장음표시 사용
651쪽
DE HOMICIDIO. mnis uita, imo multo plus. ergo nec se inters ciens facit iniuriam reipublicae aut sibi. Item licet non te defendere a latrone inuadente, quando non potest uitam tueri nisi alterum occidat,ergo licet se interficere.Consequentia probatur, Eo de praecepto tenetur quis desen
dere propriam uitam, quo tenetur se non occidere, & si se posset defendere, &non se defenderet, esset contra praeceptum de non se occidendo. Quarto, licet duobus existentibus in extrema necessitate, di habentibus solum unicum panem, unde alter posset tantum uitam conseruare, licet inquam alteri habenti panem cedere alteri, & hoc est se intersce re. ergo. Quinto, si feruus esset cum rege in naufragio, & ellent in tabula, uel nauicula, quae utrunq; non posset sustinere, licet seruo desilire in mare sine spe euadendi, ut regem seruet a morte.ergo licitum est in casu se interficere. Sexto, licitum est damnato ad mortem, ut fame conficiatur , oblato pane non come dere , ergo licitum est te interficere. Antecedens patet, quia licitum est,&potest parere
sententiae, cua adiudicatum est. Septimo,licet damnato ad mortem habita etiam opportunitate sugiendi, non fugere, sed expectare, &sic dat operam morti propriis. ergo. Octauo, licet damnato ad mortem ueneni hausti hau rire uenenum. ergo licet se interficere. Nono, i s licet
652쪽
13 DE HOMI cID Ια licet cum manifesto periculo mortis tempore pestis uisitare amicos.ergo. Decimo,Licet nauigare cum manifesto periculo mortis. e go. Vndecimo,Licita sunt exercitia militaria, ut equilia, taurorum exagitatio, etiam cum periculo mortis.ergo sieipsum interficere.Probatur consequentia in Omnibus his tribus a
gumentis , quia eodem praecepto generaliter prohibetur interficere alium , & exponere se periculo occidendi. ergo etiam de seipso. Duodecimo , Licet uitam breuiorem facere abstinentiis, & duro uictu, & aliis uitae ausi rioris rigoribus. ergo se interficere. Cons quentia probatur ex dicto Hieronymi, Nihil interest paruo an magno tempore te inte rimas. Et antecedens probatur, & patet de
monasteriis, ubi certum est uitam esse breuiorem quam extra. Decimotertio, Non tenetur aliquis constitutus in extremo periculo redimere salutem quacunque pecunia, uel to
to patrimonio. ergo non tenetur conseruare
uitam si iam. Antecedens patet, Si enim quis indigeret ad salutem herba aliqua , ut exempli gratiab radice pontica, quam non posset
habere, nisi daret situm regnum, aut principatum, non teneretur dare. ergo. Decimo quar
to , Semper est licitum subire minus malum, ad euitandum maius malum: sed maius malum uidetur fama, & ignominia, quam mors:
653쪽
ergo fallem ad uitandum ignominiam , & infamiam licitum exit stibire mortem , & se in terficere. Decimo quinto, Saltem hoc, scilicet non licitum este te occidere, non est ita per se notum, quin possit ignorari,cunti apud multos, qui x utati sunt sapientes, fuerit lauda tum . ergo saltem excusabuntur illi,qui putant se sortiter & laudabiliter agere, se interficiendo, ut Cato, Brutus , & similes. Decimo
sexto , Legitur de quibusdam sanctis foeminis , quoa cum essent a Tyranno damnatae ut igne comburerentur, ipse se in eum praecipitauerunt. ergo licet se interficere. Decimos
ptimo, Samson, Salii, Rasias, Eleazarus, se interfecerunt in libris Machabaeorum , qui
non solum non uituperantur in Scriptura, sed certe Samson inter sanctos resertur ab Apostolo ad Hebrae. & EleaZarus laudatur. Et idem argumentum potest fieri de uirginibus, cum fugientes Romanorum iniuriam, apud Aquileiam se in flumen praecipitauerunt.' Pro solutione istorum argumentorum multa & uaria possent adduci, quae si tempus serret , non essent inutilia uel iniucunda tracta-xu, sed pro temporis breuitate solutione illo
rum inquantum potero,paucissima uerba conseram. Pro elucidatione ergo primi argumenti est aduertendum, quod ' obteistum uoluntatis non est solum uerum bonum. Cum enim
654쪽
obiectum non moueat uoluntatem nisi mediante cognitione, nihil refert ad mouendum uoluntatem an sit uerum bonum, aut aestim tur Uerum bonum. Itaque cum interficere
seipsiim, aut prorsus non esse, possit aestim ri bonum, ex hac parte non impeditur, quin positi aliquis siciens, & uolens seipsum inte sicere, cum possit errare, &aestimare sibi bonum este. Sed quoniam ista solutio solummodo ostendit aliquem ex errore posse uelle non esse, & per conjequens se interficere, dico si cundo, quod no in conuenit aliquem sine emrore quocunque uelle non esse. Pro quo aduertendum, quod sicut non in conuenit aliquid esse secundum se bonum,&tamen ex all- qua circ stantia fieri malum, ita econtrario
aliquid, quod absolute est malum , potest ex aliquo adiuncto feri bonum. Atque in proposito non esse , licet absolute sit malum , t men tanquam medium ad uitandas miserias non solum potes aestimari bonum, sed re uer esse bonum. Et quamuis este secundum de sit bonum, tamen coniunctum cum aliquo malo , potes non solum aestimari, sed feri re uera malum.Unde dico, quod damnati sine quocunque errore cupiunt non esse. Quanquam enim esse absolute esset eis bonum,tamen tale lesie, scilicet cum summa miseria, re uera est eis
milum, & melius esset eis non esse , quam sc
655쪽
DE HOMICIDIO. I3 Iesse. Quod Dominus in Evangelio satis aperte ostendit dictum de Iuda traditore, Bonum erat ei, si natus non fuisset homo iste. Luc.13. LG--3Quamuis enim aliqui ita hunc locum intelligunt, ut melius quidem stultet Iudae non nasci, non tamen melius non concipi, aut non esse. Tamen non puto Christum Labuli- se respectiim ad differentiam illam inter ia tum esse, & conceptum esse, & prorsiis esse, sed absolute protulit, melius suturii illi omnino non esse, quam ita perditum esse. Vnde Ecclesiastici ; o. Melius est mors, quam uita Ecd Q amara. Quare damnati non errantes, sed recte intelligentes, cupiunt non esse. Et hoc plus quam satis ad primum argumentum. Sed instabat in confirmatione, quod omnis homo necessirio appetit beatitudinem, quamno potest habere si non sit.& per consequens uidetur quod necessario uellet esse , neque posset uelle non esse. Ad hoc argumentum quamuis multifariam possit respoderi, tamen pro nunc dico, quod nullus potest uelle absolute quod licit se nunquam adepturum,&per consequens nec medium eligere, ad consequendum illud , quod consequi non sperat. Quare cum damnati firmiter credant se nunquam suturos felices , fit ut nec etiam esse uelint, quod tamen necessarium est ad solicit xem: oc eo ipso quod damnati cupiunt felices
656쪽
o' DE HOMI cIDIO. este, cupiunt miserias uitare , quas sugere non possunt, ac per consequens uellent non esse. Pro secundo argumento , eiusque confirmi,. tione est notandum, quod differentia est inter alias res corporales , &inter uitam hominis .Est enim homo ita uerus dominus, ut possit pro suo arbitrio uti omnibus illis. Omnia enim Dominus subiecit pedibus eius : quare
non tenetur homo ad conseruationem rerum
temporalium, sed potest pro sua uoluntate, uel
tenere, uel dimittere.Vnde occidens proprium equum, aut comburens propria domum, nulli sacit iniuriam: non est autem ita dominus, aut corporis,aut uitae propriae. Est enim solus Deus dominus uitae & mortis, & quantum ad hoc homo peculiariter est sertausDeti unde Occidens seipstim, occidit alicui serutim, & facit iniuriam Deo, a quo tantum dono utendum accepit, non perdendum. Et sicut non est immunis ab iniuria qui alium interscit, etiam alio petente, quia scilicet ille non est ita dominus uitae suae, ut possit facultatem cuiquam
dare sibi uitam eripiendi: ita & qui seipstim
interscit,iniuriae reus est.Vt enim apud Ciceronem Pythagoras a1t, Prohibetur mortales
sine iussu imperatoris uel domini de praesidio& statione uitae discedere. Pro tertio argumento, Quamuis nonnulli in illa sint opinione, ut putent hominem teneri ad tuendam
657쪽
uitam, quandocunq; licite potest: tamen dico, quod 'non solum in 1sto,sed 1n mult1s altis casibus homo posset licitis medus u1tam sei uare, & tamen non tenetur. Vnde si inuasus a latrone , al1ter non post et se dessendere, quam
latronem intersciendo, non dubito, quin sit opus consilii, & persectionis, permittere se occidere potius, quam latronem in tali statu mittere in perditionem. Quod probatur. Si enim Christianus deprehensus in solitudinea Pagano inuaderetur, eo q, Christianus esset, dico quod posset se ab 1llo de sendere, etiam licite , & sine scandalo fidei: tamen nemo dubitaret, quin esset opus patientiae, ferre aequanimiter mortem 1n testimonium fidei. Probatur secundo, Christus licite se poterat de sendere a Iudaeis uel Gent1l1bus, qui tyrannice oppresserunt illum .i go non quicunque lici te potest saluare uitam suam , tenetur. Item decem millia martyrii , qui pro Christo mox tui sunt, non uidetur quod non potuissent se defendere licite, & pugnare aduersus tyrannos , sicut &nunc Christiani se tuentur contra Paganos. Vnde non dubito, quin plet in q,
martyrium sit sub co silio, & quod multi mar
tyres se ultro martyrio obtulerunt, cum ad hoc non obligarentur: quod satis consonum
uidetur consilio Apostoli ad Rom.ia. Non uos defendentes charissimi , sed date locum
658쪽
MO DE HOMI cID IO. Matib.1. irae. Et Dominus in Evangelio Matth. s. Ego autem dico uobis, non resistere malo. Imo iste uidetur error Iudamru, quem Dominus apud
Matth. .elidit, quod putabant non esse laudabile, si quis iniurias patienter toleraret. Pro quo est considerandum, quὁd licet ut dictum est homo non siit dominus sui corporis, aut
uitae suae, sit cui aliarum rerum, tamen aliquid dominii & iuris habet in uita sua, ratione curus qui nocet in corpore, no solum facit Deo,
qui est supremus dominus uitae, sed etiam ipsi homini priuato iniuriam. Hoc ergo ius, quod homo habet in proprium corpus, potest homo laudabiliter dimittere,& perdere, quamuis habeat ius se defendendi, &sic patienter serre
mortem. Contra hanc tamen uolutionem pOrest instari, quod quilibet tenetur defendere
uitam innocentis, si qui per uiolentiam uelit eum interficere. Unicuiq; enim Deus manda-Prog uit de proximo suo. Et prouerb.2ε. Erue eos, qui ducuntur ad mortem, & eos, qui trahuntur ad interitum, liberare non cestes. Vnde siquis posset innocentem eripere de manu in uasoris, &non faceret, est et reus homicidii. Ex hoc sic arguitur, plus tenetur homo seruare propriam uitam quam uitam proximi: si ergo tenetur homo defendere uitam proximi ab iniusto inuasore, ergo etiam propriam uitam.
Ad hoc primo dico, qu bd no est exploratum, quod
659쪽
quod' semper homo teneatur defendere ui tam proximi, etiam quadocunq; licet. Si enim Christianus se ultro offerret tyranno, ad augmentum fidei, etiam extra tempus necessitatis, quado sicilicet est opus consilii, dato, quod Christiani possent illum eripere de manui rani, & licet sine scandalo, credo quod no te nerentur,& sic no est uniuersaliter veru, quod quilibet tenetur defendere uitam innocentis, etiam cum licite potest ut patet de Petro Apostolo quem Dominus repraehendit, quia uolebat eum eripere de manibus Iudaeoru . Secundo dico negando consequentiam. Neq; sequitur, quod si teneor defendere uitam proximi, qtiod tenear de sendere mea. possum enim, ut dictum est cedere iuri meo, non aute i uri fratris mei. Exemplum est clarum.Cextu est enim quod non teneor defendere bona temporalia
mea, iuxta id, si quis poti erit a te tunicam, daei & pallium. Et tamen si possem sine periculo
meo defendere bona innocentis a raptore, &latrone, certum est quod teneor. Simili ergo modo quamuis possum non defendere uitam meam, non possum non defendere uitam proximi. Pro quarto argumento licet multi uel tantin dubiu,an liceat pro priuata porson p nere uitam, &plures partem negativam defendunt,tamen ut alias a me disputatum eripiat Olbabilius hoc esse & laudabile,& uidetur laudatum
660쪽
datum a Domino in illo loco, Maiorem dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis &c. ubi non diistinguit de priuata persona, aut publica.& Ioan .In hoc cognouimus charitatem Dei, quoniam ille animam suam pro nobis posuit, & nos debemus pro fratribus animas ponere.Neq; uidetur solum loqui pro spirituali bono proximorum. Statim enim subditur, Qui habet substantiam huiusmodi, &uidet fratre suum necessitatem cantis. R. habere,&c. Cantic. 8. Fortis est ut mors dile- Ephes. s. ctio, quia scilicet faciti amico mori. Ad Eph. .Vixi diligite uxores uestras, sicut Christus dilexit ecclesiam, & semetipsum tradidit pro ea.& I. Ita uiri debent diligere uxores suas, sicut corpora sua. Et item, Vnusquisq; uxore suam
Aristoteι diligat sicut seipsum.& Aristo .Ethic. Omni
P Et bico no maximam honestatem effle, mortem
etiam aptetere pro amicis:& filium patrem potius , quam se redimere oportet, & honestius esse, parentibus alimentis opitulari, quam sibi ipsis: quod si in extrema necessitate habet panem illis necessarium patri relinquere, non est dubium, quin etiam liceat amico dare. Quare γε omnino concedo in casti proposito in argumento, quod licet pane alteri cedere cum ce ta pernicie propriae uitae. Sed contra h oc ueli menter urget. Sit enim casus, quod sint in e trema necessitate filius cu patre , & alio extra