장음표시 사용
71쪽
ealefiunt. Deinde suadetur sic, ab eo debet causan calor in animali, moueti se localiter , i quo procedit eius motus localis,siqindem quod est causa cause,debet etiam esse cauti causari , sed a natura mouente coma animaliam , dc a spiritihm vitali- ως. ab eis missis ira DCruos iuncturas,8c teras partes, procedit motus localis o ranicus in animalibus , igitur etiam calor debet caulari ab eis . Minor patet qui amotus organicus dicinar ille , quo anima prius mouet unam partem propinquinquiorem, ec magis clit positam animalis,&per hanc aliam , dc is successive omnes; at inter omnes animalis paries propinquior , dc praecipua est cor Ens , & origo spirituum vitalium , ergo abistis causatur motus localis, & organicus animalium, ac proinde ab eisdem prouenire debet etiam carit, cum Per motum incalam haberi esse in mobili. Teina rictus . Mediante motu esse Jari , corpus melasse calafacit spheram ignis, deperi am , etiam supreniam regionem aeris. Est Scoti ibidem art. 3. & in a. I . q. 3.sub Α.&L. Probatur ab eodem
se, quia ignis,propter inclinationem suam ad sursum, valde Qrtiter Uhaeret corpori caelesti, ic ab ipso attrahitur, siaindem hoc sufficit ad morum tractus , ut docet Arist. septimo Physicorum ti Io. ergo et ab imcalefit. Consequentia pater, quia ob huiusmodi validam adhaerentiam ignis ad cor- p eIeste, ab ipso trahitur ad suum m Eum circularem , in quo sequitur nobilis quaedam confricatio ad inuicem; atqui ex confricatione duorum corporum oritur in
ipsis Calor , ergo ignis in huiusmodi motu calefit a corpore ceti esti. Secunda pars su detur eodem modo , quia suprema aeris regio, ob eius inclinationem in leuitatem, ad sursum , non minus innectitur sphaere ignis, quam haec corpori caelesti, sed sphaera ignis, ut probarum est , propter talem
adhaerentiam, in motu circulari, quo tra
hitur simul cum corpore caelesti, calefit ab eo, ergo a simili cum suprema regio aeris, dc ipsa moueatur cum igne circulariter, debet , in ipso motu , ab ipso calesi ri . Maior fuit probata superius, dum
Gendimus,supremam regionem aeriS ci
ri circuliariter cum igne, propter colligan tiam vatam cum ipso.
Quarta Conclusio . Motus localis non est causativus caloris peris,sed tantum per
accides. Est Scoti ibidem, Zc praesertim in
a. d. I .Quaest. in fine, ubi dicit,quod motus localis non est causativus alicuius fornig absolute, tralis est calor, & quod motus localis exigitur tantum , Ut adducat
abens ad actione, scut docet Arist. a. de
sa per se est illa, que perse, quacunque alia
remota, attingit essectum, ex Arist. secumdo Physicorum t. 3 3. & t. 3 o. sed motus lincalis non est huiusmodi respectu caloris, ergo non est eius cauca perse , verum p eraccidens. Minor probatur tum quia morus localis, cum terminetur ad ubi, si Qrmaliter consideretur, est serma respectiva; si vero materialiter, est de genere quantitatis, ut probauimus in tertio Physicorum
Diip. i quest. 3 sed nulla quantitas est aestiua , & nulla forma respectiva potest perseattingere Hrmam abQlutam , cuiusmodi est calor, quandoquidem est ipsa impers
chior , ergo motus localis nequit Perse Ianingere calorem , ac proinde non erit eiu scausa persc.Secuda pars probatur,quia causa per acciden est quς perse non atti
git effectium , sed iuncta cum causa peris, denominatur , & ipsa eiusdem effectus causa ex Aristotele ubi supra , sed motus localis, quamuis perse non possit calorem
attingere , exigitur nihilominus , ut a ducat sormam substantialem, vel accide talem, a qua perse causatur calor, Ut dincet Arist. secundo de Gen. dc Corruptit. 33. 36. & 38.ubi dicit: Latio emm faciet
generinionem ιncessamer , quia adducit, ct abducit generatiuum. ergo motus localis est causa per accidens caloris. quicquid dicat noster Chiod.i n sua Pupilla Meteor.
cap.4. Dub. 1. asserente, esse causam illius perse, sic exigere natura caloris, quod
m en esse salium, satis luculenter ostendimus cum Doctore Subtili. Obiicitur primo contra primam Conclusionem, quia si morus ellot causa cal ris sequeretur quod quanto aliquid esset frigidius, tanto esset calidius , ud cons quens est salsum, ergo & antecedens. S quela maioris , siue consequentia proba tur , quia aliquod graue existens sursum, sicut est vapor , quanto est frigidius tanto
esticitur magis graue, dem incitatur
72쪽
Liber I. Meteorologicorum Aristotelis.
ad destendendum , modb quanto magis
descendit cum motos sit cat sa caloris magis calefit reso sua nid aliquid est frigidius,tanid est calidius. Minor, seu falsitas consequentis probarur quia quanto plus aliquod habet de uno contrario , ran id minus habet de reliquo, eigo aliquid existens. Digidius , nequit per motum erici cal,
dius sRespondetur Negando sequelam maioris . Ad probationem n yatur conseque-tia, siquidem motus non est causa totalis,& per se caloris, sed tantum per accidens, Dems E si sit conuinctiis causae per se: πω do cum tam a Dp iis non sit causa persecaloris, verum oppi siti frigoris, quamuis per motum localem adducatur ad acti nem descendendi, non propit rea sequitur, quod debeat gigni e alor in graui, sed magis frigus: quippe motus non calefacit,n que ut causa per accidens , s non fuerit iunctiis causae perse, natae producere cal
hcitur secundo. eiusdem offectus nequeunt esse plures causae totales eiusdem generis, & ordinis, sed si motus esset caula caloris. idem effectus habet et esse a pluribus causis totalibus i Iusdem feneris, &ordinis, ergo dicendum i st potius. motum mn esse causa caloris. Maior est Aristot lis secundo de Gen. & Corrupi. t. 6. Vbi
dicit , idem enim , & simillier se habens,
semper idem natum est facere , ergo &Idem temper narum est fieri ab eodem . Plaeterquam quod ira maior Qita nobis
probata in secundo Physicolum in propria
quaestione. Minor Ostc ndillar, quia calor,
qui per te genuratur ex motu , natus
est generari a lumine, de alio calore, quae, cum specic differant, omnia sunt caus, tintales mcic ntes, & secundae, crgo idem edictus habcrer esse a pluribos. causis tintalibus, eiusuem generis, & ordinis. Respondeuir Maiorem cilc veram de causis pcrso, is ham de causis in r accidens, ut docci Aristotcles in secundo Physicorut.JO.modo nactus, & lumen sunt causae per accidens, idcC non incor uenit. ab eisdem unum& eunmcm calorem produci, qui etiam ah alio calore perle producatur. Obiscitur tellio per experientias: tum quia homincs calefacti. aestatis lepore, mouet ad faciem venulat tu, ut refrigeIentur, ergo signum est , quod motus localis non sit causa caloris, sed potius seisoris . O firmatur per aliam experientiam , tum etiam quia volentes citius restiterare vinum calefacti ira, mouent hinc ind phi iam in Cantimplora positam . Confirmatur secundo quia aqua stans est calidior aqua fluente , quod non esset simotus f
rei causa caloris, ergo &c. Respondetur negando omnes conisquentias et 8e ad primam experientiam diacit Scotus, faciem esse calidiorem aere sibi propinquo, idod ipsum alterat ad calidit rem,quam cum molestiorem sentiat,ipsam simul ciim aere depellit ventilabro, quarε
superueniens aer recens , nec alteratur,
ex ipso capit. restigerium lex quo seqMirur, quod huiusmodi restigerium non causatur perse a motu ventilabri, sed ab aere minina ', per caliditatem faciei, alterato sum
ueniente. Ad secundam respondit, quod in huiustu I: liquidis caletactis incluciu
rur quaedam exhalationes, & fumi calidi qui per motum exeunt, & sic ex natura sua reducunt se ad pristinam frigiditatem, non vero ex moriI . Ad tertiam de aqua stagnante, dicit He , esse calidiorem flue te . quia ad ipsam melius refranguntur radii Solis, & iuper ipsam diuturniorem haberat permanentiam, non vere, ex desectu motus localis Obijcitur quarto contra tertiam Conclusonem , quia Caelim est corpus politum, leue, & uniforme , ergo tecum n quit ignem trahoe , nec per consequens calefacere . Consequentia tenet , quia a in motu tractus semper aliquae paries tr
hcntis dicuntur subintrare aliquas paries corporis tracti, cum igitur caelum sit pol tum , leue, dc Vnisorme in suo motu, non poterunt eius paries subintrare partes ignis, & se nequibit ipsino trahere. Confarmatur , quia tunc tequeretur quod eadem ratione inter orbes cς testes e stent li ius in i tractus motus , quod est falsum,
ruta ibi nulla est violentia, cum illimotus
ini perpetui. Respondetur negando consequentiam, ad probationem dico non obstare, qui insequatur motus tractus politiam , leuita- leni& uniformitatem Caeli trahentis ; si
quidem propinquitas ignis , & eius sortis inclinatis au tae sursum,operantur quod
73쪽
sertiter adhaemi, ac colligatur Coeri' ae proinde simul cu ipso circulariter volvatur,& per talem motu calefiat, ut dictu est. Ad confirmatione concedo consequemriam, quinimo orbes celestes cum quadam vicientia rapiuntur ad motum primi m latis , neque propterea tollitur eorum per sitas,quia non habent ullom dispositi nem ad corri rissem, Cum non sint capaces alicuius impressionis qualitatiuae. vel dicendum secundo, consequentiam non tenere , quia in Corporibus caelestibus non est talis inclinatio, ut unu sortiter a haereat alteri sicut in igne respectu Coeli; quare rio licet inferri, ut unum calefiat ab alieto sicut ignis a Coeloaeum in eis cesset illa consti timquae reperitur in istis. Obiicitur qui me, contra quartam si motus esset caula Caloris per accidens, & non per se, sequeretur, stellas calafacere has norum regiones inritum Per accidens, sis idem Caseiaciunt per motum , sed hoc riori est dicendum, quia tunc argumenta Philomphi hoc probantia, essent per acci--ns ex quibus non posset est qui stabilis conclusio, emo potius dicendum est, in tum esse per te causam caloris. Confirmatur,quia motus rarefacit per se partes corporis , in hoc nequit esse absque aliquo gradu caloris, ut patet in igne, qui rares est producendo caliditatem, ergo si motus est per se causa rarefactionis,etit etiam per se causa caloris. Respondetur. Concessa sequela mai vim negarido minorem; imo argumenta
Philosophi, quibus probat stellas posse calefacere haec inferiora , sunt desiumpta ex motu agustionis acris, qui est tantum causa per accides, ut videre est in a. de C lo t. ΦI. Sc aer, cum sit calidus, est causa per se caloris producti in his inserioribus . Et in a. de Generat. & Corrupi. t. 3. subiungit lationem facere generationem, Ic corrinptionem perpetuam in lus inferioribus, exeo,quod adducit,& abducit generativum. Et in L. 38. subdit, quod adueniente Sole,fit Aeneratio, dc recedente corruptichergo Ggnum estimotum localem, etiam de mente Aristotelis sere tantum causam pera cidens generationis, dc corruptionis cal τE , non vero per se, quae si considerasset Chiodvius, forsa in non deflexisset a vera
eiusdem doctrura. Neque confirmatio elasdem quicquam
facessit contra nostram conclusionem, siquidem motus non rarefacit per se , sed tantum per accidens partes corporis, m-pe mediante calore aeris excitato a motu confricationis sicut caliditas ignis rares cit parres aquar Vt introducatur, mediante motu alterationis, & ita motus non rar facit per sc, verum duntaxat, per accidens,& per nonsequens tantum per accidens concurrit ad gignitionem caloris . Et haec
dicta sint satis de hac per difficili quaestio
CIrca hanc quaestionem non est Una νPhilosophorum sententia; Siquidem
ninus in quadam Dii t. de lumine, μlib. a. de Natura Coeli cap. II. Et Alexa det Tassonus lib. I quaesito I. quos reser &sequitur Arceria 33. sect. 7. Sustineaz partem negatiuam; aiuntque solem, de lunam per suam lucem , tantum illuminarEhaec inseriora , & per quandam virtu emoccuItam calefactivam, a luce distinctam ,
producere calorem. ιC terum pars assirmativa videtur communis cum Aristotele hic ca. I 3. dc A. Ac a- de Gener.&Corruet. t. 38.& lib. . de PaIr. Animal cap. 3. & lib. q. de Generat. An.
mal .cap. z.quam docent etiam praeclarin,
mi Theologi, ac Philosophi D. thomas lib. a. de Coelo lect. i. dc Scotus Eb I Mete
Hos sequenti sunt Conimbric. a. de Coelo. cap.7. q. . art. 3. Ruuius ibidem q. r. ac aist Recentiores non paucI. Mastrius de Coelo Dispaq. . art. n a 39. quavis dicat hac esse probabile, tamevi probabiliorem nititur coprobare pri rem opinionem, & exponere Doctorem Subtilem ab eodem citatum in I.d. a. qa.
sub S , ubi dicit calorem gigni aequivoce Amotu a lumine,& 1 calore. verita an consequutus sit intentum, videbimus infra ita piobatione Conclusionis de eiusdem D choris mente. unde pro eius dilucidatione, de explicatione totius quaestionis. Primo notandu est ex eodem Scoto haeqv. 6.art. I.& in a.d. I 3.q. Vn.per rotam, ista quatuor. sluce limen, sple larem,& fu
74쪽
46 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
rem interse differre : Nam lux est qualitas incorporea, consequens Hrmam sit stantialem corporis caelestis, vel luminosi, ac in mediodiaphan diffusa . lumen autem est speclas . seu similitudo ipsius lucis,
pertincns ad tertiam speciem . seu nodum qualitatis . Splendor vero est claritas i fracta ad corpus densum ex lumine procedens . Fulgor denique est qualitas, vel diaspositio secunda, qua mediante relucet, ac splendent corpus totum , ac politum , ut patet in speculo, & corpore caelesti Secundo Notandum est ex eodem imbdem , quint cuin omne lumen multiplic tur directe a corpore luminoso & diffundatur in medio , triplicem esse radium t minis scilicet rectu te flexu & fractiim seu retractit. Rectus est qui diffunditur aluminoso in medio eiusde diaphaneitatis. quantum durat virtus luminosi . Reflexus, est
est; quia sicut in generatione caloris permotum opportet, quod sit aliqualisco trarietas, & confricatio corporum, ali quin non fieret calor, ita simpliciter in senerarione caloris a lumine, est necessarius concursus duorum , vel plurim radi rum quorum Vnus Oeponatur alteri, sicut patet in ieeculo, ubi gignitur ignis ex concursu radiorum , qui incidunt ad speculum, ad radios, qui reflectuntur a specula Et licet in retractione radiorum non sit opposito ita directe,sicut in reflexo,tameta
ibi est o positio aliqualiter lateralis, quae,
si concurrunt tera necessaria, sussi. it ad
fenerationem ignis , & caloris in his su unaribus Tertio Notandum est , quod quamuis
possumus extendere hanc quaestionem, ad quodcunque lumen, sicut taciunt nonnulli Recentiores, tamen Iubet illam restrin-
qui, Occurrente opaco antequam termi- l gere ad lumen duntaxat corporum cael
netur virtus luminosi, diffunditur in par- l stiuin, ut hinc sciamus qualiter per lumentem oppositam, non ex electione, sed quia alterare valeant h. aec inscriora.
naturale agens, cuius virtus activa non est Ex his sit prima conclusio. Sol, & luna, totaliter exhausta , agit in directum immac caetera orbium Astra, suo lumine cal quam tum potest, dc quod non potest, agit faciunt haec inferiora . Est Scoti hie quaest.
in obliquum , ut patet de lumine reuerbe- II. arr. I.&ina d. A quaest 3. A. dcd. IIrante in superficie alicuius corporis densi, quaest. a. B.&colligitur etiam ex I.d. xq.7.
N Opaci. Fractus est qui occurrentet in sub S. Probatur primo de Sole ab Aristot
dio alterius diaphane itatis , nec omnino te in a. de lol. 1. Quakr ννter iam οπι Naco, multiplicatur in illo, ut patet de lu- l mante Sole . est orrente, ct . u er nos ex mine transeunte per vitrum, leti crust al- l sten e , eenerat.r eator. Sed tunc no alum, siquidem cum multiplicari nequeat i generatur per motum, ergo dicendum est per lineam rectam, quia impeditur a cor- generari per lumen. secundo probatur a si-POre densio , aut reflectitur u corpus den- gno, quia videmus in t state fieri intensi sum est totaliter opacum, aut refrangitur,trem calorem in his inserioribus,quam i a
si corpus impediens, aliqualiter sit desum, hyeme, sed non est alia causa nisi quia Sol
dc aliqualiter diaphanum . Huiusmodi aspicit magis directe haec inferiora secun- autem refractio potest continsere duplici- dum gradum luminis, quo narus est ca ter, ves quando occurri t medium densius, sare calorem, et go, 6cc. Deinde videmus, vel eum occurrit medium rarius . Si con-iqubdin umbra Solis est minor caliditas, tingat priori modo , refractio radis fit adiquam in lumine, ut patet ad sensum, ergo lineam perpendicularem, siquidem cum sit signum est caliditatem causari a lumine incissima in agendo , exigit situm propim Solis. Deniq e experimur ignem accendi, quiorem prependiculari radio r sin autem,clan radij lares refranguntur ad specu Potarior contingat modo, radius Frangi- tum concauum, vel ad urinale rotundum Iur a perpendiculari ob oppositam causam.jaqua plenum, ergo signum est, Solum suo Ad propositum, clim dicimus calorem itumine causare calore in his inferioribus. produc i a lumine , loquimar solum de ra- tertio probatur de lumine Lunae , quia νdiis reflexis, vel retractis, non verb de re- Aristoteles lib. . de partibus Animalium chis ; quandoquidem si nulla Metat refle- cap. s. dicit , Noties tepidiores esse in plexio, vel restacito luminis in medio, nullo mιuaio ob ρleuiorem lumen. Et tib de , Pacto causaretur calor a lumine I & ratio Gener. Mimal.cap. I. incipit: Sol em m per
75쪽
se me Ergo de mente Aristotel- etiam a suo lumine causat calorem . Deinde probator ratione, quia lumen Solis calefacit haec inωriora , ergo , & lumen lunae. Antecederis patet ex Praecodenti. Cons Quentia probatur per Aristotelem primo ae Promet. Elementorum cap. vhi Unlr,
id Luna, &c. Astra recipiunt lumen alla, unde si lumen Solis est caulatiuum caloris . ita diceradum de lumine lunae. quarto Probatur de caeteris Astris eodem modo, quia omnia Astra recipiunt lumena Sole t dicit Plii Iosophus, sed lumer a Solis est calefictivum & Astrorumlomon. Dei με probatur a minori ad maius, quia
minus detur . Mori Iumeri lanae sit ces sinitrum , quam Ariorum lumen . sed bina suo homine calefacit haec inferiora , erro molli magis hoc Alli. uso linmine. Maior probatur, qtria inter omnia
instra, Itim vi murtae humidior, & st, dior . sed hirmiditas, & m ditas, non uni causa caliditatis , cum unt opposita, ergo minus videtur , quod luna sit calessectitia, quam caetera Astra. Minor est probata in praecedenti. Secunda Conclusio. Retractio, dc retexio radiorum luminis est causa precisa productioris ealoris a lumine . Est Scotiluc quaest. II. ari Σ. εc in a. d IT. quaest. a. B.Probarur ,qita illa est causa praecisa es, cuius inestiis, qua posta ponitur, ic quar ora remouetur effectus; quandoqui-Hem simul sunt, de non sunt. secundum Philosophum in lecundo Phi sicorum I.37. sed posita refractione , vel reflexione radiorum luminis, ponitur calor, de eadem remota, remouetur, ergo refractio, de r flexio radiorum luminis, est praecisa causa productionis caloris a lumine. Minor pr Datur. quia infima regio aeris est calida , media vero frigida, quia ad hanc non pedi ueniunt radii Lolares reflexi a terra , illam Fcro contingunt. Praeterea cacumina montium altissimorum sunt temper frigi- daac tamen aspieiuntur direct a Sole n qui hoc prouenire nequit ex alia causa, qtiam ex carentia reflexionis radiorum Solis a terra , ergo causa praecisa productionis caloris a lumine, est praesentia r
diorum reflexorum, vel refractorum , dc eorum absentia erit causa, cur lumen non producat calorem.
Tertia Conclusio. Corpora caelestia, MAstra agunt in his inisi imitari praeter m tum , Ac lumen, etiam per influentias speciales, & nobis incognitas. Est Scoti in a. d. I . quaest. 3. sub B. ubi habet: Luna, s cundum Albumasar lib. I. Introducti m istis in Astronomia , habet virtutem quandam connaturalem ad attrahendum ad se aquas maris; sicut magnes serum. Et quamuis videatur derelinquere huiusmodi opinionem , εc sequi communem de influxu luminis secundum Varios asp eius lunares si pra mare , tamen illam pcomprobat respondendo ad I. principale. via docet, caenim , secundLura actionem hi nis, a ere in medio. dc secundum alia potentiam a lumine distinctam, in extremo Clarius tamen se explicat, cuius mentis fuerit, in hoc priino lib. Meteor.quaest. l. ari I. conchis. 3. ubi habet ad literam, iam propositam conclusionem a nobis quasi etiam probat . Nam coffora caele ilia causant frigiditatem in istas inserioribus, sed non per lumen , dc motum, ergo per aliam occultam virmiem ab eis distin .
Maior probatur de Luna cui attribuitur fluxns, & refluxus maris, in quibus est frigiditas e similiter de Saturno , cui pariter assignantur plures frigiditatis inmaeus pariter exterimur tempore aestatis, cum in
lores ubique seruidi sentiuntur. subith soboriri intempestiuam frigiditarem . quae non nisi ab aliquo corpore caelesti causari
potest, ergo corpora caelestia causant in istis inferioribus frigiditate Minor patet, quia lumen est causativum caloris, non autem frigoris , de motus nequit caulare, nisi mediante attritione,vel confricatione, quae interuenire non possunt ubi corpora non se tangunt e coriora autem caelestia,&inferiora nimis a seinuicem distant,ergo frigiditas ab eis causata in his inferioribus nequit esse effectus luminis, vel motus cς-lestis. Multas alias congruentias congerit Mastrius citatus n. a 3.quos n. 244.ab Αduersarijs oppugnatas , defendit , sed haec dicta sufficiant adostendendam veritat
obiiciunt tamen multas , de min spemnendas
76쪽
68 Liber L Meterologicorum Aristotelis
cendas dissicultates, contra iam probatas
conclusiones Aduersarii nostri , & primo
contra primam probando , lumen cael Dium corporum non esse causativum cal
ris : Nam quod subito , & in instanti
ducit nequit esse causa illius, quod succes-- generatur , sed lumen subito producitura luce , SI calor successive generatur,
ergo, M. Maior est de se manifesta, siquidem causa, & effectus in actu, simul sunt,6c non sunt ex secundo Physic. t. atqui quod subito producitur subito deisinit, 3cnon est , quod vero successive generatur durat per maerum temporis , ergo quod subito producimr,nequit senerare quod est successive acquisibile . Minoris prima pars est Aristotelis in a. de Anima r. 69 & secunda pars pariter est eiusdem in 1. Physicorum Sum. I .cap. 3.
Respondetur negando Maiorem . Adprobationem negatur Minor , nam quod subito producitur, non est necesse, ut subito desinat esse, verum pol cst continuari successive, & sic producere, quod succcsi
siue est generabile r Adest enim instantia
in omnibus, quae acquiruntur per genera
tionem , siquidem accipiunt ine in instanti : sicut generatio etiam fit in instanti, &nihilominus genita multam temporis dinrant, Ac successive operantur. Obi ruitur secundo si lumen esset causativum caloris, sequeretur caliditatem non esse qualitatem primam ; consequeretur enim aliam qualitatem, nempe lumen, sed hoc est contra Aristotelem secundo de γGenerat. & Corruptit. I 6 ubi inter primas qualitates enumerant etiam caliditatem, ergo dicendum est lumen non esse causativum caloris.
Respondetur negando Sequelam mai cs. Ad probationem dico lumen corporum caelestium esse qualitatem incorpoream,&ideo licet sit prior caliditate,tan3uam causam suo cffcctu , non ponitur in numero cum primis qualitatibus corporibus, adcout illud dicatur prima qualitas , & calidiatas, ab co genita, qualitas secunda. Vel dicendum, caliditatcm non esse qualitatem prima absolute,cu priῖ supponat Iumen, a quo gignitur, sed tantum comparative in ordine ad secundas qualitates
sensibiles, ex eisdem genitas : Neque hoc in contra Aristotelem, siquidem vocavit illas quatuor qualitates , primas in ordine
ad quatuor elementa quorum ponunt veluti differentiae primae. Obhciunt tertio. Multa miluminosa, quae non calefaciunt, ut gemae, oculi catorum , squamae piscium, Sc alia plura, &tamen eorum lumen est eiusdem rationis cum lumine corporum caelestituri , ergo nec corporacaelestia poterunt, suo lumine eat elatere ista inferiora. Respondetur Negando cosequentiam, siquidem lumen caelestium corporum est
qualitas incorporea consequens Corum
formas substantiales s caeterum lumen g marum, sellium , seu catorum, & ' marum piscium est qualitas , quaedam iecunda , proueniens ex actione primarum qualitatum ; unde siciit formae liorum luminosorum sunt alterius rationis a formis coreorum caelestium, sic liorum lumen ab illorum lumine differt essentialiter, quare non inferri identitas eorum in quera do cum ab inuicem distinguantur in esse
Obijciunt quarto si lumen calefaceret, hoc maximὰ esset lumen Solis, cum habeat plus de lumine , quam caetera Astra, sed
e non est dicendum, ergo, &c. Minor probatur,quia tunc sequeretur quanto Sol est propinquior nobis, tanto magis cales ceret, sed eonsequens est contra experie
tiam quia in hyeine est nobis propinquior,
quam in aestate , & tamen tum minus calefacit , ergo, &c. Sequela maioris proba-rur,quia cum est propinquior, habet magis de lumine, quam dum est remotior. Re ondetur negando minorem . Adprobationem negatur sequela maioris ,
quia calefactio maior , vel minor per i
men , non attunditur penes propinquum, vel amotum a corpore luminosi,sed penes concursum maiorem, vel minorem radi rum Oppositorum , Ut iam adnotatum est
in a. Notat. & probatum in secunda conclusone. Obijciunt quinto contra secundam conclusionem , si reflexio esset praecisis causa productionis caloris a lumine sequeretur, quod ubi csset maior reflexio racii diorum, ibi esset maior calor, ted sequola est contra experientiam, erRO, 6cc. Maior probatur , quia sicut se habet simpliciaret ad simpliciter, ita magis ad magis, ergo
77쪽
si inflexio radiorum est causa producti
ius caloris a lumine , maior reflexio, eritniagis caula . Minor probatur , quia accidit interdum fieri minorem reflexi nem luminis , de nihilominus maiorem calorem generari , Ut patet in tempore nubilosio , &caliginoso , siquidem tunc temporis non fit magna radiorum rest xis , & tamen ingens , ac fere latci tabilis generatur calor. ergo praecisa causa producitonis caloris , non eu reflexio radiorum luminis. Respondetur Negando minorem . Adprobationem dico , magnum illum cal rem , quem experimur genitum a lumine tempore nubiloso , & caliginoso, non istum oriri a refractione radiorum luminis , sed etiam a reflexione eorundem in medio ε, quandoquidem radii luminis
reflexi incidentes melium Hlevius diaphanestatis , ex Quo inuemunt obstaculum
nubium, dc caliginum, refranguntur, de diffluiduntur in medio eodem , dc tunc calor fir maior intensive, dc extensiue, utpote ouiprocedit a duplici, ac totali causa, nempe reflexione , Sc refractione radi rum . Ex quo sequitur , quod maioritas caloris non attenditur praecise ex maiori reflexione radiorum , sed etiam ex refractione eorundem , ut diximus in secundo Not. de secunda conclusione Obi uni sexto contra tertiam conclusionem. Si essent necessariae huiusmodi influentiae in corporibus caelestibus , praeter actiones prouenientes ex motu, Sc lumine
eorundem , fuissent asestae ab Aristotel. Vrmae omnium Philosophorum solertissi--, atqui nulli bi inuenitur, quod de illis mentionem secerit, ergo somniantur, qui
easdem admittcre non verentur.
Respondetur Negando minorem,siquidem pluribus in locis sitae doctrinae Arist.
de illis egit : nam in hoc p. Meteororum cap. . Sc 6. Summae secundae attribuit certis Astris virtutem generandi Cometas,&lacteum Circulum , & non omni S, qtumuis eodem lumine vel motu potiamtur. Sirniliter in lib. de Elementorum ca se maris aestum attribuit lunae , ilcm flu-
Ium , & refluxum , dc tamen certum est, lunam uniformem seriore motum , Sc a
specta ii lupra mare. Igitur ex his, & alijs lacis, quae possent adduci, perspicuum est, Aristotelem non latuisse huiusmodi occultas influ entias distinctas a motu , & lumi ne incorporibus caelestibus. Dices etiam Dora. Subtilis videtur ne-sasse huiusmodi influentias caelorum in his
inferioribus, quandoquidem in a. d. Ia.q. 3.
ubi quςrit: An Stellet agant in hec interi
ra, agnoscit omnem eorum actionem d madere,v l a motu vel a lumine, ut intueti patere potest. Deinde ibid. d. I 3.q. vn. sub A. dicit,nullam aliam qualitatem activam consequi formas substantiales corporu caelestium praeter lucem, ergo cum hic Doch.
fuerit ad amussim Arist. sectator fidelissimus,videtur illas negasse,ne appareat velle discedere ab eiusdem Doctrina. Respondetur Negando antecedes. N que coniecturae adducte quicquam faces
sunt, ut illu a nostra conclusione auersum,
seu alienum iudicare debeamus quippὰ qui in p. loco citatus sub IR reddens rationem, quare Astrologi no recte iudicent de eu
tibus,dependentibus a constellatione. Stellarum, inquit: Drco quod causa huius est, quia nosciui perfecte quatitates, O virtutes
Caelorum,oe Stellarum concurrentium ad
raIem effectum ,quassi cognoscerent.possent de his iudicare. Oc. At certum est, quod
nomine virtutum, & qualitatum Stellaru& Caelorum,quas ignorant Astrolog non posse intelligere motus, & lumina steli rum, & orbium, quia hςc cum sint uniis ivia in omnibus,sunt apud illos manifesta igitur intelligit influentiam per virnum,&qualitates occultas. Deinde respcndendo ad 3. argumentum principale sub L. subdit quod suaedam Stellae nequcunt agere in
haec inferiora per notum G taxat, localem,
eis sit forma respectiva, ergo oportet, quod sit per formam ablolutam substant . lem;
vel accirientalem, quod con odo : sed persormam accidentalem intelligit lumen, ut alias dictum est, igitur per substantiale sormam,vult innuere illam virtutem occulta, secundum quam Planeta, vel corpus caeleste agit in hec inferiora,circumscripto In tu locali, ac lumine. Denique in argumento desumpto a ratione ad oppositum dicit: Quoasi Stella Uo hiaberent Alιqua iacti one
78쪽
eo Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
natiare fitillarum: En quomodo concludit, nonnullos effectus horum inferiorum d pendere a naturis stellarum,siquidem motus earum est causatiuin tantum per accidens . Nec secundus locus urget, liquidem excludit tantum alias qualitates sensibiles, non vero insensibiles, quales sunt influen tiae occultae, tamd illas admittit, ut probatum est. Vtrum Elementa sint erualia in magnιtu.
CIrca priorem huius celeberrimae controuersiae partem , . communis sere
omnium Philolopliorum opinio sustinet, elementa omnia seruare adinvicem proportionem decuplam 8c sub decuplam ,
a leb quM ignis in decuplum , sit maior.
aere, aer maior aqua, & aqua pariter intadecuplum maior teri a ; & e conuerso te
ra in subdecuplum sit minor aqua , haec minor aere , de hic minor similiteri a subdecupluria isne . Huius opinionis visus est Aristoteles in hoc r. lib. Meteorologici cap. 3. Vbi inquit. NeceJe .lhι em est eanaem rationem habere , quam habet tantilla , ct parua ad factum ex ipsa aeremta,
Αlij verbclarius loquentes, dicunt et menta omnia esse inaequalia in magnitudine , siquidem terrae profunditas eli maior profunditate aquae multis partibus ,& ignis pariter est maior aeris diametro, cum sua sphaera circundet , ne dum irsum aerem, sed etiam aquam, dc terram.
Ita communitcr Matematici,& Astrologi, quos reserunt , & sequuntur Conimbricenses tortis de Caelio cap I. q. a. artic. 2. Circa posteriorem vero de aequalitate virtutis, quamuis Aristot. loco citato dicat elementa omnia esse adinvicem aequalia , in virtute, nihilominus Pltilosophi, fidentes potius cxpertcntiae Mathematicorum,& Astrologorum obseruationibus, ac rationibus conuincentibus, quam auctoritati Arist. censent omnia elementa esse pariter inequalia in virtute, sicut, dc in magnitudine , quandoquidem ignis cst calidiorasre,terra siccior igne,aer liumidior actua,
de haec frigidior terra, ut infra dcmonstrahimus cum Doctore Subtili lib. I. Mete
Dorum quaest. I 3 per totam. Vnde prototius quaestionis dilucidarione, ac reislutione. Primo Non est elementum dupliciter accipi prose, uno modo large, prout dii nitur ab Aristotele 3. Metaph.t. q. dum in
quit : omnisus vero commune est illud cu in que est' elementum . quod primum curisque ius; quia sic quodlibet initium cuiuscunque rei, siue simplex, siuὸ compositum,
potest vocari clementum; literae enim hoc modo dicuntur elementa vocum ; principia rerum naturalium, nempe materia formaret priuatio possunt vocari elementa
compositi,& lic de caeteris. Aliomodo stricte , ut restringitur ad corpora simplicia ex quibus coalescit mix tum, de quo loquitur Arist. lib. 3 de Caelo n. 3I .dicens. Suquἡ
elementum ιIIud eorporum , in quod alia corpora inviduntur. quod inest potentia ,
aut actu : Et hoc modo elementum capitur in proposito, diuidiorque inquatuor pora simplicia scilicet ignom , aeremas aquam, & terram, ex quibus componu tur omnia mixta naturalia eo modo, quo
alias declararum in , dc de his quaerimus ita praesenti , an sint aequalia in magnitud
Secirido mi ex Doctore Subtili hic q
I 3.art. I. id ex alias Obseruatis a nobis in Physic. d. a. q. 2. Proportionem esse uniux quantitatis ad aliam emsdem generis certa relatio, vi inter duo, & unum, inter qua
tuor, dc duo est proportio dupla, sitquidem
quantitas maior per duplam continentiam. resertur ad minorem in eodem genere. Eo
haec est duplex scilicet aequalitatis , quae
versatur inter duas quantitates aequales, ut inter duo, dc duo, quantor,& quat uor , dcc. dc inequalitatis , quς reperitur interiuantitates in aequalia , & haec pariter estuplex scilicet maioris,dc minoris in qua- litatis. Proportio maioris inequalitatis ea habitudo maioris ad maiorem quantit tem , Ut quatuor ad duo, dc octo ad quatuor. Proportio vero minoris inaequalitatis est habitudo minoris ad maiorem qualitatem, ut duorum ad quatuor , dc quatuor ad octo, Si sic de aliJs Et maque a subdiuiditur , illa in proportionem multiplice, luperparticularem, de superpartientelain hec in submultiplicem, subiu r particularem, de subsuperpartientem, de ii
79쪽
tum unaqueq; in species Infinitas pmpo
conales iuxta diuisionem quantitatis comtinuae , vel discretae , de quibus alias luculenta emam , ut monuimus in principio huius Glabilis. Tatio Noti ex eodem ibidem . Latam esse disserentiam inrex proportionem, dc sortionalitatem : nam proportio est habitudo , seu relatio unius quantitatis ad
aliam, ut exemplificatum est. proρortionalitas vero est habitudo , seu relatio similitudinis unius proportionis ad aliam , ut sicut se habet octo ad quatuor, ita quatuor ad duo, hoc est, qualis proportio est inter octo , & quatuor , talis pariter est interra vor, dc duo. Et haec est triplex scilicet irithmetiua, Geometrica, & Harmonica. Arithmetica est, quae attenditur pene cessum viam quantitatis maioris ad minorem , ut qualis est excessus quatuor ad duo, testis est sex in Maruor . Geometrica vexo consistit in qualitate proportionum, ut qualis est proportio quatuor ad duo, talis est proportio duoniam ad unum M. Harm Ica tandem acienditur penes duarum proportionum similitudanem, nempe maximi numeri ad minimum,dc disserentiam maximi, & minimi ad medium ε, ut
e. g. 6. . 3. sex est maximus numerus, tria
minimus. de quatuor medius; unde sicut in excedit tria in uno ternario , quae est Proportio dupla ; ita sex ditari a quatuor in uno binario, de quatuor ditari a tribus per duas unitates ,quae mediant inter quatuor , & tria , in quibus pariter est proportio dupla excessus . Proportio Geometria ad huc est duplex stilicet continua , Ecdbscon ua. Continua e st, cum quilibet te minus est antecedens, & cons uens, ple ter primum, & vltimum, qui sunr antum antececiens, & consequens. Exemplum, ut si dicatur,qualis est proportio inter in & quatuor, talis est inter quatuor, Sc duo,& intcr duo, & unum. In ista proportione octo est tantum antecedens, & unum solum consequens, duo uero termini inte
medij , nempe quatuor , & duo sunt an-
ccederis, es consequens, quatuor enim δ
si antecedens si comparetur ad duo in is Portione maioris inaequalitatis, de duoe a antecedens si comparetur ad quarum in proportione minoris in qualitatis,M Monuerso quatuor erit consequens, M
duo pariter in diuersis proportionibus.
Discontinua vero est, quando nullus reseminus est antecedens , & consequem, vel antecedens , & consequens tantum
ut dicendo , quales est proportio sex ad tria, talis est proportio quatuor ad duo, inuibus nullus terminus est simul antec ens , dc consequens , sed tantum a recedens , vel consequens iuxta diuersas comparationes adinvicem , quae fieri possunt . Quarto Notandum est , magnitudinem elementorum posse attendi , vel ex superflate convexa , vel ex concaua, vel ex profunditate. Si de convexa sit sermo, certum est esse inesua lia, siqitidem superficies convexa ignis est maior conum in aeris , dc huius convexa est maior co uexa aquae, si reneatur, quod aqua saciat distinctum globum a terra, & convexa in aquae est maior convexa terrae, siquidem se habent, Ut continens, & contentum is Si vero loquamur de concaua, dicendum esse aequalia , cum sint adinvicem conuoxa inserioris cum concaua superioris. Si autem quaesitum restringatur ad profunditatem , variant Doctores. quandoquidem dicunt aliqui esse quidem proporti nahilia , ut dicit prima opinio , nequa- ruam tamen aequalia; nam terrae profunitas est maior prosunditate aque, etiarnsi omnes partes eius in unam coirent, siquidem iuxta Mathematicorum sente tiam , profunditas aquae mensuratur timbus , vel quatuor milliarisus ad summum , profunditas vero terre clascendae
ad milliaria sex millia , 3c septuaginta .
Aeris autem diameter , incipiendo Minsuperficie convexa aquae , cum termino tur usque ad extremum locum ascensus extralationum , inquo generantiir C metae , extollitur per milliaria quinquaginta duo tantum, Ut geometrice demonstrariint Petrus Nauis in lib. de Crepusculo Vitellio Io. prop. Io.& Aliazenus lib. 7. suae Perpestiuae, & Ignis profunditas, in cipiendo a summa altitudine extialaaio num usque ad concauum lunae , si M thematicis sit adhibenda fides, mensura. tur milliaribus cenmm viginti millibus- quingentis septuaginta ; cx quibus mani
seste apponit m qualitas elementorum a stum grauium , tum leuium , si quo as
80쪽
Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
magninidinem profunditatis in se inuicem
comparentur;& quam hallucinati fuerint, qui opinati sunt, eadem ad inuicem se mare proportionem in qualitatis decuplam. Secundo Notari est, Virtutes elementorum attendi misc, vel penes activatem,ac resistentiain formarum substantialium, vel
accidentalium, cons uentium tamen .
mas substantiales: Si priori modo spectentur, certum est non posse elementa esic aequalia,siquidem scarius substantiales conismantur magnitudinibus ; cum autem
magnitudines hiat inaeqtiales , ut obseruatum est cum Mathematicis in prcc denti Notabili, igitur, & sorin.e illas com sequentes erunt inaequales . Si vero posteriori modo attendantur, hoc potest esse dupliciter , vel in comparatione ad qualitates primas,consequentes eorund sormas substantiales, nempe caliditatem, sese oditatem,humiditatem, &sccitate in; v I in ordine ad qualitates secundas , conic-quentes primas, cuiusmodi sunt grauitas, leuitas ; raritas , dc densiuas , spissitudo, & tenuitas . In prioribus non potest esse aequalitas , siquidena caliditas ignis est i tensior, & per consequens activior caliditate aeris , cum illa insit igni in summo, haec vero aeri tantum in renuiso : similiter per eamdem rationem siccitas terrae est maior siccitate ignis ; humiditas aeris est maior humiditate aquae , de frigiditas Mouae est maior stigiditate terrae . In p sterioribus etiam apparet inequalitas ,
nam grauitas terrae est maior grauitate in
aquae cum illa subsideat isti : Et leuitas ignis est maior leuitate aeris , quia huic
lupereminet : Spissitudo etiam, ac tenuitas magis apparent in uno , quam in alio: igitur elementa non possimi esse aequalia, nec etiam in Virtute , ac proinde in omnibus videntur inaequalia, sicut mox pr babimus.
Ex his ergo sit prima conclusio : Et menta non sunt aequalia in magnitudine profinditat is, de qua est tantum sermo in praesenti : Est Scoti hic quaest. I 3. art. Σ. Probatur P. demonstrationibus Mathematicis , ic Astrologicis, relatis in A. No Rubris fidendam magis est , quam auctoritatibus Arist. siquae fuerint, siquidem Scientiae Mathematicales sunt in primo adu certitudinis, ut alias probatum est,& nonnisi quia sunt deductae ex demons cationibus euidentissi nis . secundo Probatur a Doctore Subtili ubi supra , si elementa osseiri mi alia sequeretur quod tota Sphaera generabilium , & corruptibilium, ex illis coalescens , esset persequadrupla ad sphaeram terrae insta hoc cst contra Astrologos, & praescrtim Ptolomeua , qui ponit sphaeram generabilium , &co ruptibilium, plusquam mille vicibus excedere seliaeram terrae , ergo , &c. Sequela maioris probatur , quia asgregatum ex quatuor corporibus est perse quadruplum ad unum illorum , ut patEt ex diffinitione proportionis aequalitatis , & inequalitatis maioris.tertio Probatur lilia maior est ordo in corporibus caelestibus, quam in sublunaribus ex Ar st. P. Meteorologicorum cae. I. & a. sed corpora caelestia tint magnitudine inaequalia, siquidem spliaerae superiores sunt multo maiores inieri in ibus, ergo idem dicendum de lublunaribus , a proinde de elementis, quae subsunt i phaerae
Secunda Conclusio. Elementa non sunt aequalia in virtute, siue substantiali, siue accidetali. Est Scoci ibide. Probatur prima
pars, nam formae substantiales,clement
rum debent aequiparari magnitudinibus ita propriss si irris existentium, alioquin ad
quate non insor mare, nec darent illis esse; atqui magnitudines elementorum, Ut probatum est in praecedonii conclusione, nori sunt aequales , ergo nec eorum formae substantiales , seu virtutes clientiales poterunt esse aequales. secunda pars probatur, quia primaequalitates clementorum mn. lectuuntur naturam formarum substantialium eorundem, dc qualitates secunda naturam primarum, ergo si clementa non sunt ae alia in virtute substantiali , nec in accicientali poterunt taliter cM. Antecedens , & conrequens apparent ex dictis in quinto Notabili. Tertia Conclusio . Elementa non sunt aequalia in materia .Est Scoti ibide,& deducitur ex prima . Probatur sic primo quia
elementa non sunt aequalia in magnitudine , ut probatum est, ergo nec in materia. Consequentia tenet quia magnitudo consequitur materiam , & Brmam ; ergo si non sunt aequalia in magnitudine , necesse poterunt in materia secundo proba