장음표시 사용
121쪽
res viri do. hi , Severinus Boethius, Ennodius Ticinensis, Cassiodorus , Dionysius Exiguus , Arator, Uenaniatius Fortunatus aetate illa Italiam illustrarunt. At Longobardis , Albo in o Duce , illius imperio potitis , scientia fere omnis exolevit, ac saeculo septimo summa litterarum inscitia Italiam omnem occupavit. Illius aevi Chartae
ab Episcopis, Principibus, & Iudicibus signatae, barbaris.
mis , & sole cismis undiquae adspersae, satis indicant, neque Grammaticae studium inter Italos viguisse. Hinc Paulus Diaconus Lib. 7. Cap. q. de Gestis Longobardorum veluti rem memoria dignam notat floruisse Ticini sub Cu-niberto Rege, anno Dcc. Felicem Grammaticum: Eo tempore floruit in arte Grammatica Huae patruus Has iani praeceptoris mei, quem in tantum Rex MIexir, at
et baculum argento , auroque decoraxum inter reliqua suae largitatis munera condonaret. Sed non leve argumentum litterariae hujus in Italia calamitatis suggerit epistola Gregorii II. Romani Pontificis, anno D LXXX. cum Legatos suos misit ad Concilium v I. generale: Pro obedientia, inquit, gaam debuimul , non pro con en-xia eorum sientiae , illos dirigimus. Nam apud komines in medio Gentium so Ior, o la/ore corporis quotidianum victum conquirentes, guomodo ad plenum poterit inveniri Scripturarum scientia. Subdit, se , suosque ea
tantum tenere cum simplicitate cordis, quae tradita sunt; ac studere, ne quid minuatur , mutetur, vel augeatur.
Patres quoque Concilii Romani eadem occasione ita scripserunt Imperatori: Si ad eloquentiam cularem respicimus non Miwamus quemquam temporibus noseris reperiri posse , ui de summitate scientiae glorietur , uandoquidem in no ris regionibuι, di perfarum gen-rium quotidie aestiat furor. Nec octavo saeculo seliciora auspicia nactae sunt litterae. Imo summam in occidente barbariem invaluisse, pluribus tradit Balugius in notis ad
Reginonem Prumientem. Idque colligi etiam potest ex
122쪽
Canone v m. Concilii ToIetani v m. iaculo septimo, quo Clericus ordinari prohibetur, qui ignoraverit Psalterium , & Cantiones solemnes , & Baptismi caeremonias; ut proinde ad ecclesiasticam eruditionem satis erat legere , & psallere. Quin etiam canendi ars iaculo octavo videtur litterarum , ac Philosophis locum obtinuisse. Unde , prasente Carolo Magno , de canendi arte graviter disceptatum suisse , narrat in illius vita Monachus Engolisinensis : Ecce orta es contentio per dies inesos Paschae inter Caniores Romanorum , ct Gallorum. Dice antine Romani docti me eantilenas ecclesiasticasprosese Me , seut docti fuerant a S. Gregoris Pasa , Gallos corrupte cantare, ct cantilena anam defruendo lacerare , quae contentio ante Dominum Regem Carolum pervenit. Gavi pero prosterieciaritatem Domini Regis Caroti valde evrohahaut Canioribus Romauis.Romani proster auctoritatem magnae doctrinar, eos stillos , rusticos, ct -- doctos teluit bruta animalia a mabant , ct rictrinam S. Gregoriipraeferebant rus icitati eorum. Dignam sane Romanis , Gallis , Imperatore controversiam i Quapropter Carolus Magnus, accersitis ex Britannia, ubi tune vigebant artium liberalium studia, viris doctis , ea tum in Italia, tum in Gallia restitui curavit. Et licet in Italia quaedam tunc temporis Scholae essent, ae in Castellis , vicisque Parochi docerent Grammaticam, uti ex quibusdam Chartis Episcoporum Mutinensium observat Clarissimus Muratorius Differt. 43. Tomo 3. Antiquitatum Medii IEvi, tamen Scholae nobiliorum disciplinarum nullae . Itaque hoc aevo, tenebris ignorantiae involuto , nonnisi in Monasteria ordinis S. Benedicti, studia liberalium artium, misera tamen, veluti in asylum se reeeperunt . Sunt qui hanc gloriam S. Benedicto adscribunt qui cum in Regula sua decrevisset, ut qui initiari vellent sacro ordine, prius docerentur , occasionem dederit erigendi in Monasteriis eas Scholas, in quas litterat, tam-N a quam
123쪽
quam in latibulum quoddam Oeesserunt. Alii tamen receptae huic opinioni refragantur, nihil illum ad litterarum culturam Regula sua contulisse , quem averso a litteris suisse animo , colligunt ex Dialogo secundo S. Gre-
gorii Papae, ubi Benedictus dicitur Romae liberalibus studiis operam dedisse , hi 'ur despectis, nescium, &sapienter indoctum recessisse . Quae vero passim reserunt Scriptores de Romanorum nobilium filiis sancto praeceptori commissis, non ad institutionem litterariam , sed asceticam, ad evitanda saeculi vitia, ajunt reserenda esse.
Ipsam quoque S. Benedicti Regulam de Studiis liberalibus habere nihil, & Iectionem , & meditationem asceticam solummodo injungere, opus quoque manuum suis commendare , ad instar veterum Ascetarum ἀ Denique
ita rem se habuisse in aliis Monasticis ordinibus illius aet tis , uti colIigitur ex illorum Regulis a Luca Holstento editis , unumque Cassiodorum Insitutiones Disinas humanasque sive Lectiones pro suis MonAchis Uivariensibus edidisse. Haec utrinque disputata legi possunt apud Con-ringium, Naudaeum, Mabillonium. Illud tamen certum est, a saeculo nono in Monasteriis Benedicti norum viros doctissimos floruisse , ut proinde merito dici possit, illorum prauidio, quicquid litterarum quodammodo fuit, veluti a naufragio servatum suisse . Ludovicus Pius , qui Carolo M. successit, & cujus eruditionem in Graeca &Latina lingua laudat Theganus , editis Capitularibus , Episcopos excitavit ad Scholas instruendas . Vicissim ab eo petiere Episcopi in Concilio Parisiensi v I. anno Christi DCcCxxIx. ut publicas erigeret Scholas , ne excideret fructus tot laborum , quibus Carolus Magnus , & ipse , magnam sibi gloriam comparaverant. Easdem publicas
Scholas a Carolo Calvo Imperatore restaurari petierunt Concilium Valentinum III. anno Dccc Lv. Can. I 8. &Concilium Tullense apud Saponarias anno Dccc LU. At
frequentes Normannorum incursiones, & intestina Ca-
124쪽
rolinorum Principum bella , incremento hitterarum ob- tistere , donec eas jamdiu neglectas Hugo Capitius revocaverit. In Germania hanc litterarum restaurationenhottones Imperatores praestitere . In Anglia debetur hare gloria Alfredo Regi bonarum artium amantissimo,qui saeculo nono, usus opera Noeti Monachi, & aliorum doctorum virorum , quos e dissitis regionibus accerserat , litteras restauravit; quas deinde post Danorum incursiones prist mo restituerunt splendori Henricus II. Richardusque . De litterarum in Italia , 8c Urbe fortuna dice
III. Huic bonarum artium calamitati inducendae eausam , occasionemque dedisse Gregorium Magnum Pontificem gravissimum , atque sanctissimum , ut qui humaniores litteras , ac Philosophiam contemsit , ut illarum loco studia Scripturarum , artemque canendi substitueret, salso opinatur Iacobus Brucherus in Historia Phialosophiae. Observat is Period. a. Par. a. Lib. 2. Cap. a.
jam a saeculo primo obtinuiste , ut Astrologi, Genethlia-eri Chaldaei, aliique hujus sursuris homines , abusi honesto Philosophiae nomine , se se jactarent Philosophos , ac Mathematicos, & pro talibus quoque haberentur , uti constat ex pluribus Scriptoribus , prauertim Gellio Lib.
I. Cap. 9. Noetium Atticarum a jente : Vulgus , quos gen-rtiatio pocabuti GaIdaeos dicere oportet , MathematicoIdicit. Ea significatio etiam seculo sexto obtinuit , ut patet ex Titulo xv I II. Lib. x. Codicis Iustinianei De . - ἰ eis ct Maraematitas ; & ex Lib. I x. Codicis Theodo- fiant de Mathematicis Ur9e Roma , ae omnibus Civitat bur pellendii ct eorum Codicibus eremandis. Huiusmodi homines , etsi accepti vulgo , qui his studiis deleetari solet , exosi tamen fuere Principibus , eorumque Ministris , quod saepe in vitam Principis agerent , & vaticiniis alerent animos rebellium . Hinc Urbe , & Imperio Romano ejecti , gravibusque poenis coerciti . Notatu di
125쪽
gna sunt verba Iulii Firmici Lib. I. Cap. 7. Mathem. Cute quando de satu Reipublieae, vel de vita Romani Imperatoris aliguid interoganti respondeas. Non enim cporiarei , nec licet ut de satu Reipubucae aliquid nefaria e Dio late dicamus. Sed diseIeratui, argue cmni animadser one digxur es ,si quis interrogatur de fato dixerit Imperatoris, quia nihil nec dicere poterit, nee invenire .... Scd nec aliquis Mathematicas verum aliquid
in foro Imperatoris des ire poterit , solus enim Imper torseuarum non subjacet cur bur , oius es, cunto sellae decernendi non habentpotesatem . cim enim fuerit totius Orbis I erator, , dominus, fatumium ejus Deisummi judicio gubernatur . Eosdem Ecele si a suis legibus perstrinxit, pretesertim , quia eorum ars sexcentis esset superstitionibus involuta. Hinc doriris mus Gregorius , ait Ioannes Sarisberiensis Policr. Lib. a. Cap. a. qui melleopraedicationis imbre totam rigasi inebriasit Ecclesiam , Mathe m jessit ab Aiala recedere. Imo addit Sarisberiensis, ut traditur a majoriisus in-eendio dedit probatae DinonisYcrista Palat mus quaecumque tenebat Apollo ; in quibui crant praecipua, quae cariesium mentem , ct superiorum oracula Pirisantur hominibus revelare. Combussit nempe Bibliothecam ab Imperatoribus in AEde Apollinis iuxta Palatium extructam , quae cum ex parte , iam coelesti igne tacta sub Cominmodo conflagrasset, tandem a Gregorio deleta est. Id vero secisse Gregorium , eo consilio, ut Sacrarum Litterarum lectionem hominibus eo sortius commendaret, idem Sarisberiensis Lib. 8. Cap. 19. asserit: Fer ur tamen Beatus Gregorius Bibliothecam combus egentilem, quo Divinae Paginae gratior esset locat, ct major aucto ritas , ct diligentiasues or. Hanc Sarisberiensis narrationem ex incerto rumore haustam Petrus Bayle in Dictionario, ac Ioannes Barbeyracus in Tractatu de Morali Patrum, quamvis uterque ad contumelias propensissimus s
126쪽
Io3mus, tamen dubiam, suspectaeque fidei habent. Factum tam insigne Ioannes Diaconus in illius vita minime siluisset. Attamen Bruchero probatur, quod Gregoriuna a horruisse a prophanis litteris constet ex illius epistola scripta Uiennensi Episcopo Lib. 9. D. 8. Pervenit ad
nos , quodsue verecundia memorare nonpostamus , fraternitatem tuam Grammaticam quibusdam exponere .squam rem ita molesti fuscepimus , ae fumus vehementivi per nati, ut ea, quae prius dicta fuerunt, ingemitum , o Irisitiam perteremus, quia in uno se ore Popis laudibus , Christi lauder non capiant. Et quam grave ne υπ- dumque sit Episcopii eanere, quod nec uico religioso convenist con cra . . . . sposhae epidenter ea , quae ad norperiaca sunt, fama esse elaruerint, nec Por nugis, faecularibus iatreris dere confiterit, Deo nosero grametat agimur, qui eor te um maculari blasphemis ne udorum laudibus nonpermi t. Ex his omnibus Brucherus affirmat, grave vulnus rei litterariae Gregoriuna Pontificem inflixisse, quod exoso Mathematicorum nomine , omnem Philosophiam inusserit,quod optimos libros emedio tulerit, quodque saeculares litteras veluti nugas, &blasphemias habuerit. Atqui tamen hujus criminis Gregorius immeritissimus aceusatur . Neque enim illi invisa
it Philosophia, vel eodem habuit loco Philosophos , Chaldaeosque , qui, teste Ioanne Diacono in illius vita, in Pythagorica Philosophia suerat ab ephaebis versatus. Neque optimos libros combussit, uti silente Ioanne Diacono , Sarisberiensis narrat ex incerto rumore . Et licet combussisset, non alios tamen, quam eos, in quibuι
erantgrσcipua, quae caelestum mentem, ct superiorum oracula Bidebantur hominibus revelare , idest fatidicos, Astrologicis vaticiniis plenos; cujus generis bis mille libros Augustus Imperator , narrante Suetonio, iusserat igni tradi. Hinc & Mathesin jussit ab Aula recedere, quam etiam Imperatores Urbe,& Imperio eiecerant, poe-
127쪽
Io nisque coercuer nt. Neque aversatus est humanas litteras , veluti nugas , blasphemiasque , qui ipsis addiscendis
vacaverat , teste Gregorio Turonensii illius aevi Scriptore : Litteris Grammaticalibus , Dialecticis , argue Rhetoricis ita erat insitatus, ut nulli in Urse i a lideretur e fecundus . Quique liberales artes , & Latini sermonis elegantiam , una cum Sacrarum Scripturarum studiis in ipso Pontificio Palatio excepit, coluitque, uti ex Joanne Diacono mox dicturi sumus. AEgre tamen tulit Episcopum , neglecto gravissimo munere suo , saecularibus litteris delectari potius, quam sacris; tantoque illarum amore rapi, ut ipse Grammaticam edoceret. Crimen erat Episcopo, potius Deorum laudibus , quam Christi oblectari, quod &laico crimen suisset. Id etiam egretulit Hieronymus etsi humanarum litterarum peritissimus scribens Damaso : Sacerdotes Dei omissis Epangeliis,
Prophetis iidemus Comoedias legere, cmaI oria bucolicoriam Per tim verba canere, tenere Virgilium, ct id
quod in pueris necessitatii es, crimen infe facere poluptatis. Id etiam aegre tulit S. Augustinus Ep. II . indignum existimans Episcopo Ecclesiasticis curis occupato explanare quaestiones de Dialogis Ciceronis: O rem, ait, dignam pigiliis , ct Iucia rationibus υ oporum . Et in Ep. II 8. Cap. 34. ait, res, quae in Ciceronis libris leguntur, minime congruere Episcoporum professioni, non quidem per se ipsas , sed prout a Cicerone depromtae. Et rursum Lib. a. de Gen. ad litt. Cap. 3 . scribit, disputationes de syderum magnitudine , & intervallis, Episcopo minime convenire. Itaque Gregorio, uti &caeteris Patribus , mens fuit hortandi Episcopos , ut toti vacarent Divinis Scripturis , avocandique illos ab earum rerum studio , quae implendo muneri suo potuissent obstare . Non quod saeculares litteras per se ipsas spectatas veluti nugas, blasphemiasque existimarent , sed quod tales essent comparate ad Divinas Scripturas. Hinc etiam
128쪽
Ios Gregorius , teste in illius vita Ioanne Diaeono , Episcopos prohibuit a Gentilium librorum ieetione. Quod & a Concilio Carthaginensi I v. Can. I 6. fuerat sancitum: in Episcopus Gentiliam libros non legat. Caeterum doctissimi Ecclesiae Patres in secularibus litteris non leviter fuerunt versati; & Basili is librum edidit de libris Gentilium legendis, ubi ait , disciplinas sarculares instar habere soliorum, quibus ornantur arbores, &fructus
IV. Optaverat Cassiodorus , & auctor fuerat Agapeto Papae, ut Scholae Theologiae in Urbe constituerentur . Narrat enim in praefatione Divinarum Lectionum , se vehementer doluisse , quod, cum in Urbe insignitere florescerent humanae Litterae, nulli tamen essent pubIici Magistri, qui sacras Litteras profiterentur; gravis uno dolore permotus, guod Scripturis Disinis Mogi ripublici deessent: Tum totis viribus apud Agapetum Papam egisse , ut ne Romae deessent publicae Scholae sacra-crarum rerum , similes earum , quae olim Alexandriae,& quae etiam tum Nisibi florebant: Nisus fiam eam Beatissimo Agosito Urbii Romae, ut eui apud Alexandriam multo te ore fuisse traditur insitatam, nunc etiam iuΝisbi Cipirate Sprorum Hebraeir sedulo fertur exponi , collo is expensis in Urbe Roman rofessor Doctores Scholae potius ceciperent Christianae, unde anima fusciperet aeternam statem , ct caso, atquesuris o eloquio, s-delium lingua eomeretur . Ad eam igitur usque aetatem, nempe annnm IJXXX v. quo Agapetus Pontifex sedere coepit , nullae suerunt in Urbe Theologicae Scholae publicae , quamvis essent Scholae, eaeque insignes humanarum litterarum . Quod, uti observat Baronius , traditione potissimum a majoribus derivata , sacrae res inniterentur. Verum refellendis, & vincendis Haereticis necesse fuit doctrinam sacrarum litterarum diligentius perscrutari, ac communiri. Hinc optabat Cassiodorus publicos Them
129쪽
os logicae Disciplinae Prosessores eonstitui; resque e essissete voto, nisi ingruentia bella obstitissent: Sed cum propter euaserventia , ct turbulenta nimis in Dalrco Regno certamina,desiderium meum nullatenus resuisset B pleri , quoniam non habet locum rer pacis , te oribus inquietis: ad hoe disina charitat obor esse compulsus, at ad sieem Magi ri tu roductorios vobis libros isos, Dominosses ante confecerim , per quo I .incut insimo , di Scripturarum Divinarum feries, ct oeularium litterarum eo endiosa notitia Domini Munere gauderetur . His verbis patet , Cassiodorum non eas voluisse in Urbe Scholas sacrarum rerum, quae studia excluderent humanarum litterarum , sed quae cum iptis consoc tarentur.
Unde in opere de Divinis Lectionibus , ubi palam facit, quibus elarere debeant studiis Christianae Scholae, minime praetermittit saeculares disciplinas ; sed sacris institutionibus adjungit librum de septem disciplinis Grammatica , Rhetorica, Dialectica, Arithmetica , Musica , Geometria, Astronomia, quibus omnibus Monachos suos Vivarienses iubet instituendos . Iam vero hanc ipsam Scholam sacrarum simul, & humanarum litterarum, cujus statuendae auctor fuerat Cassiodorus Agapeto Papae , 8cquam in Urbe constitui temporum injuria minime permiserat, Gregorius Magnus Summus Pontifex, labente sexto saeculo , in ipsis AEdibus Pontificiis eollocavit . Narrat enim in ejus vita Ioannes Diaconus, accersitos a
Gregorio in Palatium doctissimos quosque a Ciero , MO-nasteriisque, quorum plerique postea episcopalibus donati sunt sedibus , & quorum studio Divinat, &humanae litterae insigniter in Urbe floruerunt. Videbantu assim cum eruiri is Gericis adhaerere Ponti mi religio P
mi Monachi. . . Tune rerumfapientia Romae i Templum
vi biliter quodammodo fabricarat, O fesie licibus
urtibus veluti columuis nobilissimorum totidem lapidum,
in Mosolleae sedis atrium fulciebat. Nullus Pontisci fa-
130쪽
m uiantium barbarum quodubet in fermone , vel habitas refrebat , se togatu . uiritium more, seu trabeata Latinua uum Latium in ipso Latiali Palatio vular ter obtinebat. Refloruerant ibi d per ram artium sa-dia . Quae de Latini sermonis elegantia , quae in Palatio vigebat, quaeque de studiis diversarum artium ibi reflorescentibus scribit Ioannes Diaconus , ea apertissime indicant, non solis sacris Litteris, verum etiam humanis, suum fuisse loeum in Sehola Palatii Pontificii. Idque clarius indicatur illis septemplicibur artibuι, quibus, veluti tot columnis, assirmat atrium Apostolicae Sedis fulciri. Illarum quippe nomine designantur septem artes liberales, quas Cassiodorus sacris Institutionibus conjunXit , dc quae nomine trivii, & quadrivii expressae sunt medio aevo, nempe Grammatica, Rhetorica , Dialectica, Musica, Arithmetica, Geometria , Astronomia . Fatendum igitur est, Gregorium suam instruxisse Scholam ad instar caeterarum Seholarum Episcopalium, & Christianarum, in quibus sacrae litterat, simili cum humanis conjungebantur. Hinc a doctissimo Thomassino de Benes. Part. II. Lib. I. Cap. 93. dicitur tunc temporis Roma domicilium disciplinarum omnium inceraram , ct Schola litterarum florentissima, ut is artium. Hae e PaIatina Schola diu viguit medio aevo, atque in ipso erat Palatio Lateranensi, ubi Summi Pontifices habitarunt. Ibi, ii qui sacris erant ordinibus initiandi, Divinis Scripturis, Ecelesiastici cis Disciplinis, atque Cantu instituebantur ἀNam hisce saeculis ignorantiae, tota litteratura, eaque exigua, Clericis, Monachisque concludebatur .. Saepissime Anastasius Bibliotheearius in vitis Romanorum Pontificum meminit hujus Scholae in Patriarchio Lateranen si , ubi Pontifices plurimi fuerunt sacris litteris instituti . De Leone III. scribit: astui a parta aetate in psiario Patriarchii enutritur, is educatus, omnemque eccles