장음표시 사용
91쪽
ut; uam tunc ipsi eorum tuerent citi pa in , et obligatiovom susespreente quam e suiMSaeui, et suscepissent alii. Div. Antonius , Lessius , ali qui
g. VII. De Conoatim nectatisigo. st nam veniunt per ly mulus, non obstane, non manifestans pn. Vennitit illi qui sine justa gravi causa.non clamant, non impediunt. non manifestant, cum tenean lim' ex justitia ratione ossicii, muneris, vel eoniraelus umbo, scripto, θpere Iesamare, impedire , vel manifestare causa imprie , alterius damnum. Hujusmodi sum Superiores-, Principes Duoees belli, Magistratus, honorum Adruinistratores , Pater, Tutor, curator . Lamilli, Custodes etc. 0. Ouomplici mo si non impeditur damnum modo. I. Τaeisndo, idi es, non reprehendendo, non dissu Modo , nou prohibendo, non clamando, cum quis ex justitia teneatur. 2ιmon obstando, hoc est denegando, subsidium, custodia in , opem , vel ope ram ad impudicinium damnum, eum quis ni id adstringatur ex justitia. 3. Non manifestando damnifiealorem domino, sive anie damnum, ne fiat, si- post factum , ui compensetur , aut donisiue non mouendo ipsum damni-licatorem de obligations restitu di, cuti, Ox justitia aliquis teueatur. Illi, ergo , qui ex justitia tenerentur clamare, et non clamant, obstare et nouobstant , manifestarct , et nou manifestant, pirceant contra justitiam , Et ad restitutionem tenentur , quia cevsemur causa moralis, et iniusta damia
Quare at restitutionem tenentur Principes in suis terris non impedientes damna a feris illata, vel a latronibus. Item Assessores, consiliarii, canonici et e. qui videntes injustitiam, non loquuntur, vel sine justa causa se absentant. Item Gubernatores, Ministri pubbliei, qui non iinpediviti sadamna, quae ex ossicio impedire tenerentur. Sic etiam Paterfamilias, ta tor,eurator administrator honorum non impediens damna filiis, pupillis, minoribus Ecclesiis prqvenientia. Pariter custodes Iremorum, Vimarum, ugro rum, qui damna nou impediunt, vel laeta non manifestant.
ssium, remeasse ad resumtionem 7 R. Minime, quia non tenetur m omio, licti graviter preeat contra ear, talem, et odium non est causa resti intionis, eum sit mero internum, sed i justitia commissa, quae exterius debet concurrere ad damnum alienum.
Q. An ιeneatur ad restitutionem ille , qui recipit aliquid a suo, uι
non clamet, etiamsi non debet ckYmtire eae obpeio rn. Maxhne, et non solum quando aeeipit aliquid ex re furtiva, quia e eurrit uti partieipans , sed etiam quando nihil aeeipiat de re surtiva , et ratio est, quia aliquid recipiendo, redditur fur animosior ad furandum, ide qlio iiisluit in furtum non solum iam quam causa negativa, Sed ei iuvi tam
V. I in serrus , pus τί et furari lona domini Ieneatur ad resιilusi
riem, si non clamat causa furitim impediendi In . Vel ille , qui laratur, est extraneus, et dico teneri, quia ex juslilia unusquisque Servus rati e famulatus obligatur ad tuenda bona domini ab
92쪽
ῖ iuri ἰg exterorum. Vel, qui furatur, est conservus , aut alius domesticus , et videndum: vel furatur na, quae sibi Sunt coneredita, et dieo leneri, quia ex osseio, ae proinde ex iustitia clamare lenetur , vel furatur ea , quae si-hi non sunt coneredita , et dico non teneri, quia iste lalis non agit contra justitiam , sed tantum contra earitatem , quando potest eommode clamando impedire , et non elamat. Ita Larman, Salmanticenses. Excipe , si hujusmodi sue u lit fugam arripere, quia tune habetur uii extraneus: etenim tune probabilius , ne di eam certius, teneri existimandum est; nam domini in conductione famulorum implieite exigunt, ullam illi custodiam habeant omnium rerum suarum, qui omnes tenantur ex culpa lata, et levi. . Num custodes satitium, vecusatium etc. teneantur ad restitutionem Hamm, quod domini paliunmr: quia non accusant venatores, defrauda ιores, vel quia Deetigalia erigere negliyunt rn. Maxime, quia ex vi ossicii tenentur talia damna impedire, usi tenent eommuniter DD. omnes. Q. Au praedisti cusIodes non tantum teneantur ad restitutionem δε--ι , quod domini patiuntur, aec etiam poenae, quam delinquen&a ML aerssent, ει ab ipsis accusati uissent rn. Minime, quia isti tales non lenentur ex juslilia reos accusare, sed solum Impedire , ne damna Sequantur. Porro reus tenetur solvere poenam post duclidis sententiam. Hine dominus ad illam non habet jus ante talem sententiam, ideoque non facit illi injuriam custos, non Meusando, ut tales nutelae , seu poenae solvantur. Ita Salmantie, aliique. At si flos a roo Meprehenso negligat exigere mulctam, quam secundum legem, vel consuetudinem Ioel ex ossicio suo exigere deberet, et tune exigere negligat, ad restitutionem tenetur , nam hoc easu ius magis propinquum ddmino , vel h isco adquisitum est, ideoque ossicialis, ei custos ex ossicio suo illud ex
P. Num ille, qui tradu aliquid eustodibus, ne manifestetar. ad reti tutionem teneatum 2 un. Maxime, quia indveens aliquem ad peeeatum, rens piusdem mecali I. teneatur ad restitutionem in deseeluustodis non restituentis, quoties custos tenetur ad restiti tionem , non m Nilastando delinquontes. Ita eommuniter et verum cum res a ud imum eae
R. Si tesiis prout in casu a Judico vocalus, et interrogatus non alis
restitutionem damni ex ui termissione sui testimonii i apii innoeenii' voes
a epissi currat; et potestas non potest sueeurrero, iiisi par testea : hine
93쪽
sicut tenelne Polesias, ita , et testes, qui sunt eommunitatis parius etsi alii aliter sentiant, immerito tamen . Si vero testis contra Proximum salsum t stimonium proserat , multo magis teneri ad restitutionem damni Meuli; -- is enim salsum dicendo eum damno tertii peccat contra justitiam , adeoquo onus restitutionis incurrit. lla communiter. Quin si grave damnum te tiae personae interveniat, salsum deponens Iuracsice in Dioecesi Neapoli
lana incurrit casum reservatum eum excommunieatione.
. Num Iudeae in eaequenda causa , vel Proferenda aentensia nessti sens, vel ignorans, tenemr ad reatitutionem damni R. Teneri restituere damnum non solum parti laesae ossicium eius rinquirenti , quia sua omissione in damnum influxit , sed etiam Fisco, vel Principi, vel communitali, si poenam pecuniarum quam ex consuetudine, vel jure communi probato delicio imponere debeat reo, non imponit, vel sine causa intermisit. Dixi probato Alicto , nam antea si negligat, non tenetur ad restitutionem, quia Fiscus, Princeps etc., nondum adquisivit jus proximum ad illam pyenam, sicuti adquisivit probato delicto.
P. Quid disendum de Confessario, qui deobligaι poenitentem assi ona
re restitutionis r . v R. Si consessarius ex iguorantia crassa, seu ex malitia positive emuli. gat poenitentem a restitutione , quando ad eam tenetur, vel ipsum obligat quando non tenetur, vel positive suadet aliquem contractum esse justum , quando revera est injustus , usurari usque, in hac hJpothesi iee tenetur ad restitutionem, quia in tali casu Consessarius luit injusta, et assicax caussa dicti damni , ideoqtie tenetur ipsum compeusare, et reparare. Si Ver consessarius non positive deobligat poenitentem a restitutione, sed solum negative, in quantum ex negligentia, sive ignorantia crassa, verecundia , vel metu taceat, nee injungat poenitenti restitutionem faciendam , tunc ad nullam obligatur restitutionem , quia consessarius tenetur ex caritate prospicere bono poenitentis, ideoque tacendo non peccat contra Justitiam. Ita communit. Verum at confessarius su Parochus , auata nonnullos , Obis
De Ordine restausionis , quoad con Mas
Singulae eoneausas damnifieantes, puta mandans, mandatariuS, consulens , consentiens, laudans, receptans, participans : quae Sunt positivae , restituere debent secundum proportionem influxus, ita ut leueatur ad re Mitutionem totius damni, si fuerunt causa totius damni, partis vero, si s Ium partis causa luere: nam quisque tenetur resarcire damnum, oriuS eaus
dicitur teneri primo loco ad restitutionem qui sic ad eam lenetur , ut ipso
raue Teεieri nihil debeant, quippe qui a restitutione fiant liberi, et
alteri restituenti ipse totum reddere teneatur. Ille vero l8vo teneri, quo restitueuis, ceteri, exeepto Primo, fiant immunes, et sis de ceteris. His praemissis.
94쪽
o. QNO Orillae eoneausae tenentur resfauere ΤR. Si restitutio facienda est acti ovis lucralivae ratione, V. g. surti, is pinae etc. primo tenetur ille ad restitutionem apud quem res extat, sivo sit mandans, sive executor, sive alius ex concalisis , et si res eonsumpta est , tenetur ad totius rei aestimationem si mala, vel dubia fide consumpsit; si vero hona fide possidens consumpsit , tenetur ad id, in quo laetus est ditior : defieiente illo, apud quem res extat, tenentur ceterae concausae O dine suo, nempe primo mandans ete. Si restitutio facienda est ratione acti nis damnificativae tantum , v. g. homicidii, intendit ele. primo loco ten tur mandans; secundo loco executur; quia post mandantem est eausa primeipalis, tertio loco reliquae concausae positivae; quarto loco eoncausae no
V. Num cooperantes ad damnum teneantur alvuli ad restitutionem inaolidum, vel pro rata ΤAnte respons. sciendum, quod restitutio in solidum, seu in integrum idem est, ac integra reparatio totius damni illati. Hinc ad restitutionem insolidum dicuntur obligari ii, qui non partem solum damni, sed damnum totum resarcire debent. His dictis. Resp. I. Cooperantes ad damnum alterius , si eooperati sunt ad illud ex conspiratione , hoc est , communi consilio , opera, auxilio, domum, vineam, agrum Spoliarunt, gregem abegerunt, aedes ineeuderunt, aut unus praebuit aliis instrumenta , v. g. elaxes, orma, scalas etc., tune singuli tenentur in solidum, nam singuli in totum damnum influxerunt communi eonSpiratione, opera, auxilio, ei re ipsa actio damnosa fuit communis omnishus, ideoque singuli sunt causa totius damni et quidem totalis totalitate eL
seclus, eum totum damnum oriatur a singulis. Besp. lI. Concausae cooperantes ad damnum alterius , quae totum d mnum suae causalilalis influxu attigorunt,etiamsi seperatim concurrerunt ad
idem damnum, etiam in solidum tenentur, v. g. quis laudando induxit amicum ad damnum , et seorsim alter consulendo induxit eundem ad iden, damnum, seculo damno Executor , Palpo, et consulens in solidum lene tur ad restitutionem, quia in suxerunt in totum damnum, licet seorsim, et habentur morali hominum existimatione, uti causa lotius damni; quare ad totius damni reparationem singuli tenentur in delectu aliorum.
Resp. lit. Si plures sic damnum inserunt, ut singuli solum laetant partem damni indepondenter ab aliis sociis, ita ut unus non moveat, nec adjuvet alium, ut eum plures per se separatim , sine communi consensu , Con Spiratione, opera ele . damnum inserunt, luno singuli non tenentur in s lidum, sed solum pro sua parte, ei independenter a se invicem , quia tune quisque non est causa totius damni, sed partis. Hinc si tu casu superveniens ubi plures ex alieno dolio vinum hauriunt, ipse quoque aliquid bibas, vel hburias, ad tuam portionem teneris; quia influxisti in partem damni ic etiam, si tu rixa subito exorta plures adversarium impugnent sine ulla conspiratione , et consensu , ille solus de homicidio tenetur, qui vulnus lethale inflixit, non item alii, qui non lethaliter percusserunt, L. uli. D. ad Legem Corneliam do Stear. Nequo obstat, quod adversarius ob tuam praesentiam, vel vulnus a te inflictum , nonnihil debilitatus, . facilius ab homicida superatus sit, nam hace cooperatio ad mortem , licet sussielai ad
95쪽
irregularitatem contrahendam, non tamen ad damni compensationem, quia non influxit ad illud immediate, et direcie. Resp. IV. Concausae negativae damni . scilicet mulus , non obstans, non manifestans, etiam ad damni reparationem tenentur in solidum in do. sectu aliorum , quia sunt eausa injusta lolius damni post alios, quaeque enim illarum si impediret, ut impiatre tenetur, damnum non sequeretur
. Quid ai non concausa restitueria, an aliae obligantur ad reatuurionem 3. R. Si ea a magis principalis totum restituat, eeterae omnes liberanturassi onore restitutionis,quia ceterae tenebantur solum in desectu causae priu-x'polis, et causa , quae erat primario obligata tenetur ei totum rependere, quia causa magis principalis solvendo adquisivit ius, quod creditor habebat Exigendi solutionem a causa prae ea magis principali, quae primario tene-hatur. Quare si mandans restituerit, aliae omnes concausae sunt liberae. Ex utori vero restituenti, solus mandans tenetur; si alia eausa Secundaria restituerit, mandans, et in ejus defeeiu executor tenetur ei totum restituere. Si causa positiva restituerit, quaecumquo sit, libera est causa negati , Cum haec teneatur solum in deIectu illius. E eontrario, si musa negativa Testituerit, tenentur causae positivas seeundum suum ordinem totum ei restituere. Quod si una ex causis aequaliter obligatis lolum restituerit, aliae in delectu causae priori loco obligatae, tenentur singulas pro sua Porii BDi rependere , ut servetur aequalitas; nam sicut aequaliter concurreruntnd damnum , ita et aequaliter is uentur ad restitutionem , ideoque causa ,
quae resiliuit, habet jus repetendi, quod pro illis domino solvit. Quod si
unus ex aequaliter obligatis nollet, aut non posset suam restitutionem l Dere , ceteri tenentur hane partem serro, et aequaliter inter se dividero , quia tenentur in solidum restituere. t u Ex his insertur. I. Damnifieator non habet jus exigendi reparationem da inni a causis negativis , nisi in desectu omnium causarum positivarum. Si militer nequit exigere a coneurrentibus positive, nisi in desectu executoris, ei neque ab hoc execulore, nisi in defeetu mandantis. - II. Si damnifieatus eondonet restitutionem principali damnificanti, etiam minus principales causae liberantur. Sed non e contrario, quia ruente Prin
cipali, ruit accessorium, sed non e converso.
III. Si damniseatus rem illat uni ex iis, qui in sodem gradu tenentur , non liberat alios , nisi ab ea parte, quam tenetur ille, cui saeta est co
alitisione consutius In. Minime, nam primo loeo lenebatur eonsultus ad rostitutionem, quia eum consilium fuit in gratiam sui ipsius ipse censebatur causa magis primeipalis, ac proinde eoarulena te batur solum in desectu ipsius consulti ad
96쪽
o obligasione restitutionis ob impedimentum injustum bori alieni.
O. uoluplici modo potest quis sperare aliquod benescium, o ium,
vel commodum p R. Duplici, vel ex voluntate , ae liberalitate Collatoris , vel ex justitia ,
quatenus habet jus vel in re, vel ad rem.
Q. Quotvliei modo potest quis impediri a eonsecutionealioujus boni'
R. Duplici, vel justo, vel injuste. Juste quatenus est inhabilis, vel indignus ad ossicium, vel beneficium. Injuste per fraudem, et calumniam , vel
absque justa causa. t. o. Num , qui alterum impedivit is consecutione alietjus boni, ad ressistitionem feneatur p. R. Vel illud bonum debebatur et ex justitia , et dieo tenori , sive impedivit fraudibus, sive precibus: quia semper habetur laesio iuris stricti alterius ad habendum illud bonum. Tamen ad veris, quod si alter jus habet in re , impediens lenetur restituere valorem illius rei: si vero habebat jus ad rem , lenetur restituere , quanti jus illud judicio prudentum aestimabitur, Idem die de iliate impediente alterum, ne utatur jure suo, V. g. exercen di suam artem, operam locandi eis. Vel debebatur ex liberalitate, et videndum , vel impedivit precibus justis, et dieo non teneri, neque peccare: vel precibus ortis ex odio etc., et di- eo nee eliam teneri, sed peccare contra earitatem, quia preces non tollunt voluntatem liberam collatoris. Vel impedivit fraudibus, puta vi,metu, Daude, dolo, mendacio cle., et dico teneri juxta spem, quam impeditus ad honum habebat, quia unusquisque habet aus, ne fraudibus impediatur a consecutione boni sperati. lla communiter Theologi, et D. ThOm. 2. 2. q.
Q. An ille, qui imperit, ne adi leatur promissis ester aem, reus.
ruere teneatur = . . R. Vel promissio est acceptata, et dico teneri ad restitutionem, sive pr cibus, sive fraudibus impediat, quia promissarius per acceptationem adquirit jus ad rem promissam, ita ut illa. res debeatur ex justitia. Vel non estaceeplata, et dico etiam teneri juxta spem quando impedit fraudibus, quia unusquisque habet jus ne fraudibus impediatur, secus vero si impedit pre
. V. si-iasque fraude, dolo, calumnis etc. Sed sola suasione testatorem evertit ab instituendo sali haerede, qui ad haeredualem nullum jus habebat, num tenemur ad restitutionem
ei. Ita aliam ad restitutionem non tenetur ille, qui orat, suadet Elc. testa torem, ut deleat haeredem instiluium in testamento, et alium instituat, quia, usque dum leslator vivit, potest ad suum libitum testamenium revocare L. 4. D. de alimend. legat. , ideoque institulus nullum jus adquisivit in haereditate. Sine tamen justa causa peccat, ut dictum est .supra.
P. Num ille, qui impedivit aliquem a consecutiona ali jus benestat, ob delicti oceutii mamjestationem, ad restitutionem Ieneatuin δ
97쪽
R. Non teneri nitando si Collatori, aut iis, quorum interest, quia ius
esi , quando de ossiciis, aut henesieiis agitur, manifestare ea, quae holui aiena xeddunt minus idoneum, aut minus decentem collationem faciunt.
n. Si mani Iolat det telum verum, quod reddat indignum beneficio, non teneri, licet collator moveatur ob eam infamiam ad uegaudum illi beneficium, quia non ebl justa causa damni. Q. Ouid si quia ulteritis Proeti lorem, Tabellarium , Famtimm etc. Iaeras, vel mandatum aiterius deferentem ad impetrandum lenescium, xel aliud nectosium titiliter vendum desineat praet-ιu recreatioui' con-xivii, notus, aciens lano detentionem mandanti nocituram IR. vel Procurator, Tabellarius ele. tenebatur ex contraein, ossicio pro. curare illud Mneseium, vel negotium, et dico detoniorem peccare contra justitiam, et teneri ad damni restitutionem, licet secerit absque fraude, quia violavii jus atrieium alterius. Vel non ignebatur ex justitia, sed voluntarie,
Et ex amiellia, mandanti benefietum procurare volebat, ei videndum : vel Procurator solens hane dolenioris intentionem libere apud illum moratus est, et dies ad nihil tenori, quia dereptus non est, sed voluntario abstinuit a proeuratione : vel nescivii hane in lentionem detentoris, ol dieo teneri ad damni restitutionem juxta spem, quia intervenit fraus , at quisque habet jus no fraudibus impediatur a consecutione boni, liuol non debitio
o. id disendum de illo, qui impedisse, ne benescia, τῶ seia, eon
serrentur alietii fB. I. Si isto bona fide, et gelo inpedivit aliquem vere indignum, Et ine-
pium a eonsecutione beneficii vel ollieit,puta cathedrae etc., licet vera crimina occulta, et suam ignaviam manifestet Collatori, non peccat, nec etiam tenetur ad restitutionem, qilia interest bono eommuni, et Ecelesiae non tonserre benescia, et ossieta indignis, et ineptis. Imo neque etiam contra charita-iem pee re dilaendus est, quia honum quod curare eensolur illo , qui indignum impedii a mn secutione benefieii, aut ossicii, praevalere debet privato. At vero si tal0m impediat infamando injusto apud alios, peccat etiam contra justitiam injusta laesiona famae alterius, et solum ad hujus restitutionem tenetur. Ita communitor.
R. II. Si impedivit aliquem dignum a conseeulione beneficii, ossicii, Ca- hedrae elo. , ut ossietum, honeficium Elc. manifeste digniori conseratur, et tune quovis modo impediat, nee peceat, nee ad eius resillusionem tenetur, quia dignus nullum prorsus jus habet res eiu dignioris, unde illum impediendo recis agitur juxta intentionem Ecclesiae, vel Reipublieae volentis daro Cathedras, henoficia ele. dignioribus, ita exigento iusti ita distributi- . a. Si tamen calumnia, detractione impediverit dignum, ut dignior prae seretur, peceat, et lenetur ad restitutionem lamae. n. IlI. Si impedivii malis artibus, pula fraudo, ealumnia digniorem, Vel Vere dignum quovis modo a eonsecutione beneficii, ossieti, etc., et curavit conferro manilosio indigno, prem it gravitor, si ad restitutione' tenetur ipsi digniori, seu vero digno, vel Ecelesiae, vel civitati pro damnis tonse
98쪽
rulis , et primo loco tonetur restituero in lignus . sma dimittere bonascium, Ossicium , cie . secundo loco collutor , terti loco ipse suasor, seu cooperator. Ila commus iter.
R. IV. Si vero impedivit sine vi, et fraudo, sed solis precibus, Et suasionibus , ne coiiseratur beneficium, osseium , ete. uni digno , et procur vii, ut conferretur alteri aeque digno , non peceavit. Nec ad restitutionetulenetur, secus , si id faciat vi, fraudo etc., quia tunc, licet non te atue ad restitutionem , quia dignus non habebat jus justitiae supra aeque dignum ; peceavit lamen ob fraudem, et vim adhilatam , quia aequa dignus gaudebat iuro, ne malis artibus impediretur. Ita communiter. At si imp divit quovis modo, ne beneficium, cathedra, vel ossicium daretur digniori post concursum, lunc peccavit graviter, et tenetur ad restitutionem, seu ad si resarciendum damnum judicio prudentis, Can, metro olitans I9. dist. 63., Canon. Licet, caus. 8. q. I. Tridelit. seis. 3ι. cap. 18., et ratio est, quia ipse adquisivit ius ad rem post concursum; nam interventi quasi muli actus inter illos , qui in die uni coneu reum , et qui coneurrunt, ut qui dignior fuerit renuntiatus, consequatur Cathedram, seu benalleium, ideoquaille qui impedit, intulit ei gravem injuriam eontra iustitiam, atque idcirco tenebitur ad restitutionem. i
De Obligarione restitutionis rei Meeptae ob turpem causam . Num aeceptum ob fur em eausam au restimendum rii. Si loquimur anto laclum, et dico esse restituendum , quia non fuit impletum pactum, ratione cujus tuit acceptum pretium. Uine, si quis accepit decem ob hominis neeem, homicidio non Meuio ad restitutionem totieuir. Vel loquimur post facIum. eι omnino restituendum eatis casibus, im quia ὀusjua inhabilitat, ul in Simonia, eι usura, in aliis easibus, et dico probabilius ieneri ad restitutionem illum, qui aecepit aliquid obhriusmodi cavssam, tum dure Naturae, Iumjure positivo, nam aure Naturae eontractus nullus tractu temporis convalescere non potest; jure positivo, nam nulla oritur obligatio ad repetendum promissum in iudieio, uti ex L. R. C. de conditia, ob turp. eaus. Viae excipitur meretrix quae potest lietis retinere, quod ae-eepit pro usu sui corporis, turpi aelu seculo. L. 4.-do condi iupp. mus. , ideoque in poenam scortatoris, Juvenin. Verum adverte, quod si meretrix dilata ruerit ex meretricio, tenetur elargiri in pauperes, vel tu usus pios. Idem Juveni n. P. Num meretriae teneatur restituere, quod acemis a Religioro ob aui' eo moris turpem usum Τ i R. Teneri restituere Monasterio, sive Religiosus obtinuerit licentiam, si ve .pon , alienandi, quiae neque Monasterium, neque Superior pol est concederet sepultatem alienandi aliquid ob lurpes usus o Ita Salmantieenses t Coli cina, alii quo eontra nonnullos alios asserentes, non leueri, habita licentia Superioris alienandi,quia licet in modo alienandi agat contra superioris vo iiiii latem, non inmen secundum se ita coatra illius voluntatem agit, ut ea ira
99쪽
o. Num inorata reneatur restituere, vel reponere suod NeFtim υι ob staturium in communi peculio cum serito rR. Non teneri, quia maritus non habet jus ad illud, elim sil valde odio. sum, et molestum. Quod idem est dicendum de filia respectu patris, de ancilla respectu domini. Ιla Salmanti censes , aliique. . Aum Itideae teneatur resιiιtiere, ouod acemis pro eaeercendo aem
R. Teneri, quando est a Principe competenti salario de palus, quia in eo casu donatus non transfert dominium rei, quam donat, in dona larium ;nam eam dat involuntaris ad suam redimendam iniquam vexationem, quod elarissimo patet ex D. Thoina de erudit. Prine. lib. cap. 4 quo haee habentur: Meut enim iniquus esseι, qui camam meam vendere mihi
vellet, ita injustus esι; qui justitiam quam debet gratis eae ossisio Deere,
non vult Deere, nisi acceρω prelio. P. An Iudeae, qui acee ι pretium proferenda injusta sententia , ad restitutionem tenerum R. Si loquimur ante prolationem sententiae, et dico teneri ad restitutionem, quia quod accepit, conditionate secepit. Vel post sententiae prolationem , et dico etiam teneri, namque nullum jus habet sibi retinere, quod injusta aceepit.
H. Vel est facienda ox re aecepta, et di eo laetendam esse, statim ae possessor invenit rem non esse suam , modo commode possit, ut si res extet in se , vel in virtute, et eam non praescripserit, quia aliter retineret rem alienam invito rationabiliter domino, et tenetur ad luerum cessans, et omne damnum emergens ex sua inora culpabili. Vel restitutio facienda est 'ex injusta acceptione, et dico teneri semper, nisi dilationem obtinuerit a creditore, aut dominus sit irrationabiliter invitus : uti si damnum superioris ordinis passurus esset restituens. Vel laetenda est ex contractu , et faciendam esse tempore in eontraelu definito, etiamsi dominus non petat; quia dies Matuta pro domino interpellat, cap. sinat. de loeat. et conduci.
neque e licite, neque implicita ' i R. Regulariter loquendo esse laetendam tempore, quo dominus pelit et quia quando dominus seit, et potest peiere , et non petit, consentire vi
Dixi regulariser, quia dantur easus , in quibus debitor tenesur , elium ai. non petat creditor , et est quando non petit ob timorem, impotentiam oblivionem, vel quando additum fuit juramentum , quia juramentum obligat, ut quamprimum debitum rostituatur.
100쪽
R. Si tempus hali definitum In lavorem ereditoris, et dico non posse, L. Iaa. D. do verb. obligat. , quia fieret ereditori injuria, nisi ipse creditor, ad quod non tenetur, consentiret in solutionem e vel tempus est praefixum in eommodum debitoris , et dico posse , L. g. r. eod. , quia cedere potest juri suo.
o. Ouo loco Deianda est restitutio 'R. Vel debet sieri ex re aceepla, et dico esse faciendam ex loco, quo res Iahelur, et ubi cognoscitur esse alienam, quia non est aequum, quod possessor bonae fidei patietur damnum ex restitutione facienda; quare fit, ut bonae fidei possessor teneatur expensis domini hunc monere de re sua, vel eam remittere, si potest, vel conservare. Vel debet seri ex injusta ae - ptione, et dico esse laciendam eo loeo, quo don-tius Erat habiturus, si res non fuisset ablata , quia dominus non debel pati detri uentum ob alterius delictum, sed deducendae sunt expensae, quas creditor eam eonservando, vel alio Meum asportando Deere debuisset. Vel debet fieri ex contractu, et dico esse laetendam eo loco, ubi res a Gepra fuit, nisi aliter fuerit eonventum inter contrahentes, quia nullus loeus magis justitiae eongruit, quam ille , in quo res fuit accepta, cum restitutio sit repositio rei in pristinum alatum. Illuc ex natura contraelus quisque tenetur restituere mutuum, depositum, rem locatam tu Ioeo ubi aceepit, et nou Hibi, nisi iis usis alte,
. se Uus evensis est faeienda restitutis
R. Vel sermo est de possessore bonae fidei, et restitutionem facere debet expensis domini, quia debet servare se indemnem. Vel sermo est de possessore malae fidei , et debet expensis propriis rem restituere, quia nouesi aequum, ut dominus patiatur damnis in Expensarum ob delietum debit ris. Ralio discriminis est, quia malae sidei possessor , vel damnifiealor in- aegrum damnum, et lucrum cessans compensare debet domino, et illum in Pristinum Elatum reponere; possessor vero bonae fidei solum rei possessionem transferre debet in dominum. Vel restitutio facienda est ex eoniraelu , et videnduro in gratiam cujus celebratus suit contractus. Si in gratiam recipientis, expensis recipientis etsi in gratiam dantis, dantis sex pensis; quia aequum non est, ut reS ex conintractu debila restituatur impensis illius , cujus commodum in eo e tracta quaesitum non est; nec ex henineio collato damnum path debeat. Si vero contractus est celebratus in favorem utriusque, dicendum , quod ad remit. tendam rem usque ad locum, in quo sui, recepta, Oxponsae fieri debent a recipiente; res enim restitui debet propriis expensis in loeo, ubi suit rec pla , vel eelebratus contrarius , ut supra dielum est. Ad remittendam verorem alio, expensae sieri debent a domino , v. g. conduxisti equum Neapoli, et tu cum equo es Salerui, dominus aulem Capsae. Ad remittendum quum Neapolim usquo tenoris tuis expensis; at Neapoli usque Capuam tenetur dominus suis expensis, equus enim Neapoli restituendus erat, adeo que si restitutio fiat Capuae, in commodum domini fit, et qui sentit eomm duin, incommodum etiam earum exponsarum, quae hae de causa fiunt, seu Lire tenetur, argum . capit. Regul. Jae. in VI.
. Au datur carus, in quo quis tenetur ad restitutionem ratione