αυτδ

διαπαντός cI . Quae sane quam misera sit ho minti sors, Sponte patet; ut enim ille nunc hac, nunc alia ducitur cupiditate, ita civitas, licentia corrupta. modo hunc, modo illum De magogum sequitur, donec tyrannus quis existat, qui ipsam totam Subigat. Ex his autem, quae iam disputata sunt delibertate . servitute et licentia, satis liquet, quomodo a se invicem disserant, et quid iis sit intelligendum. Atque hoc loco animadvertere licet, quantopere huc valeat illa hominis eum civitate comparatio, quae e politicae veteris principiis suit orta, ut in homine eadem, quae in civitate, inveniamus libertatis felicitatisque principia, eosdemque, quos in civitais

Q Plato de Repulit. p. 561 E. cf. Cl. Heusdii Initia U. III. p. 155 sqq. Diuitiam by Goral

123쪽

in animo humano assectus conspiciamus, Eo dein fundamento et hominis et civitatis salutem niti intelligamus ut nempe bonus nObis praesit, quae ossicii impedimenta submovens , liberos nos reddat. Haec enim vera demum libertas est, si bonus nobis praeest, qui omnes tuetur et defendit, et gravissima haec est servitus. ubi malo sumus subjecti, ejusque malitiae obnoxii, cum licentia essiciat, ut nullum dominum agnoscamus, atque omnia adeo vincula solvat, quibus societas inter homines colligari possit.

124쪽

SECTIO ALTER A.

Liber alis moralis et cloilis natura accum ius ex nitur , ex antiquorum Philosophorum placitia.

Libertatis moralis natura, ex ipso homines uticia apud antiquos, describitur. de hominis natura ante strictim disputavimus, iatri aceuratius ex ipsis antiquorum scriptis, nobis exponenda sunt, quo melius moralis libertatis natura appareat. Ρhilosophi enim antiqui , eum in animo humano varias facultates animadvertissent, ipsum per partesCODSiderare inceperunt, qua tamen in re alii aliter sunt versati. Ρythagoras, qui primum hoc esse conatus videtuae, duas partes constituit, alteram rationis participem, expertem alteram. iii priore ponebat tranquillitatem, id est placidam quietamque constantiam, in altera motus turbidos tum irae, tum cupiditatis, contrarios tr imicosque rationi si). Alii

tamen ipsum tres animi partes statuisse assimnant. το μεν γάρ τι αυτες , τὸ δε θύμωσις, τοδε- a . uti Theages dixit; quod eodem

Cicero Tuscul. Quaest. IU. 5. Plutarch. de luauit. Iotopli. IV. 4. p. m. 280. 2b Theagex apud Stobae uni Serm. I. P. s. euh.

125쪽

sortasse niodo ii telligeti lum, quo Aristoteles postea in exotcricis sci iptis duas animi partes, tu celeris tres easdem, quas 'thagoras, statuisse videtur 1). Epicurei deinceps rationalem a limi p-tem distinxerunt 2b, quos seriores Stoici sequiiti sunt I), cum priores plures animi partes esse ee I fuerint, memorantussa cultates 1idendi, audiendi, olfaciendi, gustandi, tangendi, loquendi, generandi atque omnium Ρrincipem rationem ζέ . omnium autem maxime animum humanum ejusque naturam Plato cognoscere studuit. Et sane acute

de illo disputavit; animadvertit e Di m. a Ρytha goreis fortasse proficiens, praeter rationem et cupiditates, tertium quid in animo inesse . quod accurate ab his distinguens, θυμὸν vocavit c 5), quom irritabilem animi partem dicere possis, quum vim quasi et impetum ceteris addat. ira in Cicero vertit 6 . omnium igitur aut i-

quorum haec una sitit et consentiens vox, rationem principem in animo locum obtinere debero , cui cetera omnia subjecta esre opor

126쪽

tet: Iinc etenim ii iii ni partes, uti ole a Sein vico in plati e diversae , halid raro ita silai re pugnarit . ut discordia inde et seditici iluasi in homine existat, atque adeo homo , Omni tranquillitate carens, a cupiditatibus agitetur et distrahatur, quae, in maius Semper nuCta C. mox ad quaevis animum adigunt. Optime talem homino in nobis Plato descripsit: Zῆ δὴ, Aμαι,

ὁ τοιουτος μετἁ ταύτα ουδεν μAλλον εις αναγκαιους ἡμὴ ἀναγκαιους ηδονὰς ἀναλισκων καὶ πονους και διατριβας, καὶ λογου-ου προσδεχομενος οὐδ δπαριεις εις το φρούριον Ib. Verum alia plane est hominis cotiditio . si liae animi partes. rite temperatae et iii concordiam redactae, Secum omnPS consentiant, ut pulcherrima hinc exsistat harmonia et . pro uti in illo, qui cupiditatibus

gratificetur , omni auctoritate destituta ratio est . atque ad hanc furme deletidam το θυμοειδύς vi sua τὸ επιθυμητικοv juvat ae Corroborat, ita in hoc submissae ratio ui cupiditates sunt, imperat ratio , opemque ei θυμος assert ad animum totum recte gubernari dum 2 . Atque sigail veram felicitatem pervenire homo potest. et virtutem ipsam colere ; sordida cui in eius

των IJ. Hic autem. qui rationem se luitur ducem, ille est, qui verissime demum dici

127쪽

homo liber possit. quenime omnes imitari, qtii libertatis moralis participes eSse cupiunt, oportet. Talis scilicet est Socratica illa αὐτα imo αὐτοκρατεIα quam praeclare Plato descripsit. qu m diserte expressit Cicero ci), sita in Stoici deinde celebrarunt, qui, cum Cupiditates ex homine eximere vellent, hominem απαθῆ reddere studuerunt, ita ut nihil tu homine, nisi ratio relinqueretur 2). Quae quidem

ratio cum naturae ipsi nimis repugnare videretur. molius deinde alii, imprimis Seneca, hoc intellexerunt. qui, non educo, inquit, sapientem ex hominum numero, nec dolores ab illo, sicut ab aliqua rupe, nullum senSum habente, submoveo. Memini ex duabus partibus illum compositum esse, altera est irrationalis, haec mordetur, uritur, dolet, altera rationalis, haec inconcussas opiniones habet, intrepida est et indomita 5 . Hae morali libertate natura homo fruitur, quia rationem habet, quam . non nisi Sua Cullia, cupiditatibus submittit: haec autem optima quaeque praecipit, eoque hominem ducere conatur, quo ipsum Vocet ossicium, ejusquc

actiones moderans, pst 'sectiorem eum reddere

128쪽

studet: quod sine dubio Plilio, Platonis ille

stii diosissilinus, cgregie extiressit. uti civitatus . inquit, a tyrannis oppreSsar, A CIViunt,

ουτω καὶ τῶν ἀνθρωπων, περι οις μὲν ἁν ὀργὴ καὶ ἐπιθυμοια ἡ τι αλλο , ἡ και - κακια δυνατεύσην, πά9τως εἰσὶ δουλοι ς atque mira est stultitia eorum, qui dicunt σοφοῖς ανδράσι του ὀρθον λογον οὐχ ἱκανὸν Qvαι προς μετουσίαν ελευDρίας, υπακούουσι παντων , αττ av ἡ προςαττει ἡ απαγορεύει 2 . Praeesare vero, attrie ita ut Platonem prorsus exprimeret. hanc moralem libertatem descripsit Plutat cinis , ubi Nicandrum suum ita alloquitur: 'Αναρχὶα μεv γαρ, ο ενιοι

ταυ νέων ελευθερίαν νομίζουσιν απαιδευσIα, χαλεπωτε- ρους ἐκεινων, τῶv ευ παισὶ διδασκαλων καὶ παιδαγωγων δεσποτας εφιτησι, τας επιθυμίας, ἀσπερ εκ δεσμῶν λυθείσας, καὶ, καθαπερ ' Ηρόδοτος φησι, , αμα τῶ συνεκδυεσθαι τὸν αἰδω τας γυναῖκας, ουτως ενιοι τῶν νάων, αμα τα το παιδικον ἱματιον αποδέσθαι, συναποθε - μευοι το αιδεῖσθαι καὶ φοβεῖσθαι καὶ λύσαντες τὸν κατασχηματιζουσαv αὐτοῖς περιβολὴν, ευθος εμπίμπλανταιτης ἀναγωγiας S . Sic ait in advel iit. iluuiit a mala saepe haec salsa libertatis species Procru arct , quae nomine pulchra, revera nil nisi tui stomservitutum in animo induceret, Et, semul ad missa, non nisi disti illiinc vinceretur. Qui qenim semel effusas cupiditates retinere valet 3 ut solix sit ille, qui vel senectute eo Pervenire potuerit: liliae Sophocles, utereturne retrii s

luillo di id. Omnem probum liberum Psse, P. 372 4-C. I lutarch. του ἀκουειν. U. I. P. 1 ii. M. M. P. m. 2I.

129쪽

Veirere is, rogatus: Εὐφημει, , ω -θρωπεεHεύθερος γεγονα, λυττωντας, καὶ αγριους δεσπότας διατο γῆρας, αποφυγι iv I, Ineruditae enim et rationis expertos animi incitationes atque actiOnes , exilem quandam et ignobilem volutitatis libertatem. multa cum poenitentia coniunctam, liabunt. Verum attendamus imprimis, quae jam apud Plutarci Lum sequuntur: Σύ δε-ἀκηκοὼς, sic pergit ad Nicandrum, οτι ταὐτόν εςιτο ὲπεσθαι τὼ θεῆ καὶ το πειΩσθαι τῶ λογα, νομιζετὸν εἰς ανδρας εκ παίδων αγωγῆν οὐκ αρχῆς Πναι τοῖς ευ φρονουσι πιτοβολῆν, ἀλλα μεταβολῆ19 αρχοντος, αντε μισθωτου τινος η αργυρωνητου θειον ἡγεμονα του βιου λαμβανουσι του λεγον, si τους ἐποριδερυς αξιον εςι μο- νους ελευθερους νομίζειν. Μονοι γαρ α δεῖ βουλισθαι

μαθοντες. οῦς βούλονται ζῶσιν uJ. Quae sane egregio dicta sunt, sed jam, qui Ρ,atonem praECUSSU-rant philosophi, hanc moralis libertatis naturam vi seruiat; Socratem autem imprimis, hac dero cum Euth demo colloquentem, invenimus. Hunc rogaverat haberetne libertatem pulchur timuin simul et viro dignissimum quid: quod, cum ille assirmasset. Socrates subjungit,

οἶν αρχεται υaro των δια του σώματος ἡδονωυ, καἰ διαταυτας μὴ δυναται πραττειν τα βελτι , νομίζεις του -

130쪽

ut rite ita cupiditates Suas moderarentur. Nec vero illi tantum ex antiquis, qui honestum et virtutem maxime Celebrarunt, Cupiditatos rationi subjectas voluerunt, ut homo solix liberque fieri possit, Vcrum hi etiam, qui voluptatem summum bonum dicere haud dubitarunt, idem assi Pinaruiat, et Torquatus Epicureus apud Ciceronum , quod si corporis gravioribus morbis, ait , vitae jucunditas impeditur : quanto magis animi morbis impediri necesse est 3 Animi autem morbi sunt cupiditates immensae et inanes divitiarum . gloriae . dominationis , libidinosarum etiam

voluptatum S). Omnes igitur antiqui philo

sophi hanc moralem libertatem una et communi voce celebrarunt, nec mirum; nam, si est quaedam libertas moralis . est haec quum descripsimus. quae eadem in nostra religione describitur , quem con Sel Sum a Dimadvortu relubet. Audiamus divinum huius Auctorem , η ἐλευθερωσει , inquit. , καὶ ὐ κῖν .