De gymnasio Romano et de eius professoribus ab urbe condita usque ad hæc tempora libri duo quibus accedunt Catalogus advocatorum sacri concistorii, & bullae ad ipsum gymnasium spectantes. Auctore Josepho Carafa c. r

241쪽

2 19sum , & pauperum patroe inari. Hi ne eadem suere Advocatis Consistorialibus officia, quae olim Defensoribus incumbebant. Atque hanc illorum originem statuunt tum plures Auctores, tum omnium Doctissimus BENEDICTUS XIV. in Brevi quodam edito die s. Martii , anno MDCCXL Il. Iam vero magna fuit hujus Collegii dignitas. Nam primo Iurisconsulti doctissimi, postquam in praecipuis Italiae Aeadem lis docuillent, honoris causa in hune Coetum adsciscebantur. Tum ex hoe ordine prodiere plurimi viri a doctrina, a rebus gestis , ab amplissimis dignitatibus clarissimi, Episcopi, Cardinalesque magno ianumero, Pontifices , praesertim BENEDICTUS XIV. qui unus satis est ad hujus Collegii dignitatem comprobandam. Saepe illorum peritiae gravissima commissa sunt a Pontificibus negotia Eecletiae, & bedis Apostolicae; cujus rei plurima exempla dat Cartharius in Syllabo Advo-Catorum Consistorialium . Aderant in Conciliis , ut rebus obseuris doctrina sua lucem afferrent. Pontificum itinera comitabantur , ne deesset Aulae tantorum vir

rum Obsequium. Quae omnia perspecta sunt ex Syl Iabo Advocatorum Consistorialium , auctore Carthario, & ex eorumdem Albo in calce hujus operis edendo . Eorum

autem munus in eo potissimum versabatur, ut cum olim Pontifex non nisi in Consistorio tractaret negotia Ecclesiarum , Episcoporum, &Reipublicae; ipsi in tanto conventu , de iis , quae agebantur , verba iacerent. Neque enim decet , nisi Uiros gravi mimos, selectosque, Ponti cem in tanta majestate jus dicentem , alloqui. Atque hoc esse illorum officium , Martinus U. Constitutione ,

λ solicacdaua anno MCDxxv I I I. disertis verbis testa- tur. Quuniam vero antiquis Desensoribus incumbebat

cura patrimonii Ecclesiae, & pauperum hinc iam diu invaluit , ut Patronus Ararii Pontiscii , ac pauperum ex memorato Coetu semper accersiretur. Videndus de hujus

Collegii praestantia Rubeus in libro , cui titulus: Dis

L e a for

242쪽

for redisisus . Olim Collegium hoc decem Iurisconsulistis constabat; tum jubente Sixto IU. auctus illorum numerus ad duodecim . Ex hisce unus , antiquissimo jure ,

Bononiensis , alter decreto Urbani VIII. anno MDCxxv. Ferrariensis , unus Pii ΙU. iussu Μ DLX. Mediolanensis, alter beneficio Innocentii XII. anno ΜDXCv. Neapolitanus,

caeteri ex Ditione Pontificia. Universi antequam in hunc Coetum admittantur , praediti esse debent Iuris scientia ,& hujus rei periculum faciunt in publico conventu. Et Clemens XII. Brevi dato die xx M. Ianuarii ΜDCCxxx I. decrevit, nonnisi optimos Iurisconsultos in hunc ordinem cooptandos, ne impares deinde sint officiis Adsoemii Fisi, ct Camer Apostolica Advocati pauperum, Promotoris Fidei, quae eiι conferri consueveru . Inter eos primas tenet Decanus, seu is, qui in hoc Collegio est antiquissimus eorum, qui Romae sunt, quique inter

Praelatos Aular Romanae non recensentur . Quoniam vero jam diu mos desiit, ut Pontifex in Consistorio , auditis Advocatis, jus redderet; hinc nunc temporis verba seciunt in Consistorio, cum a Pontifice petenda sunt Pallia Arma episcopis conserenda; cum agitur de iis, qui in Sanctorum numero sunt reserendi; & si qui Cardinales se dignitate sua abdicarent;sique aliquibus oratoribus Prin- Cipum permitteretur adire in Consistorio Pontificem ;horum nomine Advocati Consistoriales verba sacerent . Nuper vero omnia illorum munia, & privilegia, novis .

quoque additis beneficiis, confirmavit Sanctissimus Pontifex BENEDICTUS XIV. qui diu in hoc Collegio meruerat , Constitutione, Inter conficuor ordineι , de quaere alibi dicemus .X. Itaque huic ordini amplissimo commissum est regimen Gymnasii Romani. Ad hanc rem , fingulis annis, collatis suffragiis , unum e coetu suo Reetorem Gymnasii constituunt; saepe eumdem diutius hoc sungi munere Permittunt. Is dicitur, Rector Deputatur, duosque s

243쪽

a a Icios sibi adjungit ad hoc munus obeundum. Ofim Rectores Gymnasii Romani ab ipsis Prosessoribus , eorumque discipulis eligebantur , ut patet ex Bulla Bonifacit VIII Rectores quoque quos Doctores ct Scholares ejusdem Romani Studii pro tempore duxerint eligendos. Nam exciritatis ubique Academiis, cum necesse esset eis aliquem imminere, & rei litterariae curam gmere; visum est, nemini aptius id munus convenire, quam alicui e Professorum numero, quem ipsi Prosesseres , discipulique communi suffragio elegissent. Ita sere res se habuit in omnibus Academiis, praesertim Parisiensi, uti constat ex Bubeo; Patavina , uti constat ex Thomassino; Salmaticensi, uti Mendμ testatur; Neapolitana, Coloniensi, aliisque . Perduravit hoc institutum in Romana Academia , sedente Eugenio Quarto . Nam in hujus Pontificis Constitutione, Capite antecedenti adducta, leguntur eadem verba Constitutionis Bonifacit VIII. de Rectoribus, quos Prose res , eorumque Discipuli constituissent . Hinc cum plurima Eugenius decreverit quoad modum eligendi Reformatores Gymnasii, siluit tamen de electione Rectoris , utpote quae suffragiis totius Academiae esset permissa. Quapropter Ioannem illum Matisconensem Episcopum , qui sub Eugenio Pontifice agebat Rectorem, & quem Sammarthani in Gallia Chriniana vocant Decretorum Magistrum , opinamur e numero Prodisessorum fuisse . Georgium quoque Trapezuntium Rectorem , Prosessoremque fuisse, tradunt Uositus , & alii. Iam vero in omnibus Academiis amplissima suit dignitas Rectoris . Cum enim Coetus ipse Proses rum , & Auditorum ob praulantiam doctrinae, ob beneficia Principum , ob praeclara in Rempublicam merita, ob defen-Jionem Fidei, ac Religionis , magnum honoris , ac dignitatis locum in qualibet Civitate, Provincia, & Regno obtineret; hinc consequebatur , ut qui Coetui huic amplissimo praeestet, illumque representaret, is in sum

244쪽

nao honore , dignitate , &existimatione esset. Hine Rectoribus sceptra argentea praeserebantur . Ita de Recitore Papiensis Academiae constat ex Arnoldo Ferrono Lib. r. Hist. Gall. ubi narrat Antonium Levam Caesaris Ducem, ut militibus stipendia solveret, etiam argentea sceptra , qvie instar fascium praeserebantur Rectori Universitatis , in suos usus convertisse . D Rectore Academiae Montispessii lanae scribit Middendor pius: Rectoris ισnta auctoritas est,ut Stud Ui uacumque etiam de causa egredientem comicari honoris gratia cogantur , quod se non ne maxima sudiornm suorum, multarum ue horarum jactura nimis frequenter fecisse que=itur Rebustui . Aequorumdam Rectorum inhumani sem refrehendit, qui de S adii sparum sui eiu , ambalandoperplateat, eundo ad nuptias , saepe etiam ad amicas, mortuorumque sepulturas,praeiactiones interiuriabant. Idemque Middendorpius testatur, Re florem Academiae Viennensis in omnibus actibus publicis alterum a Principe, vel ejus Uicario locum obtinuisse . Augebat Rectorum dignitatem iurisdictio in negotiis definiendis Professorum, ac discipulorum illis a Friderico Imperatore concessa. Nanavi huius Sanctionis in omnibus sere Academiis Reetores hac usi sunt potestate . De Colonienfi seribit Middendorpius : In omnibus quo ue causis eriminalisus m civibus juris ictionem exercet: stuare gravissimas er inter Coloniensem Archiepiscopum , O Rectorem c- υ- τα afuit exorta : siatis Barron cognitionem non Mur-pσσ: uamquam pro electione Rectoris quatuor is sanni re ori ι Uuiversitas cogitur, fere tamen nunc lueegram anutim retinetur: ct de jare responsuras Re

Rectore Academiae Viennensis , scribit : Uniter Iatii Rector in actuus stibiicis aizer,m a Principe, vel oui Vicario iocum obtinet , atque omnibώι Acadamiae membris

245쪽

bris ex arguo, di bono jus dicit, non modo in ei Ilibus, sed in eriminalibus etiam controversiis. Pariter Rectoribus Academiarum Complutensis, Salamant niae, Parisiensis, Oxoniensiis, Bononiensis , S aliarum plurium ,

suisse ordinariam jurisdictionem in Prosessores, Scholaresque , probat Cothmannus in suis Responsionibus Academicis . In Academia Neapolitana olim suit ad hanc rem P Iitiarius Scholarium, quo abrogato , jurisdictio haec rediit ad Rectorem. Hinc Rectoribus ordinariam iurisdictionem abscribunt Mendo in libro de Iure Academico , Escobarius de j iirisdictione in Studiis generalibus, Pere ira in Republica litteraria , aliique quam plures. Denique privilegia plurima a Principibus collata Academ iis , non parum dignitatem illarum Reetorum extule runt. Cum igitur Rectores tanto honore aucti essent, causa suit, cur, demta Prosessoribus , ac SchoIaribus electione , coeperint ipsi Summi Principes Academiis sibi subjectis Rectores praeficere . Plurimum enim sua, &Reipublicae interesse existimarunt, si in tanto munero virum suis rebus addictissimum collocarent. Ita in Gy- mnatio Patavino Rector a Senatu Veneto constitui coepit . In Gymnasio Neapolitano munus Rectoris perpetuo addictum fuit Magno Regni Capellano. Pariter in Gymnasio Romano mos desilit, ut a Prosessoribus , Sch laribusque Rector nominaretur. Sed ipsi Summi Pontifices aliquem e gravissimis Aular Romanae Praesulibus huic muneri praeficere consueverunt. Ita testatur Sixtus V. in laudata Constitutione, his verbis: Sane licet alias eiam Rectoratus Θmnasi timae Urbis uni ex Pracia tis Romanae Curiae ad ejus vitam eoncedi, ct in aris- tuum fuerit. Cumque antea, etiam laicis Prosessoribus potuerit hoc munus committi, hinc ubi Romani Pontifices sibi Rectoris electionem vindicarunt, nulla lege adi-' gebantur , ut e Clericorum dumtaxat numero Rectores

seligerent. Quod indicatur a Leone in Bulla, Iuam

246쪽

22 omniὼus, ubi agens de Capellanis Romanat Academiae a Rectore instituendis , ait: Lux Recroris pro Iem ore iu- si uitio ,su cons matio, etiamsi in iurum contingar,

dictum Rectorem Praelatum non esse ut nunc es fed

simplicem Clericum , aut merum laicum esse , easdem Bires , eumdem effectum habeat,proinde F set insitutio per Nos, super alios Ponti cernecessore ι no ros Romanoι pro te ore in dicris Praepositis, o Capellanis respectipe facta . In aliis quoque Academiis laici nonnunquam hoc munere donabantur , uti de Uiennensite atur Middendorpius, ita tamen, ut laicus Reetor Clericum aliquem sibi adsciverit ad jurisdietionem in ecclesiasticas personas exercendam . At Romani Pontifices ut plurimum consueverunt Praelatos amplissimos Aulae Romanae praeficere Gymnasio . Nam sub Leone X. anno ΜDx I M. uti constat ex Constitutione, Dum napi mos ,

administrabat hanc provinciam Dominicus Iacobatius de Faceschis Romanus , Episcopus Lucerinus, Pontificis in Urbe in rebus spiritualibus Uicarius, olim AdvO-inatus Consistorialis, & Auditor Rotae Romanae. Cujus quidem quanta fuerit in utroque Iure, & Theologia peritia, plurimi ab eo editi libri, quos recenset Clac conius,

testantur; ut merito illum Leo X. anno ΜDxv II. inter

Cardinales cooptaverit, & Urbe discedens suum in ea Legatum nominaverit . Anno MDXI v. praeerat Academis

Romanae Episcopus Comensis , cujus meminit Leo X. in Bulla uuam omnibus Is autem suit Scaram utia Trivultius

nobilissimus Mediolanensis, ac doctissi naus Iurisconsultus, qui in Scholis publicis Ticinensibus Jura docuerat,& a Ludovico XII. Galliarum Rege in Consiliarium Regni fuerat adlectus, quem idem Pontifex Leo X. anno MDXVII. Cardinalium ordini addidit. Vir quidem de publicis rebus , deque re litteraria Optime meritus, uti Ughellus narrat in Episcopis Comensibus . Andreas Iacobatius, Dominici frater, vir doctus, & Orientalium lin-

247쪽

guarum peritissimus, sub eodem Leone Pontifiee, teste Ciaeconio, fuit Rector Gymnasii, Uicarius Pnntificis in Urbe, & Episcopus Lucerinus . Verisiunile, est utrumque lacobatium in Gymnasio aliquamdiu docuisse . Sub Pau-o III. Iulio III. Pio IV. & Pio V. gessit Re storis munus Camillus Peruscus Episcopus Alatrinus, vir ornatissimus. Huic aetate gravi, & residentiae legibus adstricto, Pius IV.

anno Μ DLXIV. Coadiutorem dedit cum sutura successione , & ducentorum aureorum stipendio celeberrimum Silvium Antonianum, Prosessorem humanarum littera rum in Romano Gymnasio , tum Cardinalem amplissimum . Extant PitIU. ad hanc rem litterat in vita hujus Cardinalis conscripta a Iosepho Castalione . Ibi legitur, ut Camillus Peruscus consenserit huic Coadiutoriar, & ut die xI I. Februarii, anno ΜDLxv. Antonianus exhibuerit Conservatoribus Urbis Pontificis litteras , & coram Cardinale Vitellio, & Camillo Perusco solitam Fidei pro si sionem, consuetumque juramentum ediderit . Gregorio XIII. Pontifice, agebat Rectorem Annibal de Grassis, simulque erat Consultor S. Officii, & Iudex Confidentiarum, uti legitur in praefatione ad Decisiones Caesaris de Grassis. Hic quoque Caesar de Grassis , Auditor Sacri Palatii , diu moderatus est Romanam Academiam . Denique sub Sixto U. fungebatur hoc munere Simon Cecchinus, Utriusque Signaturae Reserendarius, Auditor Contradictarum, & deinde Romana: Rotae, eximius Iurium Doctor, & Poeta . Atque ita res se habuit usque ad Sixtum V. qui ut optimae administrationi Romana: Academiae perpetuo consuleret, utque Advocatorum Consistorialium merita cona pensaret, ipsis perpetuo hoc munus addixit. Et quidem tunc temporis, & sequenti aevo, saepissime ex publicis Prosetaribus creabantur Advocati Consistoriales, uti Otradus de Ponte , Ludovicus Pontanus, Ivo Coppulus, Hieronypaus Accoram bonus, Bonsi

248쪽

226net tinus, Rutilius Alterius, Cinus Campanus, Marcus Antonius Biggonius , aliique . Inao adhuc in Collegium hoc adsciti stipendia Prosessorum percipiebant. Nam in Elenchis Prosessorum sub Pio V. anno ΜDLxVI I. legitur Antonius Uellius Advocatus Consistorialis , Proselsor Iurium hora vespertina, stipendio centum quinquaginta aureorum . Pariter sub Gregorio XIII. occurrit in Albis Prosesiorum Marcus Antonius Biggonius, quem Pius V. adscripserat inter Advocatos Consistoriales . Iulius Benignus, & Cinus Campanus, uterque Advocatus Consistorialis , inter Prosessores, qui stipendia percipiunt ,

recensentur.

XI. Diximus Capite antecedenti, Sixtum IVia con firmasse Advocatis Consistorialibus ius constituendi D etores Legum , quod nullis aliis fas esset. Uerum cum nonnulli id sibi ius arrogarent, indoctique saepe ad hunc honorem promoverentur , Iulius III. lata Constitutione , Cum cur de dignoram, anno ΜDL I I . ne Doctorum diagnitas vilesceret , & ne privilegiis Advocatorum Consistorialium detraheretur, novo donavit robore Sixti IU. Sanctionem, declarans, solos in Urbe Advocatos Consistorales insignia multoratus conferre posse, ac nullius

momenti sore , si quid in hac re alii ausi essent: Nos igi- ur praemi , prout ex debito PMoralis O ii tenemur

obviare volentes , praeferim in Urbe ex qua utrumque

Pur profuit,ae defendita cujus exemploor issarier inolent regulari, ac de litterarum frientia virtutibus , ct meritis se is, qui tis sesro Collegio Doctores in utrostue Pure Cisili, ct Canonico ereandi, uis insRgnia conferendi ex diser sprioilegiis, is autigua eouiuetudine Ius,facultas, potesar competunt, ct in qui θαι etiam potesas Sanctae Romanae Ecessae Camerarii , Θmna que inmae Urbis nostrae Cancellarii pro tempore exi entium representatur : Motu proprio, ct ex certa

249쪽

227 sed de nosra mera deliberatione tenore praefentium si ιaimus , ct orisnamus, quod ex nunc de caeteroserpetuis futuris temporibus nullus, etiam praetextu cujusdam liaeevitae , fusacultatissibi coπcessae. . . . ad gradum Do-eroratus in utroque, seu alterum Purium hujusmodi οβ alio , quam a vobis , Collegio vesro in dicia Curia a intimi ,seu in utro ae, vel altero Iurium Doctoraripos t. Rursum a Sixto U. Constitutione , Sacri AssoIoiarminiserio, anno ΜDLxxxv I I . novum robur accestit antiquo huic Advocatorum Consistorialium privilegio, cum

confirmaverit, ac innovaverit, omnis, uxeumque

pri pilegia eidem Collegio, ct Advocatii Consi orialibus per quoscumque Romanos ponti eis sedec morer no ros raecisue per piae memoriae Pulium Papam IIL etiam praedecesserem nos ram inferfacultate Doctores creandi,

etiam privative quo ad alios. Nihilo tamen minus amplissimum Protonotariorum Apostolicorum Collegium, saeculo hoc cadente, eamdem sibi potestatem adscribebat. Quapropter , Clemente VIII. Pontifice, diu , multumque disputatum est in Foro Romano, an ius promovendi in Urbe Doctores , utrique COI legio esset commune . Tandem anno ΜDXC. die III. Aprilis, se Bagio Ρatrum , qui in Rota Romana ius di eunt, definitum est, Doctores in utroque Iure a solo Advocatorum Consistorialium Collegio constitui posse . Est haec Romanae Rotae Decisio ΜCCLXXvI I. coram Seraphino . Et huic illorum Patrum judicio sustragatus est Clemens VIII. promulgata eodem anno , Constitutione , quae incipit, Decet Romanum Pontimem, qua Constitutionibus in hac re Sixti IV. Iulii III. Sixti V. innovatis , declaratur, quod munus , seu privilegium, ct facultas creandi Doctores, seu

Licentiatos in utroque, pel altero Parium , ac confere

di insignia Doctoratas , ct Licentiaturae Mummodo ad ollegium Ahoeatorum hujusmodi ,privatile quoad om- mea at alsermonat cujuscumquesatulo gradaι, ordiniι,

250쪽

228 ct conditionis, ae omnia alia Collegia metalium dictae Cariae , ct Notariorum de numero Participantium praedictorum perpetuo spectet: vetitumque est , quibussis aliis personis, ct Collegiis etiam Noturiorum de uumero Partieipantium hujusmodi, ne de cctero persuas νυσ- sum ue , etiam ρuomodolibet optime quali catas in eisdem Curia, Urbe, is disrictu ad Doctoratus, seu licen-riaturae Gradus assumere , seu illis eorum insignia tradere quoque modo, etiam vigoreprivilegiorum, di in I- torum ad hoc eis auctoritate praedicta concessorum , ac etiam con maiorum , ct inuovatorum . Praeterea ibi- .dem privilegia aliis Collegiis in hac re concessa nullius declarantur momenti ; nullius quoque pretii declarantur Doctores ab aliis promoti , imo & pamis quibusdam afficiantur . Quoniam vero hoc idem jus in Doctoribus promovendis Comites Palatini stibi asseruerant, Pius U. Constitutione, Luamvis a Sede AF solica , anno ΜDLxv I I.& Clemens VIII. eadem Constitutione , Decet Romanum Ponti em , id ipsis fas minime esse decreverunt. At iterum sequenti sieculo rediit haec controversia , quam hic indicamus , ne rursum de ea agere cogamur. Concessa enim ab Urbano VIII. anno ΜDCxx Ix. Proton Otariis Apostolicis facultate promovendi quatuor dumtaxat DO-ctores, quibusdam servatis conditionibus, has cum illi neglexissent , excitatae inde sunt lites, resque diu disceptata . Tandem nuper huic controversiae finem imposuit Sancti ssimus Pontifex BENEDICTUS XIV. edita Constitutione , Inter conspicuos ordines, anno ΜDCCXL I v. In ea enim certam, firmamque facit Advocatorum Consistorialium potestatem conferendi Doctoratus honorem , quae nullis aliis in Curia , & Urbe conveniat; restituitque pristinam vim Constitutionibus praedecessorum Pontificum jam reeensitis; e contra vim detrahit privilegiis omnibus, quae aliis hanc potestatem communi arent. Tum , extincta inter Protonotarios , Advocatosque lite ,