Commentarius in titulum iuris canonici de iniuriis, et damno dato, accommodatus vsui studiosorum tam theologiae, quam vtriusque iuris. Auctore Petro Binsfeldio, suffraganeo Treuirensi doctore theologo. ..

71쪽

ciprT I. Dp IN IV,. ita quis agere velit, quod tu venenum dedist

homini occidendi causa. Rectius igitur sec iit si huiusmodi actionem non dederit,quem text.obseruant ibidem Bartol. Angel. Perusin. Albericus&alij. Ioannes Immolen . in L. In H. terdum. T de public. iudiciis. Salyc. in l. 3. C. De te re Aquil. Bartol. in L. Nuunquam plura. ff. de priuata delict. num .6. Canonum interpretes in cap. De his. doeaccusat. Antoni us Gomeg.alijs latius tom. 3.Variar. res i. cap. 6. num. I . Hinc insertur ex d. text. in L M. Si dicatur. cum GomeZio quod si ita iniuria affectus in vita egit actione iniuriarum, & pendente processu mors sequitur intellige viri te iniuriae illatae) quod amplius non debet ip-cedi in eo per haeredes,sed iudex potest reiicere libellum, &iubere ut procedatur actione T. Cornel. de Sicar. Nunc pro res Iutione si prima Conclusio. Qui tui alium occidit,aue mutilauit, nihil temporale tenetur restituere ex rigore iustitia pro iniuria vita adempta, aut membri abscissi. aut pulneris inflicti. Hanc conclusionem tenent Gloss. in L. Ex hac. ff. Si quadrupes pauperiem fecisse dicatur. & in L. Qiga actione. M. Siquis. T ad leg. Aquit. AZoin summa. adleg. Aquit. Hosti en . in summa de iniur. Hennii gus Goden lib. 9. cons. i.de inniurijs.num .29.

11. Eiusdem opinionis videntur Panormita

72쪽

ntis Nauarr. in manuali consess. cap. Is num.2. & ex Theologis Petrus Nauarra lib. . de restitui. cap. I. num. . qui allegat in hanc sententiam doctissimum Theologum MartinuLedesimam 24. q. 2o. art. 2. dub. 2. Verum in contrarisi est communis Theologorum sententia. S. Thomae. 2.2. q.62. art. 2. ad primum,

quando ait: Et ideo quando id quod est abi, tum, non est restitu ibile, per aliquid aequale, debet fieri recompensitio , qualis possibilis est: puta cum aliquis alicui abstulit membrii,

debet et rccopensare vel in pecunia, vel in aliquo honore, cos derata coditione Vtriusq; P- senae, secundum arbitrium boni vii l. Scol. iaq. d. IS.q.3.Ioan Maior. ibidem q. 1 .Richarci in ea d. d. art. s. q. 2. G br. ibidem. q. Is. Adrian. in q. de restit. q. vlt. Catelah. in summa

verb. Restitutio. cap. 2. Sylla est. eod. Verb. 3. q. 2. Aur. Armil. eod. Verb. num. 2Ι. Sol. lib.

q. de iussit. & iure q. 6. art. 3. Gregor. de Valent. & Petri de Aragon. ind. artet. S. Thomae&aliorum alibi. Nunc conclusio probatur primo ex hoc cap. ubi solum statuitur fieri re- compensationem expen sum. factarum in medieos, & operarum, quas laesus amisit, de quibus in suturum carebit. nulla facta mentione de alia restitutione, & in eum sensum e iam tendit communis DD. interpretatio in illo cap. cum Gloss. ibi verb. operas,&c. Co probant etiam omnes LL. allegatae in notabili

. huius quaestionis. Deinde homo non est

D 3 dominus

73쪽

dominus vitae suae, nec membrorum. argum Sapientiae 16. Tu es, Domin qui vitae & mortis imperiit m habes. Deuter.22. Ego occidam, di vivere faciam. Et L. Liber homo. T ad Aquit. Liber homo, ait L. filo nomine utilem 'Aquiliae habet actionem : directamno habet,iquoniam membroru suoru non est dominus. Ergo qui occidendo aufert ab homine Vitam, aut mutilando membrum, non tenetur ad aliquam restitutionem homini, sed tantum Vt poeniteat, & operibus satisfactorijs DEO satisfaciat. Aliam rationem pro conclusione format Petrus a Nauarra. Omnium DD. sententia receptum est , si occisor, aut mutilator sententiam talionis per luat, non ten qatur ad aliud quippiam persoluendum tam ex consuetudine quam communi praxi,& noturali aequitate. At si pro iniuria vitae ablatae, di mutilationis esset necessaria alia restitutio non satis foret poenam talionis per sol disse,nia si damnum repararetur illatum, & hoc ideo, qui, membri mei abscissio nullius est v silit iis & satisfactionis comparative ad damnum alterius: Sicut fur non est ex eo, quod propter furtum damnatur ad sustigationem, & eadem poena punitur, liber redditur li restitutione rei ablatae, vel satisfactione damni per eum illati, sed ad huc iure naturali iustitiae legeten turdam nurestituere, ac si ad nullam poenam condemnatus fuisset: Sic igitar etiam occisor, Vci mutilator praeter poenam talipnis adbqc lienerq

74쪽

eneretur peccuniam restituere pro iniuria orpori illata : quod est contracpmmunem

, mnium sensum,& praxim.. Ergo pro iniuia corporea non est opus aliqua satis faetione iecuniaria de rigore iustitiae. Cum Scoto, Ydriano, &alijs obiicitur contra confusio-iem, si ea vera esset, sequeretur quod melio is esset conditionis, qui hominem occidit, ut mutilat, eo qui bovem, aut animal alteriis interficit; cu in hic sit obligatus ad restitu i ouem: alius vero minime secundum hancententiam. Atque hoc dicere est absurdum. rgo& illud ex quo sequitur. Respondeturion esse absurda, ut Scotus, Adrianus aliique ibiiciun asserere pro boue,aut alio bruto po uni ,aut aliam rem pecunia aestimabile resti uenda,&non pro homine nobili,& ingenuorioc enim arguit maioris excellentiae,& digni

alis esse hom ine,ita ut ia i ii ii tem po rat e v i tre orporis integritati respondeat pro dignitate: um Vita et usq; integritas in homine excedant

m ne pretiu temporale. At animalia ratione arentia, Vt bos, equus, canis, & similia pretio estimantur,ia veniunt in comertia hominum.

t in simili ostendi potest. Non est stultu, sed terissimu dicere pro bonis animae,& spiritua, ibus iniuste ablatis', nihil pecunia aestimabile estituenda,& tame pro palleo destructo, au tiomuncula cobusta, dam nu esse reparandii, pcamen non sequitur,quod spiritualia minorisaciamus, quam pallium,aut domunculam.

75쪽

Secunda Conclusio. Ex pietate ct Christiana charitate conpenit 9salutare est, ut qui alterum occidit , or vita priuauit, pro anima ipsinu defuncti, in re compensationem aliqua pio stagia, ct spiritualia θα-na impendat. Hanc conclusionem puto esse demente tam Theologorum, quam Iurisperitorum. Et eam in primis docuit Scotus in q. d. XJ. q. s.&post eum S. Antoninus in a. pari. tit a. cap. 2. L 2. Turrecrem . in cap. Si res. num. 2ε. q. q. s. Angel. in . Verb. Restitutio I. q. incip. Homicida quomodo tenetur ad resut tione. Gabriel. in . d. IJ. q. q. concl.ῖ. Adrian. in . de restitutione. q. fin. Dominicus Solus lib. 4. de iust. & iure. q. 6. art. I. Nauarta in manuali consessari0rum cap.II. num. 2 . Pe trus i Nauarra loco cit. num. 97. S 98. & alij

alibi. Quibus consentiunt iurisperiti doce tes : homicidam teneri ad interesse animae occisi, ut ad dandum, ut pro ea fiant orationes, eleemosyna ieiunia. vel fundatio perpo- tua. Mansuerius insita praxi, tit. de expensis, interesse & dam nis, & post eum Boerius in d cis. 233. num. 3 Roland . in con L 39. lib. 2. qui

refert uti communem conclusionem.& eo re

lato Iulius Clarus lib s. g. Homicidium. num. 23. Taxatio autem huius recompensationis, siue interesse fieri debet iudicio discreti conseς sarii, aut arbitrio boni viri, habito etiam respectu ad facultates ipsius occisoris, ut Gabria el&alij iudicant. Mansuerius ait, hoc inter esse animae defuncti taxandum secundum fac

ι t cultates

76쪽

uItates destincti, de quibus secundum eum 6Iet iri quiri per commissarium.Sed hanc pra escam intelligendam esse censeo in casu ,.qU lo per magistratum aliqua ex causa fit rem iliato pinnae ordinariae ipsi homicidae: siquidem ivt Theologi alleg. sere communiter attestan ' tur, haec doctrina obtinet it casu, quo homi- . . Cicta poenam talionis, aut aliam 4 magistratu sententia decretam non subit. Ultimo tamen Obseruandum, ut etiam ex conclusione ani

maduerti potest, quod lege iustitiae homicida non tenetur ad praestanda talia opera spiritua- . Ita, quae longe excedunt quamcunque rem temporalem pretio aestimabilem, &sic obseruant plerim DD. locis: allegati . Tertia Conclusio. Homicida etiam teneturre iustitia satisfacerepro omnibus expensis factu circa .r, 'occisium in medicivis, ct aliis necesserijs, ct damn ι da ct efficacitersecutis ex ipsa occisione. Hanccom

muniter tenent Theologi locis cit.&iuris riti. Hostilan. Ioannes Andr. Panormit. An, ton. Ancharan. &communis in hoc cap. Spe,

culator in tit. de iniurijs. M. a. vesic. Sed nunquid. Angel. in Institui. de obligationib qua ex quas delictis nascuntur. M. item is.vers. Noata ibi mercedes medicis. Mariit. in cons. Irs. in .cip. Notam fac mihi viam, &c. num. 19. & in singui. 373. incip. Proximis superioribus die

D 1 lius

77쪽

C APUT L DE INIVR. lius Clarus, &alii loco citi & haec est receptio sima apud utriusq; facultatis DD. conclusio, quae satis fundatur in hoc cap. & in rcg. posita insta in cap.sin.& siepius repetita a DD. in hac materia. Qui causam damni dat, damnum de . disse dicitur,&tex. in L. Ex hac. ff. Si quadrupes pauper. fecisse dicatur, & alibi. Quarta Conclusio. Homisida tenetur itidem ad

solutionem omnium operarum amisarum et amittendara , qtra cessent habetibus interesse ex occasime hominis. Hanc etiam docent communiter Theologi&Iurisperiti locis cit. & fundatur in iuribus aia legatis,&est text. etiam clarissimus. Institui de obligationi b. quae ex quasi deliciti nascuntur. . Iudex. Vbi sic legitur; Iudex enim com putare debet mercedes medicis praestitas, caeteraque impcndia quae in curatione facta sunt.

Praeterea operarum quibus caruit, aut cariturus es: ob id quod inutilis factus est. haec ibi dein d L. Ex hac. dicitur quod agi possit ratio- De impensarum in curatione satiarum,& operarum amissarum: quasque amissurus,quii utilis factus est. Super qua L. legendi Albertc. N alij DD. Quae in his duabus conclusionibus dicta sunt de homicida in ordine ad occisum,eadem similiter obtinent in suo gradu iri nautilante, & vulnerante respectu mutilati, & vulnerati. Cum autem disticit imum sit futuras operas aestimare secundum Gloss. in d. f. Iudex. super verb. factus est, non pπ

78쪽

omnia conueniunt DD. in modo aestimandi operas, & merito: cuili incertum sit quanto tempore homo sit vitam producturus. An

do de occisio, ait quod iste articulus est: valde

dubiu ,& no clare decisus in iure nostro.Quibusdam videtur,quod istae operae aestimentur sq; ad centum annos, cum de iure quis tanta tuere praesumatur.L.fin. C. de sacrosandi. ec'cles. &L. An usus fructus. ff. de usu fruet.& in ,

Auctent.Vt ecclesila Romana.M. I. collat. 2. hoc

fundamento motus Florian. in l. sin. s. de his qui deiecer. vel effuder.tenet hac sententiam. cui consentillas. in L. Eum qui ita. Oulita. a col. 7. num. II. T de Verbor. oblig. Sed re ceptior, communior , Veriorque sententri

est, quod iudicis arbitrio laxabuntur , qui aestimabit secundum tempus quod verisim liter fuisset victurus, & operaturus arg. L. Haereditatum. T ad ted. Falcid. Speculat. in hoc tit. M. a. & post eum Panormit in hoc cap. Narsit. lnd. confri . num. I9. Albertc. ind L. Ex hac. Faber. Angei.&alii in s. institide obligat. quae ex quasi doliet. nascuntur.Auget. in verb. Restitutio. I. q. in cip. Homi' cida&c. Boerius in decis 324. num. s. GO- mea. loco eit. &alij alibi. Pro hac resolutio nos acit etiam illud Platonis in dialogo 9. dele sib. dum ait: Si quis alienum seruum inter mit , suumque putauerit:. domino dam

num restituat, Vel duplum

79쪽

co CAPUT I. DE IN IVR. dat: quanti vero pretii fuerit seruus, a iudici

bus statuatur,haec ille..dicis arbitrium vers bitur circa considerationem circumstantiaria, considerabuntur aetas occisi, ars quam exerce bat, qualitas personae tam occidentis, quamo iis, lucrum quod occisus acquirere sol ' ' ibat,&sic de similibus. Reducendum etiam inmemoria pro tali inimatione quod id quod

hisbetur in spe, non tantum Vale t quantum id quod est in re: quandoquidem multis modis potest impedire. Quando autem aliquis non occiditur, sed vulneratur, aut mutilatur ita ut in perpetuum maneat claudus,aut debilitatus , & non possit laborare, & ossicium situm exercere etiam dubitatur, quomodo per iudicem facienda sit aestimatio operarum,quiabus carere debet toto tempore vitae suae. R spondet Azo in summa. Instit. de obligat. quae ex quasi delicit. nasc.col. sin. &Paris de puteo in tractat. syndicat. l. 2o O. in parte. quia pluries col. 2. & post cos Gom eZ.in d.tomo 3. cap. 6. num. H. quod in hoc casu si et aestimatio de condemnatio, ut delinquens teneatur annuatim soluere cer am summam de quantitatem quolibet anno,quo vixerit, pro operibus,quibus cariturus est ob iniuriam corpori illatam, re Paris de puteo attcstatur se ita 'acticasse in quaestione de facto .Speculator. Panormit.Bo-er. & alij in hoc castu iudicium serunt in suo gradu,prout dictum est de homicida. Dubium hoc loco/currit.Quando aliquis occisus aut mutilatione impotens

80쪽

m potens reddit in ad vera ct labores, sic offendens

luibin teneatur ad reparationem damnorum o opera- um cisntium Exempli gratia, occisus,aut mutilatus non solum alebat patrem,uxorem,silia

os & filias, sed etiam cognatos di alios sanguiane iunctos,&c. An his omnibus obligetur si tisfacere: Scot. Angel. Gabr. &alij Scotu na secuti indistincte loquuntur, quod sit occisus

sustentabat aliquos, ut patrem, matrem,liberos , & propinquos, intersector teneaturΩmnibus illis, ad tantam restitutionem,quantum

utilitatis illis ratione necis abstulit,&hinc vu-litas aestimanda secundum tempus; quo occisus verisimiliter fuisset victurus , & huius m di sustentaturus. Dominicus a Soto loco cita sententiam Scoti temperat distinctione. Sunt enim aliqui haeredes necessarh,qui tale nempeius habent , Vt nequeant in totum ab haereditate excludi; siicut sunt Uxor, aut maritus, parentes & silij: hos enim pater tenetur alere , si egeant,& his de iustitia satisfaciendum est. A-1ij vero sunt haeredes non necessarij, ut fratres,& inferiores cognati, quibus non necessario defunctus tenebatur subuenire,sed tantu m ex liberalitate & charitate, & hisnihil in foro co- scientiae tenetur homicida ex rigore iustitiae restituere: Alias teneretur pariter amicos, s mulos, & quoscunque solitus erat occisus h .spitio recipere, alere, quod nemo sapietis dixerit. Hanc Soti dillinctionem recentiores

a b eologi tam in sc iptis qu ni in scholis vi