장음표시 사용
41쪽
teorologiea. siquidem dicit hinc se transi- turrim ad Historiam Animalium, de Platurumque certe non sunt mixta imperse-cha,sed periecta. Hinc Etiam liquido apparet, quod cum in hoc principio non proposuerit materiam quarti libri Meteor gicorum, illum minime spectare , saltemper se,ad Meteorologiam, verum tantum per accidens, modo superias explicato, qui . quid dicant alii. Quoad secundum in quo intendit se in elle demonstrare Meteorologicoria camus in generali, supponit prius durin natura Vnum corpus, quod si t motivum circulariter corporum inferiorum, quae sunt quatuor elementa liud vero esse Caelum, quod suo perpetuo motu regit, &bubernat oinnia haec sublunaria. Deinde inserthunc Mundum inferiorem debere esse in continuum vel contiguum lati ibus superiorum corporum, ut inde facilles eius virtus ab eis regaviet , dc gubernetur . Inquit enim : Mese est, quodsi quodam
teorolosicorum in generali tantum,scit, cet causam essicientem, & hanc dicit esse Coelum, ac materialem, nempe quatuor Elementa. Uerum ut cum ipso Philosi pho clarius loquamur, dicere possumus, Omnes causas, dequibus ipse disseruit in a. Physicorum t. 7 ad hanc Meteorologicinum efformationem concurrere. Coeli
ergo,& Astra praecipue Sol, causae essiciuris partes implent: si quidem suo influxu,
motu,& calore attingunt haec in seriora sicilicet terram. dc aquam,ex quibus duo cant vapores, S. euthalationes,ealque in sublimc praeferunt,ubi meteora estb amtur. QMapropter Coeli,& Astra sum causa principalis, ipsorum autem motus, instinxus, Iumen, de calor sunt causa instrumentalis.Causa materialis est Duplex scilicet remota, Sc propinqua. Remota dinplex scilicet terra, & aqua. Propinqua oritam duplex, nempe cxnalatio,& vapor. Causa sormalis quoque est duplex, nimirum primaria secundaria Prior est sorma mixti tinpersecti . Posterior est sorma accidentalis , nempe caliditas stigiditas , siccitas , raritas, densitas, quibus impressiones Meteorologicae sunt excultae. Causa tandem finalis est ierui in naturalium, utilitas, pulchritudo, de con seruatio;etenim ros, pluuia,nix segetibus, fructetis in plantis prosunt. Flumina, ZeFontes terram inebriant. Et quamuis ali , quae potius noxiae sint, quam prolicuae vigeantur, Ut grandines, fulmina, terremo us dec. non deflectunt a fine ramenta, cum, Fc ista deserviant ad depurationeio elementorum. N ad alium fincm iectum a Deo praeruum , nobis inmota occul
Quoad tertium in quo determinat de
quantitatu elementorum, & eorundem. proportione ad se inuicem, dc in comparatione ad Coelum, duo lacit, quorum alterum supponit, dc alicrum quaerit, ac inuestigat. Primum, quod lup mit est,quod quantitas elementorum, quae sunt circanos, cuiusmodi sunt terra,& aqua,in m
nifesta, patet enim per Theoremata Α-strologica, terra esse parua respectu C li,
similiter aquam exiguam existere , cum numquam separetur a terra. Secundum
quod quaerit est de j uobus aliis nempe
aere, de igne: Num inter terra re ultima astra sit tan um Vnum elementum, Vel
plura; de si plura quanta sint, & quibus
locis diffiniantur Antequam rcspondear de mente propria, ponit opiniones Anti-iquorum asserentium superiorem locumrcpletum elle uno tantum corpore, dc illud esse ignem; quandoquidem superiora loca, inquit An.ixagoras dicuntur, dc arpellantur zethera , aether autem idem Est, quod ignis, ergo illud intermeclium intertcrram, & astra est tantum unum, nimirum ignis . Reprobat hanc Opinionem probando, quod huiusmodi intercapedo , ac distantia non sit repleta tantu igne: ni ignis est elementum deuorans, ecum stans omnia,quae sibi approximatur, ergo aqua, & terra forenr v sque modo destructae,& annichilatae, quod tame experientiae reptignat. Ncque obstat, quod illa suprema regio appelletur aether, hoc est, ardens , siqhiulem iton nominatur talis ab ardore, sed a velocitate cursus. Non illud intermedium igitur erit repletum s lo elemento ignis. Neque solo elemento Faecis crit plenum, quod probat, qui inter clementa debet esse talis proportio, V i cx uno pugil lo te, fiant decem quaes
42쪽
14 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
quae, X Uno aquae, decem aeris, & ex uno
aeri decem ignis, atque tolleretur talis Proeortio, si intermedium huiusmodi s rei solo aere plenum, ergo dicendum,nec Iolo aere λre plenum Neque tandem dici potest,esse plenum tantum duobus elementis scilicet igne, de aere, Ut opinatus est Macrobius,quod probat, quia quanti ias ignis, & aeris nequit in tantum excedere quantitatem aquae, dc aeris, ut surpleatear Indem virtutem, ergo illa inter- capcdo non suincienter crit repleta isne, dc aere. Antecedens probatur, siquidem eadem est proportio totius ad totum, Zc parris ad partem, sed ex una particula Mqua non fiunt nisi decem partes aeris, ergo totus aer non poterit ex sere totam aquam,nisi in proportione decupla,& per consequens exceuus ign is, & aeris no a poterit esse tantus, ut supplere Valeat vir. tutem aqtiae, Sc te . Si dicas, elementa non fieri ex se inuicem, sed esse aequalia in virtute; non pmpterea destruitur probata conclusio; nam aequalitas virtutis infert aequalitatem magnitudinis, ergo magnitudo ignis, & aeris non poterit esse tanta, ut suppleat magnitudinem aquae, ac te rae,ac proinde vel daretur vacuum, vel re. plendus esset locus per alias magnitudines distinctas ab igne, Ac aere. Concluditur igitur, neque solum ignem, neque solum aerem, neque ambos simul posse replere spatium inter terram , dc ultima sastra.
Quoad quartum in quo nititur oste dere locum, seu loca, in quibus fiunt impressiones Meteorologicae, in et unam quaestionem cur suprema aeris regio sit expers nubium sed antequam respondeat facit hanc suppositionem, nempe aerem distribui in tres regiones, ni miram inliniam, Mediam, & ωpremam In ima est, quae nos ambit, de usque ad eum tractum extollitur , qui ex radiorum Solis repercussione haud quaquam excipit c lorem. Suppema est, quae inter concauum ignis, de altissimos montes Uagitur. M Hia veid, quae inter nraedictas sedem sibi vendicat. Vt autem horum regionum a sectiones dignoscantur, sciendum est, a rem suapte natura esse in siimmo gradu humidum,& calidum solum in excellentinoia autem lummo,nihilominus ex diueris
sis accidentibus ad caliditatem, εe frigiditatem intensissimam immutari. Itaque suprema regio est calidissima,ut pote quae sit pro ma ignis,ac motui caelesti, qui calorem augent. Infima est partim frigida,&partim calida: frigida, quia contigua
terrae,& aquae, quarum frigiditate imbuitur: calida vero ex caloris, ic luminis Solaris renexione, Ac ex vaporibus, ac exhalationibus receptis; dc quamuis sit magis calida, quam eius naturalis coditio exposcat, non potest tamen aequari suptemae in
caloris intensione Media autem regio frigidus aia est, ut aiunt Philosophi, propterr tumor causas. Prima, ob vapores frigios, qui illuc eleuati ad mitium calore dimittunt, & luam naturalem stigiditatε aeri circumfulo uneartiuntur. Secunda ob antiperistasim cum enim mediae regionis aer, infimae, supremaeque lationis c lore obsideatur, intenditur, magisque si gestit. Tertia, quia nec calor caelestium corporum cir uectione partus, nec S lis radiorum restactio, nee ignis feruor illam calefaciunt. Quarta denique, quia Celi innuxu illi plagae frigiditas causatur vel quia Conditor Ueas a suae creationis primordio eidem frigiditatem indidit.Cς- telum Doctor subtilis in 1. d. I7.q. v n. sub B. huius frigiditatis duas causas tantum assignat, positivam unamgriuatiuam alteram. Prior,inquit, est frigiditas nisi umineis in locis. Ponerior duplex scilicet carentia caloris generati per reflexionem radiorum Solis a terra,M carentia caloris causati directi a Sole. His praelibatis soluit propositam quae stionem, quod in suprema aeris reεione non criuntur nubes propter ria. Primsi,qina huiusmodi regio est finitima igni, a
cuius calore,& siccitate di gregantur va pore ne cogantur in nubes . Secundum, quia in tali regione aer semper mouetur cum C lo, atque cum ex continuo motu caulemr calor, thinc fit, ut nequeant colin
densari paries aeris in nubes. Teritu quia ubi non sunt venti, ibi tion sunt nubes, si quidem ventus gignitur exhalatione cali dain sicca quae nata est altius ascenderes ex qua generantur nubes atqui in supre ma aeris regione non sunt venti, qua isti, cum generentur in flagitantibus loci S te
rae,non excedunt alios montes.
43쪽
deinde meruel aliam maestionem,' -- molo carisein , Sola - ει Astrix Caliditas in istis in errartara , opinam sciuir pra erex
Prima Conchas . Moins C li ea cauta motus incorpore sibi propinq- , nempe in igne , Probat motris iocalis est eal facturus tui mobilis .sea Geta mouet Urie, ae ignis haec italariora. Ergo cietum calorem mutat in ictis inferiori s . Consequentia tenet per illust axioma r Quod est
causa cauta euca usa Caulati. Secundx Conc,risio Inter omnia corpora taleaea , Sol est maxime causa caloris. Probat, tum quia Sol velocius mouetur, quam caetera astra, sed motus est cauta ea is ergo: tum etiam qu a Sol non in rum distat ab his inlarioribus , sicut astra tamen motus est tardior ergo Sol est maxime causa CAIDIla vi Tettia Cori sim . Corpora Coelestianori - -rma et ealtu riobat a signortum quia corpora silmaliter calida discum rum ρα ma loca, atque astra nec discurrunt Per suos orbes , neque mouentur de uim , ut est inaruisum, ergo , Scc. um etiam, quia inter omnia astra Sol videtur maxime calidas , εc tamen non est calidus actui videtur enim albus , & non igneus, ergo signum est quod non habet in se caborem actu, & is maliter,alioquin videretur igneus , Sc rubeus non autem albus. Hinc isquidiu tamen , quod Astra sint calida virtualiter, quandoquidem cau sant calorem in haec inferiora, ut probatum estia duabus prioribus conclumnibus, sed non carasant calorem, eo quia sint calida Ermaliter, ergo hoc agunt, quia habent calorem in virtute. De Ninuru ct Princinys rerum Me
Atura rerum Meteorologicarita spotest arrendi, vel in communi, vel riparticulari. Priori modo respiciunt causas , de principia communia remota, tam exrima, quam interna , cum cffectiva, tum materialia , de sormalia ; & sic ordinantur ad Deum. ad selum , ad Egne m&c. Elementa: Posteriisti vero u odo attenduntur per ordinem ad suas causas, &principia propinqua, siue intrinseca , se cextrinseca. In praeserui examinabimus naturam rerum Meteorologicorum per ordinem ad principia communia: in sequenti verb erit sermo de eisdem, ut re spi ciunt principia, & cautas propinquo, proprtis, bc in particulari. Utrum Mxta imperfecta, siue Impressis-nes Meteorologica fiam perarauuram inordinatiorem ea natura , quas propria elememorum Z
I Sta Quaestio mouetur occasione tex tus I Aristotelis dicentisi me autem fune,
quia in hoc textu Philosophus latetur, res Meteorologicas fieri secundum naturam, sed inordinaia, insurgit duplex dimilitas: nimirum an sit verum quod fiant secta dum naturam; & postea quod inordinate fiant: quandoquidem natura est agens o dinatissimum, nilque frustra , de absque ratione molitur, ut testatur ipse in lib.primo de C lo t. 32. 8c In xlitat. o.& Vnde ad inuestigandum utriusq; difficultatis veritatem , eas seorsim tractabimm . de quaestionem in duas paries secabimus, Ut clarius hinc pro clamus. Quaeritur igitur primo de prima difficultate. Vtrum Impressones Meteorologica , μυMixta imperfecta , sectinismnaturam fiant.
SECTIO LMIxta imperfecta , seu Impressiones
Meteoricas esse in multiplici differentia non est ignorandum e quandoquidem aliae sunt igneae, ut Hiatus, 3c Wragines , aliae aqueae, ut grando, pimiae, uiues,&generationes totium,ac fluminum :aliae aereae, ut venti, quNam terreae, ut generationes mineralium,quaedam mixtae
44쪽
Is Liber I. Meteorologie orum Iti sciet s
ex aere,&asua, ut sulmen ;& quaedam denique causatae ex refraetione radiorum Solis, ut sunt Halo, Iris Paraelius, virgae,& colores nubium. De his omnibus procedit dissicultas & quaeritur, an fiant f
cundum , vel praeter, vel contra naturam, adeo ut intendantur, vel non intendantur ab ea.
Pro cuius intelligentia, declaratione, a landamento resolutionis siendae, adnotandum primo ex Doct. Subtili hic q. r. art. I. naturam, ut ad praesens spectat dici de utroque principio, tam activo, quam passi-uo, hoc cst de inateria, & serma, cum prima aum secunda. Utrumque autem principium est duplex scilicet mediatum,& im mediatum . Actiuum mediatum,ut Deus,& Coelum. Immediatum duplex scilicet principale, ut est serma ignis, ic Instrumentale, ut calor; vel alia qualitas. Passi-uum vero mediatum, ut materia prin . I inediatum duplex scilicet remotum, ut Clementum, & propinquum, ut Vapor , S
exhalatio, de quibus omnibus insta, & insequenti dispcitatione. Secundo Notandum ex eodem ibidem,& in d. 3.q.q. lub Α. Naturale posse quadrupliciter sumi scilicci ut opponitur
super naturali libero, violento, & neutro,
ac casuali. Naturale primo modo cst duplex scilicet activum, de pastitium. Reti-uum cil illud quod dicit natural cm ordinem ad palsum debile approximnum , dc
sic omnia agentia creata, tam animata , quam in animata dicuntur activa naturalia , S per oppositum solus Deus est actiuum supernaturale, quia agit in quodcunque passum praeter ordinem naturae, quantumuis distans, Sc absens. Pa muum vero naturale dicitur illud quod natum est fieri ab activo naturali, de cream, sicut per Oppositum passivum supernaturale, quod in1uo fieri pendet a solo Deo supernaturaliter agente,ut gratia fides charitas, &c. dona supernaturalia. Naturale vero secundo
modo est illud, quod est determinatum ad unum modum agendi idest possitis ctiam quibuscunque necessario rcquisitis ad
oeendum, nIn potcst non agere, ve ignis, lol, ccc. agentia creata inanimata, & animata Vesciativa, ac sensititia. Et pcr oppositum agens libcrum dicitur illud, quod politis omnibus reniti sitis mi agovi Pri potest non agere,ut homines,& angeli. Naturale tertio modo, ut opponitur violerinto,& neutro, non dicit ordinem ad ageris ,
vel passum, sed ad formam, & est illuci, quod fit secundum inclinationem passi, ut
motus lapidis deorsum, vel ignis sursum rEt per oppositum violentum est illuci, ad quod passum non inclinatur, sed ad oppositum eius ut motus lapidis sursum,& ignis deorsum. Neutrum autem est illud, ad quod passum non inclinatur, nec ad oppositum eius, ut morus, & quies Angeli in aliquo loco,cum ad nullum inclinetur, nec ad oppositum. Naturale demum quarto modo, ut opponitur casuali, est illud quod in suo fieri intenditur a natura , Vel ab agente, vel passo naturali. Hic est sermo de naturali sumpto tertio, & quarto modo duntaxat,quia de coeteris non est dubium , quin fiant ab eis mixta impersecta natur
Ex his sit prima Conclusio. Mixta --
per ista, seu Impressiones Meteorologicae aliquae fiunt naturaliter , tum respectu agentis, tum respectu passi: aliquae verti
fiunt violenter respectit passi: Est Scoti hieq. a. art. I. Probatur,quia id fit naturaliter
resipectu agentis,& passi,quod fit ab aget te naturali, & secundum inclinationem passi, sed aliquae impressiones Meteorolo gicae sunt huiusmodi, ergo &c. Maior patet ex secundo Nota Minor probatur a ligno de pluuia, nive, & caeteris impressi nibus a veis, quae fiunt a propriis formis, ut ab agentibus naturalibus, & secundum inclinationem, siquidem aqua, cum sit grauis tendit deorsum. tertia pars Pro batur , quia plures impressiones fiunt contra inclinationem passi , ergo fiunt violenter. Consequentia patct ex secundo Not. Antecedens probatur de icta sulminis, in quo ignis descendit, cum tamen inclinetur ad effundum sursum: est enim
Secunda Conclusio. Si naturale dicatoris inriti ad agens, omnes impressiones fiunt secundum naturam. Est Scoli ibidem Probatur, quia omnes fiunt, vel a Sole vel ab igne . vel ab aliquo ex astris, ut si 'in locis fiet inanifestum , sed huiusmo
agentia sunt naturalia, & infra ordinc ' naturae, cum Ibius Deus si ascias praet .
45쪽
Disput. I. Quaest. IV. Scctio II.
nes, Ut dicunt ordinem ad agens, fiunt se
Tertia Conclusio. omnes impressones
huiusmodisi comparenriir ad causam, seu . agens uniuersale, fiunt a natura: fi verbe parentur ad agentia, siue causas pasericillare aliquae fiunt a casu. Est Scoti ibidem. Probatur prima pars, quia effectus
- insuales non intenduntur ab agentibus, mem per oppositum quae intenduntur ab illi fiunt a natura ex Aristotile a. Physic rum Ψ . Io. Vsque ad 68. sed omnes impressiones Meteorologicae intendunrur causa uniuer tali, rimm a Deo, tum quia praecohnoscuntur ab eo, antequam fiant; tum etiam quia ordinantur ab ipso ad pulchritudinem Vniuersi nim denique, quia fiunt pwpter bonum, & conseruation rerum naturalium , quae optim8 intenduntur ab eo: Inquit enim Moyses Genes cap. I. V idit Deus curicta , uae lacerax, bc eram VHM hona, ergo omnes impressis S comparatae ad agens uniuersale , fiunt fecundum naturam. Secunda pars probatur , quia aliquae impressiones filia extra semper, & frequenter, It patet de Gom tu,& qilibusdam alijs mirabilibus,quae generantur in media regione aeris,dc tamen raro accidunt, ergo tales fiunt a casu. Con
sequentia patet ex dissitatione casus , qtiam tradidit Aristoteles a Phy sicorum
Lyri& sequentibu usque ad 8a. obiicitur primo contra secundam comclusionem . Illa non fiunt naturaliter , quorum generationibus necessario conco tantur motus violenti, ut mici, sed siceu de inpressioniblis Mereorologicis, er
L, S c. Minor apparet manifesta in ictulminis, In cuius generatione descendit sinis; in generatione Nubium, de Uent M in quibus exhalatio terestris ascendit, sed descensus ignis, δc ascensus terrae sunt
Res poruletur. Quod argumentu non officit nostrae secunde conclusioni,in qua locuti sumus de naturali per ordinem ad D ns, siquidem descensus ignis,dc assensus terrae fiunt ab agente naturali, licet posteaiunt violenter , si naturale dicat respe--m ad pastum. Obiscitur Secundo contra tertiam con-
cmbonem : quia liuiusmodi impressiones nun exua semper, de frequinter, cum ra
ro eueniant, ut patet de Cometis, TrabGbus , Ec similibus, ergo fiunt a casu Co sequentia patet ex 'χ. Physicorum 1 t. I . , dc sequentibus , in quibus dimnitio eorum , quae fiunt a casu tradi
Responderer argumentum probare , multas irrepressiones casualiter accidere, si commrennir ad agentia particularia, dc hoc nos concedimus in a. parte g. conci sionis: cum hoc tamen stat,ut omnes fianta natura,& nulli a casu si respiciant agens uniuerialissimum,quod est Deus.
Vtrum impressiones huiusmoui fiant Inor drnate , vel ordinatὸ in
I Rimo . Notandum ex Doch. Suhrili
hic q. a. u. 2.Ordinem nil aliud esse. quam legem , seu regulam renun se habentium adinvicem secundum sim a stempus, Causialitatem, & perictionem rEx qua dissitatione deducitur quadruplex ordo rerum adinvicem se habentium scilicet ordo sitiis, temporis, causalitatis, && persectionis . ordo situs est certa lex Vel refula, secundum quam res se habent
adinvicem secundum diffferentias situ aut positiones, nemod sursum. Uxl deorsum,& hoc pacto orcinantur elementa respeetia medii ; nam terra cum sit grauior qua ordinatur immediate circa medium , Vel centrum mundi, super ipsa ponitur a qua . Deindὰ aer, dc ignis, cum unt de genere leuium disponuntur a medio sursum, ita tamen , ut aer , quia est minus leuis, quam ignis , ponatur immediate super auua , & immediate sub igne , hic verbib concavo lunae . Planetae etiam hoc modo situantur in suis orbibus secundum sub , dc supra iuxta exigentiam suae natiirae , dc ut magis , vel minus elonga tur a medio . ordo temporis est ceI ta lex, vel regula rerum se habentium adinuicem secundum prius, & posterius , dc so ordinantur reuolutiones Caelorum a Ttm, dc occasus stellarum, oppositiones, dcconiunctiones planetaruiu , Ecclipies
46쪽
18 Liber I. MeteoroIogicorum Aristotelis
Lunae, & Solis, ac aliae passiones earlm- pars,quia corpora caelestia mouentur sem-dem, ut dicunt Astronomi. ordo causali- per regulariter , & uno simplici motu cir-tatis est lex , ves regula rerun se habem culari; ut est notum apud omnes Plillos tium ad inuicem in inodo causandi cum is alios , & Impressionum causae mouentur independentia, vel dependentia unius ab multoties inegulariter , ut patet de vap alia, & sic ingenere causae efficientis Deus re, εc exhalatione , quae licet oriantur 1 est prima causa, dc indetendens a caetcris, terra, & aqua, astendunt, & sursum se postea in ligentiae, postea Caelum, & vl- retur ,sed huiusmodi impressiones gignit timb causae stibionares . ordo denique initur per motus, & mutationes suaru causi perfectionis est ceria lex, vel regula sic se rum, ut videbimus suis in locis, ergo fiunt nabentium secundum maius, & minus in minus ordinare, quam corpor a rilestia . pertastione, & sic ordinantur stibi antis,iConfirmatur, quia facilius est, res dispo-α accidentia , species specialissimae uni- nere; & ordinare ubi est tantum unus m uersi, adeo ut persectior sit in primo loco, tus, quam ubi sunt pi ures, & disparati, sed minus perfecta in secundo , & sic succese in corporibus caeleuibus est tantum unus siue subordinentur. motus scilicet localis, in causalitate autem Secundo Notandum est ex eodem ibi- impressionum huiusmodi cocurrunt mu dem . Impressiones Meteorologicas posse ii motus disparati, nempe alterationis, g comparari, vel ad omnia ali a corpora su , rationis, corruptionis, dc augmentati lunaria, vel ad naturam Getii. Priori mω nis, ergo si comparentur ad naturas Caedo si comparentur; dicendum est illas fieri lorum fiunt minus ordinate. Maior patet, ordinate, siquidem & ipsae sunt corpora in quia sicut diuersitas, & contra rictas paritvniuersi; quae optime sunt ordinata, ac di- confusionem in rebus, ita unitas ordinems fita aliquo ex triedictis ordinibus , re- Minor probabitur iusta in hac eadem Dicensitis in praecedenti Not. Si vero poste- sput.& in sequenti.Secunda pars suadetur,riori modo speetcntur concludendum est quia si omnes impressiones Meteorologi cum Philoso pho intextu cap. r. ea fieri mi- cae fierent semper ordinate , & nunquamnus ordinati, quam naturam Caeli, siue inordinate, sequeretur, iudicia Astrologi- corpora caelestia , siquidem haec regulam ca, semper futura Vera, & nunquam me ter mouentur, illet vero irregulariter; haec dacia, sed hoc est falsum, ut qilotidie e simplici cientur motu , illae pluribus vo- perimur in eorum pridictionibus, emo siluuntur motibus , adeo ut Astrologi diffi- gnum est, quod nonnunquam fiant inor-cilius,ac incertius iudicare possint cx aspe- dinate. Sequela maioris pater: nam postactu harum impressionum , quam ex cor- causa vera, dc invariabili, si sit naturalis,porum caelestium motu , vel constellati de necessitate sequitur effectus erus, ac ne inuariabilis, fiquidem ordo in causa, ponit Ex his igitur sit prima Conclusio . -- ordinem in effectu. Minor suadetur, quia pressiones Meteorologicae , si comparen- dicunt Astrologi, quod si aer pituitosus tur ad caetera corpora sublunaria fiun t or- scenderet super aliquam regionem, erit si-dinate in natura. Ita Scotus ibidem art. 3. gnum pluuiae , sea huiusmodi propositio Prebatur qu a omnia corpora uniuersi potest salsificari , nedum naturaliter ex sunt recte ordinata, ac debite disposita , indispositione materiae , verum &artifi- vel secundum situm , & tempus , vel se-jcialiter,faciendo multitudinem ignis in itineundum causalitatem , & perfectionem, laregione quandoquidem exiriinietatec ut dictum est in erimo Noti sed impressi loris consumaretur materia pluuiosa, ex nes Meteorologicae sunt corpora Vniuer- qua dubet generari, & sc non esset pluuia, si, cum situ mixta impotecta , ut superius ergo sicut potest reddi falca huiusmodi demonstratum cst; ergo Scc. propositio , ita plures, aliae possent fieri Secunda Confusio. Si verbcomparen- contingentes , ut inde evadant iudicia tur Impressiones huiusmodi ad naturam Astrologica de Meteorologicis mendacia.
li, siue Corporum caelestium, fiunt mi- & inordinata . Concluditur igitur quodniis ordinatῆ, dc euain aliauae inordinata. huiusimodi impressiones fiant quidem se Est eiusdem Scoti ibidem. Probatur prima cuuium naturam inordinationem tamen quam
47쪽
quam sit cor num caelestium. Obi moer tamen primo contra has duas conclusiones simul, quia ordo in causa inponit ordinem in esse ii, sed caust impresesonum huiusmodi sunt simpliciter ord, natae ergo Sc impressiones debent esseta simpliciter Ordinatae , & non minus ordinatae, aut inordinatae. Maior patet. Minor est Aristotelis in textu c. a. ubi diuit, quod causae harum impressionum sunt motus corporum ccliniam , qui sunt simpliciter ordinati, cum sint regulares. Respondetur Maiorem esse veram de causa totali, non de partiali; modo motus corporum c testium non sunt causa totalis
huiusmodi impressionum , cum concu rant ad earum generationem eciam motus
primarum qualitatum, in quibus, ut plurimum, fit, & reperitur inordinatio , de
Obiicitur securi essiones lusemoti riori fiunt inordinate , ergo non se cundum naturam inordinationem. Co sequenria tenet quia comparativum praetis ponit Dosi um. Antecedens probatur
ex philosopho in Ia. Metha .in fine, ubi
habet quod entia nolunt male disponi, sed huiusmodi impressiones sunt enua , ergo Ecc. confirmatur quia in natura nihil est inordinatum , cum ipsa sit causa ordinis, sed huiusmodi impressiones fiunt a causa naturaliter agente, propter determinatum finem ut diuum est in praecedenti secti
De . ergo&c. Respondetur negando antecedens, adprobationem dico , Aristotelem loqui de tibias in comparatione ad alia entia, &sic concedimus , huiusmodi impressioties non fieri inordinate. Per hoc ad confirmationem oleo, maiorem , & probationem esse veram per ordinem ad omnia , quae fiunt in natura, siquidem ad inuicem comparata habent quandam harmonicam pr portionem, in qua consistit ordo, dc regula ; lallam tamen si comparentur acicausas particulares , quia in his potest esse defectus, & inde seqiii inordinatio in is effectibus , Ut xemplificarum est in probatione iscundat partis conclusionis . V rtim necessessi, hunc Mundiam inserisorem ese contιnuum iasioribus superiorιbus , ut virtus eius inde
Mouetor ista quaestio occasione reditus Aristotelis in hoc primo lib.
Sum. I.cap I dicentis: Est autem ex nece sesitate continuus quodammodo istesuperioribus lationibus ut omnis ipsius virtus, im de eubernetur. Vbi videtur excludere a regione , & gubernio huius Munia sublun ris con . ursum primae Caust, ac primi M toris r Et licet hunc errorem satis refut uerimus in secundo Physicorum Disp. 2.3c Dis . . q. a. & 3. ac in lib. 8. Physic rum Disp. a. q. 3. & demonstrando, n dum ex Sacra Scriptura , Patribus , dc eologis, Deum se solo pota , si luber, omnia emcere, regere, & gubernare, sed etiam hoc ostendimus ex Philosopho: nam in secundo Methaphysti sic habet: Vnumquodque vero id ipsum maxima atiorumen secundum quod ali vntvocatio inest. τι puta imis calidissimum; etenm ceteris hic in cal datatis causa: Et in Ita Metaph.
t. 38. loquens de primo Principio Inam bili , probat ab ipsis omnia de nece ssitate dependere : inquit enim . Necessaraum
namque toties icitur , quodam vi quia prater inclinationem : quoddam , sine quo non bene esset: quoddam, quod non atitereontingit se habere , sed simpliciter est i a
rura dependet . Cum igitur hic Mundus sublunaris sit in natura; & entia naturalia c5tineat dicendum, secundum Arist. quod de necessitate dependat inesse,conseruari,& gubernari ab ipso Deo, qui est primum
Principium, & Immobile. Caeterum cum hic,& alibi docuerit hanc causarum secundarum chun prima necessariam combinationem incausando, videndum est de ver, late huius suae opinionis, secundum eiusde principia, quandoquidem quid dicendum sit secundum veritatem catholica alibi demostrauimus:quare quibusda de more ad noritis, mox in conclusionibus dic us. Primo igitur Not. est pro declaratione, textus, ex Docti subtili hic q. 3. Jc ex cursia nostroru Parisiensiu hic q. i.quod nomine
Mundi inferioris intelligendu venit aggre-B a garum
48쪽
dio Liber I. Meteorologico tum AristoteIis
garum omnium eorum,quq infra concauu
Orbis lunt generationi,n corruptioni su duntur;& per virtutem intelligit, tam virtut actitiam,quam passiuam,cuiusmodi sunt formς, vel qualitates rerum generabilium, & corruptibilium, quibus mediantibus fit aliqlia operatio activa, vel passiua: Et nomine lationissuperioris, interdum sis-mit corpus cςl est inrerdum verb corporuc testiuiri motus ut sit sensus: An ad gubernium omnium rerum subluminarium, tam gencrabilium, quam corruptibilium, Carumq,opera tionil ira directionem in suos fines, sit necessaria continuitas carum cum corporibus celestibus, ac eorum motibus. Secundo Not.ex eisdem ibid. necessari
ut ad propositu spectat, esse duplex .s sim .liciter, & secunda quid, vel supcrnatur te & naturale. Necessarium I. modo est illud , cuius opposituin includit cotradicti Mena,& quod non contigit aliter se habere, di sic solus Deus est ens necessariu; & Omnia creata de necessitate ab ipso, ut a causa 1. dependere, quia Deum non esse, dc Omnia creata ab ipso non pendere in suo esse, di conseruari, implicat contradictionem. Nec erearium a modo est illud cuius ore situm non est possibile, ut naturaliter, fiat,& sic dicimus, omnes effectias causaru n turalium , de necessitate ab eisdem d
pendere ; siquidem impossibile est , quod
aliter eueniant , & naturaliter troducantur , & de hoc necessario , intelligi debet
textus iam citatus, non vero de priori, ac si e rnatili ali.
Tertio Not. ex Aristo. HAE sic. t. 26. & 6. Physic. t. 2 3. & latam esse differentiam inter continua, Ac contigua. Nam illa sunt
Continua, quorum ultima sunt unum, hoc
est uniuntur per aliquod indivisibile, quod
sit finis virius de initium alterius: exemplusit de duabus lineis; qu.e uniuntur, & continuantur adinvicem per punctum. vero sunt contigua,quorum ultima se tangunt adinvicem Heli superficies unius vltima tangit superficien vltimam alterius, adeo ut inter illa nil adsit intermedium ias, ut duae tabulae adinvicem iunctae , siquidem sueerficies unius tangit immediate superficiem alterius, ut nil mediet inter il-aas. Ad proposimm, inferior mundus nequit proprie dki continuus lationi superi ri idest orbi lunae, cum non sint v niti per aliquod indivisibile copulatiuum virilis cum alio ; bene tamen potest dici illi eo tiguus , fiquidem ibit aera huius mundi i
serioris per suaui superficiem conuexam tansit immediate superficiem concauam orbis lune. Exquo insertu uod cu Phil sophus dixerit , ex nece sinate mundum inferiorem debere esse continuum lati nibus superioribus , sumit continuum large pro contiguo : siquidem continuitas, vel dicit unitatem indiuisionis, & sic explicat continua propriὰ sumptas: vel dcicit viait tem indistantiae, & ita expendit continua large, quae proprie sunt contigua. Quarto Notandum est, quod gubernare contingit dupliciter. Vno modo modaliter, de cognitive, & sic dicit auctor, &operationem prudent', quo quis pensatis pensandis, dirigit alium in finem propositum, & sic gubernare conuenit agentibus per intellectum , & volutatatem Ianlum. Alio modo naturaliter, & directiu8. 8c sic gubernare est aliquid in suurn bonum o naturale , siue producendo , siue consem uando dirigere , 5 ad suam operationem naturalem inclinare. In proposito gubernare attenditur secundo, non primo m do;siquide corpora casestia sunt agetia naturalia duntaxat, non autem ad propositu.
Ex his sit prima Conclusio . Mundus
inferior non est continuus, sed tantum
contiguus lationibus superioribus , idest corporibus celestibus. Est Scoti hic cli s .
3. art. I. Probatur prima pars, quia illa sunt continua,quorum ultima sunt unum,& motus unus ex Aristotele quinto Physicorum t 26. & aT. ac festo Physic. t. Σ. 3.& sed mundi inscrioris, & corporis cintestis non est unus motus, nec Vltima e rum uniuntur, ergo mundus inferior non est continuus corporibus caelestibus . Minoris prima pars probatur, quia motus re inis , & circularis non sunt unus motus
ex eodem Aristotele in quinto, Sc septimo Physicorum , se i motus mundi inseri
ris est rectus, & corporum caelestiurn circularis , ut patet ex rerum magnitudinibus , ergo , ex . Minoris siecunda pars , est de se nota , non enim unim tur adinvicem corpora inferioris mundi,& caelestia per aliquod indivisibile copulatiuum , alioquin omnia essent unum
corpus , dc non plura , quod repugnat
49쪽
experientiae , ergo eorum ultima sunt causa, ac proinde non sunt continua o . Se nda pars probatur, quia veti mundus inferior, & corpus caeleste sunt continua, vel contigua , vel inter ipsa est vacuum, vel aliquod alterius naturae corpus inter medium , sed nolliam istorum est dicendum praeter contigria, emo sunt contigua. Maior parci a sufficienti emi meratione. Minor probatur quoad omnes partes . Non sunt continua, ut probatum est: Nec inter illa datur vacuum, quia hoC nullum
est ut prohat Philolophus: in quarto Physicorum Sum. a. per totam : nec inter illa
potest dari corpus intermedium , quod sit
alterius riserae ab eis, quia omne corpus,
vel est mixtum, vel simplex: si huiusmodi
corpus esset mixtum , tunc Bre e nat
ra mundi inserioris: si simplex, runc esset de natura seli, ves elamentorum, at hoc
nequit esse quia Petram quamos elementa,
de corpias Caeleste non datur aliud corpus
simplex ex Ari tela Issi I. de Chio Sum.
6. Per totam , ergo Cum inter hunc mu
dum inscriorem , ct corpus Caeleste nullum detur corpus intermedium nec vacuum; nec sint continua ; superest ut diacamus illa esse contigua . Confirmatiar,
quia sphaera huius inferioris Mundi per
suam superficiem conuexam tangit concauam Olbis Lunae;ergo ibi est contiguitas
ex definitione contiguorum. Secunda Conclusio . Vt Mundus ins vim g emetur naturaliter a C lo , seu a corporibus caelestibus , non est necesse,
ut sit illis continuus , sed sussicit quod sit contiguus . Est Scoti ibidem. Probatur, quia ad hoc ut aliquod agens agat per suam actioncm in passum , susceptiuum ciusdem , non est necessaria simultas e rum localis, sed sussicit illa, quae appellatur immedia ius , ut probat Aristoteles
septimo Physicorum a t. 9. Usque I . e cuisiue , sed simultas localis arguit continuitatem , & immcdiationis contigubguitatem , ergo ad hoc , ut mundus insertor , per actionem carporum Cael stimn naturaliter gubernetur, non est ne-ccssaria continuitas inter illa , verum suseficit conriguitas.
Tertia Conclusio . Vt mundus inferior naturaliter gurbernari posIit a corporibus
Celestibus . non est simplieitcr necessaria
ubi probat, non requiri contactum math maticum,sed sust re virtualem ad ho ut agens naturale attingat productionem at cuius essectus in pacto. H ec conclusio remanet sussicienter probata a nobis inseptimo Physicorum d. I. I. ubi etiam explicauimus auctoritates Aristota & soluimim rationes, quibus oppositu luaderi videbatur : Quapropter ne contingat idem bis repeti cosulto probationes ciusde mittimus obiicitur tamen primocontra I. Onelus.& si mundus inserior.& corpora cςlestia essent contigua, sequitur quod se tangerem,sed hoc noest dicendui ergo Maioris, sequela patet ex diffinitione c Orisu rum superius tradita. Minor probatur,quae se tangunt, agunt in seinuicem, si uidem horum proprium est agere, & pati, sed Celum nequit 'pati a mundo inferiori , cuin non sit susceptiimm peregrinarum impresesionum, ut probat Aristoteles in primo de Caelo a t. Io. ac sequentibus, ergo &c. Restondetur negando minorem , ad
trobationem dico ciun Doctore Subtili
si ambo sint nata recipere actiones in se initicem, falsatri vero si tantum alterum sic. susceptiuum actionis alterius. Modo cum Caelum non sit natum recipere actiones huius mundi inferioris,squciem est corpus simplex,n xiit ab eo patiaed causare duntaxat passionem in his inferioribus. Obi icitur secundo contra a. Conclusi nem. Mundus inferior nequit gubernari:a Caeso, ergo nec contiguitas sumit 4 ut Valeat gubornari ab eo. Consequentia patet. Antecedens probatur, quia Celum non cognoscit mundum inferiorem , cum c reat intellectu, ergo nequit ipsium gubernare. Consequentia tenet, siquidem scientis, & prudenFAlblius est gubernare, ®ere ex Aristot. lib I. Politicorum cap. a. crgo cum caelum careat scicntia, & prudelia, & gubernio ipsum carere necesse est. Resp. Negando antecedes, ad probationem negatur cos uentia, ad cuius probatione dico antecedens esse veru de gubernare modali,& cognitiuo, falsum de naturali, & directivo, quia hoc haberi potest in
quocunque agente naturali , etiamsi cingestione ac prudentia careat ; modo Qx-
50쪽
11 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
tum gubernat mundum inseriorem secumdo, non primo modo. Obiicitur tertio si Mundus inferior gu- hernaretur a superioribus lationibus , s queretur,quod nullus accideret ereor in liis inserioribus; & quod omnia de necessitate euenirent, sed utrumque consequens falsum, ergo,& antecedens. Primum consequens probatur, quia in lationibus superioribus non est error, ergo cum haec ins riora regantur ab cis,non posset in illis esse error . Probatur secundum consequens, quia latione superiores eueniunt necessa rio, ergo dc earundem effectias de necessitate euenirent, siquidem saperet naturam sitarum cautarum. Falsitas utriusque consequentis patet ex his, quae habet Aristoteles in secundo Physicorum de Monstris,&de his quae fiunt a proposito, in quibus est
libertas Respondetur Negando virum; consequens; quandoquidem non oportet, ut sit tanta necessitas in his inserioribus, qua ta in superiosibus ; siquidem concurrunt etiam cause particulares,& interdum libeam, a quibus impediri possunt actiones superiorum lationum ne,quq euetura essent,
eueniant. Unde Ptolomeus in suo Centialogio propositione quinta inquit,quod Sapiens Astrologus multa mala prohabere potest, qua secundum stivas ventura ebsent. Et in propositione Octaua suo dit : sapiens Astrologus iuuabit opus stestarum , quem admodum seminatur vires herbarum. Et ut fert illud commune proloquium : sapiens dominabitur astris. Verum Caelum sit de natura ignis'
D Ari quintum corpus simplex, praeter
alia quatuor simplicia, quae elementa dicuntur,illudque appellari Glum,siipymnit eommunis opinio, tum Philosophorum, tum Theologorum cum Aristotele in lib. I. de Cςloa t. s. sequentibus usque
ad r. 23. Caeterum nosse tuus nature sit,cuno sit ita notum,ac nunilastu, non erit abs re,quaercre,& inuelligare, an sit de natura ignis, vel aeris, aut adterius elementi, vel
alicuius corporum inferiorum ; siquidem cum sit corpus naturale , quoci constat ex materia, & sorma, iuuat scire, an eiusmodi forma sit ignea, vel aerca, aut alterius
Anaxagoras, ut resert Philosophus primo de se . t. χχ.& lib. I. Meteorologic rum cap. R. putauit, Caelum esse de natura ignis , siquidem appellatur Alther quod idem est, ac ignis. Clemens Timplerus in sua Apsychol
gia lib. 3 cap. 2. Problem. I. voles de medio tollere numerum quatemariu element rum , dicit, aerem non esse elementum sed de natura C li;ac proinde videtur sustinere,Cςlum, dc aerem non distingui, sed esse unam, de eandem naturam realiter. Quod autem C lum non sit de natura ignis, contra Anaxagoram , quamplures tutati sunt, isserentes ignem dari in rerum natura, Veluti quartum clementum ab aere discretum, esse merum figmentum. Ita Timplerus loco citato, valles, de Sacra Philosophia cap. I. Friciscus Patricius tom. 6.Disquis. Peripeti c. li. . Mastrius Del Rio lib. q. Uisquis.Magic. p. a. q. 2. Sc nonnulli alij rQm Philosophi,tu Astrologici citatia Masttio lib. de C lo, & Mundo Disp q.
q. Σ.art. I.α9. qui Omnes, cum negent dari
elementum ignis , consequenter negant Celum esse de natura ignis. verum no est discedendum a Peripat lica sententia,quam tradidit Arist. pluribus in locis, praesertim tamen in ii. I.de Ce-lo,cit. 8e in a. de Cςlo cap.4 in Caeli. t. 32. & lib. I. Meteor. cap. 3. aiscueram essequatuor corpora simplicia s cilicet terram, aquam, aerem,&ignem, quae elementa nominauit, quintum quoque ab illis destinctiim realiter, quod, cum sit simplex,&noninixtum , non debet esse de natura ignis, vel aeris, ut dixerunt Anaxagoras,& Timplerus , sed neque alicuius corporum inferiorum, vendicare autem sibi propriam naturam, & essentiam,quemadmodum caetera corpora simplicia. Hanc sententiam , veluti communiorem, sequuti
sunt insignes Philos .hioac Theologi quo
rum meminit idem Mastrius loco citam sub n. Ita inter quos Doctor. subtilis lib. i.
elementare distinctum a corpore Cae testi. Quia tamen ista quaestio inuoluit plures dissicultates,quarum aliquae hic disciniciadae