장음표시 사용
881쪽
ueniens ad usum rationis. 3 63
indifferens reqritur ut illuminetur a Deo. Sed quia in moralibus no oportet solicitu esse, an possit aliqua sententia & opinio defendi, aut quomodo resipoderi possit argumetis, sed considerare potius, qd ueris milius sit. ideo si ad dubium propositio .Prima propositio,Omnis' homo cum primum ad usum rationis peruenerit, etiam si Deu neq; cognoscat, neq; possit cognoscere, potest bene moraliter agere. Haec probatur propositio, quia ut dictu est liberum arbitriu est iacultas rationis & uolui ris: ergo quicuq; habet liberum arbitriu , pOtest no solum cognoscere bonum & matu, sed etia facere & uelle, ut supra dictu est. no loquutur theologi aut philosophi de usu rationis aut liberi arbitrii, nisi in ordine ad bonu & matu,&ideo uocantur ametes &insani: q, si ad actu bonu requiritur relatio in Deci, talis qui non cognosceret Deu, no solum 135 posset bene a gere,sed neq; cognoscere quid bonu esset.Ite, si ad bene age dii requiritur relatiotin Deu, uel hoc est deiure naturali, uel positivo & diuino. Primu ia 5 uidet, cum hoc no si notu in lumine naturali, imo secud si sentetia Greg.neq; cognosci qui cud esse potestsne auxilio speciali. ergo no est de iure nati positivo, aut no costatun. neq;. n.Paulus cu dixit, J1a in gloria Dei facite, uoluit aliqd nouuiu mulgare, neq; aliqs
882쪽
quoa teneatur homo philo phorum hoc unquam dixit, qui tamen
lumen naturale habebat.Item, datoquὁdesset praeceptum illius relationis,Paulus aperte α-cusat ignorant . ad Rom.ro. uomodo inuocabunt in quem no crediderunt inlod si non credere est sine culpa, ut stupra probatu emergo no inuocare, uel n5 res erre in illu actiones suas erilsine culpa.Et quidem de relatione sortaletovi. UT 'M', Vm Vς V in Comitante,uel etia prae cedente. Ita Caiet. I.2.8.ro .art. ε Diciti quo' per hoc, q, actus humani reserantur in bonum obiectu, seruntur in Deu, qui3
sicut & Omma naturalia fiunt propter sine. a. Vii c. tamen non semper referuntur in talenem ab ipso agente, it actus hirundinis cum 'Oponit in 10u, aut serinicς cum frumentatur x x xζ,refer itur quidem ad certos sines, noni rundine uel sormica, ced asse periori inteligentia. ta cum homo operatur bonum ex de
lati sunt in Deum ipsium, hoc dicit S.I O. a. G so .art.IO. Rerum inquit omnium unus est nis ultimus, id est Deus. Ita & uolutatum O-miam unus est finis ultimus, scilicet Deus. nihiIominus sunt alii fines proximi, & si secun- cum illos fines seruatur debita relatio uolun- ratis in ultimum fila erit recta uoluntas. Debita
883쪽
bita autem relatio seruatur secundit illum fine, quo uolsitas nata est ultimu finem participare, omnia propter semetipsum operatus: sicut fer uus,qui siciu officili facit, si eius dominus constituit,virtualiter sacit propter dominu, & ad fine, quem dominus ordinauit. Et videtur se cere aci hoc,quod S.I ho. dicit I. a. q. 2I. ar.' & S Nomas. q. t homo natura est animal ciuile & sociale. Qui aute in societate aut ciuitate uiuit,pars est ciuitatis.Qui ergo aliquid in bonu &in com modo ficit alicuius priuati hominis, facit etiain bonum publicci & comune, sicut qui priuatum homine laedit, bonu comune laedit, cuius ille est pars,atque laudem & pa armiti meretur, non a priuato homine solum,sed etia a tota ciuitate aut collegio,& eadem ratione ab eo qui prς sidet collegio & ciuitati humane,& si nihil de Deo cogitet. Et certe hoc naturalis ratio dictat. Et confirmatur, Certe enim uidetur iniquu & contra Dei bonitate excogitatu, ODsendatur Deus etia ab illo, qui nihil minus cogitat, quam Deu offendere. & tamen bene agere nemo potest, nisi Deo placere studeat, nec est quisquam qui no laudet uel probet factum aut bonu collatu in amicum suti, aut utruque necessarium,etia qui sibi nullo modo ualuerit gratificare. Vt quid ergo affirmamus Deu co- denare, & omnia officia collata in Dei filios,
884쪽
qui non respectu Dei faciunt, neq; Deus praecepit parentes honorare propter Deia, sed honorare solum:& ita de aliis praeceptis ita implere,utrebus ipsius expediebat.siunt enim pusce pia distincta de cultu diuino, & de res,' humanis: atq; adeo nihil necessse est in omnibus aliis actibus Deum colere. Secundum dubiit in hac 3 secunda qtuestione est, An omnis talis perueniens ad ustim rationis possit peccare. Et loquimur semper de illo qui nec Deu cognoscit, nec potest cognoscere. Et pro parte negativa sunt argumenta, neque leuia, neque ita facile expedibilia.Videtur enim,' ille qui Deu non potest cognosicere, pro eo quidem tepore ne que peccare qui de possit.&primo quide, quia Deum esse, imo Deum esse domi nisi, est prae- ambulum ad legem diuinam: ux S. Tho. ait.2.2.9.I6.arti.I. quia pressiipponitur ante sitsceptione legis,ut quis fateatur subiectione legislatori, iuxta illud, Accedente ad Deli Oportet credere quia est neq; est intelligibile,ut quis recipiat lege ab illo, lue non cognoscit superiore.
Vndequino tenetur recipere aut cognoscere Dexi,aut legislatore, neque legem eius tenetur recipere. ergo iste, que ponimus sine culpa sua ignorate Deli,no tenet recipei elege Dei, neq;
illi obedire. Sed peccatu est dictu,uelfactu.uel
cocupitus cotra lege Dei. ergo. Et probat authoritate
885쪽
ueniens ad usuna rationis. 367ctoritate Aug. ar .cotia Faust.& Ambr.dicunt enim quod escaelestiuinobedientia madatorum.ergo uidetur st in tali non possit esse peccatu .Et co firmatur,Ego no habeo dominum neque superiore cui tenear obedire. ergo non obligor aliqua lege.ergo no pecco .COiequen
tiae uidentur notae, quia nullus tenetur aliqua
lege,nisi imperiorismeque peccat, nisi faciedo contra id aὸ quod tenetur. Sed antecedens est inuincibiliter creditum ab isto.ergo &conie-quens,&per conuequens excidatur ignoratia inuincibili.Item sequitur,Non est Deus, erg. nullum est peccatum.Et consequetia uidetur noxa,quia peccatum non est nisi contra Jegem Dei.Antecedens est inuincibiliter creditu ab isto, ergo & consequensEt confirmatur,quia si per impossibile non esset Deus,nullus obligaretur. Sed pro eodem uidetur haberi, quod
non sit Deus , & quod non possit cognoscian sit, sicut quantum ad obligationem,pro eo facto habetur, quὁd quis non haberet regem, uel ignoraret inuincibiliter se non habere regem,omnino est absurdu dicere quod rex Obliget me, de quo ego in uincibiliter iudico, no est rex meus .Et probat, quia in omni mortali est aversio a Deo.ergo si no esset Deus,uidetur quod no est et mortale. Item Apostolus RO. q.Vbi non est lex, neque praeuaricatio. ibi pςr
886쪽
per praeuaricatione nihil aliud uidetur intelliger nisi peccatum, ergo ubi ignoratur lex inuincibiliter,etiam non erit peccatu, quia idem uidetur iudiciu ,ν non sit lex, & qi ignoretur. Et confirmatur, quia lex non obligat nisi promulgata: in decretis leges instituuntur cu promulgatur. Si ergo quis ignoret legem, no obligatur lege Ite quia actus est bonus, uel malus inquantum est consormis, uel difformis rationi. 2.Eth. Sed ratio humana no habet uim obligandi neque ratione legis nisi a lege diuina.ergo qui propter ignorantia excusatur a lege diuina,ergo a lege rationis.Et co firmatur, quia
leges humanae non obligant nisi uirtute legis diuinae , quia omnis potestas a domino Deo
est,ad Ro.13.&Dominus in Euan.ΙO.I9.Non haberes potestate aduersus me ullam nisi tibi destiper esset datum .ergo etia neque ratio humana habet uim obligandi nisi a lege diuina.
Ite omne malu est malum,quia prosi bitum a lege aeterna.ergo si ignoratur lex aeterna,videturo excuset a peccato: sed qui ignorat Deu, ignorat legem Dei,ut probatum est.ergo excusatura peccato. Antecedens est S.ThO.I. a. q. 7Ι.ar 6.ad quartum,ubi dicit, quis domne peccatum est malum, quia prohibitum intelligitur peccatum iure positivo. Sed omne peccatuest malum, quia prohibitum lege sterna Item,
887쪽
ueniens ad usum rationis. uidetur quod S.Tho m. dicit illic ad quintum,
Peccatum quidem a philosopho consideratur ut est contra rationem, sed a theologo ut est offensa Dei.Mirabile aute uidetur, st quis offendat Deu, que neq; cognoscit, DC' senetur cognoscere.Et confirmatur, quia ponam US Pralis antequa cognoscat, neque possit cognoscere, sed incipiens inquirere an sit Deus, necn habet tale propositum, si scire esse Deum, ego uellem placere illi in omnibus,tunc uidetur quicquid faciat, quod excusetur. Item siquis ignoret inuincibiliter Dominum,no tenetur praeceptis Domini: ergo qui ignorat Deum, non tenetur praeceptis Dei.Ιrem habet ignoratiam inuincibilem obligationis ad poenam neque inferni neque purgatorii, ergo uidetur 91 salieno imputetur ei peccatu te facit id, si non uenissem,& loquutus eis non suis-lem, peccatum non haberent . ergo a simili si non cognoscatur Drus.& Ιοhan. D; .&i Ista Sc alia similia, quae pro parte negatiua afferria ossent,certe non parum mouere potiunt ad uadedam partem negatiuam, quod sicilicet an equa cognoscat,aut cognosicere posuit Deu, ion potest peccare.Pro parte autem affirmati ia non oportet multa adducere, cum sit conensus omnium doctorum, quod quicunque labet usum rationis,potest bene uel male age
888쪽
reJmo hoc uidetur ex diffinitione usus rationis, aut liberi arbitri . probatur tamen, quia aliqui actus sunt intrinsece mali,ut mendac1u ex sententia Augustini,&doctorii ergo si fiat ab habente usium rationis erit peccatum. Ite probatur aperte ex illo Psal. . Multi dicunt, Quis ostendit nobis bona signatum est super nos,&c. ubi uidetur tolli e ccusatio ignoratiae. Itε, alias prima principia non essent necessaria,puta,N5 est faciendum alteri quod tibi non uis fieri, qui a in tali casu omnia licerent, si no posset peccare. Ad hoc non uidetur omnino certum quid dice dum sit,& si liceret more iurisconsultorium noua dogmata asserere,& recta in discrimen uocare, non uidetur absurdum defendere duas propositiones sequentes. Prima, Quicunque habet usum rationis, potest quamprimum bene & male agere,& p xoprie peccare.Ista propositio satis probata es . Secuda pxopositio, Quicunque non cognoscit nec potest cognoscere Deli, non habet usum rationis.&sic de eo de quo postuest dubium tam primu quam secundu quam tertiti, diceremus, j
u, ista dubia praesuppon ut falsum, D scilicet ta l
lis habet usum rat1Onis, qui no potest cogno scere Desi, sed dicere s est ide iudiciu de illo,& de puero,&amete, neq, bene neq; male pQ test agere.&sicut supra diximus quatucunquς
889쪽
quis habeat usium rationis in artificiatibus,tiel in quibuscuq; aliis, s tamen o possit suscieter deliberare de morib', diximus ' no habet simpliciter usum rationis, ut loquit theologus &philosophus.Ita uidet dice dii de eo, qui no cognoscit, neque potest cognoscere Deli, Si quat unctique utatur ratione & c5sultet, n5duper Menit ad usum rati 5 is, quia no potest deliberare de bono &malo: qa ut uidet sentire S. Tho.
lxi, nisi qa probat, aut reprobat in lege diuina &ideo quino cognoscit lege imina, descit ei principiti ad deliberandu de age dis,& sic non habet usum rationis.& confirmatur hoc, quias per impossibile quis priuarmix notitia prioru principioru circa agibilia, qua tunctique haberet principia specillatiliarii scietiam, imo &coclusiones,no diceret habere usum rationis, sicut neq; bruta animalia,& si discurrerent de mediis ad fine,& haberetpotestate agedi,&cognoscedi, no dicerent habere liberia arbitriit,
quia no cognosceret bonti,aut malu in minoribus .Et possent ista co firmam ex illo ad Ro. I. Qui cu cognouissent Deu, no sicut Deu glorificauertit: ita ut sint inexcusabiles. Unde uidet, v si non cognosceret, essent excutiabiles. Neque uideo quam posset hoc uehemeter impugnari, neque magna in conuenietia possenr ex
890쪽
hoc sequi,& maxime, quia ut supra dictum est, ouidentia Dei sectum est,ut hoc uel noposis it contingere, uel breui admodum tempore, ut non possit quis habere notitia de Deo, non uidetur inco ueniens, si quis paruula morulano sit capax boni aut mali, qua tumuis inalsis bene inteli gat. Sed quia hoc non omnibus auribus placeret,& notiti videretur,ideo ad dubium affirmative respondeo per hancs propositione Antequam aliquis aut cognΟ-icat aut pos it cognoscere Deum, potest peccare.Ista propositio prς ter probationes iam positas adhuc potest probari, quia agere contra conscientiam est peccatum, uixta illud Pauli, Omne quod non est ex fide,peccatum est: in
tantum,ut etiam uoluntas discordans a con
scientia, falsa sit & mala ut omnes doctores dicunt. Sed ignorans sic Deum potest facere co tra conscientiam , quia naturaliter homo iudicat quod eit maluin iniuria facere innocenti, parentes esse honorandos, ergo potest male agere,& per consequens peccare. Confirma tur, quia etiam philosoplii illi, uel qui negabat Deu esse, ut Diagoras, uel qui negabant saltequicqua ad Deum uel Deos attinere factum bonum, ut Democritus & Epicurus, dicebat tame aliqua est e bona, alia mala, & peccatu,&laudabilia,&uituperabilia,crgo id non depen