장음표시 사용
181쪽
DE POTESTATE cIVILI. 1ο Potestatκ publicae secularis tres cassa explicatiα
ri Libertu, quod non sit minor in regati principatu, qu Minaristocratico, democratico, ra Resipublici, quod tota pol it puniri licite pro pecto regis.13 Bellunt quando nullum esset iustum Reipublicae sicut maior pars regem supra totam rem p Abli. constituere potest,alijs inlatis: quod ita pars maior Christianorum,reliquis etiam renitetibus mo narcham unum creare iure posset, cui omnes princia pes cir proginciae parere teneantur. is Principii leges, er constitutiones quomodo obligent inforo consilentiae. Et quid de praeceptis parentum in filios,er maritomm in gxores. ic Lexbgmans σῶκina in quo diserant,er ia Poetiam congeniant. x Lex diuina quod sicut babet uim obligandi ci ci spi, ita Cr lax humana. 18 Legum humanarum transgressores,ad quam cssipam obligentur,id mortalem, ad Velites solum. as Leges humanae quando obligent ad mortale,Cr qgando ad ueniale,qualiter dignosci poterit. io Rex si uellet non obliuare ad culpam,an poset. 11 Leges ciuites, obligent legislatores,Gr maxime πο
ai Legis ratione cessant an cesset obligatio. 23 Drstinorgin leges an obligent-α Praecepta parentum,qμod eodem modo obligent cutlages crustes Et idem de praeceptis maritorgin tu uxo
182쪽
ffiij x in late patet,ut nullum argumentum,nulla disputatio, nullus locus alien' uideatur a theologica professione,& instituto. Et fortasse hoc etiam in causa est, sicut de Oatore dicit Cicero, cu in omni disciplinarum genere,omnibusque arti bus tam pauci inueniantur,& clari,& excellentes uiri:tanta sit,iae plus exigam,theologorum bonorum inopia,& solidorum. Est autem Theologia omnium disciplinarum, studiorumque orbis prima, quam Graeci εολογίαν uocant. Quare nihil mirum uideri debet, si notam multi in tam difficili re sane absoluti inueniantur.In tam igitur magno solo, ac late patenti scripturarum omnium doctorum campo cum infinita suppeterent,unu potissimum locum mihi delegi: certe si pro sua dignitate ametractari ualeat,dignum uestro conspectu, uiri ornatissimi,& doctissimi. Locus itaque est de republica: de qua re cum grauissimi,Sceruditissimi uiri multa disseruerint, plura ta men supersiunt.Et quoniam argumentum amplius est, quam ut una disputatione expleri posset,depotestate publica &priuata,qua res publicae gubernatur,hodie negotium suscepi. t Locus relegendus ac tractandus est in Magistro sentetiaru in. 1. d. l.& siumptus est a Pau. Rom.13. ad RO.I .No est potestas nisi a Deo.In quem locum
183쪽
locum licet permulta sint quae afferri possent,
tamen impraesentiarum de laica , seu seculari potestate tota nostra disputatio erit nullis limitibus coercita, ne effusius quam opus sit,erret,& eu etur.Tota ergo pirisens relectio tribus terminabitur conclusionibus.1' Prima conclusio est, Omnis 'seu publica,
sevi priuata potestis, qua respublica iecularis administratur,n5 solum iusta,&legitima esst, sed ita Deum actorem habet,ut nec orbis totius conssensiti tolli,aut abrogari possit. Priuiquam ad probationem huius conclusionis ueniam,nonnulla mihi provitteda simi,ad eius explanationem, & intelligentiam necessaria. Nec tamen omnia, quar in hoc amplissimo argumento cogeri possunt,persequi constitui,
sed astricto & preiso sermone,scholastico more, quantum potero, paucissima uerba, quae solum instituto sunt necessaria, consera. Cum
aute duplex sit potestas, publica, ieii privara, pri' depublica, mox uero de priuata agam .Et quonia ut Arist admonet unxi quodq; tuc arbitramur scire,cu causas eius cognoscim', operaepretiti me facturu puto, si ciuilis, et laicς potestatis, de qua tota futura est oratio,caucastinuestigauero. Quid,' certe pceptis uis,& ei ectus ipsus potestatis ficile patebu . Illud igitin primis notare oportet, id ipse Arist.in Physici; docet,Non naui ali by tatu, sed in Gibus pro rius
184쪽
I7ς DE POTESTATE prorsus humanis rebus necessitatem considerandum ex sine, utpote causarum omnium &prima & potissima. auod dogma,seu ab Aristot.inuetum fuerit,sive a Platone receptum, ingens philosephiae argumentum fuit , magnamq; rebus omnibus attulit lucem. Anteriores homines non eruditionis expertes, sed primi etiam nominis philosisphi,necessitate rerumateriae tribuebant, acsi ut ipsius Arist.exe-plo utar domum ita necessarib constructam esse putarent: non quod humanis usibus ita expediret, sed quia grauia quidem deorsum suapte natura sexantur,idcirco lapides quidem ac iundamenta sitnt infra terram,supra autem propter leuitatem praeeminent ligna.Item homines inserius pedes habere non incessus gratia,sed quod ea pars maxime crassior sit. Ossaque similiter animantibus inpue, no quod ita necessaria suerint,ut caro membraque corporis stabilitatem haberent,sed quod ea materia durior di solidior sit. Verumenimuerse homines crassis opinionibus imbuti,toto ut alui
caeso errabant,ut nec rerum aliquarum rationem secundum sentenvia eorum reddere possent,certe optimarum maximarumque rerum
fabricam artificio philosophandi ratione nullo modo expedire possent. Quomodo enim illi,ut non inquiram qua materiae uarietate terra Ornatur in media sede mundi locata,solida,
185쪽
ες globosa,& undique eircum se sitis nutibus conglobata,vestita floribus, herbis , arboribus,tit no exigam unde fontiu guli dete pexerinitates,li quores perlucidi, im de riparu uestitus uiridissimi singulariu partu mebrorum'; hominis compositionem uni materi accepta, referrent Quae est illa materiae uis, quae inter animantia oculos homini sublimes dedit,caelumque uidere iussit,& erectos ad sydera totilere vult' ' Ita enim illi res podet fieri aliter no potuisse, quam ut homo ereet' esset, bruta uero prona, inclinataque: & non finis alicuius, aut utilitatis gratia, sed ' animantium materiae,disparque conditio esset.Atque ex hoc in
pite manavit Epicuri stoli aissimum placitum,& eius discipuli Lucretii.Dicebat enim nec Oculos ad uidendum esse natos,nec aures ad audiendum , sed omnia sortuito atque adeo ex illo atomorum multifario concursiL per infinitum & inanem uolitatum contigisse, quo
nihil potest dici, uel fingi , aut stultius, aut
ineptius, nec quicquam procliuius quam i mapertam stultitiam arguere. Quod copiosis si me Cicero De natura Deorum, & Lactan tius De opificio Dei secertit. Sed nostro instituto,& praesenti proposito satis erit, ut sirm-mam ueritatem teneamus, qua omissa , se per necesse errare est. Credamus que non cae um,nuc LCrra , ac reliquas orbis partes homi m nemque
186쪽
ret 8 DE POTESTATEminemque ipsiim orbis principiu, sed omnia,
quae casto continentur, alicuius usus& finis gratia stetisse,siersque omnia, atq; ita fieri necesse propter finem, unde ratio & necessitas rerum accipienda est. Quaerendum igitur & inuestigandum no-' bis superest, quis' sit finis ille, cuius gratia potestas hae de qua tra ctaturi stimus, constitutast. Pro quo considerare oportet, 2 sicut homo caeteris animalibus praestat ratione,sapientia,atq; siermone, ita illi aeterno, immortali,sapientiq; animali, multa a prouidentia gubemnatrice denegata sunt,quae reliquis animalib'ssent tributa,& concessa.Iam enim primum ut communitati & tutelae animantium consultu esset,ab ipso statim principio omnia alia animalia suis tegumentis natura mater dox uit,
quo facilius possent uim pruinarum & frigora sustinere.Singulis autem quibus ad propuli dos impetus extraneos sita propria munimenta constitui aut ut naturalibus telis repugnet seriora,aut que sitnt imbecilliora, subtrahantie pericusis pernicitate sugiedi,aut rostro ueluti nasta se protegant,aut latibulis sepiant:& ita quaedam illorum , aut plumis leuius inhiblime suspesa sint, aut sustulta unguibus,uel instructa cornibus: nulliq; praesidui sui deest.
cessa relinquit fragile,ibecille, inope, & infirm
187쪽
mum, omniq; auxilio destitutu, undiq; indigentem,& nudu.,in crinemq; contra se ex nati
fragio producit, in cuius uita miserias sp arsit, quippe qui ab ipsis statim ortu nihil aliud potest quam fragilitatis siue coditione plorata fletibus comminari. Iuxta illud, Repleti multis miseriis:& tantum ut restet ut Poeta refert transire malorum.' ergo huiusmodi necessi ratib' c5siileretur,necessariu porro fuit,ut homines non uagi errarent,&palates insar seraru in solitudine, sed in societate uiuetes, inuicem sibi adiumeto essent.uae enim soli ait Sapiens quia si cecideri no habet sublevante: si aute suerint multi,souebuntur mutuo. Atque adeo ex hoc capite Aristo.2.Ethico.admonet, ἡ Q no sine doctrina,&experientia perfici posse ex parte intellect qin solitudine haberi minime pol.Imo etia hoc loco brutis animalibus ipsis inferiores esse videmus,ga illa necessaria sibi per se cognosicere possunt, holes aute nullaten' hoc possitiat.Rursus etia sermo itellect est nuti &i huc solii usu datu Aristo.tradit, qtio uno homo caeteris animalib' antecedit: iextra hominu societate nul foret: atq; adeo etia,si fieri posset, si sapietia esset sine iermone ingrata & in scibilis esset ipsa sapietia. Ita enim in Ecclesiastico habetur, Sapietia absc5dita,&thesaur' inuisiis, lutilitas in utrisq; ' QtlaprO- opter&in.I.Politic.Arist. Ostendit homine na- liueorum m 2 turaliter
188쪽
xto DE POTESTATE turaliter esse ciuilem, sociabilemquedam uero
uoluntas , cuius ornamenta sunt iustitia& amicitia, deformis uero Omnino, ac uela manca, exrra hominum consortia sit necesse est: iustitia quide nasi a multitudine exemceri non potestiamicitia uero- sine qua non aqua, non isne,non sole ut ait Cicero pluribus locis titimur,& sine qua nulla uirtus est secundum Aristo.sententiam: sine tritae com-' municatione omnis periit.Et si constaret humana uita,&sibi suificeret,iamen in solitudine non nisi in iocunda ,& inamabilis est epos
set nihil emm natura solitariti amat, Omnesque,ut ait Aristo.natura serimur ad communicatione. Si quis inquit C i ceroj in caelu ascendisset,naturamque mundi,atque suderum inspexisset pulchritudine,insuauis illi sine amico administratio foret. Quare &Timo ille Atheniensis, qui se instituto ab hominum communitate segregarat, inhumana, brutatique natura ab Aristo.I.Politi. censetur,& inter se- fas huiusmodi homines ponuntur. Sicut enim ait Augudibro de amicitia.Ego enim eos non tantum homines, quam bestias dixerim, qui sic dictitat esse uiuendum, ut nulli consὀlation itin x, i mi l i et i a in o n eri uel dolori, qui nihil delectationis ex alterius bono concipiant,ni h. l amaritudini, siua aliis peruersitate inforat, amare nullum, amari a nullo curantes. Cum itaque
189쪽
itaque humanae ocietates propter hoc fine c5stitutae sint scilicet ut alter alterius Onera pomtaret,& inter omnes societates societas ciuilis ea sit, in qua commodius homines necessitatibus subueniant sequitur, communitatem esse ut ita dixerim naturalissimam communicationem naturae conuenientissimam. quanquaenim mutua ost cia sibi praestent,non tame sernilia una siui hciens est sibi,& maxime aduem sus uim iniuriamque propulsandam: quae maxime ea uidetur dc Cham & Nemrod adduxisse,ut primi omnium homines in ciuitaterrico gerent,ut legitur Gen.IO. Patet ergo quod μης 'sons & origo ciuitatu rerumque publicai si,no inuentum este hominu, neque inter arti Q piata numeradum,sed tanqua a natura profestum, quae ad mortaliti tureia, & conseruati O-ae hac ratione mortalibus suggessit,atque e 'o de capite statutum consequutur eunde esse inem eandemque necessitatem publicam po-estatum. Si enim ad mortalium incolumit
e necesiaria sunt cocilia & coetus hominum, ocietas nulla cosistere potest sine ui aliqua re otestate gubernante,& prouidente.ide Om lino usque utilitas est,& publicae potestatis, e communitatis, cietatisque. Si enim o
te aequales essent,di nulli potestati subditi, n quoque ex siua sententia arbitrio in di-ersitatem tendente,necessario distrahereturm s rusrublica
190쪽
rla DE POTESTATE reipublica,dis lueretur ciuitas,niset prouidentia,quae in communi csuleretque comuni bono.Omne enim regnuin seipsum diuisum desolabitur.Et ubi no est gubernator ut ait sapiens dissipabitur populus.ficut corpus hominu in sua integritate coseruari non posset,nisi esset aliqua uis ordinatrix, quae singula membra in usus aliorum me-brorum, maxime in commodum totius hominis componererisane ita in ciuitate contingore necesse esset, si unusquisque pro suarum rerum utilitate sblicitus es. & unusquisque ciuis publicum bonum negligeret.Habemus igitur finalem,& potissimam causam potestatis ciuilis,& secularis utilitatem,imis potius ingetem necesssitatem cui nisi dii repugnant. Emis cientem uero causam huius potestatis ex dicti; facile est intelligere. Si enim publicam potestatem ordinemus constitutam iure natur ii,itis autem naturale Deum solum actore cognoscit manifestum euadit,potestatem publicam a Deo esse,nec hominum conditione aut iure aliquo positivo contineri.Deus enim qui omnia in sapientia seci qusque attingit a fineusque ad sine sortiter,& disponit omnia suauiter,&cuius Opera omnia ordinata sim ut ait Apostolus:huius naturae coditionis homines constituit,ut nisi in societate uiuere non ualerent.imo ut apud Ciceronem disserit S cipio nihil si aliqua en