장음표시 사용
51쪽
28 res processerint. Neque Philosophi siluere. Insignis enim in Urbe fuit Pan et ii Stoici Philosophi schola , ex qua Scipio Africanus , Lanius, in Tubero , Q. Mucius Scaevola , L. Philippus, G. Gallus , aliique viri clarissimi, praesertim Iuri lconsulti prodiere. Nec silentio praetereunda est schola Tyrannionis Amaseni , quem Lucullus captivum Romam duxerat , & libertate donaverat , de quo plura habet Plutarchus in vita Luculli. Denique cum temporibus Syllae , & Luculli Graecis Philosophis Urbs abundaverit ; cumque jam Romani studio Philosophiae
incensi essent , exemplo clarissimorum virorum , quorum summa erat in Republica auctoritas; atque Lucullus , &Sylla Bibliothecam , Scholasque rebus Philosophi eis tractandis extruxissent, perspicuum sit, & Peripateticorum Lyceum , & Platonis Academiam , & Epicuri hortos , &Zenonis Stoam , & Pythagorae, & aliorum Philosophorum Scholam magna cum auditorum frequentia in Urbe extitisse. Hae scholae dicebantur Auditoria , Pergulae , ludi litterarii: neque enim Gymnasia ad Athletarum exercitationem ante Neronem apud Romanos extructa fuere. Sed de loco , ubi artium liberalium Prosessores docuere dicendum erit Capite sequenti. Illud vero notandum , hisce Prose Dribus solutas quidem fuisse mercedes, non tamen ex aerario Principis : siquidem eis ex aere publico
salaria nonnisi ab Imperatoribus concessa suere . Cicero
nem quoque in ludo litterario docuisse pluribus testimoniis probat Alexander ab Alexandro Genialium Dierum Lib. I. Cap. 23. Nam in Episti ad Poetum , dicit se Dionysium imitari, qui cum Syracussis expulsus Athenas commigrastet , ludum inibi aperuit. Et in Epistola ad Volumnium Cassium , quae est postrema Lib. 7. Ep. familiarium , scribit Cassium & Dolabellam suis auribus frui. Ad Poetum quoque Lib. s. Ep. semit. scribit: Veniunt, qui me audiunt quasi doctum hominem, puta paulosum, gus illi doctior. Et ad Papyrium Poetum eodem Libi. O. Ep-
52쪽
29 famil. ait: Hirciam ego haleo , ct Dola/euam Aeenia discipulos , carnandi magi ror: puto te audisse, Illos apud me declamitare. Vatinius quoque ad Ciceronem scribens memorat in Volusium Ciceronis discipulum . Extat inter Epistolas familiares Ciceronis. Et Quintilianus lib. Oratoriarum Institutionum testatur, Coelium, &Pansam a primo aetatis gradu Ciceronem in disciplinis bonarum artium sectatos fuisse . Denique id colligitur ex Cicerone Lib. I. de Divin. ubi: Nuper eum essem cum Iutne ratre in Tusculano , di malam es. Nam cum ambu-Iandi causa in Deiam veni femus ident veriori GF-mnasso nomen est Perlegi, ille inquit , tuum paulo antexertium librum de natura Deorum. Ex quo colligitur,Lycium suilse Gymnasium in Tusculano Ciceronis a nomine Aristotelicae scholae dictum . Addendus Plutarchus , qui in vita Ciceronis dicit , ipsum , mutata in Monarchianx Republica, missis publicis negotiis , operam praebuisse adolescentulis Philosophiae studium adortis . Iam vero praeter Grammaticorum , Rhetorum , Philosophorum scholas in Urbe plurimas ; Poetae quoque , post Livium
Andronicum, qui primus hanc artem Romae docuit, suos habuere ludos litterarios. Et plurimi in hac arte clarue-τe apud Romanos Naevius , Ennius , Caecilius, Pacuvius, Attius , Afranius , Lucilius , quos memorat Velle jus Paterculus. Tum Plautus , Terentius , C. Laelius , & Scipio . Pueros Vero evolvendis Poetarum carminibus i
cubuisse testatur Plinius Lib. I. Ep. I . ubi dicit , suffrolauspicari ab Homero in scholis. Atque harum praecipue Iiberalium artium scholae in Urbe floruerunt. Nam veterum Romanorum eruditio Grammatica , Poesi , Rhetorica , & Philosophia concludebatur; quibus pauci adde bant Iurisprudentiam . Haec quidem schola florentissima, quod a viris sapientissimis , ac gravissimis haberetur , qui consulentibus responsa dabant circa legum vim & interpretationem . Mathematicorum autem scholae neque plures di
53쪽
gores , neque insignes . Nec in Urbe solum , verum etiam in Provinciis , scholas publicas edocendis liberalibus disciplinis, quas ad utilitatem, gloriamque civium summopere necessarias agnouerant , Romani constituerunt. Sertorius , ut Hispanorum felicitatum augeret, eorumque benevolentiam sibi captaret , Oscae celebrem Scholam , conductis aere suo Praeceptoribus , aperuit. De qua re in ejus vita Plutarchus: Maxime autem fenepolen- iamsbi eo crapit ex his, quae circa puerorum eruditionem machinatus es. NobilissimisAuidem adolesenti-δus , in Osam urbem consocatis, praecessores eis tradidit Graecariam, O Latinarum litterarum . . . . At patre Ieorum vehementer gaudebant cernentes Itos praetextatos honesis me ad Magis rarus euntes , O Sertoriumpro
eis falariapendentem , ac in e i os examinantem , praemia doctoribus iribtientem, se uia que aureas donantem . Plinius insignem Scholam Comi in Italia curavit constitui, uti scribit Lib. . Ep. I 3. eodemque teste , Mediolani tune temporis ita florebant artium liberalium studia , ut novat Athenae dicerentur. In magna Grecia innumerae erant Scholae . Hinc Cicero pro Archia Poeta ait: Erat Italia tune plena Graecarum artium , ae di istin rum , sudiaque haec in Latio vehementius colebantur . Praesertim vero sub Imperatoribus Scholae plurimae constitutae sunt in Provinciis Romani Imperii, & salaria ex aerario publico Prosesbribus concessa . De qua re alibi. Gallos etiam studiis liberalibus imbui Romani curarunt . Nam Suetonius in libro de Grammaticis ait: Tradunt L. Asalesum ab L Io Calfino luite Romano praeripite
qu ridinis aureis conductum ad docendum. Nam in .Pro- .incias quoque Grammatica penetraperat , ac nouualii de noti mis Doctori9us peregre docuerunt , maxime in
Gallia Togata . Omnium celeberrima fuit Massiliensis schola , ut Massilia a Tacito dicatur studiorum Magistra ,&saepe illuc Romani filios suos instituendos miserint.
54쪽
3IXI. Superest, ut quae Romanis fuerit ratio instituendi pueros liberalibus disciplinis , cxpendamus. Et primo quidem Romanorum mos fuit uti observat Cellarius in dissertatione de studiis liberalibus Romanorum , quae extat Tom. 3. Thesaur. Antiq. Rom. Sallen gre ) pueros extra limen producere , ut liberales disciplinas addiscerent. Nam in scholis , & multorum conventu malebant suos institui , quam privatim , ob aemulationem sortasse, de qua Veli ejus PatercuIus Lib. i. Ηist. ait: Alit aemulatio ingenia, is nune insidia, nune admiratio incitarionem accendit. Addi potest celebres artium liberalium Prosessores indignum existimasse , si ipsi met ad discipulos domi suae instituendos accederent. Id insigni probatur testimonio Capitolini in vita Antonini Pii Imperatoris . Narrat enim Apollonium Philosophum ab Imperatore accersitum , ut Marcum Antoniuum erudiret , respondisse, discipulum ad Magistri se holam , haud vero Magistrum ad discipuli domum se se conferre debere : Iuum Asollonium , fuem Chalcide acetoerat ad Tibreianam domum, in qua habitabat vocasset , ut ei Marcum Antoninum traderet , algue ille dixisset: Non Magi er ad di istilum debet venire, sed discipulus ad MagiWrum; rist eum dicens , facilius fuit Apollonio a Chalcide Romam venire ,
quam a domo tua in Palatium ; cujus avaritiam eIiam mercedibns Norapit. Et ipsi Cesares non raro ad Rhetorum , Poetarum , & Philosophorum Scholas accedebant.
Itaque non domi, sed in Scholis publicis , mos erat apud Romanos litteras addistendi. Eo servi , & paedagogi pueros ducebant. Nonnulli tamen domi instituebantur . Cato Censorius ipse se filio praeceptorem exhibuit, teste Plutarcho . Octavius Augustus Cajum , & Lucium , quos sibi filios adsciverat sua ipsius do strina imbuit. De qua re SVetonius in ipsius vita: Nepotes is litteras , natare, o alia rudimenta per se plerumque docuit. Princeps RO
manorum studium fuit Eloquentia, quam Philosopluae ,
55쪽
ga& Iurisprudentiae praeserebant. Unde hanc vocabant seeundam artem. Narrat Cicero de clar. orat. Cap. I a.
Servium Sulpicium se se ad Iuris scientiam adplicuisse , quod desperasset eloquentia vincere ipsum, & Horten-1i um , Onfecunda arte primum esse maluisse, stram in prima fecundum. Itaque primo studebant litteris Graecis , & Homero . Unde Plinius Lib. a. Ep. I 4. dicit , pueror auspicari ab Homero ist Scholis. Et Horatius ita seribit Lib. 2. Ep. 2. Romae nutriri mihi contigit algae docer . Iratus Graiis quantum nocuisset Achilus. Τum se dabant Philosopho ad discendam artem disterendi , & Rhetori ad discendam artem dec Iamandi Graece,& Latine ; sed Graece magis, uti testatur Cicero in Bru
to Cap. m. Maxime apud Romanos in more fuit Recitatio , cuius innumera sunt exempla apud Plinium . Ita Lib. I. Ep. I 3. ait: Magnum propentum Poerarum hic
annus attulit. Toto mense Asrsu nullus fere dies , quo non recitaret aliquis. Utilitatem Recitationis ostendit Lib. s. Ep. 3 . Has recitand7 ea assequor,grimum, quod irae , qui recitat , aliquanto acrius scriptis caditorum reverentia intendit; deinde, quod de quibusdam dub Drt , ex consui sententissariat: -Ita etiam mviatis admonetur ; OF non admoneatur quod qui ue fen-riat , perspicit ex vultu , oculis , nutu, manstum motu , mummure , entio , quae fatis aperiiι notis judicium ab Mmanitate discernunt. Erant Moecenates , qui domos suas hisce litterariis exercitationibus praebebant. Ipsi Caesares quandoque recitarunt , vel ad aliorum Recitationes se contulere. Tum se dabant Latino oratori,
a quo dicendi, & causas agendi artificium discebant , &in sorum producebantur , ut causam aliquam patrocina rentur , uti ex Plinio Lib. a. Ep. I . Lib. 6. Ep. 23. c Ol ligitur . Neque in castris stipendia merentes studia negligebant. Cato Censorius adolescens stipendium faciens
56쪽
sub Fabio Maximo apud Tarentinos bellum gerente, Philosophiam a Nearco Pythagorico, cujus utebatur hospitio, accepit, teste Plutarcho . De Scipione Africano narrat Uelle jus Paterculus Polybium, Panoetiumque d mi , & in castris secum habuisse, femper inter arma, EP dia per fatum , aut corpus periculis, aut animum diaiciplinis exercuisse. AIta plurima sunt hujus rei exempla. Neque omittendum, consuevisse Romanos in ipsis castris ludos litterarios habere, ubi obsides, quorum plurimi erant ephaebi, liberalibus disciplinis instituerentur. Nam Suetonius in vita Caligulae memorat obsides abduetos e ludo litterario. Denique Romanis solemne fuit in Asiam, Gra iamque , praesertim vero Athenas, Rhodum , Apol- Ioniam , ubi tunc temporis liberales artes insigniter esi florebant , pergere, audiendi causa oratores , ac Plii losophos clariminos. Ita Cicero , Pompeius, Brutus, Atticus , Horatius, aliique plures Athenas , Spartam , Rhodum, Apolloniam , & alia loca Philosophiae studio clara , ad Philosophos audiendos adierunt. Videndi de hac re Falsterus in Quaest. Rom. & Nicolaus Κriegk in
Sed & filios suos vel ad Massilienses , vel ad Grarcos discendi causa liberales artes ablegarunt. Ita Cieero filium suum Cratippo Peripatetico Athenis instituendum tradi. dit . Porro tabellas ad scribendum , pueros in scholis detulisse , & menstrua salaria Idibus mensiis persolvisse Pro
sestoribus , indicat Horatius Sat. 6. Lib. I. Iuli in Flavi ludum me mittere magni.Ωuopueri magnis e centurionibus orti. Laevo suspensiloculos, tabulam uo lacerto cuant octonis referentes Idibus xra . Et praeter mercedem menstruam dabant etiam merce
dem quamdam, seu munusculum dictum Minervat in pri'mo ad Magistrum ingressit
57쪽
DE GYMNASIO ROMANO SUB ETHNICIS IMPERATORIBUS
Iut Imperatores studuerint liberalibus d sciplinis. II. uigue u Int contubernio, familiaritate , ct eon - io Prose rum bonarum artium . III. Ut ad Sehoων publica aepe accesserint audiendi, et es dicendi caus. IV. Auenaeum , Scholaepublicae ab Imperatoribu confractae in Urbe, ct Provinciis . V. Et falari in consitura Professoribus artium liberalium in Urbe s
Omanorum res litteraria , quae cirea tempora nascentis Monarchiae florere CoepExa ratiata in dCinde Reipiiblieae forma , plurimum incrementi accellit sub Caesaribus , quorum gentemitteris , & eloquentia cultam fuisse affirmat Aurelius Victor. Iulii Ca saris doctrina , praesertim vero eloquentia laudatur a Suetonio , & Cicerone in Bruto , ac comprobatur libris ab eo conscriptis . Eiusdem studium in promovendis litteris disertissime patet, quod Suetonio teste, Medicos, Iiberalium artium Doctores , quo liberius is 's Urbem .neolerent, ct eaeteri appeterent civitate donavit; quod Ius civile ad certum modum redigere, atque ex immensa diffusaque legum copia , optima quaeque & necessaria in paucissimos conserre libros cogitavit; quodque Bibliothecat Graccai di Latinat, quoi maximaas etpublico
58쪽
νe, data M. Rarroni Para comparandarum, ae digeremaeorum suduit. Octavianus Augustus , eodem Suetonio teste , eloquentiam , studiaque liberalia a9 aetateprima,
ct cupide ct laboriog me exercuit. Mutinensisello insania rerum mole , o, semine , ctfer ανὰ, declama
se guotidie, legitur. Addit plures composuisse orationes, librosque ; Poesim , Graecasque disciplinas novisse , usum
Magistro Apollodoro Pergameno ; ct ingenia oculi fui
omnibus modis spisse . Sed & insignem Bibliothecam Graecam Latinamque construxit prope Templum Apollis nis Palatini; etsi bis mille libros fatidicos Graecos , La tinosque combusserit , exceptis libris Siby Ilinis . I iberium artes liberales utriusque generis studiosissime colui M, Graecae linguae , Grammaticae , Me sis peritum suisse , poemata edidisse , & Euphorionis , Rhiani, Partheni Poetarmia tum scripta , tum imagines publicis Bibli thecis dedicasse, solitumque experiri qiuestionibus Grammaticos , quo genus hominu raecipue asseresat , narrat in illius vita Suetonius . Et quamvis Mathematicos Urbe dilaedere ius erit , attamen id ad eos reserendum est, qui hoc nomine abutebantur siquidem Mathematicis disciplinis addictum patet ex hoc Suetonii testimonior orea Deos negligentior , quippe addictus Mathematicae, persuasioni uestenui cunctanto Gi. A Suetonio etiam graditum est , C. Caligulam eruditioni parum , eloquentiae plurimum studuisse ; Claudium disciplinis liberalbus
ab aetate prima non mediocrem dedisse operam , ac sepe experimenta cujusque etiam publicasse, historias scripsi GD, & Graeca secutum esse studia ; tum statuisse, ut in Musaeo Alexandrino, statutis diebus , quotannis recitarentur historiae ab ipso conscriptae; Neronem vero liberales disciplinas omnes sere puerum attigisse , quem
tamen a Philosophia mater avertit , monens, imperatur contrariam esse; & a cognitione veterum oratorum avertit Seneca praeceptor , ut eum diutius in sui admirati E a nem
59쪽
nem detineret. Uerum his longe praestitit Uespalani studium in liberales disciplinas, utpote qui primus salaria
illarum Prosetaribus constituit, & a Suetonio ornatur hoc elogio : Ingenia ct artet maxime fovit. Domitiano nulla suit in rem litterariam cura; bene vero Τrajano ejus post Nervam successori , etsi in bonis artibus leviter versato . Dicitur enim a Sexto Aurelio Uitiore in Historia Augusta : Studiosus optimi cujusque , ac bellteosi: magi ues ociora ingenia , aut eruditissimos, guampioi e parcae esse uentiae, moderateque eloquens dilige at . Et a Xiphilino : Bonarum artium expers , ct ignarus fuit , licet vere ea , quae ad virum doctumpertinent, intelligere, ac facere videretur . Ejus succetar AElius Adrimus dicitur a Spartiano in ejus vita , & ab Aureli
Uietore in Historia Augusta , Graecis litteris , & Atheniensium studiis eruditus quammaxime , ut Graeculus di ceretur . Eundem Spartianus tradit suisse poematum, Sclitterarum omnium studiosissimum , Arithmeticae, Geometriae, Picturae quoque, &Nusices peritissimum: Et quampis estor, inquit , oratione, is Per promtissimus, ct in omnibus artibus seritis ut , tamen Pro Fores omnium artium semper ut doctior ri t, contem l , obtrivit . Cum fis yss Prose oribui , , Philosophis , lia
Bris set earminibus iupicem editiι saepe eertavit Amavit praeterea genus dicendi venusum: Controver sdeclamavit; Ciceroni Catonem , Virgilio Ennium , GI- Iusto Caecilii raetulit. Eademque jactatione de Homero, di Platone radicavit. Mathes se sciresbi pissus es,
ut fero Calendis Ianuariti ueri erit , guid ei toto anno posset curvire ; ita ut eo anno , quo periit, usque adii Iam horam , pua es mortuui, scripserit, quid acturus esset. Addit, Prosessoribus bonarum artium Adrianum
honores, opesque contulisse , etsi eos contemnere videretur , quod se se doctissimum omnium existimaret, imo eorum familiaritate summa usum esse . Atqui tamen in re
60쪽
litteraria Adriani peritiam, studiumque supefavit M.Antoninus Philosophus ad bonarum artium felicitatem nactus imperium . Quam is bonis artibus studuerit, quot ,& quantis usus sit praeceptoribus , quantum eis detulerit, quantumque ab eis didicerit, ita narrat in illius vita C, pitolinus : Ussus es Met ris ad prima e menta Euphorione Litteratore, o Gemino Comoedo, Musico Androne , eodemgue Geometra, quibas omnibur, ut disci λκarum auctoribus plurimum detulit. Ufui praeterea Grammaticis Graeco Alexandro; quotidianis Latinis Tro-
Apro, o Pollione, , Euochio Proculo Siccens. Or
roribus usus es Graecis Annio Macro , Caninio Celere, di Herode Attico ; Latino Frontone Cornelio . Sed multum ex bis Frontoni detulit, cui ct saluam in Senat etiit;
Proculum vero ingue a Procon Iarem evexit. Honor
kus in se recesiis Philosophiae operam veBementer dedit , O quidem adhuc puer . . . Usus es etiam Commodo Magia
Fro cui ct innitas fuerat desinata. Usus es ct Apollonio
Chalcedonio Stoico Philosopho . Tantum autem sudium iues Philosophiae fuIt, ut a citus jam in Imperatoriam dignitatem , tamen ad domum Asollonii discendi causa seniret . Audisii ct Sextum Chaeronensem Plutarchi nepotem , Iuuium Rusicum , Claudium Maximum, is Cinnam Catulum Moicor suduit Iuri, audiens L. I um Metianum . Tantumque operir, ct laboris diis impendit, ut eorpus inceret, atquc in hoc Iosueritia ejus reprehenderetur. Stoicae Philosophue addictus , habitum Stoici sumpsit, & pallium indutus humi c huit , vixque a matre eo perduetus est, ut instrato pelli-hus lecto accubaret. Nam Philosophi in lectulis pelle instratis scribebant, charta super se more collocata . Hos lectulos memorant Seneca Epist. 72. & Ovidius Lib. I. Trist. Eleg. IO. Non isaee in noseris, ut quondam , feribimus hortis . Nec consuete meum lectule corput habσι.