Tyrolensium, Carynthiorum, Styriorumque struma

151쪽

omnes lugent, ut juxta Celeberrimi Peccaria opinionem, edellapene, quotuSCUmque societati intulerit damnum, ei quoddammodo reparando teneretur : hinc hujusmodi crin nosi viis renovandis, fossis aperiendis obstruendis , sulcis aquariis, euripiS repurgandis , plaustris trahendis , aggeribus Conficiendis , edificiis ex parte construendiS, segetibus colligendis , ponderibus deportandis, aliisque gravioribus muneribus persiciendis

Coguntur; tenetur autem herus, qui conductitias hisce dat operas Principi nonnihil solvere, & victum illis aliquando praebere. Illi interim cum conductore paciscuntUr, qUOIautiori, aut effusiori gravisuroS esse comessatione , eo majori alacritate opUS esse perfecturos ; hinc herus illis favet. Consarcinatis igitur magna non sine cupedia cibis , ct multa ingesta vappa illico laboribus redintegrandis demandantur. Accidit tunc, ut qui praesertim linis evellendis, vel agris abolusculo mundandis inserviunt, tota die prono corpore fervido soli consistere conentur; hinc saepe comatosis subjiciuntur morbis , &non raro apopleXia plectuntur ita, ut ex vi ginti una tantum die tres propter labores hos ceciderint apoplectici nulla arte restitutiΦ

152쪽

Habes quapropter ex analogia caussam tituitatis illorum; a compressione namque cerebri diuturna ob impeditum sanguinis a capite regressum, & citatiorem ipsius ad idem impulsum promotum ab horiZontali ipsarum carotidum positione sieri nequit, ut mente obaesi non evadant, & proXima non habeatur strumae caussa, vel saltem ejusdem confirmatio. Ob labores summos , quibus vacare illis est necessum, & incongruam vitam citioris senectutis ratio habetur. Male revera pasti, nimium laborantes, parum somno refocillanti indulgentes, licet maximopere somnolenti, vitam nonnisi decurtatam conficere possunt. Parvus quidem labor est, sed continuus, interim dum debili homini parvus labor vires exhaurit. Quo ad cibi tempus spectat, sciendum est, eorum plurimos sole nundum surrecto cibos assumere, dein tota die operi esse insudaturos ; reduces quocirca summa laborare fame; hinc non scyphos , sed aeno phora exhaurire, & citissime apposita quaeque ne eXceptis quidem quisquiliis obligurire, reliquias quaesitare, mensamque scalpere, Tamentari. Eos idcirco manet major malorum Caterva praesertim, quod statim vix pasti somno indulgeant ventriculo nimium oppleto. Animadvertendum ultimo est, quoad

153쪽

141 labores, non cretinos demandari, sed tantum strumosos, illi namque domi semper remanent Angeli tutelaris uti la Borde asserit)ad instar, sibi & aliis inutiles.

Triclinium autem, vel caenaculum si confideres , id potius suibus, bobus, pecudibus recipiendis par esse credideris, quam subulcis, bibulcis , & upilionibus; hara hinc , stabulum , vel haedile potius nuncupandum. Cauponi illud spectat; eXiguum hoc est, ct vix iis continendis par; foetentissimum, ut cephalalgiam , & nauseam moveat; immundissimum, ut ne locus quidem nitori datus sedendo concedatur. Mantile semel expansum ibi diu remansurum, & jamdiu defoedata mappa decreto nonnisi tempore commutanda: ibi quotidie tabacum fumant; ibi hypocaustum continuo aestuos Sisimum servant, ut ad somnum alliciat; ibi olera quaeque pavimento commissa conculcata marcescunt; ibi limosae , caenosae particulae, cum S male olentes sudores exhalant; ibi canum caterva recipitur , quae, quoniam nundum urbanitati studuit, accitibus naturae libentissime obsecuti dat; ibi summus strepitus; bombitant enim secum nonnulli, alii stertunt, hic cyathum rumpit, altercantur alii, iste ructus, ille crepitus explodit, alter in angulo eructat; interea dum archimandrita , vel apparitoribus,

154쪽

aut Reminis clarigantibus , transtris humi trajectis, valvis per Vim occlusa S , crepitaculo non raro pulsato, lancibuS ruditer jactatis , Hulante fele , allatrante Cane, excreantibus plurimis fremitus perficitur, & quidam exhalat foetor, ut hircos potius , quam homines simul convenisse digeris. Sed haec Ilistoricum potius attinent, quam Medicum , licet ex immunditie , loco edendi, aliisque plura Aledicus ad rem suam accomodare queat; idcirco ad alia. Minerse, praecipue ferri, in Tyrolo , Carynthia, & Styria veniunt observandae. IuCarynthia profecto 13Ο,Οoo centenaria librarum ferri depurati obtinentur, & in Styria26o,o oo omisId Tyrolo, ubi nonnulla etiam quantitas eXtrahitur. Repurgatur autem ferrum ab etherogeneiS particulis ope ignis vi. vidissimi. Qui hoc officio funguntur, tota die laboribus ad ignem premuntur. Hinc faciei rubentissima, venis, arteriis dilatatis sudore madent continuo , ut Cyclopes Trojani Herois arma cudentes in mentem subsiluerint, quoties tales Viderim officinas. Qui igitur ab initio strumam ferunt, iis profundae emittuntur morbi radices; quibus vero jam

diuturna extiterit struma, haec nulla arte medicabilis sit: quos autem nundum eXcoeperit morbus, eo S aliquando rapit, & ad cretinismi spem

155쪽

speciem adducit, licet absque mala capitia

conformatione. Dilatatio revera vasorum

praesertim capitis insequitur, ut fere inflammationem minitentur, & eam quidem facito insequendam , si post summum hunc calorem frigidae inopinato sese commiserint aurae, vel

gelidos ingesserint latices. An ferri calx per auras rapta quemadmodum dignoscitur ex ocracea tinctura, qua

cooperiuntur) an inquam aliquid ad strumam conficiendam potest' Si consideremus aliis in locis strumosos reperiri absque eo, quod sint hae fucinae fusoriae; ferrum potius impedire strumam , quam promovere; aliis in locis, quemadmodum vidi in Novariensi Comitatu, adesse fucinas has absque strumis, certe haec caussa nihili erit facienda. Ex ponderibus supra caput gestatis nonnulli morbum deducunt. Caussa vero haec futilibus mihi videtur innixa argumenti S, cum his in locis usu non admodum veniat talis gestationis modus ob irregularitatem callium; immo penes nonnullos Tyrolis oppidanos usus hic protinus deficiat. Praeterea generatim struma jam laborant, quamquam haec pondera supra caput non gestaverint.

156쪽

ra supra caput gerunt, procera, eaque recta donantur corporis statura, & nultimode ascedo hoc morbo premuntur: revera actio est supra vertebras, & musculos colli nonnullos, qui hinc & inde antagonistae vim exerentes firmant caput. Inter Austriae, praesertim Inferioris, juvenes rusticos certamina sunt circa tran Sportationem ponderum supra caput ; nonnulli quocirca horum, ut se fortiores ostendant, immanes ferunt mergites, vel herbarum faSces : attamen strumam nondum enatam Hudivi. Nonnihil tamen perficere posse non renuam, cum respiratio aliquomodo laedatur, S exin sanguis ad caput insigniter deferatur, prout ostendit faciei rubedo, diffluens undequaque sudor, & vasorum intumescentia. Caussam strumae ab alia laborum specie potius repeterem; ssiquidem jumentorum more gravissima trahunt plaustra , ct ponderosos currus, quibuS devehendis maximopere defatigantur. Illis profecto cingulum mediae thoracis parti adaptatur, quod sub axillis admissum in unum posterius desinit, & temoni, Vel parti currus mediae adnectitur. Trahentes igitur vehicula haec, monteS praecipue superscandendo , capite antrorsum protrusO , thorace retrorsum tracto, difficillima redditur

157쪽

lur respiratio , & exin circulatio; hinc facie rubescunt, sudant, oculis protuberantibus, scintillantibus , respiratione suspiriosa , anhae-losa , interrupta; venae praesertim cervicis tument eX eo etiam, quod obstipa aliquando fiat; eXinde non remota habetur strumae origo. Indusium etiam aliquando adeo est adstrictum , ut comprimatur larynX praesertim,

dum duro insudant ministerio. Hoc vidi in Carynthia, Styxia , & Tyrolo, ut praeter alia simplomata collo immaniter tumuerint loco praetertim thyroideae glandulae dato ; hos proin bajulos, qui etiam Vindobonae sunt,

struma detineri nonnumquam audivi, & vidi. Struma ab elevatione ponderis non dissimili habetur ratione; saepe tamen Rer Te Cipitur prope thyroideam glandulam, vel intra

ipsam quod non vidi), ct tunc non habetur

struma, sed bron coceleS. Partus strumae est caussa. Ex hac unica, sed laboriosa actione nonnumquam aliis etiam in regionibus oritur morbus, quamquam praedis positio quodammodo defuerit. Hic igitur, ubi omnes cauisse sunt reperiendae, habebitur Ratione partus Helveticae foeminae magis, quam viri, ct canes Remellae, quam

mares quod saepius observavi ) laborant; sic & Sabaudae foeminae, & istae. Adest tamen alia simul coefficiens caussa neminis cru-Κ dius

158쪽

dius ingravescens, laxitas videlicet: interim dum quantitas sanguinis , quae in gravidis

generatim magi S coacervatur , Caussam

proximam in initio allatam omnino suffulcit. Conante profecto sese omnimode foemina ad foetus expulsionem, abdomen coarctatur, &respiratio sustinetur ; sanguis propterea eX uteri ipsius contractione ad superiora defertur , & eas partes magna vi invadit. Hinc venarum tumor arteriae namque intimiora tenent) , summus faciei rubor, illacrimatio, sudor, & struma. Intumescit revera Collum, ita ut arteriae, & venae aliquando minitentur rupturam, quam in thyroidea arteria accidi sta memorat Ιllustris Halix, a qua eXierunt quinque sanguinis librae. Norunt hoc Vindobonenses obstetrices, quae an bono , an malo consilio, in ancipiti haereo) parturientem Reminam, postquam in sella partui dicata posuerint, sudariolis linteis collo terquater circumligatis, arctatisque strumam impediunt apoplexiam nonnumquam promo-Ventes, aut & pneumoniam. Conclamationes , luctus, stridores earundem impediunt adacto ori strophiolo , quod tamen localem non vetat irritationem. Sub partus igitur Ocnati hus struma cietur, vel S aeris collectio sit in in thyroidea glandula, & circa hanc, collum ipsum tumet: hinc Catullus recte dixerat de Thetide Peleo jungenda u

159쪽

14 Non illam nutrix orienti luce revisens myterno collum poterit circumdare silo. Κ a Rer

) Nonnulli equidem diversimode interpretati sunt Catulli carmina: at Palladius Fuscus recte acim dum ea eXplicavit. V etoros, sic ille, quoties scire volebant, utrum puella virgo Esset nec Πο , ei flum ob angulo oris per Dorticem ad auctriam

Gngulum deducebant . posea idem flum compli- Catum collo ejus m ρuolim circumdabant; f quid Gutem descisset, dicobant puelliam esses Mitiabam: ergo nutrix non poterit collum Thetidis heserno flo circumdares , id proculdubio indicabit , Thetidem a viro suo compressam amississe virginitatem. , , Igitur incongrua est Antonii Parthenii interpretatio quam Cale pinum ipsum amplexam fuisse videtuda voce comum loco collum deducenda ; & illa Achillis Statii a vinculo in collo posito, Collumbardicto , desumpta: cum usus ille a Parthenio Fusco. memoratus acriter penes veteres invaluisset, ut certum virginitatis , aut deflorationis detegendae criterium. Huc , q''d Calpurnius habet Coae posquam Donacem duri claustere parentes Quod non tam tenui flo de Moses fonaret , Sollictiusque foret lingum sonus, improba ceruix ,

Subfususque rubor Crebro , Usnoequc tumcnt ES. Quae omnia inter patratae deflorationis testimonia habebantur. Certe venae nisi longe a coitu, saltem vix ab illo, & illius tempore tument.

160쪽

Aer saepe uti diximus in hac glandula colligitur , eX conatibus ipsis ad coitum, a

summis animi motibus, ab immoderato risu, ab elevatione ponderum. Ille autem nonnisi ab aspera arteria provenire potuit; at hic certo novam sibi fecisse viam oportuit, cum nundum detecti fuerint canales a thyro idea glandula cum larynge communicanteS, quidquid insudaverit Alovette, & Morgagnius; revera Ovale ostium , in arteriore glottidis parte , quod Morgagnius Vidit, & Sancto. xius deteXit, quodque proXime orificium la-ryngis sub angulo ligamentorum inferiorum adest, non ad hanc glandulam pertinere Censuerunt Winslowius , VateruS, DuuernejUS ,

aliique Praeclarissimi viri. Qui propterea glandulam hanc ad laryngem irrorandum credidere, ii vel hallucinati sunt, vel canales effinXere: Usque adhuc namque latent cum usu glandulae canales , circa quam Nicolai Stenonis in Proemio Demonsrationaim Anatomic. effatum convenit; hic etenim sapienter admodum asserit pulchra esse, quor videntur , pulchriora , quor sciuntur , longe pulcher

Nitrum

e) Ingeniosa est Praeclarissimi Phyfici Amici Aloysi Brugnatelli, Μ. D. theoria susque nunc tamen tantummodo conjectura, etiam post Clarmi Uatalli