장음표시 사용
171쪽
sensimuS , quam non modo a carnearum 1a- ngis, tracheae, pharyngis, & oesophagi fibrarum contractione desumendam putarem , sed a sanguine illuc magna copia haerente. Equidem sensus ille constrictionis per horas duravit respiratione , & deglutitione sat libera ; locus praeterea eXternus, ct unicae thyroideae datus praeter argumenta hanc sanguinis quantitatem ibi adacti ostendentia glandulam modo hanc fuisse assectam demonstrare perreXerunt; interim tumente glandu-Ia hac comprimitur Iarynx, & abinde potuit sensus ille constrictionis enasci, & respiratio quadantenus impediri, aut laedi. Dum igitur eX applicita oesophago frigida aqua in consensum trahuntur finitimae parteS Circulatio etiam frigoris actionem patitur; propterea sufflaminatur in ultimis arteriolis circuis Ius , Vel saltem imminuitur ; reprimitur vero sanguis ad vasa majora, hinc sanguine glandula haec coercetur, eo quod impedita quodammodo sit anastomo sis ; Vasa expanduntur , quibus semel dilatatis aeterna habetur strumor caussa ab hac infirmitate ortum ducenS-Quod autem magis, est reactio insequens , quae dum obstacula tollit, dilatat certo vasa prout in inflammationibus dilatatantur ; nisi enim haec adesset reactio, numquam haberetur struma; hinc minus laborant inflamma tionibus debiles eo, quod lucta haec minus in
172쪽
sequatur; post frigus tamen haec lucta non semper ferox praesertim in debilibus , quemadmodum hi sunt, observatur hinc non insequi energica adeo simplomata. Igitur dum locus assectus circulo imminuto laborat. contiguae partes nisi eo celeriore, saltem quantitate sanguinis infarciuntur. Non dissimilem actionem facto demonstravit Celeb. Μonro-US , qui, ut menstrua cieret in nemina , ab iisdem diu insalutata, compres Sionem instituit supra cruralia Vasa, cujus ope ea largiter effluXere; cum enim sanguis tritum iter impervium redditum legere non queat, compendiarium vel novum sibi facit, saepe saepius quemadmodum flumina ripis, Horatio dicente, decrescentia) periculosius. Sed aliquid
est etiam observandum, quod nonnullam in his rapidis mutationibus proclivitatem ad inflammationem denunciet Sic in Rheumaticis assectionibus nonnihil inflammatoriae di-athesis est animadvertendum; urget quidem vis naturae quaecumque fuerit) medicatrix, Se reactio omnino se manifestaret, ut objicem auferat, sed satis non est ii tollendo; hinc cruor in progressu saltem , non modo dilatat , sed ii ritat, ut inflammatiunculam, pyreXiam ipsam in cita struma producat. Ii etiam
animo revocandum, quo majorem vim esse agentem, eo etiam fortius insurgere reac
tionem, si solida reactioni sint apta. Tolli
173쪽
tur hinc saepe obex , sed post luctam sum,mam, in qua parietes Vasorum saepe quid mali, vel debilitatis ferunt. Non omnino tamen velim hanc theoriam quocumque corporiS IO-co adaptari; nam cum notum fit circulationem maxime ab ipsis arteriis dependere, his, ut ita dicam, male affectis eadem certe imminueretur praecipue in ultimis vasis, ubi pressio sanguinis ab actione arteriarum Omnino dependet: at sanguini arteriae prope eor sitae auxiliatur valida cordis ipsius actio; inde est, ut obstaculo praesente ea lucta ineatur, qua Vel
feliciter id superatur, Vel eX parte per secretoria ostiola sanguis se deplet, & strumae rudimenta struit. Elucet inde morsum pueris magis famisiarem esse debere, in quibus minus resistunt vasa, sanguinis circulatio vivida, crassiores relate ad corpus thyroideae arteriae, & sanguis ipse secretionibus magis conficiendis par. Conficitur inde nondum frigoris actionem cognitam, Vel eXplanatam fuissse; longe enim distant simplomata, & morbi ab actione frigoris interna vel externa; longe etiam quae ab immediata ejusdem vi eXoriuntur, quaeVesecundario habentur; quae a frigore aestuanti
corpori applicito oriuntur, qu in debili, vel robusto corpore manifestant sic porro. L Fa
174쪽
Fatendum tamen est Joannis Brunonis Browns') theoriam Elementa Medicinae plurimum lucis circa frigoris actionem noΠ minuS, ac toti Μedicinae attulisse; quamquam hujus Celeberrimae Doctrinae semina hinc illinc penes veteres admiratus fuerim. Certe frigore praesente incitatio imminuitur; augetur Vero lege simplici inversa incitabilitas, ut quo fortius fuerit, & diuturnius frigus, eo etiam magis incitabilitas simul colligatur, ut in mortem occurrendum sit, si simul omnis incitabilitas in corpore permanserit, neque se per abundantissimae incitationis medium eX-
frigus quandoque similiare videtur, id non projuso frigore, sed vel nimium calorem minuendo , est ad jusam temperiem sininlatricem redigendo pueI aeris ad corpus aditum expediendo; vel in-eitabilitatem nimio simulo decrescentem cumulan
do, stimuloque Ac languidius jam agenti vim fF-
peditando , prosat, , , Ex glaciatis sorbitionibus aestuante corpore ingestis Nobilem juvenem Mediolanensem dira adeo enteritis adorta est, ut viX ulla ab earum ingurgitatione hora omnino deliravisset ultimum jam offendens momentum, R difficile illum curaverit v. s. ipse Celeberrimus Frank. DRm tango frigus agit , imminuitur quidem eo loci quam maXime energia, sed
175쪽
redeunte summa reactione excitatur etiam inflammatio. Non tollitur quocirca debilitans frigoris actio, quamquam a frigore ipso ste-nicus posthinc oriatur morbus ; quod rite adnotetur quaeso, ne in errores Iabamur, quos vacillantes adlluc theoriae inducere possent. An haec, quae de frigore asserui, vera sint si in dubium revocet Lacidae sectator, iS, sodes t Clariores Pathologos consulat; & quidquid dixerim observationibus suffultum videbit; praeterea gangraena est inflammationis sinis , & gangraena a frigore oritur; sic dolor summuS ante utramque gangraenam, a gelidis sorbitionibus inflammatio, mihi vero jam a d.
annis certum in cynanche remedium; cur tamen plura recensendo defatigor, dum acris cujuslibet observatoris acies quotidiana prO-
obduruere nonnulli frigore, quemadmodum Asanophontis milites per nivent iter facientes
obriguers Sem. Claudian. de Bollo Gaeth. V. 34b. Andes, Cordillera de Ios Andes, sterra Nevada,
176쪽
Sed ut cominus ad strumas devehamur, sequenti attendas observationi, & quid in hunc morbum frigus possit, comperias. Usu venit marte furente , ut jura populorum serventur , Vim Vi quanto fieri possit enixius retundere: proin militibus ferro , aut morbo sublatis, aut triariis quiete munerandis , Vel infirmis sanandis supplementa hinc illinc , ut
exercitus compleantur, augeantur di Squirere, eaque praesertim iiS a familiis, quae numerosiores fuerint. Cautum interea fuit, ut fortiores seligerentur, quique nullo defoedare n.
ca, alterae Eoas notae, qui co Dent auolt metamoris hoyses eux π Dur cheueaux , cn aulant de sa- tu CS. ,, ob Ventum supra montes hos flantem momento temporis decidunt extremitates gangraena correptae. Nonnihil etiam spectabilioris progignit, eum licet gangraenam efficiat, corpora tamen ab ipsa gangraena servet, ubi momentaneum,& summum fuerit frigus. Idem a uctor cum quo
omnes consentiunt iii nei erbeffertes , und
Quod nonnullo tempore duraturum observarunt alii.
177쪽
tur morbo ; infirmos enim Bellona rejicit imperteri itis tantum , & fortibus favens. Immunes quapropter regione S hae remanere
haudquaquam debent, quas non secUS, ac alias vectigal istud devincit. Quantum vero pigeat timidissimos hos monticulas sese armis committere, vel & propria magalia deserere, incredibile est; nosialgia eos laborare diceres Helvetis hac etiam in re similes; toto inde animo modum volutant, quo militis fata aufugiant. Timor, mirandum i socordiam excutit , R ingenium acuit. Hinc nonnulli inaccessis delitescunt lucis, & antris; nonnulli in exteras regiones emigrant; alii se morbo detentos effingunt, vel eosdem Ci- ent, &, quod summe perpendendum est,
i strumam eliciunt; petunt scilicet frigidissimos
latices, quos magna copia aestuante etiam Corpore ingerunt. Usum hunc octiduo si fuerint consectati, apparet struma in viris ipsis, eoque etiam , ut primis diebus non ambigua orta fuerine strumae rudimema. Levis interim subest saepe inflammatio, quam eX se natura expellit; nolunt enim Medicis sese committere ob curationis timorem. Igitur ex
aqua frigidissima habetur una ex potissimis
caussis praesertim, quod ex ratione inversa habeatur cura. Iis namque statim, ac morbo arte sibi concito bellum vitaverint, ab iis fontibus prorsus declinant aliis sese admoVentes ;
178쪽
tes; suminis quapropter vicini, vel aliam quamlibet non frigidam aquam eXhauriunt,& speciatim illam ex Aniliorum valle, ubi
calida balnea reperiuntur; neque profecto
desiderantur curationes. Saepe autem remanet eX eo , quod ea diu perstans altas emiserit radices, non enim curant morbum, qui
curatu facile illis videtur , & parvum adducit impedimentum, quid' quod decorem, jnX-ta nonnullos, auget. Aliquando dein bellum diu durat; iique, ne denuo supplementa requirantur, timentes, strumam longo gestiunt tempore. Esset igitur sperandum , agendumque ut ipsi strumosi, his undis saepe uterentur; cum enim plurimi bene habeant, certum est aliis etiam quidquam emolumenti evasurum fore. Non dissimili interim pr0prietate donatur fons in Hungaria P Mawha dictus, cujus meminit Sperling, talemque audivit reperiri in Silesia Mitterin eruS, tales Beccari prope Serravallem memorat. An a nive soluta ' Expediam paucis. Ob servatum est quemadmodum diximus in Vertice montium permansisse nives toto anno, &aquam strumas efficientem ab hac liquefacta ortum nancisci eo praesertim tempore, Vide 1icut
179쪽
Vere novo gelidus canis tum montibus humor
Liquitur , b zephyro facilis je gleba resolvit.
Virg. Georg. inde a nive soluta oriri sancitum est , cujus aqua quid peculiaris contineat. Eos autem sic ratiocinantes generalis detinuit error, cum putaverint id effectum censendum, quod cum dicta caussa prodiret; at, cum hoc, non propter hoc eX clamaret LogicuS : 1. enim particulae salinae, nitrosae , quas Pluchius Spectacla de se Nattire prodige admiserat, desiderantiar Omnino in nive, vel minima adeo quantitate sunt animadvertendae; Cum eXperimenta circa nivis efformationem in vacuo
ab illustri Quinquinet Parisiis instituta, & ab
aliis felicissime fuerint repetita cum aliis salibus, ct praecipue cum sali ammoniaco , vel etiam absque horum iminiXtione. 2. Destil-Jatione subjecta nix, vel aqua nivalis, &glacies ipsa nil praebeat observandum praeter cujuslibet aquae communia, defectum proin particularum frigoris carum, aliarUmque. 3. Id quidem phaenomenon vere potiuS animRd- Vertitur, quia exercitus ea facilius tempestate complentur , ct quia ob plethoram apparentem ad eXternas praecipue partes fortior
sit frigoris actio. 4. Quia in planitie plurimi utunt x nivali unda, qui tamen struma non laborant , dummodo frigidissima non
180쪽
fuerit. 5. Quia semper solvitur nix, quae insontactu cum humo reperitur , prout fontium perennitas demonstrat; exinde deberent semper eXcipi struma. 6. Quia Genevenses non utuntur nivali aut glaciali unda , &plurimi alii, & tamen struma laborant. I. Quia fere omnes fontes, & flumina a montibus deveniunt , exinde a nive soluta ; hinc Omnes, qui hac utuntur, deberent struma assici, quod non accidit. 8. Quia eadem nivalis unda tepida, vel calefacta strumam potius
tollit, quam auget. 9. Quia Grajis, & Ηο- manis in deliciis erat glacialis , & nivalis unda, & glacies ipsa, uti Selennus De Conrp.
Med. sect. Ioc. L. 2. r. , quin imo hyber. no etiam tempore, irridente rite Seneca Nat. 4.; attamen struma hac de caussa non laborarunt. Hippocrates quidem L. de Aere , taAqua praVum hunc usum esse recte docet, sed puto revera id totum a frigore derivandum , quod scilicet hac aqua intempestive ingesta plures oriri queant morbi. Hinc ni- praedis ponens earum partium maxima adessest laxitas non tuto crederem ex hac unica caussatenasci posse strumam. Qui postremo adducunt ex aeris privatione qui conglaciationis tempore nonnihil e Volvitur, Accuratissimo Mairan De la Forma-ιion de Ia Glaee observante, aquam glacialem.