장음표시 사용
291쪽
DE IN DII INSULANI S. 3 Haereticus,qui d iure diuino non amittat dominium. Horum suorum ob haeresim commisiam ' Haereticuη an de iure humano perdat dominium bounorum fluorura. Q Haereticus, quod a die commisi criminis incurrat coo cationem bonorum. M Haereticorum bona quod non liceat fisco occupareunte condomationem,quamuis de crimine constet. δα condemnatione facta etiam post mortem haeretici, qvod retro agatur confiscatio ad tempus commisi criminis, ad quamcunque peruenerit potestatem. 3 Haeretici uenditiones, donationes, omnis alia alle
natio bonorum,quod a die commisi criminis sint in
4 Haereticus quod sit dominiis bonorumsuorum in foro
conscientiae antequam condemnetur.
F Haereticus,qubd licite potest uiuere ex bonis suis. is Haereticuε, qu)d titulo gratiosio potest transflerre bona sua,puta donando. Haeretico quod non liceat titulo oneroso, puta uendendo,aut dando in dotem, bonasua transperre,si crimen poset uenire in iudiciunt Z8 Haereticin in quo casu etiam titula onerose posset bona siua licite alienare. ' Barbari,quod nec propter peccata alia mortalis,nec proptςr peccatum insidelitatis impendiuntur quin sint ueri domini tum publice quam priuatim. o Domini, ut quiε sit capax, an usus rationis requiη
a1 Amens, an pol it esse dominuε. i Barbari, quod amentiae praetextu no i impedia i r
292쪽
DE INDIS INsVLANI s. esse ueri domin um non sint amentes,probatIrir. Indi barbari antequam Hssani ad illos uenissent qκomodo erant ueri domini,π publice,era priuatim. as Imperator;qubd non sit tot-orbis dominus.16 Imperiator, sato qu)desset dominus mundi,quod non ob id pssset occupare prouincias barbarorum , erconstituere nouos dominos, er ueteres deponere,liel uectigalia capere.
7 Papa,qubd non sit dominus ciuilis,aut temporalis totita orbis oquendo proprie de dominio, potestate ciuili. z3 summus Pontifex, uto quod haberet potestatemfecularem in mundo,quod non posset eam dare principi bushecularibus. as Papa,quod habeat potestatem temporassem in ordiane adspiritualia 3 o Papa,qu)d nullum potestatem temporalem babeat in barbaros in sineque in alios infideles. 3r Barbari si nolint recognoscere dominium aliquod papae,quod non ob id polyit eis bestum inferri, illaurum bona occupari.
3 a Barbari,an priusquam aliquid audispent de fide cisist peccabunt peccato infidelitatis,eo quod non crederent christo. 3 3 Ignorantia ad hoc quod alicui imputetur,m sit pecucatum,uel vincibilis, quid requiraturi Et quid de ignorantia inuincibili. 3 Barbari, an ad primum fidei christianae nuntium teneantur credere, ita quod peccent mortaliter non credentes chrintosolum per implicem annuntiatiom
3 s Barbaris si simpliciter fides annuntiaretur, π pro
293쪽
INDIS INSULANI S. 18t poneretur,oe nollent statim recipere, quod bac ruticisne non possent HOani illis bellum inferre, neque iure belli contra eos agere. 36 Barbari rogat Cr admonit ut audiant pacifice loquEtes de religione, quomodo si nolint, non excusentur a peccato mortali. 3 7 Barbari quando tenerentur recipere christi fidem sub mortalis peccati poena. 3 8 Barbaris an bacteiam ita propostia Cr annuntiata fuerit fides Cbristiana, ut teneantur credere sub nouo peccato,quod non fatis liqueat fecundum autborem. 3s Barbaris er si quantiumcunque mes annuntiata probabiliter re sufficienterfuerit, noluerint eam reciapere, quo non tamen ob id liceat eos bello persequi,
o Principes christian quod non pol int, etiam autho αritate Papae, coercere Barbaros i peccatis contra leagem naturae, nec ratione iolorum eos punire.
OCETE omnes gentes, bapti-Tantes eos in nomine Patris , &Filii,& Spiritus sancti. Matthati
ultimo.Ιn quem locum mouet Urquaestio pastoralis, An liceat baptizare si lios infidelium inuitis parentibus. Quae 'Maesito tractatur a doctoribus 4. Sententiarum distinctio . .& a sancto Thom. secunda secunda qu stio.IO. arti c. ia.& Dparte quaestio. 68.articu . IO .Et tota disputatio & relectio sci scepta est propter barbaros istos noui orb s, quos Indos hiulgo uocant, qui ante quadra'
294쪽
ginta annos uenerunt in potestatem Hispanorum,ignoti prius nostro orbi Circa quos praesens disputatio habebit tres partes. In prim tractabitur quo iure uenerint barbari in ditionem Hispanorum. In secunda, quod polsint Hispaniarum principes erga illos in temporalibus &in ciuilibus. In tertia, ψ possint uel
ipsi, uel ecclesia erga illos in spiritualibus, &in spectantibus ad religionem.Vbi respondebitur ad quaestionem propositam. Quo ad primam partem, ante omnia uidetur quod totaliaec disputatio si inutilis & otiosa, no solum
inter nos,ad quos no spectat, aut si omnia recte geruntur in administratione illorum hominu disjutar aut dubitare de illo negotio, aut si quicquam sorte peccatur,illud emendare : sed neque apud eos, quorum interest Iaaec considerare & administrare. Primo, quia ne' que principes Hispaniarum,neque qui eorum consiliis praepositi sunt, tenentur de integro examinare & retractare iura,& titulos, de quibus alias deliberatum est, & decretum, maxime in his, qxue bona fide principes occupant, dc sunt in pacifica possessione. Qi ita, ut Arist. dicit.;. Ethico. si semper quispiam consultauerit, in infinitum res abiret, neque possent principes &eoru consiliarii esse siecuri & certim conscientia sua:& si oporteret a primo i
dio repetere titulos suae ditionis, nihil explo-
295쪽
DE INDIS IN ULA NIL ratum possent tenere.Et praeterea cum princia
pes nostri, scilicet Ferdinadus,& Isabella, qui primi occupauerunt regiones illas , suerint Christianissimi, & imperator Carolus quin tus sit princeps iustissimus,& religiosissimus: non est credendum quin habeant exploratissima &exquisitissima omnia que specitare possunt ad securitatem sui status , & conficientiar, maxime in tanta re: atque a leo non sollim superuacaneum, ied etiam temerarium uideri potest de his di sputare. & hoc uidetur quaerere nodum in icyxpo,& iniquitatem in domo iusti.Pro solutione huius obectionis est considerandum,qubd Arist.dieit tertio Ethicor. 2 sicut consultatio & deliberatio non est de re bus impossibilibus,aut necessariis ita nec consultatio moralis est nec de illis,de quibus ce tum & notum est esse licita & honesta, neque ccotrario, de quibus certum est esse illicita,& inhortesia.Neq; enim quisquam recte consultauerit, an temperate, fortiter,iuste uiuendum sit, uel iniuste, aut turpiter agendum, ne que an adulterandum,an peierandum, coleia'
di parentes, & caetera huiusmodi. Certe non esset consultatio Christiana: sed cum aliquid agendum proponitur de quo dubitari merito potest,an sit rectiun uel prauum , iustum aut iniustum, de his expedit consiliare,& dolibe-
296쪽
i83 DE INDIS INSULA NIL rare, neque prius temere aliquid agere, quam sit inuentum oc exploratum, quod liceat,aut non liceat.Talia sunt quaein utranque partem habent speciem boni aut mali,qualia sunt multa genera commutationum, & contractuum,& negotiorum .Et in his omnibus ita res se habet,' si quis antequam deliberauerit,& legitime illi constiterit tale factum licitum esse, aliquod tale faceret,& sorte secundum se esset licitum d talis peccaret , neque excusaretur per ignorantiam: cum illa,ut patet,no esset inuincibilis,postquam ille non facit quod in se est, ad examinandum quod liceat, aut non liceat. Ad hoc enim ut actus si bonus, oportet si alias non est certum,xit sat secundum diffinitionem dc determinationem sapientis . Haec enim est una conditio boni a tuis, a. Ethic.ut fiat secundum dis initionem sapientis atque adeo si iste non consuluit sapientes in re dubia,excusari non potest.Imo dato quod talis actus secun aum se licitus esset, postquam dubitatur,meritis de illo tenetur quilibet consul tare,& arbitrio sapientu facere,etia si sorte illi errarent.Vnde si quis contractum, de quo inter homines dubitatur an sit licitus necne, facqret sine consilio doctiorum, sine dubio peccaret,etiam si alias coxractus esset licitus, & lese ita putaret, non ex authorit te s yientis , sed ex sua affectione, de lententia.Et eadem ratione si
297쪽
ne si quis in re dubia consuluir sapientes ,&illi determinauerint illud non licere : si talix
proprio iudicio faceret aliquod tale, peccaret,
etiam si alias illud in se esset licitum.Vt si quis exempli gratia esset dubius an hec sit uxor sua,
consultat, an teneatur reddere debitum, uel utrum liceat, uel etiam exigere respondetur a
doctoribus quod nullo modo licet , ipse autem ex an ectu uxoris uel propria cupiditate, non credit,sed putat sibi licere, certe peccaret yccedens ad uxorem, quamuis de se licitum esset, sicut reuera est, quia talis facit contra
conscientiam, quam tenetur habere . Tenetur
enim credere in his quae spectant ad stautem, his, quos ecclesia postiit ad docendum : & in re dubia arbitri si 1lloru es lex . Sicut enim in- ro contentioso iudex tenetur iudicare, secundum allegata & probata: ita in foro con scientiae quilibet tenetur iudicare, non ex proprio sensu, sed uel per rationem probabilem, uel per authoritatem sapientiorum, alias est temerarium iudicium, & exponit se periculo errandi,& hoc ipso errat. Sicut in ueteri testamenLO Deute.I7. praecipiebatur, Si quid esset P μte i ambiguum intex sanguine & sanguinem, causam & causam, lepram & non lepram, de iudicium intra portas tuas uideris uariare: surge,& ascede ad locis,que elegerit Dominus Deus iuui, ueniensque adficerdotes Levitici ge-τ neris
298쪽
inis cliGetia' o DE INDIS IN S VL ANIS.neris,de adiudices, qui fuerint illo tempore, quaeresque ab eis, qui iudicabui tibi iudicium Ueritatis, & facies quodcunque dixerint qui praestant loco, sequerisque sententiam eorum, neque declinabis ad dextra neque ad sinistra. Ita inquam in rebus dubiis tenetur quilibet confidere illos quos ecclesia ad hoc costituit, quales sint praelati, praedicatores,c5sessores, diurnae & humanae legis periti. Sunt enim in . ecclesia alii oculi,alii pedes, &c. I .ad Corint.12.Et Ephes. q.& ipse dedit quide quosdam
apostolos,alios euangelistas, alios autem pastores, &doctores. Et, Super cathedra Moysi sederunt Scribar&Pharisaei, omnia quaecunque dixerint vobis,seruate & facite. Math. 23. Et facit etiam praeceptum Aristo. I. Ethi. ex
Hesiodo, At qui ex se nescit , cuiquam neque porrigit
Vt bona percipiat, demens & inutilis ille est.
Itaque no satis est ad securitatem uitae & con siuentiar, ut quis putet se bene agere: sed in re bus dubiis necesse est ut aliorum, ad quos spectat, authoritati nitatur.Nec enim negotiatoribus satis est ut nihil faciant, quod ipsis illicitum putent, si alias sine concilio peritorum illicitos cotractus faciant. Vnde non puto Uz-xum quod Cardin.Caiet.dicit, quod si reuera
aliquod secundum se est licitum, si ueniat in dubium
299쪽
DE INDIS IN SULANI S. dubium, quicunque praedicatores,aut conse fores, qui alius habent authoritatem iudicandi in istis,dicant illud esse illicitum , uel sicut
ueniale dicunt esse mortale: quod ex asiecitu ad rem no credit illis, sed sormat sibi conscienti an , quod non est mortale,no peccat.EXemplum ponit, ut quod i oeminae utantur suco, aliis ornamentis superflui , quod reuera non est mortale, dato quod praedicatores & cui essores diceret esse mortale: scemina ex studio se ornandi non credit,sed putat uel esse licitum, uel non esse mortale, non peccat mortaliterita se ornando. Hoc inquam periculosum est. Nam foemina tenetur credere in his quae sunt
nece aria ad salutem, peritis,& exponit se periculo si ciendi contra illud, quod secundum sententiam sapientum est mortale. Et econtrario in re dubia si quis deliberauit chim sapientibus,& accepit determinationem, quod illud est licitum talis est tutus in conscientia, quousque sortasse ixerum sit admonitus, uel tali authoritate , uel huiusmodi rationibus, quibus merito debeat moueri ad dubitadum, uel pti m credendum ςontrarium. hoc est notum, quia facit quod in se est, etiam signo
tantia est initin cibilis. Ex his ergo conficiun tur propositi senes.
x Prima, In rebus dubiis quilibet tenetur consultare illos ad quos speciat haec docere,
300쪽
as ι DE INDIS INSULANI S. alias non est tutus in conscientia, siue illa dubia sint in se licita, siue illicita. Secunda, Si post consultationem rei dubiqdiffinitum si a sapientibus illud este illicitum,
quilibet tenetur sequi sententiam illorum,& contrarium faciens non excusatur, etiam si, as illud esset licitum. Tertia econtrario, Si post consultationem rei dubiae diffinitum sit a Cipietibus illud esse
barbarorum, nec est de se ita evideteriniustu, ut non possit disputari de iustitia illius : nec rursiis ita cui deter iustum,ut dubitari no pos si de iniustitia illius: sed in utranque parte uidetur habere speciem. Nam primum cum ui per uiros &doctos,& bonos, credibile est re iste & iuste omnia tractari.Deinde cum audiamus tot hominu caedes,tot spolia hominum alioqui innoxiorum , deturbatos tot dominos possessionibus, & ditionibus sitis priua tos Uubitari merito potest iure an iniuria haec facta sint: &sic haec disputatio non uidetur omnino stuperuacanea. &per hoc patet respo-so ad obiecisionem. Et primum, dato quod nullum esset dubium in tota hac quaestione,