장음표시 사용
61쪽
xis aeris poterit sic circulariter mouet i . Maior suadenIr, quia Omnes aeris regi nes locantur in eadem superficie , aster aer esset diuisus in tria corpora, quod non est dicendum suprema verd aeris regio,&ignis in diuerit sis Midcm contiguantur ad
inuicem,non contari Uantur, ergo non mi
nus, immo magis Colligantur adinvicem suprema, de media aCris regiones , quam suprema cum sphaera ignis. Minor est no . ta, quia media regio magis participat de
aquae quam aeris clemento Vapores a- eos in Cadcm consistenim , rem que madmodum aqua nequit moueri circulariter,ut probatum est, sic neque media r gio aeris poterit circulariter clari
Res inridetor cum Doctore subtili lila'. 7.causam, ob quam suprema aeris regio
moueatur circulariter, non esse tantum
colligatiam quam habet cum sphqra ignis, verum potinima est inrisimilitudo leuit, fis su emae regionis , cum leuitare ignis , Mae vim non inferunt vinuti motrici Ce- 1 ; Cum autem modia regio, dc caetera inferiora magis pamcimni de gi auitate, qua de leuitate, idcirco vim interunt Coeli, dcunis virtuti motrici, neque sinunt se trahi circulariter, sicut suprema regio aeris. Contra quia tota sphaera aeris, quamuis habeat in se principium grauitandi , ad byt numquam possit ascendere ad regione ignis, ut docet Aristoteles in de Coelo t. 39. non tamen habet principium leuitandi sicut ignis erM si ignis, ob sitam lummam leuitatem strui se trahi circhilariter,non sinquimr, ut idem posset dici de suprema r
Responderur negando consequentiam, siquid cin quoad hoc eadem est ratio de leuitate supremae aeris regionis ac de leuit te ignis. Neque auctoritas Aristotelis aliquid fauessit; quandoquidem hoc dixit de
aere, habente mixtioncm cum caeteris elemen is inferioribus , de praeserim cum Va- porthus aqueis, illuc vi radiorum Solis
delatis , quae omnia grauitatem red lent , non tamen de acre puro, ac elem --, qualis cst supprena regionis,siquidem luc ne cum ob cius natiuam icuitatem , vertam , α propter eius finitimam colli- malam cum igne,ita depuratus existit, ut tam leuitas ciam leuit . te illius assimiliari possit, adeo ut non tantum te sinat trahi
l circulariter,ucrum etiam ascendere in locum ignis , si per impossibile de loco extraheretur pmptio, utique valeat. Vtrum Are sit natur Miter calidus , c z hu-
A Ere obuidi in tres regioncs, quaru infi ma est calida 8c frigida media solii frigida , 8c suprema calida , dc calidissima ob
vicinitatem ignis,a quo augCtur calor,iam dicimus in expositione, seu renarratione textus, unde cum in nulla fiat mentio humiditatis , vidctur aer,csse, aut calidus, vel frigidus solum , Ec nullo pacto immidiis :Cςterum cum Doctores agnoscant liuinia ditatem, Sc caliditatem in aere, quae sunt de veritate opinionis,quamobrem pio ipsa habenda adnotanda sunt aliqua,&Primo Notandum est ex Aristotele lib. 2. de Gener. 8c corrupi.t. I 6. dc Doct Subt. hic qu 8. elementa esse quatuor scilicet Ngnem, Aerem, A quam, & Terram, quoi si
cuilibet attribuuntur diiς qualitates pri inqin sua naturali dispositione: quadoquidcio Ignis est calidus,& siccus Aer humidus, calidus, Aqua frigida dc humida, Terra sicca 8c frigida. Hanc autem qualitatum una sibi conuenit in summo,altera verh in remissomam ignis est in summo calidus,dcin remisso siccus; aer ii umidus in summo, Zc calidus in remisso; aqua vero frigida ii summo, de in remisso litimida i ter a denseque sicca in summo, Ze frigida in remisio. Huiusmodi autem qualitatum in eicine tis,alis dicuntur synabolae, hoc es eiusdem cognationis, ac rationis,ut caliditas ignis, dc aeris, humiditas acris, Sc aquae, iiisHAras aquae Sc torrς,dc siccitas telis ac ignis; aliae veto dicuntur disymbolae do i Dirarie: na caliditas, de siccitas, calicitas, de humiditas, frigiditas,de humiditas, de siccitas, a frigiditas,stat dii ymbola :Caliditas, te,&stigiuitas,humiditas,de siccit ab contrariae, quare quemadmodum Symbolae , synib lica; disyna laedis=mtolica i cedunt et
sani in cis dein squic: in ignis, S terra sunt contraria ratione calauta iis de s sidii alis, synibolica vcio ex parte liccriptio ut auiq; Ignis, dc acriti ni ci cinctita iri abolica CX caliditate, conti aria vero ratione tu.miditatis,& 1icitatis. Similitur aer, dc aqua ty
62쪽
34 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
lirantur in humiditate . contrariantur, verb ratione caliditatis, & stigiditatis: Α- qua denique habet Symbolum cum terra ex causa stigiditatis; contrarium vero ratione siccitatis, dc humiditatis . Singula aurem elementa, secundum se spectata , sunt disyinbola, cum sint assecta qualitatibus disymbolis , ut patet discurrenti per omnia. Hoc autem dictum velim, sustinendo qualitates Symbolicas diuersorum elementorum esse diuersarum specierum ;quod si fiant Oisdem speciei , ut videtur innuere Aristoteles dicendum erit,sore
tantum duas cotraI ietates in elemctis, ratione sitarum qualitatum in summo; siquidem qualitates contrariae in xsse reinmisso se compatiuntur in eodem; ut alias dictum est,atque aded respectu illarum elementa
non sunt ad inuicem contraria.
Secundo mi anilii est,quodlibet elementum determinare libi unain qualitatem insun imo, posse dupliciter intelligi: Uno modo,quod huiusmodi qualitas sit summa inter Omnes qualitates eiusdem speciei illi clemento conuenientes, bc sic non est necesse, quodlibet elementum determinaresbi aliquam qualitatem in lumino; 'uandoquidem nil impedit, quod aliquod corpus mixtum habeat caliditatem intensi rem caliditate ignis. Alio modo, quod sit summa in ordine ad aliam qualitatem sibi inhaerentem, dc sic quodlibet elementum determinat sibi unam qualitatem in summo,siquidem ignis est masis calidus, uam siccus, de terra est summe sicca , quia est magis sicca, quam stigida, & aer est summe humidus, cum sit magis humidus, qua calidus. Ratio huius determinationis esse
potest, quia sicut ignis habet a propria sor--,quod sit calidus, habet idium a vicinitate motus Coeli, quod sit siccus, similiter terra habet a propria forma substantiali, ut sit sicca bc ab aqua locante, quod sit stigida; dc aqua sicut habet a propria forma , quod sit stigida , ab aere locante habet, quod sit humida, igitur 6c aer habet a suaserma substantiali, ut sit humidus, de cal, dus solum ab igne ipsum locante. Ex quo insertur , quod elementum quodlibet ,
quamuis hadeat duas qualitates ad siti generationem, unam tamen duntaxat sibi ab
intrinseco determinat, nempe illam quam habet in summo. Tertio Notandum ex Doct. Subt. i. dem , aliquam qualitatem alicui naturaliter conuenire, posse dupliciter intelligi . Vno modo quia sine ipsa illud esse a posmit, sicut dicimus caliditatem inesse naturaliter homini, quia sine ipsa vivere n quit . Alio modo, quia est necessaria ad sui generationem, eoquod sine illa gigni non potest. Ad rem nostram, humiditas inest
naturaliter aeri, cum sine ipsa esse nequeat accipiendo naturaliter primo modo; cal, dita autem nequaquam , nam experien
tia constat,aerem in aestate esse calidum,dcfrigidum in hymnc. terum secundra modo, Vtraque qualitas naturaliter inest sibi. quia absque caliditate, ochumiditate aer generari nequit. Ex his sit prima conclusio. Aer est naturaliter humidus, non vero calidus, sumendo ly naturaliter primo modo explicato in 3. Not Est Scori ibidem. Probatur prima pars de humido. Quia nullum elemcntum potest esse absque qualitate, qua sibi primo determinat, sed aer primo sibi
determinat humiditatem, ergo,&c. Maior
pare t inductive in omnibus elemetis, quia ignis nequit esse sine caliditate, aqua sinestis iditate, dc terra sine sicc itate, quas sibi primo determinant ; dc huius ratio a posteriori reddi potest, quia aqua calefacta, si sibi suerit dimissa, ex se reducitur ad frigiditatem : dc terra humefacta. ad siccita rem, ergo signum est , quod huiusmodi qualitates sibi prim ac naturaliter insunt, cum sine ipsis conseruari non possint. Misnor est Aristotelis L de Gener. 6c Core pr.t. I 6. Confirmatur quia aer difficiliter terminatur proprio termino, di faciliter se lieno, siquidem de facili reducitur intra aliquod vas: ibique clauditur; verum si se perlatur nequit detineri, quin naturaliter effluat,& ubiq; diffundatur,ut experientia constat, ergo signum est, ipsum esse naturaliter humidum. Consequentia tenet per locum a definitione; nam humidum ab Α-ristotele a.de Gener. dc Corrupi. t.9. dii nitur ; quod sit interminabile proprio termino, facile terminabile existens idest ali no: dc per contrarium siccum est termin bile proprio termino, dissiculter aute ali no , ergo si aer difficulter terminabilis est proelio termino, dc iaciliter alieno, sequiatur,ipsum esse natura sua humidum. S
63쪽
canda Pars probatur, quod est aliquando calidum,& aliquando frigidum, nequit ese se naturaliter calidum , sed aer est huiusmodi, esso, &c. Maior patri,quia quod inest alicui a natura semper inest,& eodem modo, ergo ex opposito, quod aliquando inest, de aliquando oppositum eius, non potest sibi natura liter inesse. Minor patet ad sensum,quia aer aestatis tempore est calidus, in hyeme vero frigidus . Confirmatur quia caliditas inest aeri, ratione ignis ipsum locatis, ergo non inest sibi naturaliter saltem primo modo. nsequentia patet ex dictis 3. Not. decunda Conclusio. Aer est tamen naturaliter calidus, & humidus, implo lynaturaliter. Secundo modo explicato in 3. Not .Est eiusdem ibidem. Probatur,qilia aer nequit generari absque caliditate, de humiditate, ergo est naturaliter humidus, dc calidus . Hoc Securiclo modo . Confe ueritia temet per inpositionem de ly naturaIiter secundo moclo in 3. Not. Antec ns pater, quia quo que modo gen retur aeris re debent ipsu caliditas &humiditas consequi inlioquin no aeris elem rei, sed vel ignis, vel aqua Senerabitur, ut patet: na si humiditas remittatur per siccitatem , remanente caliditate, tunc ex ipsa generabiciu ignis, non aer: sin autem remittatur caliditas per frigiditatem, ex ipsa generabitur aqua non aer, ergo aer nequit generari absque alterutra qualitate , . scilicet humidit aere,& caliditate. Tertia Conclusio. Aer nequit esse natu raliter frigidus, siue stimatur, naturaliter, primo, siue secundo modo, verum duntaxat per accidens. Est Scini ibidem. Probatur prima pars, nulla eadem qualitas potest naturaliter consequi diras sorti as disparatas, sed sorma aeris, Sc forma actuae sunt disparatae, sicut, de elementa, & frigiditas consequitur naturaliter formam aquae quam sibi primo determinat ex Aristotelex de Gener. & Corrupi t. i6. ergo nequit primo conuenire forme aeris. Maior patet, qiua dispositi es ad formas disparatas debent esse disparatae, alioquin quodli- et posset sim ex quolibet, quod est coibua Aristotelem primo Physicorum, t. 3. 'eadcin specie qualitas nequit cons qui duas formas disparatas. Secunda pars Paret ea praecedenti, quia tum non gene raretur aer, sed aqua, cui insunt stigiditaς de humiditas, ergo stigiditas non exigitur naturaliter ad generationem aeris, ac proinde nequit sibi inesse naturaliter secundo modo Tertia Pars sequitur ex probatione primae, de secundae; quandoquidem si aer aliquando frigescit, ut experientia comperiturin frigiditas non insit sibi ullo pacto.
ex natura, necessirio inferri debet sibi aduenire ab extrinseco δc sic per accidens. Obijcitur primo con ra primam Conclusionem quia aer est naturaliter siccus, ergo non est naturaliter humIdus Consi quentia tenet quia duae qualitates contrari nequeunt eidem inesse simul;atqui humiditas, & siccitas sunt qualitares contrariae ergo si aer cst naturaliter siccus non poterit esse simul naturaliter calidus. Antecedens probatur , quia unumquodquo elementu magis participat natura elemeti locantis, qua locati, siquide locus est cole
uatiuus locati, sed aer locatur ab igne, qui est siccus & locat aquam: quae est humida,
ergo aer erit potius particeps siccitatis ignis, quam humiditatis aquae. Respondetur negando antecedens. Ad probationem dico maiorem ess e vcram de elemento locante quoad ea, quae sibi primo sonueniunt, non tamen quoad illa is,
quae sibi secundarib accidunt: modb cum caliditas primo coniueniat igni locanti ,
suam siccitas, aer debet participare de caliditate , non vero de siccitate ipsius. Id miditas autem non conuenit aeri ratione aquae,quae ab ipso locatur; veLam ratione
propriae sormae iii bstantialis, quae sibi illam deterininat primo,tanquam dispositionum naturaliter requisitam ad suum fieri, &&conservari. Vnde humiditas aquae potius dependet ab humiditate aeris, quam e
Obiicitur Secundo, quis aqua est magis
humida, quam aer , ergo humiditas non conuenit primo aeri, dc sic neque natur liter ignis est humidus . Antecedens probatur, quia coriora sicca citius humenuntin aqua, quam in aere , Vt Experientia comprobatur, ergo signum est , quod humiditas aquae est magis humiditas, hoc est intensior, quam humiditas aeris. Cons
xζntia patet, 'uia qualitas primo in ex
ens elemento debet esse stamma. Rei pondetur negando antecedens, ActC a. pr
64쪽
3 6 Liber I. Meteorologicorum Armotelis
probationem , negatur consequentia a ,
quandoqnitam quod sicca citius humenant in aqua,quam in aere, non arguit intensionem humiditatis in illaued totum maiorem commixtionem aquς cum rebus siccis; caeterurn actio, per quam humiditas aeris alterando corpora sicca plas hum facit, signat humiditatem aeris esse intemsiorem numiditate aquae; atque adco, haec,& non illa, erit sumina . Formaliter dico, aquam plus humefacere commiscendo , aerem vero alterado, igitur humiditas huius non illius, debet esse summa; siquidealterati o fit per actionem vincentem com
Obiicitur Tertio si aer non est summe calidus, no erit naturaliter calidus, sed hoc est contra secundam conclusionem ergo dicendum est esse summe calidum ita, ac est summe humidus. Maioris sequela prinbatur, quia qualitas, quam sibi determinat corpus simplex,debet esse summa, ad differentiam corporis mixti cuius qualitates sunt citra suminum, rigo si calor in aere, qui est corpus simplex , non est summus, non est sibi naturalis. Res detur negado sequela maioris. Ad cuius probatione dico, antecedes esse Verude prima qualitat qua corpus simplex sibi determina non tamen de secunda,quae si hi aduenit ratione ignis ipsara locatis. M db cum aer cloereminet sibi primo humiditatem , & secundario caliditatem,clice dum est, illam esse summam , hanc vero citra summam ei conuenite. obiicitur qua ridi contra secunda Comelusione, quia si aer esset naturaliter calidus , & hinnidus, maxime verificaretur de aere huius nostrae infimae regionis, sed hoc non est dicendum, ergo, &c. Maioris sequela probatur, Duidem videtur esse calidas restactione radioru solis, a quibus calefieri videtur. Apparet postea ciue hu- nudus ob vicinitatein cum aqua, aqua PO test alterari ad humiditate ergo,&c. Minor proba ur,quia ex Frimur aerem disse , care humida, madefacta ab aqua, circumscripto Iumine sciis, vel quouis alio dissecante extrinseco, ergo signum est,quod nossi humidas, sed siccus. Similiter experimur aerem a Sole calefactum, sibi tamen dimissiun,reduci ex se ipso ad frigiditatem, ergo signum est non eue calidum naturaliter , alioquin transacto Sole deberet per manere calidus,& non infrigidari. Respondreur Negando minorem. Αa primam probationem dico,aerem dis c re humida aqua, non siccitate, sed vi proprii caloris resoluentis illam humiditatem
aut virtute commistionis suimet cum exhalatione calida 8c Blutiva humiditatis a- qu . Adsecunda probatione dico, fessu esse,quod aer se reducat naturaliter ad fris clitate; Enim vero hoc euenit sibi ab acti
ne elementorum frigidorum, quae trans
EM Sole ipsum alterant ad frigiditatem . Uel dicendum huiusmodi frigiditatem a ciriere sibi a vaporibas frigidis, eodem co- mixtis, qui ob remotionem calefacientis ,
ad pristinam frigiditatem se reducunt , &sic ipsum alterant ad frigiditatem. Obijcitur quinto contra tertiam Co clusionem, quia aer iuuat per optime ad
refrigerium animalium, ciue respirant m
xime tempore aestiuo, sed nullum posset illis afferru restigerium, si non esset frigidus , ergo dicendum est esse de sua naturatagidum, & neutiquam calidum. Respondetur Concedendo maiorem, Mminorem, negandoq; consequentiam; sisequidem restigeratio , quam capiunt animalia ex attractione, dc respiratione aeris, non prouenit ex puritate aeris, qui cum sit natura calidus,non potest refrigerare;neq; ex stigiditate nativa, quia ut probauimus , nulla est, sed hoc procedit ex altero du rum,uel ex corpuiculis tabidis commixtis:
vel ex se iditate causata in ipsum ab et mentis stigidis sicilicet aqua, & terra; sicqἔconc ludendum est aermn non esse natura
sua stigidum , verum ab extrinseco dumtaxat, & per accidens, ut fusitas explicis, mus in sequenti.
Vtrum media regis Aeris sit semper ste da, ct qua de causa
REcentiores Rilloso hi, qui cum quM
65쪽
quIdem in corporibus simplicibus, eadem
est ratio de toto a C de PariC.
terim veri Peripatetici secuti Aristotelemaicut desericitarit totam sphaeram aeris Me naturaliter humidam , dccaikdaniam asserere deberit de media regione, ne est una acris Pars; V E cum etiam eant, mecliam regisnem esse semper
per accidens, ac violerita, non vero de per
in & naturali quare pro eiusdem declar
Prirnti Notandum est ex Doctore Su
illi hic q.9.M. I.totam sph am aeris, sicut dicti est in praecedenti ic in enarrati ne textusὶ partiri in tres resones, seu partes , quarum prima dicitur infima, dc circanos existens, incipitque a superficie terrae, et aquae, ic eleuatur luperius, secundum spissimiai non , vsve ad locum, ad quem terminanini vadi, Sesaxo tetracti a terra. Estque in conditionis , quod continuὰ mutatur de una dispositione in aliam, mpter actionem elementonini se idorum,
re ob influxus corporum c lesti im, siquidem aliquando est calida,& aliquando frigida. vi experientia comprobatur Posthac sequirur media regio Huς incipit,vbi prior desinit, de eleuatur secundum spissitudinem usque ad locum, ad quem ascendere possitnt altissiπς nubes,qui secundu mem uram Athaetem in Tract.de Crepusculis , dis at a terra per quadraginta, & Vnum milliare, minuta quadraginta, dc secundina triginta ac unum; estque semper unius, ει eiusde dispositionis. quia semper est isse Rada. Ah huius termino incipit rcrtia regi iis .prona nominatur,desinitque insuper tuis concaua ignis . Huiuς duae di- ωι imur paries, inferior nimirum, dc supcrior. secundum priorem manet in sua naturali citi suione humiditatis, de caliditatis: At secundum posteriorem, alter rtirpis er naturam;si quiclem propter motum Caeli,de vicinitatem ignis,in enditur,
de est sempe r calida.& sicca, adco ut de tysi dicat Aristoteles hic ca. . suod si velut ignis, eo 'uod receperit qualitates nis.
Secundo Nolancium ex eodem ibidem,'uod nacclia regio non est eiusdem altitu misiac larimestriis in omnibus terrae partibus ii in is radis Solares restachi a terra non perungam ad eandem altitudinem
vhique, verum Interdum nragli, dc interdum minus, secundum quod de directo , vel obliquo Sol respicit aliquam partem in terrae, hinc fit,qucd etiam media regla, habet extendi, vel restringi, secundum et
uationcm maiore, vel minorem e rudem
radiorum Solis Nam ouanto dilectius Sol respicit aliquam ierram tanto radis ipsius ab ipsa terra refracti, altius temtinatur Acquato obliquius terra percutit, ta b dimisi sus radii testachi eleuaturiunde com m dia regio lacthiat, ubi desinum radii rest dii Solis, sequitur. mediam regionem ἰri una parte esse maioris latii dinis, δc ait tudinis,quam in alias. Ex hoc inseruntur duo corollaria . Primum quod media r gio aeris sui, polis mundi contingit te ram,quia, radii a polis mundi refracti non eleuantur in altum Secundum, qu sub Aequino li,& inter duos T icos, non rc peritur media regio aeris: Quandoqui- dein illi radii prouenientes a Sole resta guntur in seipsos, cum sint perpendicul res, dc Hed cum non si diuersitas rest etionis,consequentei nec potest ibi esse in media regio peris. Insuper ex his scquuntur alia quinque sub corollaria Et primu , uod media regio aeris continue proce-endo vera iis Austrum est magis eleuata
super terram, qua procedendo magis versus Septentrionem, si illam radii Solares magis restanguntur ibidem prore perpendicul : rem, quam hic. Sei uneum,quod i ter duos Tropicos meoia regio ista hissi-naa ob eandem causam. Tertium, quod in aestate, media regio aeris e st altior in aliqua paric terrae quam in byc me, quia Sol magis direct aspicit rerram in aestale P, quam in hyeme Quartum, quod in hy me, sub iis mundi media regio contingit
terra, siquidem,eo temporis rodit Sol. I es sub polis mundi nequeunt cleuarc Vap res ibidem insolutos , siqui fuerint ibi . Quintum, ex his omnibus , siquitur quod concauitas mediae ri gionis non t st figulae
conlini mis, ut i um diti brmis, cum altius in
una, S dc mimus in alia partu, contingat iplom elevari. Tertio, Notandum ex eodem ibidem
de in sectinuo dist. 17. quaest. ι unc ascausas, quibus media regio aeris scruperstigida existit , enumcrari a Dceio ii-bus Varias , ac multisiccs , quae α
66쪽
ρ8 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
men possunt reduci ad numerum ternarium . Prima est detentio nubium, de vaporum , ac exhalationum ab elementis
tr idis virtute solis eleuat una; siquidemisti, reducti ad propriam iuigiditatem, alterant aerem medie regiolii impiimendo in illo sitam Digiditatem, quae, cum non habeat contrarium vincens, a quo possit resolui,perpetuo ibi sistit, & regionem frigidam conseruat. Secunda causa est carentia caloris generati per reflexionem radi rum lis a terra, dc carcntia caloris ca sati de directo a Sole : nam cum priores terminentur ad eum locinn, a quo incipit inedia resio, nequeunt imprimere suum calorem in illa; Similiter posterior , cum non agat directe in eamdem, Veriura duntaxat mediante suprema regione,quae licet
si calida, nequit tamen expellere ab ipsa insiditatem sibi incorporatam, obsistente caliditate infimae regionis, ac proinde o carentiam utriusque caloris, cogitur perseuerare semper in sua stigiditate . Tertia est antiperestius, quae reddit illa frigidismmam , & in tali intensione perpetuo vi lcnter detinet ; Fit autem hoc pacto: Media regio, quoad simm, posita est inter supremam,& infimam regionem aeris, quarum utraque est calida; lim per res actionem radiorum solis, illa per motum, &propinctuitatem corporis coelestis,& siph
rae ignis. Cum autem contrarium naturaliter fugiat a suo contrario , & si inueniat obsistentiam, paries uniantur, & sortificentur , ne totum expugnari contingat ,
sequitur quod media regio stigida, posita
inter suprei nam, & infimam,tanquam inter duo contraria sibi obsistentia,per uni nem suarum partium, quae ab eis fugiunt, intendatur, magisve roboretur, & sti*idior euadat. verum cum haec pugna, imter huiusmodi regiones, sit perpetua emperque perseueret propter continuam derentionem nubium, ac vaporum frigidorum in eadem regione , facit quod huiusmodi resto media aeris, sit semper,ac perpetuo frigidissima. Ex his sit prima conclusio. Media regio
aeris est stigida. Est communis omnium Peripateticorum cum Aristotele hic cap. q. Probatur, quia in media regione aeris fiunt impressiones aque ,VI grandines, ni-ura, pluuiae , rores,&similes, sicut demonstrabimus suis in locis inserius, atqui non fierent huiusmodi impressiones, nisi illa esset frigida, ergo , &c. Minor pro batur , 'uia impressiones aqueae fiunt per condensationeni vaporum, ac exhalati num,quae a corporibus frigidis virtute mlis, ac astrorum elevantur, deferenturque usque ad mediam regionem aeris, ergo si illa non esset stigida , non fieret tales impressiones . Consequentia patet , quia impressiones aqueae , cum lapiant nar ram elementi aquae , debent esse stigidae , &humidae, ergo cum fiant in media r gione aeris, sequitur illam debere esse in pariter frigidam , & humidam , ali quin effectus non saperent naturam suae causae , quod nemo lanae mensis dixerit. Secunda Conclusio . Media regio aeris est semper , ac perpetuo stigida . Est Aristotelis ibidem , & Scoti hic quaest. 9.art. 2. Probatur, quia manentibus in
sis perpetuae stigiditatis , debet esse perpetua frigiditas, sed in media regione aeris semper perseuerant causae frigiditatis , ergo media regio aeris erit semper, ac perpetuo stἰgida. Maior in nota ex termi nis, & est Aristotelis in a. Phycorum s. 37. ubi habet, quod causa, &effectus simul sunt, & non sunt,ergo, &c. Minor proba tur , tum quia semper vi solis eleuantur ab elementis frigidis vaeores usq; ad mediam regionem aeris, & ibi detinentur per cim mobsistentiam caliditatis inscrae, ac supere regionis; tum etiam,quia illuc non sperueniunt radiJ mlares a terra restacti, de calor Qtis directe aspicientis , a quibus posset expelli frigiditas eius; tum denique quia ibi est perpetua pugna, ac resistentia contrariorum, Vt expendimus in 3. Not. sed istae simi potissimum causae frigidita tis, in media regione consistentisi, ergo causae stigiditatis semper manent in messia regione aeris , & per consequens illa erit semper stigida. Tertia conclusio. Media regio aeris est stigidissima. Est Scoti hic *9.art. 1. n. I 3.Min a. d. I7.q. a. B. Probatur, quia frigiditas, quς obsessa repetitur inter contraria illam propugnatia, est suma,& intense, sed stigiditas mediae regionis est huiusmodi, ergo,&c. Maior pro tur, quia intensio fit per unionem,& penetratione partium in seinuicem, ut alias dictum suit, ac probatu, sed
67쪽
paries frigiditatis, Inter contraria pugna ti obsesse, in totum Vincantur, uniunturiaeque penetrant, ac roborantur, t experientia ostendit in aqua congelata per obsidionem enciperisticam, ergo frigiditas tota intenditur , fitque ninior usque ad sumnu Minor patet,quia frigiditas mediet regionis obsidetur a caliditate inser ac superae regionis,quae illi corrariatur,pugna que cum ipsa nitentes eiusdein expugna tioni , quam ne sibi contingat incurrere; boratur, per unionem , ac tenetratio nem suarum partium, Vsque ad summum. Obijcitur primo contra primam conclusionem. Si media regio aeris est frigida, vel est in summo, vel citra summum, sed neutrum est dicendum ergo non ς frigida. Minor prohatur. Non est dicendum,quod sit in summo, quia nullum elementum p test pati friniustatem in st--, Praeter Mquam. Nec citra summum, quia tunc se ueretur, quod ageret ultra gradum suum proprium, quod est sessium, quia tunc ρομ et producere in iram in latem,siquidem non esset masor ratis de uno, quam de infinitis, quod sibi repugnat, ergc c. Sequela maioris probatu quia tunc posset condensare vaporem, dc ex ipso generare aquam, sed aqua est frigida in summo, esem si media regio esset frigida citra summum, sequeretur, ipsam posse agere Vltra gradum suum. Respondetur. Nesando minorem. Ad probationem dico esse frigidam citra summum Ec cum pretiatur, quod posset agere Vltra gradum suum propriaminico esse sverum occasionaliter,non tamen directe ', siquidem posser per vaporem, ut dicitur , generare aquam, quae postea se reducere valemi ad stigiditatem summam sibi naturaliter conueniemem.
Obiicitur Secundo, quia si media regio aeris esset frigida, seipsam destrueret, sed
hoc non est dicendum Muodlibet enim appetit suam conseruationem, ergo non d ut esse frigido uela maioris probatur , quia deberet conuerti in aquam; quandin uidem aer, remanente lium iduate, po frigidationem conuertitur in aquam, Ut docet Aristoteles 2. de Gener. Ac Corru-
Rei pondetur negando sequelam malin
ris. Ad probationem; negatur consequentia; nam stigiditas mediae regionis non eo set sufficiens conuertere aerem in aquam. remanente eodem cum sua naturali caliditate , quando3uidem frigiditas illa est remissa sicut caliditas , quam debet expugnare:modo Vnu corracili non potest aliud vincere, nisi sit alio fortius, ac validius. Dices. Frigiditas illa, ex tertia conciu sione est intensa,ergo summa.igitur posset vincere caliditatem acris remissam , ac proinde illum vertere In aquam,quare stadargumentum in suo robore. Respondetur iacgando secundam consequentiam, siquidem caliditas aeris in dis regionis naturalis, iuuatur a calore in primae, ac infimae regionis, adeo ut valeat resistere activitati frigiditatis medie regi
nis quamuis intensae , ac summae in comparatione ad calorem naturalem eiusdem,
sicque fit,ut non possit illum vincere,& in
Obiicitur tertio contra secundam CD clusionem. Si media regio aeris esset semper stigida , vel hoc esset ex natura illius aeris, vel loci atqui neutrum dicendum est, ergo, &c. Maior patet. Minor probatur : Non est dicendum primum, quia aer de sui natura , & secundum omncs eius partes est calidus,& humidus, & nullo pacto stigidus, ut probatum est in praecedEnti. Neque secundum, quia elemcntara , uanto sunt remosiora a nobis versus sursum,tanto magis participant de calid state , cum sint propinqua causis calefactivis, Er-
o nec respectu loci poterit esse semper
igida,ac proinde falsa conclusio. Responaetur, perpetuitatem frigiditatin mediet regionis desumendam esse, ne dum ex eausis adductis in probatione secundae conclusionis, sed etiam ex natura illius loci, qui cum sit positus in medici regionis inierae,ac superae, a quibus nequit recipere caliditatem ob causas iam dictas, cogitureati frigiditatem oppositam ab agentibus irigidis, ed dilatam virtute Solis, ac ali rum Astrorum. Obiscitur quarto contra quartam con ciusione. si media regio aeris esset frigidissuma, hoc ideo esset, quia stigiditas eius O sessa a contratiis, ipsam circumitantibus. intenditur per unionem suarum parcium vsed hoc non Potest esse , ergo media regiis
68쪽
o Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
aeris non est frigidissima : sequela mai
ris ex probatione conclusionis coceditur. Minor probari r, quia illa cotraria, in qu rum medio detrietur obsel Ti frigiditas, vel sunt Brtiora, vel aequil fori ia cu n illi, sed neutrum esset causa intestonis in frigidit te, ergo, Sce. Minor probatur, si dicis . lle Brtiora, ergo stigiditas non fugiet per ου-nionem partiam, es potius corru noetur:
si si biungis, quod sint aeqv sortia, trigid Aras resistet eorum piigri e , ac proinde non fugiet ab eis per νnio ae n piritu n.nec ροζconsequens μ erit intendi, & reddere regionem mediam frigidissi.nam, ut affer,
Respondeturn indo m norem . Adprobationem dico it i a contraria obsidentiastigiditatem, esse aequὰ Hrtia cum ill a. Et eum pisatur , quod frigiditas resisteret
eorum pugnae, Sc non fugeret ab eis per v-nionem suarum partium, negatur quia shuiusmodi fuga non fieret per modum impulsus contrarii in contrarium, sed a propria sorma, quae cum appetat conseruarI, approximata contrariis, sugeret, ne se exponeret corruptioni, de in tali fuga, partes Vnirentur, ac se penetrarent; siquidein ob obsidionem non possent dilatari,& ex te di ad alium locum, sed ibi manerent pene trando seipsas, causando vituensionem in tota frigiditate. Contra, si motus huiusmodi causaretura propria forma frigiditatis, de non a contraris i Eleie, vel esset sibi naturalis, veIviolentas, sed neutram est dicendum, ergo huiusmodi Hga non fieret a propria --,sed a contrario impellente, dc sic nulla responsio a , argumentum Sequela maioris patet a sufficienti diuisione . Minor probatur. Non naturalis, quia tunc ei dein corporis simplicis essent plures motus secundum se quod est contra Aristotelem
I .de Coelo,ca. 7. Nec violentus,quia fieretiscundur appetitum sormaeue cranseruari Cupientis, ergo talis fuga non erit a sorma, is a contrario.
Respondetur curn Doctor.Siubtili hic my. Mi. 3 sicuti ad argumentiam, negando minorem. Ad probationem dico, motum illum fugiendi esse violcntum , quamuis proueniat a propria forma fugientis, siqui-aem praesupponit alium m tum contra ui inationem. ne C actioncm mirarij in ipsa n, a quo iste occasionaliter depende . Patet per simile de assensu aquae ad explendum vacuum, siquidem violenter ascendit, etiamsi procedat a propriata et aquae, eoquod praesupponit viole tam destructrinem alicuius alterius cose poris quo vacuum replebatur. Vtrum motus localis sis ea aliauus calorιs , σ quomodo
Motum localem esse causatuum νcaloris , non Qtum auctorit te Aristotelis , ve I n etiam experientia testante quotida comprobatur: Caeterii si sermo sit de modo caulandi calorem permotum localem, non est una omnium
Philosophorum sententia, quandoquidem reseruntur a Doctore Subtili hic qu. Io quatuor opiniones, quarum prima est D Thornar asserentis, motum localem, ide, causare calorem , quia motus huiusmodἰ est omnium motuum primus,& propteres sibi debetur nobilissima mutatio , cuiusmodi est calefactio. Secunda opinio est Comentatoris dicentis , inotum esse persectionem corporum calidorum , quam consequituralia persectio , quae est caliditas. Tertia opinio est Petri de Alvernis aseserentis, per motum gigni calorem , vel per contactum plurium partium corporis calefacti, saepius iteratum , vel per unionem, partium corporis calefacti ratione motus factura,cx qua si in ipso fuerit virtus calefactiva, ipsa fortificatur , dc i
Quarta opinio sustinet calorem causari per motum propter oppositas inclinati
Quinta opinio tandem, dc vera, quam defendit etiam Scotus; docet calorem scausari a motu locali per confricationem, seu collisionem corporis moti ad partes
Corporis propinqui, &haec est praecisa
causa , quare inotus localis causet cal
rem , quam , & nos , cum M igistro , quibusdam prius adnotatis , pro viribus probabimus. Prim
69쪽
Primo Notandum est , motum esse in actiam mobilis, in quantum mobile , sicut docet Aristoteles in tertio Physicorum
t. 16. κρα consequeris, etiam motum l
calam enactum mobilis localiter, ut tale exilia. Mobilia autem localia esse in d pocidifferentia , quaedam enim sunt νμuentia, ut animalia, quaedam non vive
tia, ut merulta, Iapides, ligna&caetera: Quae adhuc sunt diaplicia scilicet solida , seu dura , ut lapides , ligna, serrum, &Nuusmodi , inter quae potest esse consticatio ; & liquida . ac molia, ut vinum, A qua, aer, & Maedam mixta facilis Scis sionis , siue diuisionis , Inter 'uae nequit esse confricatio, licet bene collisio, & a tritio . Ex motu istotum mobilium p test in illis causari calor , licet diuersim de . quanto idem in viventibus, Ut d
lium , Iactam per motum idcirco mittit a corde spiritus calidos ad membra exteri ra, quitas mediantibus il Ia calefiunt, sicin qu- in animalibus, se Iocaister mouetibus,
g ni cur ca Ior . In non viventibus autem aliter sese habet res : nam ex constic tione , sea collisione duorum corporum adinvicem aer interceptus atruritur, ac r refit, adeo ut inde expellar partes crassio-xes scilicet terreas , dc aqueas, quς impe diunt , vel debilitant quodammodo prinpriam cia ditatem unde sic depuratus, de pristinae narurae redditus. se diffundit ita corporibus propinquioribus , dc ita generatur calar in illis non a motu locali perse, sed tantum per accidens, hoc est per consticationem , seu attritionem aeris in ipsis calari pristino redditi , qui censetur esse perse cau sa caloris in corporibus localiter motis . Ex his in cnur , quod adg H-tionem caloris permotum localem cor Tum non viventium, concurrunt aliqua
necessario requisita . Primo enim con-oIrrit motus localis unius corporis; & eiusdem approximatio ad eiusdem Secu bconisaeauo,siue collisio eorundem adlatacem Tertio attritio aeris intercepti,& ei Mem segregatio ex poris corporum colli- intum . Quarth rarefactio partium aeris laur ii fiud depuratio eiusdse a qualitatibus. Pedientibus ,scia attenuantibus eius
natiuum calorem.Quintbdiffusio es dem caloris in corporibus sibi propinquis, quo
postea producitur nouus calor in his corporibus , quae mouentur localiter, & nocivinum .
Secundo Notandum ex Aristo ele si ita a de Caelo t. Aa ac ex doctore Subtili hic quaest. Io art. 3.3c in a. d. I i quaest. 3 sub A. 3c L. calorem , non solii in gieni permotum localem in his corporibus inseri ribus ut dictum est, sed etiam in superioribus per motum localem corporum caelestium 8, inquit enim Scotus in x loco citat.
quod accedetibus Sole,& alijs Astris U Zetaui alicuius regionis, elementa superiora scilicet ignis, dc aer augentur. Huiusmodi autem accessus fieri nequit nisi per motum localem; nam cum ignis per suam inclinationem moueatur sursum, fiatq; proximuscoreori Caelesti, & ei fortiter adhaereat inde consequitur, quod in motione cira lari, sua ambo struit cientur, fiat conse catio ignis ad corpus caeleste , partes eius in tali, confricatione rarenant, dispona turque ad maiorem caliditatem recipiendam , sicque ignis magis incalescat , per nouum calorem , ex Eususmodi motu locali , saltem per accidens. a forma caelestis
corporis productu in ipso. Ex his omnibus insertur, quod illapropositio, quς Velus
commune proloquium ab omnibus recipitur, sit uniuersaliter vera, in omnibu& -- bilibus localiter, tam vivetibus, quam Vi
expcrtibus; ac ne dum in his inferioribus sed etiam in superioribus , ut mox fusium probabimus.
Ex his sit ptima conclusio . Motus, is
sensu explicato , est causa caloris in his inferioribus , localiter motis 3 non tamem propteria, quod motus localis sit omnium motuura prunus , ut dicit opinio prima nec eo, ex quod sit persectio corporu cal dorum , ut putauit secunda I neque quoniam plures partes corporis calefacti per morum pluries se tangat: vel quia per m
tum partes corporis calasacti uniantur a inuicem , ut censuit tertia, neque demin propter oppositas inclinationes morus, ut autu inauit quarta sed tantum per Co
fricationem , collisonem , dc attriti nem unius corporis cum alio , ut optimε adstruit quinta , quae est Scoti luc qvies ..1α dc videtur etiam esse Aristoteles
70쪽
a Liber I. Meterologicomm Aristotelis
in lib. a.de talo. t. a.dc lib. I. Meteorolo . cap. 4. Probatur prima pars a Scoto multis experientijs; tum quia videmus interdum
axem rotarum quadrisee, &curruum permotum inflammari; tum etiam, quia ne rum molendini videtur valde intese cal fieri : tum pariter, quia experimur carb nes ignitos ξer aerem motos magis intendi , & candelam ex unctam, si per aerem
moueatur statim, denuo incendi: tum cle-niq; quia dicit Aristoteles hic cap. 4. si sa-Ea iaciatur velociter per aerem, plum
n ipsam circumueniens liquifieri, sed omnes isti effectus procedunt a calore, in huiusmodi corporibus per motum localem
excitato, ergo concludendum est, motum localem esse causativum caloris. Secmda pars probatur ab eodem, nam motus loca-
Iis violentus est bene causa caloris, ut pa tet in exemplis adductis , sed motus localis violentus non est primus motuum , cum semper praesupponat motum naturalem ei oriositum,ergo motus localis non est causativus caloris, eoquod sit primus omnium motuum . Tertia pars probatur ibidem, quia motus ut sic, ex Aristoti tertio Physi- rum LI F. est actus tantum in erfectus mobilis, ergo motus localis nequit esse persectio corporum calidorum , ut illam consequi debeat caliditas , tamquam alia perse iΟ. Quarta probatur,si ex noc,quod partes mobilis saeptiis tangerentur , telum calefieret, sequeretur quod potius de retcalefieri ex contactu corporis quiescentis, quam moti, sed hoc est contra experientia, ergo, &c. Sequela maioris probatur, quia Vnum corpus nequit sepius melius tangere aliud , quam continue ; atqui corpus quiescens concinia tangit illud super quo quiescit, quam si moueatur, ergo Vnum
Corpus nequit excitare calorem per motu, ratione contactus partium alteri eis corporis . Deinde si talis calor causaretur permotum , eo quod corpus illud condens remr , sequeretur nunquam fieri calefactionem , siquidem haec oritur in rarem mone partium corporis, sicut frigiisfactis
sequitur ad conden lationem , icdmus quem est contra experientiam , Ogo mo Ius no causat calorem, ex coquod fit v
tiuus partium mobilis calefactibilis. Quin-ra P. us probatur, quia graue simplex cal
fit , ut parct de aqua , sed graue simplex
non habet oppositas inclinacones morus , ergo calor non causa rur per m
mm propter oppositas inclinationes eiu dem, minor eatet ex Aristotele primo de Caelo t. 7. ubi habet, quod unius corporis
simplicis est tantum Vnicus morus secu dum naturam, ergo cum graue simplex sit unum corpus simplex, non poterit habere plures motus secundum naturam, & pr 1 e neque plures inclinationes oppositas. Sexta pars probatur, tum quia per confricationem partes corporis rarefiunt, sed ad istorum rarefactionem narus est consequi calor, ergo dcc. tum. Etiam, quia nisi confricatio esset causa caloris, sequeretur partes interiores corporis calefacii , permo
tum localem etiam calefieri ; siquidem
aeque velociter cientur sicut exteriores, feci hoc est contra experientiam in axe rotarum currum, qui exterius incenditur, Scinterius frigescit: tum denique in iacta sagittae per aerem, liquefit plumbum; partibus externis alligatum, secus tantum accidit , si in medio eiusdem, sit positum, sed
diuersitas horum eventuum , oriri nequit ex alio capite , quam ex confricatione partium sagittae externarum cum panibus aeris, ex una, & ex desectu eiusdem eo fricationis ex alia , ergo tota ratio gignitionis caloris per motum localem retu denda est in confricationem, vel collisi
nem, aut attritionem unius corporis cum alio, secundum paries exteriores.
Secunda Conclusio . Motus localis in
animalibus, est causitiuus caloris, non a solum ratione consticationis partium corporis animalis exteriorum a dinuicem,
ut dictum est in praecedenti, verum etiam ex latione spirituum vitalium , qui sunt caldissimi, ad panes externas, AEunde do in eis propriam caliditatem . Est Scotti dem are. a. in fine. Declaratur, & si1-mul probatur , quia mediante motu locali aperiuntur pori partium eorporis animalis, adeo ut liberiorem aditum si risibus reli
quant ; ex quo sequitur , quod animalia, in longiori cursu ob de perditionem spim tuain defatigentur deuilitenturque; -- de natura sentiens huiusmodi debilitati
nem ob resolutionem spirituum , prope re i nc animal creatur luccumbere, mittita corde alios spiritus calidos ad paries externas, quibus mediantibus fouentur, deca.