Josephi Ferrante olim advocati, et antecessoris in archigymnasio romano *elementa juris canonici

141쪽

lamen non ex legitimo nati sunt matrimonio, nequeunt in Ecclesiis , ubi eorum Patres aliquod beneficium Ecclesia sit cum habent vel habuerunt, obtinero quodcumque beneficiu ui etiam dissimile , ut paternae incontinentiae memoria a locis

Deo consecratis quam longissime arceatur.

Collatio est modus dandi beneficium. collatio beneficiorum generatim sumpta dieitur de omnibus beneficiis , sive ad ea quis promoveatur libera voluntato Collatoris , sive ex alterius electione vel praesentatione, et sic accepta definitur collatio : eoneessio vaeantis beneficii absolute eι ω- non iee saeta ab eo, qui spirituali potestate gaudeι, personae bene leti eapaei. Dicitur vaeanιia quia nulla omnino esset si beneficium actu non vacaret, exceptis coadjutoriis Pontificia auctoritato lactis. Dicitur absoluse, id est sine ulla temporis vel conditionis adjectione , quia collatio est actus lo-gitimus. Dicitur eanonise , idest secundum regulas a jura praescriptas, quae partim communes sunt omnibus benefi-e iis , partim diversae pro diverso beneficiorum genere. Beliqua definitionis verba patent ex iis, quao diximus circa cos, qui potestatem habent dandi beneficia , et eos quibus

dari poSSunt. Quamvis collatio fieri possit nudis verbis, quia scriptura ad ejus substantiam non pertinet; tamen ut facilius probetur, literae solent expediri, quae contineant, COIlatorem vel motu proprio , vel praevia alterius electiono ,

aut praesentatione secundum diversam ejus qualitatem con-ecssisse beneficium vacans certae personae , duorumque testium subscriptiono sint munilae. Collatione saeta Clericus acquirit ius reale in beneficio sibi collato. Collatio generaliter accepta dividitur in tres species, confirmationem , collationem proprie dictam , et institutionem. Nam beneficia vel libere dantur, id est ex solo iure collatoris non ad certam personam res tricli , et lune proprie dicitur beneficii eoitutio , vel dantur ei, quem aliquis Ob jus patronatus ejusdem beneficii praesentavit collatori, et tunc proprie dicitur insιuutio , vel dantur ei, qui electus est, et dicitur eonfirmaιio. De electiono et confirmatione egimus in libro superiori , hic agendum do collatione speciatim sumpta, et institutione. Collatio speciatim sumpta est libera beneficii concessio. De ca notandum est: l. alicubi ita observari ui Epis

142쪽

130 consensum debeat exquirere , vel ut cum ipso capitulo benescium conserat , vel uterque alternatim , vel quaedam beneficia ab Episcopo , quaedam a Capitulo conserantur et si consuetudo cujusvis modi ea sit . rite erit stabilita, debet observari : a. beneficia curata per concursum esse conserenda : 3. collationem fieri debere intra sex menses, qui computantur non a die vacationis , sed eius habitae noti tiae r quo tempore elapso jus conserendi devolvitur ad auperiorem immediatum.

De Institutione , es jure Pasronatu3. Institutio esι eoneessio bene leti saeta illi, qui eoIIalari praesentaιus est ab eo , qui jus patronatus habeι illius benε- Dii. Episcopus igitur debet praesentalum in beneficio in stituere , si praesentatio siti 1. rite facta, idest si non verbis, sed literis in forma authentica expeditis, et legitime oblata ordinario; quo actu insecto quilibet Patronus

potest a prima praesentatione resilire , alterumque ordina. rio praesentare: 2. sic facta de eo , qui ad beneficium habet qualitates non solum a jure communi requisitas , sed otiam peculiariter a fundatore expressas t 3. facta intralempus a jure praescriptum : hoc enim elapso Episcopus beneficium libere confert. Ius Patronatus est saeuuas praesentandi eIerieum promovendum ad benefletum Eeelesiasticum vaeans eonneas humanis juribus, parιim honor eis , parιim uulibus , parum

Onerosis.

Iura honor ea sunt: l. honor processionis, idest ut Patrono in processionibus dignior locus debeatur inter lat- eos : a. honor sedis , idest ut in Eeclesia patronata specialis sedes ei constituatur in navi Ecclesiae, vel in ipso Choro seu presbrterio : 3. honor sepulturae , idest ut in honorificentiori Ecelesiae loco Patronorum cadavera humen tur : 4. honor stemmatis genti lilii in Ecclesia apponendi :5. honor precum, idest ut Patronus in Eeclesia publice et nominatim Fidelium precibus commendetur : 6. honor thurifieationis et aquae henedictae , idest ut ante alios laicos thurificetur , et diverso ac alii aspergatur. Sed circa haec jura honorifica attendendae sunt peculiares locorum consue

143쪽

13l Iura utilia sunt : l. si patronus, non tamen quivis patronus , sed landator , ejusque uxor aut filii vergant ad inopiam , Ecclesia patronata iis debet suppeditare alimenta r 2. quod is poterit in Ecclesiae landatione consulueracensum in sui favorem vel alterius. Iura onerosa sunt inspicere, num leges laudationis observentur , num bona sdeliter administrentur , ut siqua

culpa sit ad Episcopum deserat : debet etiam Ecelesiam defendere , ne a potentioribus opprimatur , reSlaurare, reaedificare , novamque dotem , si prior defecerit, praestare. Ius patronatus multifariam dividitur: l. in laicile , Ecelesiasticum , et mixtum. Laicale est , quod competit ali- eui sive Clurico sive laico ratione sanguinis vel patrimonii, non beneficii seu Ecclesiae. Si competit collegiis, Hospitalibus, censetur Ecclesiasticum vel laicale, prout ea localandata suerint auctoritate Episcopi nec ne. Ecclesiasticum εst, quod alicui sive Clerico, sive Laico competit ratione Ecclesiae cui praeest , si Clericus vel administrationem gerit , si Laicus quomodo ex. gr. competere potest Abbatissae. Jus autem patronalus quod initio fuit laicale fieri potest Ecclesiasticum , ex. gr. si Patronus laicus illud donet alteri Ecelesiae , et vicissim Ecclesiasticum fieri potest lai- eale , ex. gr. si ab Ecclesia Laico donetur. Mixtum diei tur , quod pertinet simul ad Laicos ratione patrimonii et Clericos ratione Ecclesiae : proindeque uirique concurrunt ad praesentandum. Hoc jus Patronatus induit eas conditi nes , quae uni vel alturi juris patronatus generi magis sa-

vent.

Plures sunt disserentiae utriusqua. i. Patronus Laieus tempus habet quatuor mensium ad praesentandum , Eeclesiasticus sex : 2. Patronus Laicus plures vel simul , vel etiam successive potest praesentare Episcopo, Iicet non possit praesentationem primi jam persectam retractare : at Ecclesiasticum unum post alterum nequit praesentaro et 3. si ecclesiasticus praesentaverit indignum, pro ea vice privatur juro praesentandi; secus lateus , quippe qui excusari potest e 4. beneficia juris patronalus laicalis immunia sunt ab omnibus reservationibus et assectionibus Apostolicis, haud illa Ecclesiastici patronatus e 5. Legatus a latere potest con serro beneficium juris Patronatus Ecclesiastici, nequaquam laicalis : 6. Parochia iuris Patronatus Ecelesiastici per con- eursum est conterenda , minime laicalis.

144쪽

1322. Dividitur in haereditarium, familiare seu gentilitium , et mixtum. Primum competit haeredibus Fundatoris etiam extraneis , si hacredes sunt unius patroni , cistaecipiant inaequales haereditatis partes ; tamen in jure patronatus aequaliter omnes succedunt e si haeredes sunt plurium patronorum , succedunt in stirpes , idest unus haeres unius Ptroni tantum valet quantum duo pluresve haeredos alterius patroni. Alterum competit personis Fundatori sanguino conjunctis , seu per virilis sexus personas tantum , et tunc dicitur Mnαιitium, seu etiam per foeminei sexus personas , et tunc dicitur eognaιilium. Regulariter in eo succeditur per capita : pater igitur cum silio et nepote aliisque collatoribus simul praesentant. Tertium competit habentibus utramque qualitatem , idest haeredis et

sanguinis.

3. Dividitur in personale et reale. Personale adhaeret personae ob qualitatem personalem , v. g. haereditatis, agnationis. Reate adhaeret fundo , castro etc. ita ut quicum- quo dominium ejus aequirit, aequirat etiam jus patronatus Ecclesiae ibi sitae. 4. Tandem dividitur in activum , passivum , et mixtum. Activum est quando patronus jus habet nominandi quemcumque cleri eum illius beneficii capacem seipso exce-plo. Passivum quando certa persona a Funda loro vocatur

ad illud benefletum. Mixtum quando ex Fundationis Iogo. aliquis habet jus nominandi restrictum tamen ad certas personas . quae proinde, nisi ab eo praesentantur, ipsae petero possunt institutionem ab Ordinario tamquam si a Funda toro ipso praesentatae fuissent. Ius Patronatus acquiritur originaliter vel derivative. Originaliter aequiritur et t. landatione Canonica , quae includit areae dationem , aedificationem, et dotationem cum Episcopi consensu, et si plures personae in has res concurrupi, omnes in solidum acquirunt jus patronatust 2. susticienti d latione Ecclesiae jam construetae, at ab Episcopo probata r3. Romani Pontificis pri i legio. Trid. eap. 12. ses. 14. De Res

Derivative aequiritur, seu ab antiquo Patrono iravssertur in alios : l. per successionem sive testamentariam,

sive legitimam, si jus Patronatus est haereditarium: 2. per donationem vel legatum. Si datur laico aut Clerico privato confirmari debet ab Episcopo , euius tamen conscii sysotiam pos x factum valide accodet : at nulla opus est ejus Diuiti by Cooste

145쪽

confirmatione , si datur Ecclesiae , Monasterio, aut si Laico non jus patronatus ipsum donatur , sed ex. gr. una vice permittitur illius exercitium : 3. permutatione dummodo pro jure patronatus res alia spiritualis tradatur :4. venditione loci vel haereditatis , eui adhaeret jus patronatus reale vel haereditarium , nam jus patronatus cum rei spirituali sit adnexum ipsum per se vendi non potest ne

simonia committatur.

Praescriptione demum aequiritur tam derivative quam originaliter. Derivative . si quis contra verum patronum illud praescribit: et tunc in praescribente requiritur bona fides, titulus licet aliquo vitio insectus , duae vel tres praesentationes saetae spatio saltem 40. annorum. Si vero non constet de titulo, requiritur praescriptio temporis memoriam hominum excedentis. Aequiritur originaliter, si quis jus patronatus contra Ecclesiam libere praescribit, tuncque requiruntur multiplicatae praesentationes tam longi temporis, quod memoriam hominis excedat. Et si agitur do personis potentibus . a quibus id juris usurpatum praesumi solet, hae praesentationes debent esse continuatae , omnes ellectum sortitae , et authenticis scripturis probatae. Trid. Sess. 25. cap. 9. De Besor. Ius Patronatus amittitur: 1. si Patronus Ecclesiae rectorem aut alium ejus Clericum occiderit vel mutilaverit r2. si in haeresim , schisma , aut apostasiam inciderite 3. si jura vel bona Ecclesiae sibi usurpaverit : 4. si illud ius vendiderit separatim di 5. si illud remiserit in favorem ipsius Ecclesiae patronatae eam liberam declarans : 6. si Ecclesia corruerit, aut reditibus desecerit e T. per non usum , si patronus duabus saltem vicibus praesentare neglexerit, et Ordinarius sciente patrono libere contulit benes eium : tunc

enim Ecclesia ipsa sibi praescribit libertatem.

S. VIII.

De adipiseenda Benefletorum possessione. Possessio benefleti esι ejus detentis eum asseeιu exereendi illius ollieium, ιenendique proprio nomine bona. Quae verba adduntur , quia latius patet tenere quam possidere; nam is etiam tenet, qui sine iudicio , voluntate, assectione, et voluntate sibi tenendi tenet: sic ex. gr. suriosus tenet sed non possidet.

146쪽

Cum autem beneficium duabus rebus constet , praehenda , quae res est corporalis , et ossicio , quod est res spiritualis ; eumque ista res sit principalis , illa accessoria , sequitur : 4. Beneficii possessionem apprehendi eapiendo possessionem ossicii: 2. modum , quo beneficii possessio capitur, consistere in quibusdam rebus vel actibus, quifrmbola sunt spiritualis ossicii non praebendae ; sic ex. gr. in tradenda possession o Canonicis datur liber, beneficiariis intinnabulum. Parochis ingressus in Ecclesiam : 3. vere possideri beneficium ab eo. qui spirituale illius ossietum tenet ac exercet, quamquam ipsius bonis fuerit expoliatus :4. adepta possessione ossicii aequiri etiam possessionem pra bendae : 5. istamque licet hoc modo adeptam retineri, donec ipsa particulariter amissa non fuerit. . Possessionem dare debet ipse beneficii collator vel ejus delegatus, qui debet esse clericus vel Notarius Apostolieus , vel ab Episcopo creatus e 2. is debet exprimere erius auctoritate id agat: 3. se abstinere debet a Iudicando , num clericus sit nec ne beneficio dignus , nisi id ei eommissum sit: 4. si tamen eo primum tempore publicetur aliquod certum impedimentum seu irregularitas cleriei , prudenter disseret dare possessionem, ut rem Omnem ad eollatorem deserat. Possessio datur vel ipsi Cleri eo praesenti , vel 'alteris elato illius mandatum habenti. Cum enim beneficiarius

antequam in possessionem miliatur praestare soleat juramentum , ex. gr. Parochus obedientiae suo Episcopo, Canonicus, se instituta ea pituli observaturum; id sine speetali mandato fieri nequit a procura lore. Partieulares essectus possessionis in beneficiis sunt r 1. ut antequam beneficiarius eam acquirat, fructus nequeat percipere , nec jurisdictionem ejus exercere paueissimis tantum casibus exceptis.

2. Possessionis ollaetus est , ut si duplex collatio oecurrit , neque apparet, quae prior sit tempore , praesertur qui prius possessionem obtinuit. 3. Si lis do beneficio oritur, possessio annalis praestat possessori r l. ut beneficium ei nequeat auferri , nisi antea petitorio judicio lis finiatur di 2. ut qui vult impetrare signifieei in supplici libello nomen et gradum possessoris , tempus Possessionis , tenorem causamque apertam

proferat , ex qua contendit ab eo beneficium relineri non Dissiligod by Cooste

147쪽

posse ; secus ejus petitio repellitur : 3. ut intra sex menses a die impetrationis pos,essorem in judicium vocare dobeal , causamque usque ad sententiam prosequi intra annum a die executae citationis. 4. Enetus possessionis r si possessio est triennalis nenno quidem die deficiens , si pacifica idest , non interrupta sive judicialiter intentata lite super possessorio vel petitorio , quae introducta censetur a die executae legitimaeeitationis , si vo extras udicialiter per molestias da iacto . quibus tamen cessantibus posset nova triennalis inchoari :si eo uneta sit eum bona fido et titulo licet colorato, si possessor demum sit beneficii capax, quamvis collatio irrita suerit, et simoniaca fuerit possessio, amplius a beneficii posshssione moveri non poterit, tutus etiam erit in foro conseientiae, omnesque impetrationes postea lactae irritae habentur. Ut autem probetur triennalis possessio sat erit ostendere ab initio se possedisse et in une se possidere e possessio enim continuasse praesumitur. Haec igitur triennalis possessio vim habet praescriptionis ex regula 36. Caneellariae , quae proinde dicitur de triennali possessoro, stabilitaque est ne beneficiarii perpetuo timore angerentur amittendi beneficia. Si Possessio beneficii neeessaria est, ut eorum fruetus acquirantur . sciendum in quibusdam beneficiariis requiri praeterea fidei professionem , ut stahilo dominium

fructuum acquirant , quam si lacere omiserint, saltem intra duos menses a die adeptae possessionis, fructibus perceptis privantur , aliosque nequeunt percipere. Hi sunt

omnes provisi de beneficiis quibuscumque euralis, vel de noni ealibus , et dignitatibus in Ecclesia Cathedrali , et Canoni ei collegiatarum ex peeuliari lege , vel consuetudine si adest.

De Benefletorum Dimissione. Dimissio benefleti est proprii juris volinuaria abdieaιω

Dieitur voluntaria, quia differt a depositione vel amissione benefieii , quae sequitur ex. gr. nuptiis eontractis ,

alio benefieio ineompatibili suscepto , vel ejusmodi erimi-

148쪽

136no patrato, quod inducit amissionem seu vaeationem benes eii , aut ipso facio , id est statim ac scelus commissum

est , ex. gr. erimen laesae majestatis , assassinium, sodOmia , aliaque ejusdem gravitatis ; aut post sententiam judicis , si crimen est minus atrox quamvis poenae capitali

obnoxium.

Dicitur certis ex causis r non enim licet pro lubitu dimittere ossicium eeclesiasti eum , sed levior aut gravior causa requiritur pro diversa qualitate beneficii. Causae legitimae Episcopatum renunciandi sunt: 1. conscientia talis eriminis, quod etiam peracta poenitentia impediat ossicii episcopalis exercitium : 2. debilitas corporis sive ex morbo sit , sive ex aetate decrepita : 3. notabilis de laetus scientiae nam mediocrem scientiam supplere potest perse-eii Episcopi charitas r 4. talis populi malitia adversus Episcopum ut nulla spes sil, posse Episcopum apud eum proficere : 5. grave scandalum suturum: 6. perpetua Episcopi irregularitas , ut dementiae ole. Beneficia curata dimitti nequeunt intra triennium ab illorum possessione absque una ex causis probatis in Constitutione S. Pii V. Quanta, quae similes sero sunt superioribus. Dicitur tandem auctoritate superioris, quia illius est judicaro do causao idoneitate , nihil quo tam est naturale , quam unumquodque eodem modo dissolvi , quo colligatum est. Beneficiorum dimissio sit renunciatione seu resignatione et permutatione. Renunciatio est dimissio beneseii; est autem vel pura, vel conditionalis. Pura fit nullo prorsus onere vel conditione adjecta. Conditionalis fit cum aliquo onere vel conditione , ex. gr. ut beneficium detur personae a renunci ante designatae , vel si renuncians sibi reservat pensionem super beneficio dimisso. Conditionalis , cujuscumque generis sit beneficium , ut rite sat opus est tum consensurius, cujus conditio apposita potest interesse , ex. gr. Ρatroni , tum auctoritate Pontis eis. Pura valide fit in manu eius , ad quem spectat henescii collatio. Resignationes in sa-vorem tertii, vel ob simoniao labem, quae sunt suspeetae,

vel ob assectum sanguinis vel amicitiae , quo seri solent, vel ob arbitrium, quod collatori adimitur novum beneficiarium eligendi , fieri debent auctoritato Pontificis; at nulla resignatio in favorem tertii valebit, si resignans Sive validus , si vo infirmus decesserit ante diem vigesimum a sa-cla resignatione ex reg. 19. Cancellariae. Diuili od by GO le

149쪽

Beneseiorum permutatio, quae est mutua beneficiorum dimissio, ut alter alterius dimittentis beneseium obtineat, fieri debet auctoritate Episcopi Diove sani, proindeque si beneficia posita sunt in diversis Dioecesibus, ab utriusque Di oecosis Episcopo probanda erit. . Permutationi, et resignationi in favorem tertii sunt communia: 1. ut ex praescripto Constitutionis Gregorii XIII. debeat publicari in Ecclesia r 2. ut exigatur consensus eorum , quorum interesse potest resignatio vel permutatio :3. ut neutra liceat, si unum saltem benefietum sit litigiosum propter rei litigiosae vetitam in alium translationem pendente judicio : 4. ut utrinque sat causae cognitione praemissa : 5. ut saeta absque superioris auctoritata indueat

amissionem beneficii per sententiam judicis.

TITULUS XVII.

DE COMMENDIS .

Commenda antiquitus erat, vacantem Ecclesiam, Vel

Monasterium elerito dare in plenam administrationem , haud in titulum , ob aliquam idoneam causam usque dum ea du

raret.

Prima causa omnium antiquissima fuit providere Episcopis de suis sedibus hostium vi depulsis ; quibus scilicet Romanus Pontifex alias Ecclesias Cathedrales, vel Abbatias

vacantes regendas committebat, quin eos constitueret proprios , perpetuosque illarum Pastores ; hoc enim pacto his

dabatur so sustentandi facultas : cumque retinerent titulum prioris Ecclesiae , eam ut melius poterant, curare debebant , spesque retinebatur illius recuperandae. Demum non offendehatur antiquissimus canon, ne quis duarum Ecclesiarum esset Episcopus. Alia causa nata post saeculum XII., vel XIII., fuit reformare monasticam disciplinam in plerisque Monasteriis sero collapsam. Haec enim alicui clerico eximiae probitatis et prudentiae regendae committebantur, ut disciplinam monasticam in iis restauraret. Utraque haec causa temporalis erat ; nam mortuo Epi copo de sede sua dejecto , vel in ea restituto , et resormata monasti ea disciplina , illis Episeopatibus vel Monasteriis proprii Pastores praesciendi erant in posterum.

150쪽

Al commmdae his de causis prosectae primum, et prohatae in pessimos degenerarunt abusus tum Laicorum , tum clericorum. Praecipue enim hoc praetextu , quod beneficia possent retineri jure administrationis , et praesertim N nasteria ideo quod ditiora essent in Laicos prosundi eoeperunt , et saepissime in milites. Sed Clericis ipsis placuit

usum commendarum retinere , et extendere , ut plures Ee-elesias et beneficia possent retinere, unum in titulum, alterum iure commendae. Hisce gravissimis malis Romani Pontifices praesertim clemens V. providere eonati sunt. At nato post Schismata Aventonensi cum rursus in clericis inoleret Commendarum abusus, Benedictus XII. ae Leo X. commendas omnes abrogarunt , quas in perniciem Monasteriorum et diseiplinas Eeelesiastieae redundare animadverterunt. Tandem concilium Tridentinum sess. 25. cap. 2 l. De refori plura edidit saluberrima deerela super Commendas , quorum executionem , quantum fieri possit, remisit pietati et prudentiae Romani Pontificis. Quoniam vero Commendas omnes tollere res pericul sissima erat ob iniquam temporum conditionem , Romani Pontifices duo saltem mala , quae ex Commendis oriebantur, optime removerunt. Unum erat disciplinae Nonasticae negleelus ob Abbatis regularis defeeium , qui residendo praeesset religiosis. Alterum erat ruina Nonasteriorum obeensus sussicientis desectum , quem sibi pene lolum vindieabant Abbates Commendatarii. Igitur Romanorum Pontificum studio sactum est, ut Monasteria commendata suos haberent superiores regulares in Monasterio residentes ; praeterea ut iis sit mensa conventualis a mensa Abbatiali distineta pro monachis alendis, et quarta pars mensae Abbatialis oblegata sit pro Leelesiasneeessitatibus. Ubi vero deest illa mensarum distinctio , tertia pars omnium fructuum Monasterii commendati deputatur pro omnibus eius oneribus supportandis , et substentatione Nonaehorum. Leo X. Const. Supernae.

Commendas igitur in reeenti disciplina sunt beneficia regularia elericis regularibus in perpetuam administrationem sic data . ut in illis habeant omne ius et auetoritatem ae si essent titulares. Plus autem, vel minus iurium illiseompetit in Abbatiis pro diversa earum qualitate. Cum autem ad baee beneseia , quia primaevam Beneficiorum regu-