장음표시 사용
41쪽
tandi, primum mutatur, nec necesse est simulae totam mmutari. Ais etiam sapores eundem uim haberent hac in parte, si in humore versaremur, quam Odore , quos minus ante etiam quam tangamως, fer tiresolemus. Nec sine causa ij sensius non continuo aficiuntur , quibus sentiendi sedes interiecta est, praeterquam a limine, propter eam causam qMam attuli. Quod eodem modo de allectu iudicandim est, quandoquidem lumen causa est cur cernamus.
Existit etiam quaedam talis quaestio de sensibus,
utrum duae res Ibnui eodem, eo que indiuiduo tempore sensu percipi, nec ne positit. Maior quide motus ac uehementior, minore obscurat et obruit. ltas si quid oculis ob ciatur, id percipere ire non solemus, quoties acriter animum in aliquam rem intendimu vespertimescimus, uel magnum fomon exaudimus. Idq; positum fit. Illud etiam, nos uni
ustuiuis rei cum simplex est, facilius sensu lici,
quam cum permixta Cr concreta eos: ueluti uinum merum, qaam dilutum, Cr mel, atq; color Acilius sensus nostros afficiunt: itemq; nete Dia, quam cum 6ὶ ix modo qui diapason nuncupatur, propterea quod aliud ab alio obruitur. Hoc autem ea Ariunt, ex quibus unum aliquid e citur. Si igitur maior motus minorem obscurat,eundem necesse est, si coniuncti sint, minus quam si solus esset,sens mo vere Cr ascere. Vis enim aliqua minori motui d trabitur, cum permixtus est cum altero, si modo simplicia omnia plus ad mouendos benμε valent.
42쪽
dem sensus erit: praesertim cin aeter alteram aeque obruat ex obscuret. Simplex aut non aeque fientiri potest sob eamq; causam uel nullum sensi faciet, uel alium, Cr diuersum uterque : quod quidem oriri videtur ex rebus quae permificentur, qμας seum re temperentur. Quoniam igitur ex quibus ualiquid nascitur, ex alijs non nascitur, cuiusmodi ea
sunt, quae diuerso sensi sub ciuntur: permiscentur
enim ea quorum extrema contraria sunt: ex candore autem er acuto sono aut sapore Cr odore, nihil imp uri potest,nisi improprie Cr casu, non quemadmodum ex acuto ex graui concentus, sit ut ne Gorum quidem sensu uni affici posimus. Motus enim si pares sint, alius alium obrui quandoquidem noninus ex ijs componitur. Sin impares sint, uehememtior sensum faciet. Iam facilius duas res animus uno sensu percipere potest, quarum unus est sensus, ut cutum ex grauem sonum. Magis enim ut inius, quam duorum sensuum, Maspectus Cr auditus, μtas existit. Viro autem sensu duae res percipi non posunt, nisi inter se misceantur. Permixtio enim unu quiddam est, Cr unius unus estsensius, unus porro hic simul est. Ita fit, ut ea quae permixta finis nita fientiantur necessiri, quod uno sensu qui in nerestuo fungitur,percipiantur. Vnum enim in rem numero sensus inus reipsa intenditur, sterie autem mus in eam intendi potest. Quod si unus sensus esῖ qui intenditur,uium ita in quae intendetur, erint. Ita ea misceantur necesse est . cum ergo inter epermixta er confusa non erunt, duo fetibus ei ut, qui siuo
43쪽
munere ungantur. cum autem una uis erit, unumspunctum temporis, unum etiam sit sensus insinus Crojicium necesse est: praesertim cam unius siensius limus sit plane usus er motus,una que uis de βcultas. Fieri ergo non potest, ut duae res mud uno sensu comprehendantur. Quod si ea quae cidem sensiui subhcium turino possunt, duo sint:certe multo minus ea qua duobus sensibus proposita fiunt, ut alba cr dulcia, mul sientiri posunt. Videtur enim an us id quod unum numero eji,non alio nisi eodem tempore rudia care, cit id quod unius speciei est. sensu cuius iudiciaum est, modoque iudicet. Quod ita inteilectum uo Io, ut dicam alba Cr niva,quae certe specie disrut, dulciacs er amara, eundem ita dijudicare, ut nihila se ipso ab isto autem diserat, aliter auicin utrans
contrarioriam. Quam autem rationem inter se coniugata habent, ut exempli gratia,gustatus ad dulcia: eandem ad alba habet sectus. Vt autem hic atra, sic ille amara iudicat. Praeterea si contrariorum motres contrarij fiunt, cr simul contraria eodem indiuiduos tempore inesse non possunt, uno questri sui contraria, ut dulce cr amarum,sias ciuntur:
princto feri no potest,u: haec ipsa inuistissu com
prehendatur. QAod eodem modo in q; quae contraria non sunt, ammaduerti licet. Ali enim colores candorem, alij atrorem imitantur . Itast, ut alioruetium eadcin ratio se uideaturi veluti sapores partim ad dulcem, partim ad amarum accedunt. Nec liero ea quae inter se temperata Crcon Ua sunt, simia sentiri possunt: quonia contrariorum rationes junt, veluti
44쪽
iaeluti modus is qui diapason, ex u-ὶ ι pente &citur,ni forte ut unus ense comprehenduntura quo quidem modo extremoriam eadem ratio er propor tio est. Aliter autem non possunt. Sic enim erit stam ii illa quidem multorum cum paucis, vel imparis numeri cum pari proportis: haec autem paucorum cum paucis, uel puris cum mpare. Si igitur magis intersie distant ea quae coniugata illa quidem dicuntur , sed ad diuersa genera pertinent, quam ea qua in eodem genere unt, ueluti dulcia et amara conis iugata appcllo, genere autem disterensia, princto dulcia er nigra maiorem habent, quam dulcia crassateneris diiunctionem: π praetcrea multo miani stimuleade, qtium illa quae generis eiusdem unc,stntiri potcrunt . Ita si non haec ipsa, ne in quidem poterunt. Quod autem proferunt quidam eorum, qui in concentuum ratione versantur ,sonos non stit nul quide adsensum peruenire, videri aute essensum fugiant, cu tempus siensiu percipi non potest,id
quaeri potest,recte 'ne an secus asscratur. Dicat enim fortassequi pia etiam nuc, ex eo uiderisimul cerni haliqua et audiri,quod interualla temporis nos obugiit. Aut certe non ita est,nec ullum tempus fugere
sensitum pote um: latere nos ed omne feri u coprehedi potest. Si enim cura aliquis fui is μου sensum habet, aut alterius continuo tempore, non potest tam se esse ignorare: es': aliquis in continuo tempore et tantus, quantus plane sensum effugere non porit: prosect) ipsi an ' omnino ignorabit:σ an cernat, . non sciitie ex sentiet. Praeterea non erit nec rem
45쪽
pus, nec res ulla qua sintiat, nisi ita sit, ut ne in ali qua huius parte, uel aliquam eius partem cernat, si qua sit modo Cr temporis Cr rei magnitudo, quae sub sensum propter paruitutem non cadat. Si enim rem totam cernat, toti s tempus ita continenter sentiat,quod in eius aliqua parte, aut quod eius par te quanda intueaturi modo sit aliqua magnitudo, detrahatur c B in quo no sientiebat, certe in huius parte quadam,uel eius partem aliquam, veluti te ram totam cerat quod eius partem uidet,er ann&γtepore ambulat, quod hac eius parte. Atqui in B cnihil sensu comprehendit. E 5 igitur quod in aliqua huius parte AB sentit, totius sensum habere dici tur. Eadem etiam in Ac ratio ualet. Semper ent ruet in aliqua temporis parte, Cr alicuius rei pars quae dum sensu comprehenditur,tota autem comprehen di non potest. Omnia igitur sub fen um cadunt : scd quanta ipsa a non apparet. cm enim solis in νιtudinem quis cernat, eamq- quatuor cubitorum eminus,tamcn quantus sit ei non apparet sed inter dum distingui non potest, cuius cursa ante,cum de hoc disputaremus, astata est. Ex quibus persticuum est, tempus esse nullum quod si sum efugere posit. De ea autem quaestione quae paulo ante posita uidendum est, utrum si mr plura scissu comprebendi, necme posivi. Similialitem dico, in uno cr indiuia duo tempore. Ac primum illud quidem quaerenda' est cri ne posit,ut hoc mul, sita alia animi parte sentiatur, et ita indiuidua, ut omni quod continuum
nan quodprimim quide ea γα mi Ansui, ut se clui
46쪽
mi subiecta unt. Si animus alia parte sistra colorem sintici, plures partes,quae eiusdem sim etiam eriti, babebit. Qitae enim sensu comprehcndit, ut dem genere habentur. Quod si quis hoc abstrat. coram ferisum haberi, quod quasi duo miscetus: ' nihil prohibet ita cita in animo se sum haber propterea quod nasse ex his unam aliquid est iciatur, unumque sit eorum manus Cy officiti m. Ibi aut si unam ex utroq; fiat illud erit id quod sentit. Sin dia
frictum erit utri Ono codem modo habebit. Praeterea ijdemcten us plures erunt, non secus ac se quis diuersas di imites sciensis commemoret . Neq;
enim munus siue ui ac facultate ei cor mente ext
bit, nec siue huc inusiensius erit. Quod si horii una, eas indiuidua partesecisum habet, princto iaterorum etiam habebit. Facilius rem poterat plura b
ius generis simul, quam diuersorum fencri sensiucoprebedere. Si uero alia parte dulcia, Aia affa anum viscutit, uel id quod ex his culatur unum est, uel non unum. Atqui unum sit neces est. Unum enim quiddam ea est pars animi, qua sentit . cuius tandem unius illud erit nihil enim ex his unum efficitur, Necesse est igitur unam aliquam animi partem esse, qua omnia sentia quemadmodum ante diximus: ita ta mori, ut aliud genus alio sensu percipiat. Anigitur qua ex parte aliquid est quod reipsa diuidi nequeat, unum quiddam dulcia cr alba sentit s cum autem rci a diuiditur,aliud atq; diuersura est: an,quemadmodum in rebus ipsis, sic etiam in diuino usiuuenire Idem cnim linams namero dulce er albκm est, Crcc a clia
47쪽
, s Aristo t. liber de Sensu, &e.
.tia pleras Allictionei enim proprictatos ro ι jimimu inter se pecretae separataeq fulit, ut corte sua, cuis er diuersa ratio ac definitio est. Eodemque modo in animo ponendum est,eandem et unam num ro partem ese omnim quae sentiat: naturam cutemer rationem alim ais aliam esse, ita tame ut alio
rum diuersi disimiliis sit generis, aliorum speciei
ita animus simul eadem et una parte, ratisim autem non una sentiet Allud autem persticuum est, cr magnitudincm esse, er diuidi posse id omne quod ficii
sum moueat. Est enim intramarum unde res cerni non potest,incertum et immensu runde autem cernitur,certum atq; sinit: . Quod de ijs quae sub ο- doratior er auditum cadunt,qum sensum facium cum ipse non coa: nguntur, iudicand est eodem modo. Est igio r aliqua lateruasti extremitas, underes non cernitur:est etiam initium, a quo cramitur. Ids eam ium habeat necesse est, ut diuidi nequeat, cuius siensu ultra vici nemo posit, citra uero . Diatur necessario. Quod si qua res mouensso in diuidi non potest,ea si in extremo collocatur unde postremo quidem minime sensum aDia prim) aut incia, simul et ut Iub aspectum cadat, Cr non dat, quod feri non potest. Ac partium quidem quibus fensium locus est,reri s quaesensibus subjciuntur, quae sit ratio er communis er in quos sensu,diximus. Quod autem ad alia attinet,priamam de memoria, Cr qui Ut memb
48쪽
Memoria & recordatione liberJoachi. mo Perionio Benedictino Cor-
Icendu est nobis hoc loco quid me- riast,quids meminissee:quid recordari, et qua ex cause oriantur,
itas tus et asectiones. Nem enim ijd memoria et recordatione pollent. sed re tardi prostatiore memoriasiunt recordatione aute, Ieritate innviiij praediti et dociles homines. Ac primum qui de dicedum est, quae memoriae subiectasint, quado quidem hoc saepe in errorem impellit. Nes enim res futurae memoria comprehendi possunt, sed opinio ne expectationes constans. Erit et ii illo pacto scientia aliqua in rebus quae sperantur er expectantur, quemadmodum nonnulli diuinationem esse conten dunt. Nec uero praesentis est memoria, sed sensus: q*ippe cu hoc ino nec utura necpraeterita cogno scamus,sed modo praesentia. Memoria autem praeteritorum est. Quod uero praesens est, cum instat era est,ut exempli causa,hoc quod alba m est cum cernit, nemo memoria tenere se solet dicere: nes is qui contemplatur atq; intelligit, id ouod istelligentia Cr mente cognoscitur: sed illud sensu percipere fedicit, hoc tantam scientia comprehendae. cum veia remota omm actionescientiam ex sensim rei alicuiros habet, tum demam memoria tenet, trianguli
49쪽
pteres quod didicit, uel contemplatus est hoc ueria, quod ita audiuit aut uidit, aut aliquid eiusdem gene
ri s. Semper enim cum memoriam ad opus couertit,
tum denis in ipso animo reputat, se hoc antea audivisse, ut sensu percepisse,aut incnte cognosse. Non est igitur memoria sensus, nec opiniosed alicuius es in babitus, uel a ctio, cum tempus praeterierit. Praesentitio autem in imitanti tempore non est, que adnucium etiam ante dictore est , memoria: sed eo-rim quae adsunt sensus est, Aturorum si ci cr expectatio, praetemitora memoria. Das memoria omniscam tempore contancta est. Hinc ea sola animantia
quae ensium habens teporis, memoria praeditu uestruis ea ex parte, qua eius sensu in habent. Quod au tem anted in libris de Animo dictum est, de ea animi
parte in qua uisa imprimunturi nec feri pose, ut si
ne uises aliquid animo cr ratione percipiatur, id ueram est quandoquidem idem Uuuenit,cum aliquid intelligentia cernitur, quod in descriptionibus. Veenim diis, cim illud no adhibemus, magnitudinem trianguli certant esse, tamen id quod certae magnitudinis hi describimus sic is qui rem animo cemit,etfr niuidinem non intestigit, tamen sibi ob oculoς i irit magnitudinem. Sed rem intelligit, non quia migra sit. Quod si de natara rerum magnitudine praeirtar agatur, cr incertae magnitudinis esse qμi; ponat id quod certae ei, tura rem qua ex parte magna ei solum inte igit. Ac quae sit causa, cur ammo percipi nou posint, nulla subiecta magnitudine, circi scriptos tempore,ca quae nulla fiunt, non esξ huius
50쪽
huius dilutationis exponere. Quoniam autem magnitudo Cr motus eo ipso quo etiam tempus necessero cognoscantur, ex uisum communis sensius 4kctio est illud quidem per icuum est,eo quod primo fensum ciet, hori oriri gignis motionem. Quo niamis remm qllae intelligentia certiuntur, incino xia constare sine uisione nusto modo pol t, sit ut iapsa memoria in ea parte animi quae rationis metiis Limproprie er per aliud, perst autem in eu quae prim si siti percipi uersitur. Itaq ; nonnullis etiam animantibus tributa est, non olum hominibus, atq; ijs quae opinionis participes sint, aut prouidentiae. Quod si earum purtium, quae fiunt mentis dis rationis, essetor ctb in pleribor, alijs animantibus mitime reperiretur,ac ortasse i ii nullo mortalium,quandoquide ne nuc quidem in omnibus inest, propterea
quod no omnes, mortales animantes teporis sim mi habent. Semper enim cum memoriam ad actionem
rems constrant,ut exempli causa, e hoeuidisse .ut audiustic t didici be,prioris,quemadmodum ante dixi ensum habent. Prius auton posterius in tepore cernitur. Ac illud quidem perspicuum est, si quaeratur, cuiuς tadem animi partium memoria sit, eum esse eiusdem cuius sit cr uisio. Memorias per cipii turperstea omnia, quae eam partem animi mouent, in qua rei a imprimuntur,per aliud autem: e quae sine uisis constare non possunt. Quaerat au