Opera quae supersunt omnia

101쪽

p0sse dari plures deos, Sed laniti in uitu in , ut piopo S. l l liuiu S, et in II parte nostrae appendicis cap. z. clare dein0nStratuuS.

PROPOS. VII. Do sex istontia domonstratur etiani X eo, qliod nos ipsi ab Oritos eius deam exi Stamus.

SCHOL. d hanc pr0positionem demonstrandam aSSumit La testus haec dii axiomata, nempe I. uod potest scere id quod natus est sive,uscilius, potest etiam efficere id quod minus.

2. Maius est creare sive per in 10. conservare subStantiam, quam attributa siue proprietates substantia . Quibus quid signi

sicare velit nescio. Nam quid facile, quid vero difficile v0eat Nihil enim absolute, sed tantuin respectu causae iacile aut dissicile dicitur: adeo ut una et eaden res e0dem tempore respectu dixersarum causarum facilis et disticilis dici possit.' Verum si illa dissicilia vocat, quae magno labore, acilia autein, quae min0ri

labore ab eadem causa confici queunt, ut ex gr. ViS, quae SVStollere p0tes 50 libras, duplo sacilius sustollere poterit 25 libras:

non erit sane axi0ma absolute Verum, nec ex eo id quod intendit demonstrare poterit. Nam ubi ait: Si haberem vim me ipsum conservandi, etiam haberem vim mihi dandi omnes perfectiones. quae mihi destini quia scilicet non tanta in potestatem requirunt); ipsi concederem, qu0d vires quas impendo ad me conServandum, possent alia plura longe facilius esticere , nisi iis eguissem ad me conservandum sed quam diu is utor ad me conservandum, nego me p0SSe ea impendere ad alia quamvis lacilior em cienda, ut in n0Stro exemplo clare videre est. Nec dissicultatem t0llit, si dicatur, qu0d, quum Sim re cogitan , necessario deberem Scire, num ego in me conSerVando omnes meas ire impendam, et etiamnum ea sit causa, cur ego mihi n0idem cetera persectiones. Nam praeterquam quod de hac re iam non disputatur, Sed tantum quomodo ex hoc axiomate necessitas huius propositioni Sequa- tuo si id scirena, mai0rAESsem, et sorte mai0re Vire requirerem, quam quas habeo, ad me in maiori illa persectione conservandum.' Ne alia exempla quaeras, cape exemplum araneae, quae telam facile texit, quam homines non nisi difficillime texerent homines contra quam plurima facillime faciunt, quae sorte angelis impossibilia su nu

108쪽

40 PRINCIPI0RUXI PHIL0SOPHIAE CARTES. Deinde nescio, an maior sit labor subStantiam, quam attributa creare sive conSerVaro, hoc est, ut clarius et magis philosophie eloquar, neScio, an substantia non indigeat tota sua rirtute et es Sentia, qua Se larte conservat, ad c0nServanda sua attributa. Sed haec relinquanaus, et quae nobili Ssimus auctor hic vult, ulterius

examinemus, videlicet quid periacile, quid per diraicit intelligat. Non puto nec mihi ullo modo persuadeo, eum per dissscit intelligere id quod impossibile ac proinde nullo modo potest concipi, quom0do fiat), et periae ite id quod nullam implicat contradictionem ac proinde lacile concipitur, quomodo fiat) quamvis in medit de prima phil. ΙΙΙ. primo obtutu id videatur velle, ubi ait:

Nec putare debeo, illaiorsan, quae mihi desunt, disscilius acquiri posse, quam illa quae iam in me Sunt. Nam confra manifestum es longe dissicili fuisse, me, hoc est, rem sive substan iam cogitantem eae nihilo emergere, quam etc. Nam id nec cum Ver bis auctoris c0nveniret, nec etiam eiu ingenium redoleret. E enim, ut primum omittam, inter possibile et impossibile, sive

inter id quod intelligibile est, et inter id quod non intelligibile est,

nulla datur ratio, sicuti neque ii iter aliquid et nihil et potestas ad impossibilia non magis quadrat, quam creatio et generatio ad non entia ideoque nullo modo inter se comparanda. dde quod illa

tantum inter se comparare et eorum rationem cognoScere POSSUm, quorum omnium clarum et distinctum habeo conceptum. ego

igitur sequi, qu0d qui potest impossibile sacere, possit etiam sacere id, quod poSSibile est. QuaeSo enim, quaenam esSet haec conclusio , , Si qui poteSt sacere circulum quadratum, poterit etiam sacere circulum, cuiu omnes lineae, quae a centro ad circumferentiam possunt duci, sint aequales; aut , , Si quis poteSt sacere ut τὸ nihil patiatur, eoque uti tanquam materia, ex qua

aliquid producat, etiam habebit potestatem, ut ex aliqua re ali quid faciat. V Nam, ut dixi, inter haec et similia nulla datur

convenientia, Deque analogia, neque comparatio, neque ulla quaecumque ratio. Atque hoc unusquisque videre potest, modo

ad rem parum attendat. Quare hoc ab ingenio Cartesii prorsus alienum existimo. Verum si ad secundum axioma ex duobus modo allatis attendo videtur, quod per maius et diracilius intelligere vult id qu0 persectius est, per minit ver et facilius id

109쪽

ilii od imperfectius . t hoc etiam valde obsciaraim videtur. Nam eadem hic est dissicultas, quae SuperiuS. Neg enim, ut Supra, eum, qui potest maius sacere, posse simul et eadem opera, ut in propositione debet supponi, quod minus est sacere. Deinde

tibi ait: Maius est creare sive conservare substantiam, quan attributa, Sane per attribula non intelligere potest id quod in sub-Flantia formaliter conlinetur, et ab ipsa substantia non nisi rati0ne distinguitur. Nam tum idem eSt creare SubStantiam, quam creare altributa. Nec etiam propter eandem rationem intelligere potest Pr0prietates substantiae, quae ex eius essentia et definitionem ceSSario sequuntur. Iulio etiam minus intelligere potest, quod tamen videtur velle, proprietates et attributa allerius Substantiae, ut ex gr. Si dico, quod potestatem habeo ad me, substantiam scilicet cogitantem finitam, conservandum non ideo p0SSum d cere, quod habeam etiam potestatem mihi dandi persectiones su stantiae infinitae, quae tota essentia a mea dissert. Nam vis Sive eSSentia, qua in me esse me conservo, tot genere dissert a vi sive essentia, qua si Stantia absolute infinita se consereat, a qua eius vires et proprietates non nisi ratione distinguuntur.' Ideoque quanaVi Supponerem me meipsum conServare si Vellem concipere, me mihi posse dare persectiones substantiae abs0lute in sinitae, nihil aliud supponerem, quam quod posSem totam meam eSsentiam in nihilum redigere, et denuo substantiam infinitam creare. Quod sane longe maius esSet, quam tantum Upp0nere, quod possem me substantiam finitam conservare. Quum itaque nihil horum per attributa sive proprietates intelligere possit, nihil aliud restat, quam qualitates, qua ipS Substantia eminenter c0ntinet ut haec et illa cogitatio in mente, qua mihi deesse Iarepercipio), 0 vero quas altera substantia eminenter continet ut hic et ille motus in extensione; nam tale persectiones mihi, rei scilicet cogitanti, non sunt persecti0nes, ideoque non mihi desunt). Sed tum id, quod artesius demonstrare vult, nullo modo ex hoc axiomate concludi potest nempe quod, si me c0n-' Nola, quod vis qua substantia se conservat, nihil est praeter eius essentiam . et non nisi nomine ab eadem dissert, quod maxime lociam habebit, ubi in appendice de Dei potentia agemus.