장음표시 사용
131쪽
Io3terio , ρuam in Deris Scripturis fouens, Subdiaconus factus die. Et in vita Paschalis I. ait: mi a primae soaetati uae Divino cultui mancipat s , atque inocro mctae Ecclesiae Patriarchio , sudiis Divinis, salutiferae quae Seripturae imbutus, tam in Psalterio, quam inseris paginis Novi ac Veteris rasamenti specialiter eraditas . Eadem sere habet in vitis Pauli I. Stephani II. Stephani III. Stephani IU. Gregorii II. Valentini, Sergii II. Benedicti III. qui omnes e Schola Palatii Lateranensi prodiere . Et si qui in Monasteriorum Scholis litteras didici si sent, ad Lateranensem deinde Scholam accedebant sacris studiis operam daturi. Ita de Leone IV. resert Anastasius : Hie primum a parentibus obsudia litterariam in
Monaserium B. Martini Confessoris Chrisi , ραod foris
muros suos civitatis Romanae jtixta Lee Gam B. Petri
soli insiitutum es, quo ingue litteras scras plenius disceret sponte concessit , indeque ad Lateranense Patriarchium se contulit . Erat & in Patriarchio Lateranensi Bibliotheca , cujus curam habuisse Gregorium II. narrat in hujus Pontificis vita Anastasius; quaeque illic permansit , donec ibi Pontifices habitarunt , translataque Avenionem Sede , libri eo translati sunt , & nonnisi sub Martino V. Romam reducti, uti scribit Rasportus in libro de Basilica Lateranensi . Fortasse Bibliothecarius imminebat Scholae, uti indicare videtur in vita Stephani UΙ. Anastasius: Ne quidem Bestis ut Pontifex nobilium parentum Romanorum profusia ortus, dum per Dei gra-πiam cresceret cris es edoctus dogmatibus studio ct f ii cirudine Zachariae sanctissimi Episcopi consanguinei fui , Sedis Assoli eae Bibliothecarii. suem scilicet
cum inspiceretpiae memoriae Hadrianus unior Pontifex moribus boni spouentem. iiii rarum stadiis ferventem rσdicto genitore Doeum auferens ad Subdiaconatui , D si favente ,gradum provexit. In hac vero Lateranensi Schola nedum viguisse studia cantus , ministeriique e
132쪽
elesiastici, sed praecipue Divinarum Scrisiurarum , atque
sacrarum Traditionum , indicat Anastalius sexcentis locis . Nam Pontifices in Lateranensi Patriarchio eruditos affirmat Divinis Litteris, sacrisque do strinis. Unde tunc temporis Romana Schola sacrarum rerum, erat omnium celeberrima, ad quam e clissitis regionibus Clerici, M nachique confluebant. Narrat enim Beda Lib. I v. Cap. xx III. Monachum quendam Anglum in Monasterio Hildae Abbatissae Saeris Scripturis discendis incubuisse , tum eodem consilio petiisse Cantiam, ut Theodorum Archie- scopum audiret, ubi posequam aliquamdiu lectionibus
scris vacapit, etiam Romam adire curavit, guod eo tem porc magnae virtutis aesimabatur. Romam quoque se
contulit studiorum causa notissimus ille Uilfridus postea Eboracensis Archiepiscopus, usus Bonifacio Archidiacono praeceptore, a quo & Ecclesiasticas disciplinas, & methodum festos dies computandi accepisse, narrat Beda Lib. V. Cap. xx Veniens Vilfridus Romam , ct orationi , atque meditationi rerum Ecclesiasticarum quotidiana mancisatus insantia persenit ad amicitiam sirisancti mi, ae doctissimi Bonifatii fidelicet Archidiaconi , qui etiam erat Conssuarius Apostolicus Papae, cujus magi serio fua-ιuor Evangeliorum libros ex ordine didicit eo utum Paschae rationabiu, ct alia multa, quae in patria ne uiuerat, Ecclesiasticis disciplinis accomoda,eodem Magisro tradente percepit. Quam scientiam detulit in Angliam . Ex his omnibus compertum est, in magna illa litterarum clade, quae medio aevo incidentem omnem in volvit, saera studia in Urbe minime desiisse, & Seholam Latera-nensem a Pontificibus excitatam , servatamque, antiquis Athenaeo, & veteri Auditorio Capitolii, si non in humanarum litterarum gloria, in sacrarum tamen rerum studio successisse . Hi ne docti sinus Thomassinus citato loco asserit, Romanam Scholam omnium ea tempestate
fuisse praeelarissimam; & Clarissimus Muratorius Dissert.
133쪽
3. Antiquitatum medii aevi , enarrans calamitatem litterarum in Italia , fatetur in Urbe sacrarum rerum studia permansiste. At praeter Palatinam Scholam , alias non
defuisse Romanis pueris Scholas liberalibus artibus addiscendis, colligitur ex Anastasio Bibliothecario , qui in vita Hadriani I. narrat anno Dcc LXXIV. Carolo Magno ad
Urbem venienti obviam occurisse ad primum lapidem Scholam militiae , & Scholas saeroriam, qui pergebant ad discendas litteras , ramos olivarum gestantes in laetitiae argumentum , uti olim mos fuit. V. Praeter ecclesiasticas disciplinas, studia artium liberalium pro illorum temporum conditione minime desierunt in Urbe , cum ex ea Carolus Magnus abduxerit in Galliam ad restaurandas litteras Professores Grammaticat, & Arithmeticae. Testis est hujus rei Monachus Engolismensis in vita Caroli Magni ad annum Dcc Lxxxv I I. ubi narrata contentione , quae Romae suit de cantu inter Romanos , Gallosque Cantores, & ut Carolus secum in Galliam duxerit Romanos Cantores duos , subdit: Smiliter erudierant Romani Cantores in radicti Cantores Francorum in arte organandi , ct Dominus Rex Carolus
iterum a Roma arris Grammaticae, Computatoriae
Magis ros secum adduxix, ct ubi ae sudium litterarum
expandere jussit. Et rursus instar Re perius es in Franciam , adducens secum Canrores Romanorum, O Grammaticosperitissimos, ct Calculatores. Ut proinde , que madmodum in Ecclesiastico Cantu Proses res Romani aetate illa excellebant, ita Professores Grammaticae , &Arithmeticae; cum Carolus Magnus selectissimos quosque ad studia in Galliis renovanda adhibuerit, praesertim Aleuinum Anglum doctissimum , & Clementem Monachum Scotum . Iam vere duos illos Romanos Prosectores Grammaticae , & Arithmeticae, a Monacho Engoli mensi memoratos , Petrum, Joannemque appellatos
fuisse , atque abunde instructos septeni liberalibus disciplinis
134쪽
plinis testatur Enkecardus iunior Monachus Sangallensis in libro de Casibus S. Galli Capite quarto . Medio aevo eursus omnis studiorum septem liberalibus disciplinis assolvebatur, & harum nomine indicabantur Grammatica, Rhetorica, Dialeetica , Musica , Arithmetica, Geometria , Astronomia. Quapropter Romanorum Prosessorum peritia , non in Grammatica solum , & Arithmetica , verum etiam in aliis illis disciplinis , uti asserit Monachus Sangallensis , versabatur. Cum autem illos, jussu Caroli Magni ubi uestidia litterarum expandisse, scribat Monachus Engolismensis, perspectum fit, Romanos Prosese fores septem illis disciplinis tradendis in Gallia incubuisse. Hinc Romanum Gymnasium a Carolo in Galliam translatum scribit Ioannes Balanis in libro de Scriptoribus Anglis : Θmna iam ex Roma circiter atinum salutis
DCCXCI. Lateriam Parisiorum transulit, guo illue Athenis per mili prius eura tenerat, ct conjeml priamum pudii fundamentis per Ioannem, o Claudium miri e illud lecturis eoiaustrabaisahlieis. Huic consonat Martinus Polonus in Hadriano Pontifice ad annum Christi Dcc LXXVVII. Hoc tempore, inquit, floret Albinur , quiis Aleuinus Caroli eruditor: Bie genere Anglicusfως, ingenio clarus, ct Philosophia excellentissimus , non tantum scientia , sed etiam morum honesare praeclarus. Ab eo Carotas didicit omnes artes liberales, qui etiam sudium de Urbe Roma Pari os trunsulit, quod de Graecia .lluc translatum fuerat a Romanis. Non Prosessores λ- sum , sed etiam libros ex Urbe in Galliam detulit Carolus Magnus. Legitur enim apud Ducheseium in Historia Francorum epistola Hadriani Pontificis ad Carolum, qua dicitur : Direximus etiam Excellenti mae Praecellentiae seserae libros quanimn reperirepotuimus, ides Antiphouale, Responsale, in mul Artem Grammaticam, Ari- soletis, Dionasii Areopagitae libros, Geometricam, Orthograsbicam , Grammaticam , omnel Graeco eloquio
135쪽
Scrystorei, nec non Horologium nocturnum. Unde patet , quanta tunc temporis fuerit in Urbe , & omni oeacidente inopia librorum . Itaque Carolus acceptis ex Ur-he libris , ac Prosessoribus artium liberalium, usus consilio, & opera Alcvini viri doetissimi, extinctas in Gallia
litteras conatu omni studuit revocare . Et primo quidem
ad instar Scholae Palatii Pontificii, Scholam Palatinam excitavit, cui ipsum Alcuinum praefecit. Qui etiam in
Turonensi Civitate erexerat Scholam, & ipsemet docuerat Grammaticam, Philosophiam , Astronomiam, sacrasque Scripturas. Nam Divinarum rerum studia cum studiis artium liberalium copulanda et se , pluribus proba-hat Alcvinus. Tum aliae plures ere, Scholae publicae in Gallia, & Germania, quas recenset Launotus in libello de Scholis celebrioribus a Carolo Magno vel institutis , vel restauratis. Et observat Thomassinus de veteri ,& nova Ecclesiae disciplina Part. 2. Lib. I. Cap. 96. cura
Caroli Magni,quadruplices tunc suisse Scholas Presbyterales, Episcopales , Monasteriales, & Palatinas; atque in iis studia efferbuisse humanarum litterarum, Philosophiae, Arithmeticae , Dialecticae, Astronomiae, Theologiae , Ca- nonum , Sc Scripturarum . Italiam quoque suis beneficiis complexus est. Nam Joannem Albinum Monachum Scotum misit Papiam, teste Monacho Sangallensi , ut nobiliores edoceret scientias .. Cum enim Scoti duo in sedularibus, & sacris litteris versatissimi, ex Hibernia in Galliam venissent, atque paratos se ad docendas mercede litteras testati essent; Carolus , his accersitis, horum unum nomine Clementem in Galliam manere iussit, puerisque erudiendis praefecit; alterum in Italiam, Ticinumque ablegavit, ut qui illic ad cum soluissent ad discendum congredi potuissent. Hinc Papiense Gymnasium a 'arolo Magno institutum asserunt Middendorpius in lihello Academiarum universit Orbis, aliique. Plura de
hac re lubet Antonius Gallus in libello de Gymnnso
136쪽
Carolum floruisse , restauratas tamen a Carolo circa annum DCCLXXX. misso Papiam Ioanne Albino Scoto , cuius in Italiam, & Galliam adventum vindicat a censura Ioannis Launo ji. Reviviscere igitur visae sunt litterae aetate
Caroli Magni, pluresque suere in Gallia insignes Scholae , Turonensis , Lugdunensis, Remensis , &aliae a Lau-nOjO recensitae ; omnium vero celeberrima suit Palatina quam ad instar Scholae Palatii Pontificii excitaverat C rolus Magnus , & ubi tum alii , tum Rabdodus Episcopus Ultra jectensis eruditus est liberalibus disciplinis. De quo in ejus vita Surius , die as. Novembris: Primo ad Caroli Redis Francorum , inde ad Ludoetici ejus Filii Aulam fe consulis , non guod Palatinos ambiret honores: fed guod intra Regis Palatium iis ratiam disciplinarum sudia
'praeclara colerentur . Praeerat tui Gamuaso Manno Philosophus . Et Regis Palatium dicebatur Schola , uti patet ex Can. I 2. Concilii Carisiacensis anno DCCCLVIII.
Quemadmodum igitur in Palatina Schola Regum Francorum , studia tum sacra , tum prophana excolebantur, ita & in Schola Palatina Lateranensit , ad cujus exemplar illam Carolus composuerat . Proinde ambigendum non est, quin medio aevo suerit in Urbe Schola publica sacrarum, & humanarum litterarum ; e qua Carolus Magnus Prosessores bonarum artium abduxit in Galliam , ut ex tinctas litteras restitueret. VI. Cuius quidem rei aliud est non leve argumentum , quod nempe curaverint Romani Pontifices in illa litterarum calamitate , Scholas ubique excitari publicas artium liberalium . Neque enim ipsi in Urbe principe eas permissis ent Scholas deesse, quas alibi ne deessent, summo studio curarunt. Haec semper suit Rcmanorum Pontificum cura, ut vel procul dissitae gentes tenebris ignorantiae involutae , humanis , sacrisque litteris erudirentur . Auctor est Beda Lib. 4. Cap. II. a Vitaliano Pa-
137쪽
Oψpa, qui sedere coepit anno Dc LVII. missos in Angliam Theodorum origine Graecum , & Adrianum Abbatem , a quibus Angli sacram , humanamque scientiam accepere :
diximus , abundanter ambo erant infructi , congrega odiscipulorum catervasscientia alutaris quotidie mina in riZandis eorum cordibus emanabant , ita ut etiam Metricae arris , Oronomiae , Arithmeticae EceIes
sicae disciplinam interserorum apicum poluminanis auditoribus contraderent. Inescio es, quod urique hodie j uperfunt de eorum discipulis, qui Latinam Graecamquecque utpropriam in qua natione , norunt. Artes illa: liberales vocantur Eccle asicae a Beda , quod Ecclesiasticis disciplinis consociarentur, & deseruirent . Illae igi tur in Urbe colebantur, & ex Urbe ad Angliam, Galliamque transmittebantur. Easdem in Scholis publicis Episcopalibus tradi, Summi Pontifices deereverunt. Concilium Romanum sub Eugenio II. celebratum anno Christi DCCCXXvi: Can. 34. statuit: De quibusdam locis ad nos refertur , non Magi or, neque curam inveniri pro sud o litterarum . Idcirco universa Episcopis , iubjecti queplebibus, ct aliis Iocis , in quibus necessitas occurrerit , omnino cura ct diligentis habeatur , ut Magi Iri, O Do Iores consituantur, qui sudia litterarum, libera-ιium piae artium , aconcta habentes dogmata a due δε-
erant : quia in his maxime Didina manifesantur, orguedeciarantur mandata. Confirmatum est idem Decretum a Leone IV.. in Concilio Romano anno DCCCLIII. additumque, ut si quando deessent in Scholis hisce , artium cliberalium Prosesibres , ne Catechistae certe deessent , &Theologi, qui sacra docerent: Etsi liberalium artium
Praeceptores in plebibus , ut Golet, raro inveniunxur stamen Divinae Scripturae Magisri, ct Insitutores Eccle
astici Meti nullatentis de ni , qui , annuallicr proprio Episcopo de ejusdem actionis opere folliciti ingui ti
138쪽
I id deleant respondere . Tanta tunc erat litterarum calamitas. In his igiturSeholis Episcopalibus coniungendae erant humanae litterae simul cum Divinis . Atque ita rem se habuisse constat ex testimoniis Scriptorum illius aevi a La no jo congestis. Praesertim ex Trit hemio in Chronico Hirsaugiensi ad annum Deccchi I. scribente, in Scholis Episcopalibus , &Monasteriorum praeeunte Scholastico , sive Professore , praeter sacras litteras , cursum trivii, &quadrivii absolutum fuisse . Nam medio aevo Omnes artes in duas classes dividebantur , quarum inferior complectens Grammaticam , Rhetoricam , Dialecticam dicebatur cursus trivii , classis vero superior complectens Musicam , Arithmeticam, Geometriam, Astronomiam dicebatur cursus quadrivii, uti constat ex Ioanne Sarisberiensi . In Schola Ecclesiae Paderbonensis haec viguisse studia, tradit auctor vita: S. Me in uerci Episcopi apud Surium, die 5. Iunii: In Paderbonens Eecte publiea Fortierunt stadia, quando ibi Mus ei fuerunt, ct Dialecti-
ei enituerunt, fibetorici , clarique Grammatici. Ubi Mathematici claruerunt 2 oronomi habebantur , P si atque Geometrici . Viguit Horatius , metu que Virgilius , Sallusivi, ct Statius . Atque alias quoque Scholas Ecclesiarum , & Monasteriorvin , haec fere studia complexas esse , probat docti minuis Thomassinus. UII. Eodem hoc nono saeculo, revocandis in Italia litteris, & publicis Scholis constituendis, praeter Romanos Pontifices, Lotharius Imperator, quem Ludovicus Pius ejus parens anno DCCCXXIII. in consortium
imperii adsciverat, & Italiae regno praefecerat, suam operam contulit. Nam edito Capitulari, quod evulgavit
tiqv. medii aevi, Differt. 3. statuit, ut in omni Italia es sent Scholae quaedam publicae, ad quas e vicinis oppidis
adolescentes convenirent: De doctrina vero , γα ob Nimiam incuriam atque ignasiam quorumque Pr o to- P a rum
139쪽
II 6 rum eunuis In locis es funditus extincta,placuit, ut cuta n obis constitutum es, ita ab omnisus observetur . Videlicet ut ab his , qui nosera dispositione Artem docentes alios, per loca denominata funt eonsituri, maximum
dentsudium , qualiter bi comm Scholasici ita pro
ciant , atque doctrinae Disi ant, utprcsens exposcit necessitas . Propter o ortunitatem tamen omnium apta Io- ea disincte ad hoc exercitium prosissimas , ut di altas locorum longes torum, ae paupertas nulli eret exeu-fatio. Primum in Papia consentant ad Dungallum de Mediolano, de Brixia, de Laudo , de Bergamo, de Mo-Φaria , de Hercellis, de Derthona, de Aquis, de Genua,
de Ase , de Cuma . Di Eboroa irae Episcopus hoc per fefaciat. In Taurinis conveniant de righintimilio , betano, de Vadis, de Aua. Cremona discant de Regia, de Plaeeniis , de Parma , de Mutino . In Florentia deThusia resipiscant. In Firmo de Spoletiuis civitatibas conveniant.-Verona de Mantua de Tridento. Vicentia de Patavi, de Tarsi o , de Feliris , de Ceneta, de A Io . Reliquae Cisitates forum Iulii ad Scholam concurrant. Magnam litterarum calamitatem, ut in tanta Italiae parte , nonnisi essent novem Scholae publicae, ad quas edissitis Civitatibus debuerunt se se adulescentes conferre. Atque in his Scholis Ars docebatur. Hujus autem nomine censet Muratorius Grammaticam indicari, quod aetate ilIa vix ullus esset in Italia usus Rethoricae; quod ordinatus Philosophiae, ac Theologiae cursus in Scholis tradi coeperit nonnisi post annum millesimum; quodque Divinarum Scripturarum studia haud dici potuissent Artes . Sola igitur Grammatica in his Scholis a Lothario
constitutis tradebatur . Uerum tunc temporis Ars Grammatica humaniores quoque litteras, Poesin , oratoriam,& Historiam explicando veterum libros compleehebatur . Quapropter Ioannes Monachus in vita S.Odonis Cluniacensis Abbatis circa annum DCCCCL. dicit hunc Grammathac
140쪽
ticae artis liberalibus sudiis educatum. Notat quoque Muratorius singulis Scholis unum presuisse Magistrum,& Ticinensi quidem Gymnasio Dungallum Monachum Hibernum , qui e Britannia, ubi tunc vigebat res litteraria , venit in Italiam , & Bobiense Caenobium pluribus Libris ditavit, quique pro cultu SS. Imaginum contra Claudium Taurinentem Episcopum disputavit. At neque Romanorum Pontificum , neque Lotharii studio aucta est in Italia res litteraria. Imo Claudius Taurinensis Episcopus minime dubitavit Concilium quoddam Episcoporum Italiae vocare Congregationem indoctorum virorum . Et cum seculo nono Carolus Calvus , uti scribit Herricus Monachus Antissi odorensis in praefatione ad vitam S. Germani, do flos viros in Galliam acciret ad litteras promovendas , in Graecia quidem, & Hibernia eos perquisisse dicitur, non autem in Italia. Tum eX Concilio Romano anno DCCcxxv I. colligitur abundasse Italiam Clericis indoctis, quos Concilium prohibet ministerio , ut docti valeant ad debitum mini Ieriumserveuire. Et Episcopos ipsos inde monendos a Metropolitano, ut doceripo sint. Romae tamen haud extinctas fuisse litteras
colligitur eκ aliquibus docilis viris, qui tunc in Urbe floruere , Anastalio, & Guillelmo Bibliothecariis, Ioanne Diacono , aliisque; & e Schola Lateranen si , quae adhuc perdurabat, ubi instituti fuere Sergius II. Stephanus
VI. aliique hujus aevi Pontifices . Beneventi quoque nec desuere litterae. Nam Anonymus Salernitanus, quem edidit Muratorius Tomo a. Part. a. Scriptorum rerum Italicarum , scribit, quo tempore Ludovicus II. Beneventi erat circa annum DcCCLXXX. triginta duos Philos
phos eam Urbem ha9uisse , ex quibus unus insegnis Ildericus nomine inier illos degebat, nou sitim liberalibur disciplinis a rime imbutus , sed etiam probae virtuti
deditus. Opinatur Muratorius, ex commercio Grieco