장음표시 사용
161쪽
Nitrum in suspicionem adduxit nonnullos. 1. Quod aer borealis nitrum contineat, uti Clarinus Home in Agricultura 145. , &possit ejusdem acidum in auras Tapi, ea prOpemodum ratione, qua Ιllustris Ioseph Frankper distillationem in aerugine ferri id marini salis extraXit penes Ligusticum mare. 2. Quod ex borragine , portulaca , parietaria , chelidonio , sceniculo , nicotiana , geranio Robutiano, carduo benedicto, cucumere, aliisque plantis, herbis, fructibus habeatur, uti Leiden ost De Succis Plantarum demonstravit; ex stercore animalium , eX urina humana plurima in quantitate. s. Nitri actio ad fauces, gulam ardoris sensum eXCitet. 4. In Sibi ria magna sit nitri quantitas , ubi etiam struma. Sed haec argumenta prorsus futilia sunt, paucis enim haec repello; 1. siquidem
repono me omnimode vereri, utrum Verum
fuerit nitrum ab Homio observatum, cum aikali minerale seu sodae, vel vegetabile seu potassae, quibus jungitur nitrosum acidum, siXa sint; acidum hinc tantum haberi posse crediderim, quemadmodum illud marini salis ab aerugine observata), qua suspicatur ipse vasorum aereorum in corpore sistema. An vascula haec, ubi certo in notuerint, strumae praesertim aereae,aliisque morbis di lucidandis inservirent' Sic reor.
162쪽
15one martis citatus Ioseph Frank extraxit; non autem simul a thali. Praeterea quid ab hoc etiamsi fuisset observatum Z Denique non boreali aurae subjiciuntur pagi isti. 2. Ab aliis plantis alia haberi salia , an inde strumae sunt caussa 8 Stercora hominum quod spectat, ct brutorum nil conficit; strumosi enim ubique locorum reperiri deberent , nisi stiplicitati sacra adfuisset regio ; idem de urina nisi
dysuria generalis observaretur. Porro struma assectos videremuS eos, qui in Vindobonae planitie prope civitatem ponuntur; ibi enim urinae medio nitri sal sine igne confici.
tur, sit iratione id est simplici per sabulum, &cretam ipsam in cumulos divisam. 3. Nitrum ad fauces, si continuo appositum, confiicere
aliquid quidem posse, at semel applicitum
minime; hinc actio , Vel ardor a nitro proveniens est potius in cardia, ct abinde consensualis sit. Deinde habitatores hi nitro
non utuntur, neque id in aere animadvertitur. 4. Etiamsi in Sibiria reperiatur , hic minima prorsus copia est reperiundum , &contra abundantissime aliis in regionibus reperitur, ubi deest struma. Sic in Africana terra efflorescit, uti Sha Traveis Fe.; in urbe Quitensi ex centum terrae libris dimidianitri libra eXtrahitur Boguer par. 64; sub ipso AEquatore, in AEgypto ex terra copiosissimum habetur murnal des Savans 1685. Ex
163쪽
Ex Indostania, aliisque regionibus ; ut idcirco quae nitrum attinent sint nihili facienda. Eorum iugoriolis, mapaliisque attende,' major apparebit ad hos morbos proclivitas. Fiunt autem haec miserriina habitacula ex ligno in asseres scisso, quorum recte alii ab alteris alternatim recepti invicem conjunguntur, & parietes conficiunt. Trabium sexies , Vel levis murus circa asseres extus humi construitur , ct trabe uno cuilibet angulo perpendiculariter apposito, ut sustineatur imbricium. DupleX asserum ordo apponitur.& stupa, vel & pice obstruuntur rimae. Imbrices etiam lignei sunt, & tholum, seu fornicem tigillis parallelis sustentum constituunt. Epistylium adest in medio binistinc, & ita linc aptatis trabibus , ne male junctis invicem lateribus domus ciruat. Haec in bina dividitur strata , quorum superius vestiarii, Renilis , repositorii loco servit: inferius cubilibus saeps continendis dicatur, quamquam juvenibus dura stramina superius admota pro cubili saepe apponantur. In inferiore quidquid coquinarii est reperitur; cellulae vinariae inservit, & nonnumquam gallinario, quin etiam harae. Coercentur igitur aere impurissimo a respiratione tot animantium, inter quae
nonnumquam silii filiorum, & immunditie omnium. Numiditati maxime sunt obnoxii,
164쪽
25 a tempore praesertim pluvioso, quo madefacti asseres, hanc facilius communicant; quod
in vetustissimis magaliis clarius venit observandum. Hinc in interna Veterum asserunL parte mucor emanat albescen S, tomento suS, densus, in sila etiam dividendus , ut aruncisor. mem nonnumquam hinc illinc extitisse nove. rini: tempore autem sicco, quod raro accidit scissurae unde quaque enascuntur , per
quas ventis liber datur aditus. Ergo si morbis, & transpirationis vitiis subjiciuntur dum domi sunt, quibusnam Vexari debent aerumnis dum sub diu pessime induti, tota die duro eXerceri opere coguntur ZQuoad cubile illud apprime monendiim , culcitis ex pluma confectis tum supra cum sub corpore appositis foveri, inuri ac si in hypocausico apponerentur. Frigus inter primarias strumae caussas, ct frigida aqua est accensenda. Frigus ad summum pervenit gradum in his oppidis, quibus altissimi montes vetant aliquando directos obliqui solis radios; hyems vero longissima, ut tres anni paries sibi arripiat: hinc
Rhaetorum Adagium conveniret, qui asse runt in Rhenana valle hyemem per novem menses perdurare, tribus autem reliquiS mensibus frigori nullas esse inducias; vel potius
165쪽
1531liud , quod penes Helvetos in Angeli montana valle usu venit; durare videlicet hyemem 13. mensibus , residuo, si quid sit anni tempore , uti ScheuchZerus refert , aestati relicto.
Nullum ver usquam, nullique resalis honores. Sola jugis habitat diris , sedesque tuetur Perpetuas deformis hyems; illa undique nabes me atras agit, ta mixtos cum grandine nimboS. Sil. Ital. Ardua hic iuga , inaccessa montium saXa,
obtutus saxis, abeuntque in nubila montes., Sil. Ital. Horrida praecipue in altioribus montibus sterilitas , ut denudata fere pro stet inspectanti superficies, nisi quod hinc illinc subrepentia
graminis sarmenta errare Videantur, nec non pinum surgere boreae insultus spernere assuetum. Altiores aeternam servant nivem.
Che fusin fronte sua tinta di gielo
166쪽
15ψValde inde miratus sum , quod Scheuch gerus in Alpibus Helveticis , qui omnium altissimi sui it montes, quique praeter profundissimam , ct insolubilem fere dicam glaciem herilissimi sunt, illud referret a se visum, quod nec floridae quidem planitiei concessum, nimirum . . Di nevi, e di pruine Sparsa inni frata ivi ha pol fortu ed erba. Presso at canuto mento ii vel de crine
Toro Tasso Gerus. Conq. Hinc inter tabulas recensebo quod Chronicon TripleX Cill Hanum Annales Ducatus Styriae &c. studio, F opera Aquilini Julii Caesar Canonici Reg. V oraviensis T. 3. p. 255.)assert; quod scilicet anno 154o. ob caIorem summum montes, ct nemora fuerint usta.
Frigus autem athmosphericum licet summum , hunc tamen morbum progignere non valeret, si lento incresceret gradu , vel si siccum esset. Hic vero frigori famulatur humiditaSἰ
167쪽
ditas; nullum Ver unquam , vel autumnum impertitur inclementis coeli positio; vel enim summum frigus est, vel calor etiam spectabilis inexpectato obtinet; recurrunt tamen ipsa aestate, vel ejusdem primordiis pertinacissimi frigoris specimina vespere, & mane notabiliora , quae etiam eo nocentiora, quod oboestum circulatio jam citati r, & transpifatio abundans illico fuerit supprimenda; nonne tunc morbi pectoris , colli facillimi Nonne ad cutem caussa haeret, ut pars frigori commissa debilitati praedis ponatur, utideo circulatio ad ultimos surculos objices ossen-
dat 3 Haec idcirco pars frigori injurias graviter patietur, quia contactu aeriS apponitur, praesertim in rusticis, quibus nulla collo sudariola adnectuntur; quia vasis sanguineis quammaximis donatur; quia nullo fovetur, tegiturve adipe; quodque continuo sudore humectetur. Si proin enatus fuerit sic dictus infarctus minimorum vasorum ut cum Reydio loquar,) certum est, quod eXcitabitur reactio impedimentum etiam ablatura quamquam post summam renitentiam; augebitur circulatio, & poterit nisi struma saltem praedis positio ad ipsam enasci. Porro Cardanus ob unicum frigus , aliique fixumam enasci viderunt; siquidem incitatione imminuta adaugebitur incitabilitas, quae dein sensim, sensimque deperdetur crescente, ob simuli a frigore allati ali, enationem, incitatione.
168쪽
156 Aqua itidem frigidissima ingurgitata cireulationem retardat, in aliquibus locis coercet; & quod pejus est, frigoris actionem partibus etiam internis manifestat; unde majores molitur aerumnas. Frigida haec aqua magis nocet, quod defluante etiam corpore indiscriminatim ingurgitetur; atonia revera superveniens sufflaminat energiam adauctae circulationis ; hinc exci tabilitatem valdopere imminuit eo etiam periculosius, quod clarioribus signis tunc temporis manifestetur. Hujusmodi profecto oppidani labore defessi, &siti exagitati inconsulto frigidissimam exhauriunt undam. Hanc autem frigidissimam ipse sum eXpertus, & rationem suppeditat Observatio. Nulli sunt in hisce pagis putei, vel cisternae, omneS enim aquam sumunt eX fonte in fori medio saliente : hic a vicinis montibus defluit, qui eo, quod altissirni sint toto fere anno verticem nive tectum ferunt, quae sensim soluta perpetuam servat sontibus undam; ideo umbraculis tecta, non secuS ac Cydnus Ciliciae flumen, ab acumine monti Shumi labitur ). ViX planitiem perventa
) Etiamsi hyemali tempore nix, & glacies induren
cant, tamen tum nivis cum glaciei pars humo Vi-eina continuo solvitur, & fontes alit, quae scilicet longe a contactu cum athmosphera locatur.
169쪽
ligneos terrae sinu commissos ductus subit, a quibus dein resilit aqua fontem memoratum hydrostatica lege essiciens. Magis frigescem tem aliquibus in locis alia observatione demonstrabo. In vicinia Urbis Judenburgensis
arduam erigunt frontem Rothenmanner AlpeS. Inter conniventia earum Cacumina Vallicula facta lacus est illi non absimilis, qui supra montem Gemini in Vallesia Duben, vel
Dauben sub nomine venit; illius autem aqua ne eXceptis quidem diebus canicularibus duris Simo coercetur gelu. Quae cum ita sint sat certo innotescit aquam ab hisce montibus prO- venientem frigore pollere summo. Profecto praeter alios fontes prope Judenburgum aqua tam frigida venit observanda, ut congelationis gradum, etiamsi fluat continuo, non modo non adaequet, sed superet. An frigus hoc repetendum est ab immixtione salis eodem modo, quo Mairanus glaciem composuit salium oper Gustu sal non animadvertitur. Frigidam vero aquam, intempestive corpori applicitam , magis vero si ingestam, morbos generare posse Μagnus Macedonum Dux fuit expertus Alexander, enim Quinto Curtio referente per mediam Tarsensem urbem sudore, F pulvere perfusum corpus abluturus projectis armis non Cydnum frigidisimurn ,
quine multa riparum amoenitate inumbratum
170쪽
dscendit; vix immergum gravisimus cor ripis mor-hus ita, ut expiranti sinilem pallidum, horrentem, rigentem, nec mente satis compotem illico extraxerint , F dissicile convaluerit. ,, Ingesta autem, ut plurimum corpori ulterius infensa est. o Medicina Candidatus cum post vehementiorem potum ad extinguendam sitim e puteo Coenomario frigidam liberulius bibisset, extincto calore in suo fonte mortuus est hydropicus se Riolano referente Part. Meth. Med. Sem s. C. 6.S Q 7. repentinam hydropysim ex immodico potu frigidae aquae memorat ab ipso visam. Ob frigus inde patet atonia affici partes,
saltem cellulosam; hinc minima vascula constringi, ad summum debilitatis momento temporis eas collabi. Hinc anas arca unico
frigore his in regionibus saepe observasse se Ill. Wisner mihi retulit. Habetur qua propinter caussa generalis debilitatis, proindeque opportunitatis ad strumam, majoris quidem in infantibus, quibus minimas adhuc natura largita est. At ex aqua frigida peculiaris praesto est, ct localis in ingestione caussa; maximus enim inter pharyngem , & Iaryngem
viget nervosorum hirculorum , ct vasorum sanguiferorum consensus ; patitur quapropter Vicinas aliarum partium affectiones.
Ex glaciatis sorbitionibus nimium aestate ingurgitatis & ego, & alii sensum ponderis, constrictionis ad thyroidaeam glandulam per