Theologiae Moralis, Volume 3

311쪽

sponsalia nunquam contrahuntnr ritu aliquo solemni, sed solo consensu spondentium, parentibus nonnunquam testibus. Haec ut solvantur, solo partium consensu, vel causa gravi opus est; quamvis expediat sacerdotis judicium expetere, si praesulem adeundi non sit copia. In sacro tribunali res plerumque judicatur. 26.Dj0jtigod by OO le

312쪽

DE NATURA MATRIMONII.

S. I. DE CONSENSU.28. Μatrimonium, tamquam contractus, est duorum pactum quo sibi invicem tradunt perpetuo potestatem in sua corpora in generationis actum : Vinculum seu status matrimonii est maris et Reminae conjunctio individuam vitae consuetudinem retinens. y Sacramentum matrimonii est ipse contractus inter baptizatos initus. Signum est conjunctionis Christi cum Ecclesia, gratiamque, qua anima Deo conjungitur, auget, specialiaque impertitur auxilia, quibus sancte se gerant conjuges. Legitimum dicitur matrimonium, quandocumque lex Dei, vel Ecclesiae non obstat contractus Vesori: sic qui baptismum non susceperunt, quales sunt ex Amicorum seu Quakerorum secta, legitimum inter se foedus conjugii ineunt. Natum matrimonium est inter baptizatos, nullo obice objecto, quale Catholicorum, vel etiam haereticorum, nullo impedimento laborantium, dicitur, antequam conjuges coierint. Gn3ummatum dicitur post copulam. Ipsos contrahentes esse sacramenti hujus ministros alias docuimus; ' juxta sententiam communem quam S. Alphonsus probat.' Sacerdotis ministerium ad solemnitatem pertinet: forma vero sum verba, Vel nutus, vel alia consensus indicia. Materia remota ipsa sunt codipora, quae in usum conjugii traduntur. Proxima est traditio juris in ea, quae fit dum consensus exprimitur. 2s. Contrahentes matrimonium debent esse in gratia, quum sit Sacramentum vivorum, et ideo peccati mortalis rei sunt illud indigne suscipiendo: quamvis autem a plerisque habeantur ministri sacramenti, ideoque peccare dicantur indigne ministrando sacramentum, et indigno, probabiliter excusantur a novo reatu, qui praecipue adstringit ministrum specialiter ad id muneris consecratum. Ρrocurator alieno nomine contrahens, qui peccato inquinatus contractum init, haud

313쪽

noVo reatu tenetur, non enim suscipit, vel administrat sacramentum quod contrahentium est. 30. Consensus contrahentium imprimis necessarius est ut sit matris

monium, qui quidem debet esse verus et internus, mutuus, liber, exanimi deliberatione prosectus, et per verba de praesenti enuntiatus. Μatrimonium, ' inquit Innoc. ΙΙΙ., in veritate contrahitur per legitimum viri et mulieris consensum. y Hinc si alteruter fingat se conse tire, absque consentiendi consilio, non perficitur matrimonium, licet coierint, uti olim decrevit Innocentius ΙΙΙ. de homine qui mulierem

deceperat, alieno nomine consensum enuntians, quin animo consentiret : Si res ita se habet, videlicet quod ille eam non proposuit

ducere in uxorem, nee unquam consensit in praedictam personam,

non debet ex illo facto conjugium judicari, cum in eo nec substantia conjugalis contractus, nec sorma contrahendi conjugium valeat inveniri; quoniam ex altera parte dolus solummodo assuit; et defuit

omnino consensus, sine quo caetera nequeunt faedus perficere conjugale. Caeterum in foro externo consensus praesumitur quoties matrimonium publice initum sit, nec attenditur alterutrius negatio: tenetur etiam in conscientia deceptor reparare injuriam vere consentiendo, nisi gravissima excuset eum ratio, V: g: quod deceptio potuerit lacile conjici vel quod mulier moribus sit levioribus, vel conditione vili. 31. Consensus de praesenti esse debet, quapropter Gregorius IX.

scripsit: Si inter virum et mulierem legitimus consensus interveniat de praesenti, ita quod unus alterum mutuo consensu Verbis consuetis expresso recipiat, utroque dicente: Ego te in meam aeeipio: et, ego te aeeipio in meum p vel alia verba consensum exprimentia de praesenti, sive sit juramentum interpositum, sive non; non licet alteri ad alia vota transire. 32. Debet esse mutuus consensus, est enim duorum pactum; ideoque qui consensum prius enuntiat, non tenetur matrimonii vinculo, nisi mulier consensum etiam praestet. Debet simul dari, adeo ut prudenti judicio uterque eodem tempore consentire censeatur: sed si breve sit temporis intervallum, et alter pergat consentire

animo, consensus alterius huic accedere et conjungi videtur: secussi consensus revocatus sit dum alter differret suum enuntiare. 33. Liber consensus requiritur, nam contractus, praesertim de I) Cap. xxv. de sponsalibus. 2 Ibidem, c. xxvi. 3 Cap. xxxi. de Fomalibus. et cap. iii. de Ῥmm duorum. Dj0jtigod by OO le

314쪽

individua vitae societate, propriae voluntatis electionem et Iibertatem exigit. Hinc metus gravis injuste incussus ejus valori obstat, ' uti postea explicabitur sustus. 34. Debet ex animi deliberatione consensus procedere, quatenus haec ad gravem obligationem contrahendam requiritur: Caeterum

valet consensus temere datus, dummodo natura contractus innotescat, et voluntas sua libertate utatur. Ebrius autem, qui sui compos non est, nequit necessarium praestare consensum: secus qui aliquatenus

vacillat judicio, satis tamen habet perspectum quod aggreditur, ei

sua voluntate consentit.

35. Externa consensus indicia, sive verbis, sive nutibus, exiguntur, ut Ecclesia matrimonium agnoscat, quod ipso animi consensu constat: sed necessaria sunt, quantum ad Ecclesiam, Verba consensum exprimentia de praesenti. Nam surdi et muti possunt contrahere matrimonium per consensum mutuum sine verbis. ' Si puella verecundia praepedita non respondeat presbytero interroganti, utrum velit quendam in maritum habere, manus prensatio, Vel capitis inclinatio sussiciet ad consensum exprimendum. 36. In usum matrimonii tradunt sua corpora contrahentes ; alia

men necesse non est ut sibi proponant jure inde acquisito uti, quum dominio sibi invicem tradito contractus perficiatur. Hinc S. Ioseph censetur vere conjux Virginis, quamvis huic propositum suerit a viri consuetudine abstinere, uti liquet ex ejus dicio; Quomodo fiet istud quoniam virum non cognosco' ' 3 . Ρer procuratorem valide contrahitur matrimonium, habet

enim contractus naturam. Ρrocuratoria opera contrahi posse declaravit Bonifacius VIII. dummodo speciale detur mandatum ; nec enim Valerei matrimonium ab alio contractum alterius nomine, qui gene rate dedisset mandatum uxorem ei quaerendi: procurator non aliter censetur idoneus ad matrimonium contrahendum, quam si ad hoc mandatum habuerit speciale : ' sed nec valet, si procurator, absque

speciali in id auctoritate, alium deputaverit, qui contrahat: vel si mandati leges praetergressus fuerit.' Quod si mandatum fuerit revocatum ante contractum, nullum est matrimonium, quum desit consensus. Sane si procurator, antequam contraxerit, a domino fuerit reVocaius, contractum postmodum matrimonium ab eodem licet l) Cap. xxviii. de sponsalibus. 2) Cap. xxv. de apo alibυε. 3) Luc. i. 34. 4 Cap. viti de procurati. λ 6. ο) L. Diligenter D. Μandati. Dj0jtigod by OO le

315쪽

tam ipse, quam ea cum qua contraxit, revocationem hujusmodi penitus ignorarent,) nullius momenti existit, cum illius consensus defecerit, sine quo firmitatem habere nequivit. V Ρer litteras etiam contrahi valet matrimonium, quum contractus quilibet sic iniri possit: sed non solet haec ratio contrahendi matrimonium usurpari, quum plurima habeat incommoda, et pericula: sed nec plerumque adhibentur procuratores, nisi inter magnos principes. 38. Distinguit S. Alphonsus fines intrinsecos essentiales matrimonii a finibus intrinsecis accidentalibus, hosque a finibus extrinse-cis accidentalibus. Fines intrinseci essentiales sunt duo : traditio mutua cum obligatione reddendi debitum, et vinculum indissolubile. Fines intrinseci accidentales pariter sunt duo, procreatio prolis, et remedium concupiscentiae. Fines autem accidentales extrinseci plurimi esse possunt ut pax concilianda, voluptas captanda, etc. 'Constat nullum esse posse matrimonium absque mutua illa obligatione et vinculo: sed haberi potest, licet quis non sibi proponat Prolem gignere, senes enim nuptias solent inire. Qui matrimonium contrahit in remedium concupiscentiae, videtur plerisque venialiter peccare, eo quod finis proprius sit prolis procreatio; sed aliis videtur ab Omni culpa excusatus, Apostolus enim ait: propter fornic

tionem unusquisque uxorem suam habeat, et unaquaeque suum virum. Ideo autem patres videntur hunc finem culpae arguere,

quia libidine agi conjuges supponunt: quod si huic repugnantes

infirmitatis quaerant remedium, non videntur culpandi. Quando quis finem sibi proponit extrinsecum et accidentalem, excusari eum S. Alphonsus existimat, si finis per se sit honestus, V: g: paXsamiliarum, honoris earum conservatio: secus si finis sit mera voluptas, divitiarum cupiditas, ambitio. f. II. DE CONDITIONIBUS. 39. Conditio apposita consensui eum suspendit, si de re sutura contingenii agatur; v: g: at pater consenserit :' qua conditione non impleia, consensus irritus est: sic si vir mulieri nuptias polliceatur, dummodo pecuniam quamdam donet, non tenebitur, ipsa dare l) cap. viti de prorur. in s. 2 L. Vi. n. 882. 3) l Cor. vii. 2. 4 Cap. v. de emiationibus. ο) cap. iii. eodem tit. Dj0jtjgsd by OO le

316쪽

renuenio: si ver. de re praesenti vel praeterita, de qua dubitatur, conditio sit, consensum suspendit, donec de rei veritate constet: sic si puella ignoto homini dicat; contraho tecum, si sis, uti assimas, filius viri illius matrimonium valet, si reipsa sit qualem se exhibuit:

secus non valebit.

40. Si conditiones contra substantiam conjugii inserantur, putasi alter dieat alteri: Contraho tecum, si generationis prolem evites vel ' donec inveniam aliam honore, veh sacultatibus digniorem ;' aut si pro quaestu adullerandam te tradas,' matrimonialis contractus, quantumcumque sit favorabilis, caret effectu: licet aliae conditiones appositae in matrimonio, si turpes aut impossibiles fuerint, debeant, Propter favorem ejus, pro non adjectis haberi. Ita decrevit Gregorius ΙX. Caeterum eorum qui coram sacerdote contrahunt, nulla adjecta conditione, voluntas non videtur colligenda ex pactis quae forsan inter se inierant, nisi ipsi omnino voluerint consensum ita definire. Hinc qui sponsalia secit, illa apposita conditione de vitam

da generatione, si more consueto consensum de praesenti praestet, matrimonium vere contrahere censendus est: multo magis constat

de valore consensus simpliciter praestiti, licet contrahentes sibi prinposuerint ad tempus vitare generationem. Sed iniqua sunt et scelesta quaecumque hujusmodi pacta.

f. ΙΙΙ. DE PARENTUM CONSENSU.41. Parentum consensus necessarius non est ad valorem matrimonii filiorumfamilias, quamvis expetendus omnino sit. Equidem theologi plures excusant a culpa gravi filios matrimonium ineuntes invitis parentibus, quia .... per matrimonium quisque perpetuae obligatur servituti maxima secum asserenti onera, quae nisi ex Omnino spontanea voluntate suscipiantur, dissicillime perferri poterunt. ' Quoties consensum denegant injuste, vel religionis odio, vel arbitrio suo abutentes, filii familias ex cusantur a culpa, sed obnoxios se praebent legibus, quae patriae potestati hac in re favent: quod si extra alatus, seu provinciae, limites se conserant ad nuptias contrahendas, Vel alio pacto legum poenas evadere studeant, Veritate illaesa, non videntur culpandi: secus si salso juramento, vel salsis testibus rem conficiendam curent. Μagistri, artium similem habent,

317쪽

juxta leges, potestatem in matrimonia tyronum suorum, et alii omnes quibus instrumento alii sunt adscripti donec ad aetatem maturam

pervenerint.

refragatur, vel tyroni, vel alii lege obligato, obnoxium se facit mulctae gravi, a qua immunis non habetur, licet deceptus fuerit a contrahentibus, vel testibus: sed eam solvere cogitur, quam deinceps actione civili in deceptorem poterit recuperare. f. IV. DE VINCULO. 43. Docet Bonifacius VIII. quod matrimonii vinculum ab ipso Ecclesiae Conditore ipsum in paradiso, et in statu innocentiae instituente, unionem et indissolubilitatem acceperit. A Naturae matrimonii congruit ut perpetuum sit vinculum, et unicum, quo pacto mutuus fovetur amor, et proli consulitur. 44. Polygamia, seu plurium uxorum consortium ab initio non fuit, sed, Lamecho auctore, inducta est, et postea Deo sanciente ob humanigenoris propagationem, praesertim veta populi electi, invaluit: Christi veta auctoritate sublata est, qui conjugium ad suam originem revocavit: erunt duo in carne una. ' Optime animadvertit Innocentius III. non dixit tres, vel plures, sed duo: nec dixit: adhaerebit uxoribus, sed uxori. ' Sic etiam seri perpetua Ecclesiae traditio et consuetudo, quapropter concilium Tridentinum decrevit: Si quis dixerit licere christianis plures simul habere uxores, et hoc nulla lege divina esse prohibitum, anathema sit. U' Equidem recta filiorum institutio et pax domestica ex unitate conjugii plurimum pendent. Qui plures habent uxores, si ad fidem conversiissuerint,

primam retinere debent, reliquis dimissis: quod si noluerit fidem amplecti, pontificia datur dispensatio ut aliam quae fidem amplectitur seligat, priori postposita : quod fit eo quod Apostolus iacit converso facultatem solvendi conjugium in infidelitate initum, si infidelis

discedat, scilicet renuat vivere cum eo absque pietatis detrimento. 45. Polyandria, seu plurium virorum consuetudo per se repugnat conjugio, quod quum ad humanum genus propagandum institutum I) Cap. i. de voto in s. 2 Μau. xix. 5.

318쪽

sit, tollitur, dum eadem mulier cum pluribus viris consuevit, nam plurimorum semen admixtum sterile est. 46. Μatrimonium infidelium consummatum, utpote naturalis contractus, perpetuam habet vim. Valet autem hujusmodi contractus, si lex naturae non obstet; nec enim quae lege Ecclesiae statuta sunt,

homines baptismo haud imbutos spectant. Quod si alteruter ad fidom conversus, baptismum acceperit, solvi poterit matrimonium, si infidelis noluerit cum fideli conversari: si enim alter infidelium conjugum ' inquit Innocentius III. ad fidem Catholicam converi tur, altero vel nullo modo, ves non sine blasphemia divini nominis, vel ut eum pertrahat ad mortale peccatum, ei cohabitare volente, qui relinquitur ad secunda, si voluerit, vota transibit: et in hoc casu

intelligimus quod ait Apostolus; si infidelis discedit, discedat: frater

enim vel soror non est servituti subjectus in hujusmodi.' Si infidolis nolit converti, quamvis consentiat habitare cum converso, multi theologi censent solvi adhuc posse matrimonium : quum periculum

perversionis conjugis fidelis, vel prolis, vix absit.' Coitu post alterutrius conversionem nulla vis additur contractui, qui proinde solvi deinceps possit quocumque tempore, si infidelis nolit habitare

absque contumelia Creatoris: sed utroque simul converso contractus naturalis vim obtinet firmam, et indissolubilem, absque ritu ullo, vel novo consensu, dummodo copula intercedat, quae indicium est comsensus, ut contractus juxta Christi institutum valeat in perpetuum. Si consummatum non suerit matrimonium post conversionem, censet S. Alphonsus Ρontificem posse ex urgentissima causa dispensare.'4 . Interpellandus est infidelis conjux a converso, ut de voluntate

constet, ex praecepto Gregorii XIII. et S. Ρii V.: quod si infidelis

detrectet, vel respondere prorsus negligat, converso licet ad novas nuptias transire. Si constet eum esse pertinacem, vel si in longinquas abierit regiones, vel adiri nullatenus queat, nonnulli theologi censent conversum posse, interpellatione omissa, ad nova Vota transire, saltem accedente pontificia dispensatione. ' Non solvi-iur matrimonium infidelis dissensu, sed fidelis voluntate novas contrahentis nuptias: quapropter nuptiae infidelis cum altero infideli initae, fideli adhuc caelibe, sunt irritae. 48. In hac regione si contigerit quempiam ad fidem converti, qui

319쪽

non fuerit baptizatus, conjugio tamen cum altero haud baptigato junctus, omnis opera adhibenda erit ut consors retineatur, absque fidei et pietatis detrimento: nam libertate ad nova vota transeundi lex civilis smi vetat, nisi iis qui divortio separati sunt: quod si absit consors, et consensus ejus exquiri nequeat, quum domicilium ejus lateat, ab alio conjugio ineundo abstinere oportet, ne novae nuptiae offensionem pariant, et speciem bigamiae praeseserant. Si graves rationes suadeant eum e vivis discessisse, quum diutissime abfuerit, et nuntius nullus plurimos annos de eo advenerit, non videtur consors prohibendus nuptiis, nam alter nequit moneri, ideoque fidelis jure suo utitur, praesertim accedente mortis opinione verosimili. Quod si ad fidem converti contigerit qui ab haereticis baptizatus eum altera pariter baptizata nuptias inierat, nuptiae nullatenus solvi queunt, ratae quippe ac consummatae sunt. Si de consortis baptismo non constet, nec certum haberi queat testimonium, in eam propendere oportet sententiam de baptismo, et matrimonii valore, cui favent indicia et adjuncta: et si quid obstet valori, ex dispensatione supplendum. Equidem conjugium semel initum censendum est valere, quamdiu obex non se prodat: quod si bona fide aliae initae fuerint nuptiae, non sunt solvendae, donec de priori vinculo, re plene investigata, exploratum sit. 49. Christi lege ea vis contractui matrimonii indita est, ut conjugium baptizatorum semel consummatum nullo unquam casu solvi queat: Quod Deus conjunxit, homo non separet: δ quod si opere completum non sit, non tantam habet vim; nam Christi cum Ecclesia conjunctionem non exhibet.' Hinc baptizatorum conjugium ratum, quod scilicet initum est, sed non consummatum, solvitur professione religionis alterutrius conjugis, adeo ut alter valeat novas inire nuptias: quia cum non fuissent una caro simul effecti, satis potest unus ad Deum transire, et alter in speculo manere. Intra duos menses conjux cogitur ad Religionem transire, vel conjugi adhaerere: ' sed quamdiu consummatum non fuerit matrimonium, libera manet lacultas eligendi Religionem. Quae Scripturae testimonia matrimonii Vim perpetuam declarant, illud re persectum speciani: solvi posse idcirco a Summo Ρontifice matrimonium ratum censent plurimi theologi, aliis negantibus. Re quidem vera plures Pontifices ea Ι) Μau. xix. 6. et Cap. v. de B amia. 3) Cap. ii. de eonvera eonjug. 4 Cap. vii eodem sit. VOL. III. T

320쪽

potestate usi suisse dicuntur, quando boni publici plurimum intererat

ut proles nasceretur: Summus Pontifex, ' inquit S. Alphonaua. ianquam Christi Vicarius, cui regimen Ecclesiae est commissum, bene potest cum justa causa dispensare in aliquibus quae sunt de

jure divino, et humanos actus concernunt. 3. V. DE DUBIO CONTRACTU.50. Ante adhibitam diligentiam ut veritas detegatur, nullatenus licet dubitanti de impedimento dirimente matrimonium contrahere, temere enim se objiceret periculo contractus irriti: sed re diligenter investigata plerisque videtur matrimonium iniri posse, si opinio juris ejusmodi sit quam theologi vulgo habent veluti probabilem, quod seilicet impedimentum non subsit: quando enim adest opinio probabilis de jure, quod non subsit impedimentum, tunc Ecclesia ex

antiquissima consuetudine praesumitur contractum matrimonii approbare, et omne removere impedimentum, ut communiter dicunt

praelati auctores cum aliis, et suse probat Cardenas pluribus decisionibus Rotae Romanae, ac quibusdam declarationibus Urbani VIII. V sed in dubio seu positivo, seu negativo, de morte prioris conjugis, non licet ad secundas transire nuptias ; et si constet de impedimento, et dubitatio sit de dispensatione, impedimentum est servandum : si constet de dispensatione, et dubius sit ejus valor, habenda est valida, quia praesumitur pro actus valore, in iis quae juris ecclesiastici sunt, et in quibus proinde Ecclesia supplere censetur; non ita in iis quae sunt juris divini, vel naturalis, quae potestatem Ecclesiae excedunt. 51. Quando probabile est impedimentum de jure naturali, et probabilis e contra opinio illud non subsistere, plerumque non licet contrahere matrimonium, quia valor sacramenti periclitaretur, quum Ecclesia non possit impedimentum, si subsit, tollere. Sic si dubitetur utrum quoddam matrimonium Verum fuerit, probabilibus utrinque pugnantibus rationibus, non licet novas nuptias inire. Id facile contingit apud mancipia, quae pluribus inter se connubiis aliqudodo conjunguntur,eo tamen pacto ut non constet aliquod verum connubium

ab iis initum. Dicit S. Alphonsus soli Ρontifici licere jus divinum