장음표시 사용
841쪽
sed hoc ess satis rationabile non esse editos a Salomone, continere tamen sententias Salo
monis scriptas in diuersis libris Salomonis, sparsimq; multa constat scripsisse, quae ad nos
non peruenerunt, uel in memoria hominum.
Egesippus, Irenius, Tertullia. Cypria. Eu sebi . citant librum sub nomine Salomonis. De Ecclesiastico satis couenit, authorem fuisse Iesiim filium Sirach. Sed Iesum filium Sirach ex Hebram Graeciim suisse, uel potius
nouum fuisse circa tempora Ptolenuei Euergetis 2DO. fere annos ante natiuitatem Do
mini, sub Simone magno Sacerdote,Oniς filio. De Sapientia non ita conuenit, sed tribuitur Philoni Iudam, non qui claruit sub Nerone, sed alteri antiquiori 16o .annos ante Christum, sed uterq; uidetur scripsisse ore prophe tic O. Augustinus tamen De doctrina Christiana utrunque putat esse Iesii filii Sirach. Quod
tamen retractauit t. lib.retracta. C. .
Ex uerbis prςpositi loci fatis costat Scriptura no loqui de homine ante usum rationis, uel omnino prius uapossit deliberare,& consilita sumere de agendis,atq; adeo nos imprς sentia rum nihil loquimur de fallite hominis, uel statu in utero matris, uel prorsus antequam peruenerit ad usum rationis, sed sollim constit in tota hac disputatione hoc argumentum tra-x a ctare
842쪽
etare,& hunc locum uersare, qua ratione, aut
qua uia homini possit patere salus postquam est sui iuris,aut ut Scholastici dicut postquaannos discretionis attigerit. Et ideo sit quae- sbo principalis,An ' omni homini peruenieti ad uitum rationis pateat aditus ad ualutem, &ilitam aeterna. Pro parte negativa arguitur, Sine fide impossibile est placere Deo, & accedetem ad Deum oportet credere, quia est,& quia Hebr.11. inquirentibus se remunerator est, ad Hebr. 1 r. Sed multis uenientibus ad usum rationis impossibile est credere,aut habere fidem,ut patet de natis & educatis apud baxbaros & ignaros Deitatis,& religionis: ergo talibus non patet aditus ad filutem. Item, Qui crediderit,& baptizatus fuerit, saluus erit: qui uero non credi-mrc. s. derit,condemnabitur. Marci I6. & confirma Romii N tur ex Paulo,Rom.IO. Quomodo inuocabunt in que non crediderut aut quomodo credent ei, quem non audierunt' quomodo autem audiet sine praedicate Vbi Paulus aperte uidetur excussere eos, quibus non est praedicata religio, & nomen Dei. In contrarium est illud, Deus. vult oes homines saluos fieri. I.ad Timoth .a. εαι i' item Ecclesiasti. Is . Ante holem uita&mors,
' bonti &malum, quod placuerit ei, dabitur illi. Ex quo loco uidetur, quod omni si per illum
non stat sit data supernaturaliter facultas per' ueniendi
843쪽
ueniens ad usum rationis. 32Fueniendi ad uitam aeternam. item, In veritate cognoui, quod non sit personarum acceptor Deus. Acilium. Io. Ad hanc qu stionem di si Adi x'. soluendam quatitor dubia oportet tractare. Primum, quid sit hominem habere usum rationis, & quid peruenire ad usum rationis, Secundum, quia potest homo, cumprimum peruenerit ad usum rationis.Tertium,ad quid
tenetur pro eodem tepore. Quartum,de principali quaestione: quibus expeditis, relectio erit soluta . ' Pro prima ergo quaestione est notandum, quod licet ratio essentialiter idem sit quod intellectiis humanus, tamen uoluntas ponitur a philosophis in ratione, ut uidetur Aristo. sen- Aristotitire 3 Ethicor. c.IO .Et apertius 3.de anima .c.6 Imo uocatur uoluntas per estentiam ration lis , ut patet ex S. Tho. in ' dist. 23. q.I. artic. I. s. Notit. qu stiunc. I. Quare usius rationis non solum
dicitur usiis, & facultas potentiς electius, sed
etiam usus uoluntatis.Ιmo&Aristo. 3.Ethico. c.Io. dicit sortitudinem, & temperantiam esse partium rationis expertium,&c. Et tamen appetitus sensitiuus est particeps aliquo modorationis. ergo aliter uoluntas est rationalis, quam participans. Similiter etiam quanqtiam liberum arbitrium sit etiam essentialiter idem
844쪽
masce. lib. 1.tamen quia actus liberi arbitrii est electio, ex Magistro in a. d. a . & electio adeo exigit consilium, ut Aristo. S.Ethi. in dubium retio cauerit, an sit appetitus senstiti uel intellectivus, ideo etiam liberti arbitrium non sOlum ponitur facultas uoluntatis, sed rationis &uoluntatis, ut patet apud Magistru in a. d. a 4. Hoc breuiter praeimissis, ut a notioribus & sa-cilioribus incipiamus, sit prima propositio, 3 Habere ' usum rationis idem est, quod habere liberum arbitrium. Haec patet ex dictis, nam si habere usum rationis est habere facultatem intellectus &uoltintatis, hoc autem est habere liberti arbitrium. ergo idem est utrunq;. Et confirmatur, quia in quocunq; est usus rationiς , est liberum arbitrium,& econuerso.
ergo signu est quod sunt idem. Sed hoc ipsum
non est satis exploratum quid est habere liberum arbitrium. Quanquam enim , ut idiote&rustici interno scere possint eum qui habet usum rationis, Miberum arbitrium, ab eo qui non habet: diffinire tamen in quo consistat ratio liberi arbitrii,& quid sit habere hanc facultatem, non est facile .sed utrunque uidebimus. Ad declaratione huius sit secunda propositio, Non est idem liberti arbitrium aut ustis rationis quod habere actus intellectus,& uolunta tis .Patet, quia ebria,& amentes non habent liberum
845쪽
ueniens ad ii sum rationis. 3 27
berum arbitrium,& tamen habent actus inici lectus,& uoluntatis rergo non est idem .Maior est nota, minor probatur , quia habent actus circa res spirituales,quq non cadunt sub sensti, ut desiderium etiam rerum spiritualium, ut experientia patet ex hiS, quae tum faci unt,tum dicunt loquutur enim de Deo,& angelis, disputant de dialecticis.Et confirmatur de pueris&s omniantibus. Somniantes enim postea meminerunt, sic habent actus intellectus & uo luntatis. Item habent ali uos actus uniuersa les, quos non uidetur quod posis it habere sensis, qui est suum particularium. S.' ho prima pari. q. 8ε arti c. 8.ad 2.loquitur, quo modo sensus & imaginatio plus uel minus ligantur, uel soluuntur in dormientibus , & concludit sic, Ergo per modum quo lentus soluitur & imaginatio, dormiendo ligatur iudicium intellectus, non tamen ex toto.Vnde aliqui dormiendo syllogizant, &cum excitantur, semper recognoscunt te in aliquo errasse. Ex his uerbis S.Thom .patet, qu bd dormientes habent actus intellectus , & per consequens possunt habere actus uoluntatis. Idem & clarius ponit m q. d. 9. q. .Rrt. ψ.ad 3.& ε. Et ibidem ad quartum dicit, quod aliquando in somnio consentit qui Sturpitudini, unde etiam uidetur quod habet
actum uoluntatis. & a. a. quaest.I72.articulo I.
846쪽
ad secundum,idem concedit de dormiente. Et
confirmatur etiam ratione, quia Omn CS amCn
tes, pueri, & somniantes habent aliquando actus sen situm silmeientes in uigilantibus &1anis ad actum intellectiis &uoluntatis. ergo pollunt esse in animantibus, quia tota causit quare amentes non habent ustim rationis, est dispositio sensuum. Antecedens atltem patet, quia iudicant per sensum aliqtiodesse bonum, aut malum: quod iudicium sussceret mouere non amentem ad actum intellectiis & uoluntatis. Et confirmatur, quia sensus in homine simi eiu dem rationis sicut in brutis, licet sint aliquo modo persectiores.sed a mentes habent multos actus, quos bruta habere non possiunt: ergo illi non proueniunt a solo sensiti, sied ab intellectu, dc uoluntate. 1 Tertia propositio, Non 'videtur idem habere liberum arbitrium, aut ultim rationis, quod posse agere & non agere, positis requi sitis ad agendum ad sensum,in quo communiter doctores capiunt. Ista propositio non est ita nota, neque ita certa, sicut praecedens, &ideo serme omnes doctores recentiores con trarium tenent, sicilicet quod omnis actus, qui non necessirio producitur, procedit a libero arbitrio.Ego dico, quod homo producit mul- vos actus , quos potest non producere, etiam
847쪽
non habens liberum arbitrium, nec usium rationis. Probatur hoc primo, Pueri, & amen tes, & somniantes habent actus uoluntatis ut probatum est & non necessario. ergo hoc non sufficit ad liberum arbitrium. Minor patet, quia uoluntas est sormaliter ex sua natura libera, quia potentiae rationales sunt ad opposita 'ertio de anima & nihil est in illis, a quo
necessitetur uoluntas: ergo non necessitatur.
Probatur minor, quia uel esset ia otitia intellectilia , uel sien sititia, uel passio appetitus sensi rivi, quia nihil aliud potest imaginari unde
necessitetur, sed nullum illorum potest necesse sitare, quia sensus non potest mouere uoluntatem nisi per intellectum tertio de anima ergo sola sensatio non potest necessitaretio luntatem, neque passio. Patet, quia aliquando amentes agunt sine passione,uel saltem potest esiae tanta passio insano, sicut in amente,& puero , & somniante. Neque ex parte in te lectus, quia quaecunque notitia est in amen te uel puero,potest esse in adulto,&in lapiente, & in hoc non necessitatur. ergo neque in illis. Maior patet, quia uel est simplex apprehensio, uel iudicium, quodcunque tale potest esse in adulto. Et confirmatur, quia si ali qua notitia necessitaret, uel est et simplex apprehensio, uel iudicium incompletum, uel perse-x s ctum, ed
848쪽
ctum. Non simplex, quia notitia non solum non necessitat , sed neque potest mouere tio luntatem tertio de anima ) quia intellectus speculatiuus non mouet , sed solum practicus,& amentes aliquando agunt ex iudicio, ne que iudicium simplex bono uel malo , quia id
non necessitat adultum. Iudicium autem com
pletum non potest esse in amente , & dato quod esset, non necessitaret. ergo nihil est, quod possit necessitare uoluntatem pueri, aut amentis, aut somniantis. Et confirmatur, quia plus mouet iudicium persectum de bonitate obiecti, quam iudicium impersectum , uel simplex apprehenso. sed illud non necessitat, ergo multo minus iudicium in completum quod esst in amentibus. & prosecto mirum est, quis d hoc iudicium, hoc est delectabile, uel dulce, quod puer habet, necessitet eum:& ta men idem iudicium cum istis aliis, hoc est bonum, stones um & meritorium , praeceptum honorificum , quod est in adulto, non neces
sitet. Item, quia anima separata ab omni notitia quae est in puero, aut amente, certum est, quod non necessitaretur: ergo nec con
itincta. Patet consequentia, quia prosectis in tellectus, & tota anima separata est etiam in corpore existes tertio de anima & intelle inis nihil recipit a corpore nisi notitiam. Et ideo
849쪽
ueniens ad usum rationi S. 3 Inon est dubium, quin positis aequalibus notitiis intellectualib' in duabus animabus, si una non necessitat, neque alia, quia omnino disse rentia ex parte corporis nihil facit si non faciat disserentiam in notitiis ex parte intellectus. Secundo probatur, Motus Libiti, quos Doctores uocant primos, omnino non imputabiles, non fiunt necessarii, & tamen pro eo tempore non est libexum arbitrium. ergo hoc non sufficit ad liberum arbitrium. Assumptum probatur , quia omnis notitia, quae est in pri
mo instanti, non necessitat. ergo nec tUnc. C
g0 neq; ualet dicere , quod postea non neces stat, quia superuenit nouum iudicium. Nam stat, quod iudicium superueniens magis moueat , quam retrahat ab illa. ergo iudicium isquens non facit, quod si prius necessario mo
luntas. Et confirmatur totum hoc de mania cis, qui secundum talem palsionem habent, quod circa aliquam materiam particulare non habent usum rationis, cum habeant circa Oes alias, sicut aliquando etiam phrenetici illi non uidetur necessitari circa materiam illam , sed errare, & tamen no habent liberum arbitrium circa illam.ergo non est idem habere liberti arbitrium,& no necessirio agere. Et certe uidemus ametes,&pueros multa agere rogatos uel
850쪽
admonitos ad modum aliorum hominia, nemuidentur ia eceis1tari in illis.idem uidetur posse probari de omnibus adhibus in deliberatis , ut fricare barbam, scalpere caput, de quibus non uidetur dicendum, quod fiat actus necestarii,& tamen non procedunt a libero arbitrio. Sed contra hanc conclusionem potest argui unico argumento apparenti,Quia si actus uoluntatis ante ustim rationis uelinamente,&somniantibus no simi necessarii sed liberi, ergo sunt boni uel mali, & si libere trasgrediuntur praecepta, ergo peccant.Respondeo negan do consequentiam, quia no satis est, quod sint liberi hoc modo, sed oportet quod sint delis Nom. berati, quod non est in eis. S.Tho.I p.& ε. ubi supra excusat somniantes, non quia necessario agunt, sed quia non habent persecti im usiima attonis, uel intellectus, sed est impeditus intellectus : itaque desectus prouenit ex parte intellectus, non ex parte uoluntatis. Et patet, quia circa materiam bonam etiam possunt esse motus etiam primi, qui tamen non re putentur actus boni propter indeliberationem. Et confirmatur solutio data, quia siue ita sit, siue non : tamen dato, quod ita esset, quod pueri, & amentes haberent talem libertatem ex parte uoluntatis , si tamen haberent intellectum ita impeditum, sicut nuchabriar,