장음표시 사용
121쪽
PARS I. 49i Jhiod ut adhuc clarius pateat, notanduna 2. Quod nos non latitu in habeamus potes laten ii assentiendi, quae clare et di Stinete percipi naus, verum etiana ii , quae qu0cumque ali 0 0do percipimuS. Nana nostra voluntas nullis limitibus determinata est. Quod clare unusqui Sque videre pol est, modo ad hoc attendat, nempe quod, Si Deus sacultate nam0stram intelligendi infini tam reddere vellet, non ipsi opus esSet, nobis ampliorein saeui latem assentiendi dare, quam ea est, quam iam habenius, lomnibus a nobis intellectis assentiri possemus: Sed haec eadem, quam iam habemus, rebus infinitis assentiendis susticeret. Et res ipsa etiam experimur, qu0 multi assentiamur, quae ex certis priniri piis n0n deduximus. Porro ex his clare ridere eSt, qu0d, si intellectus aeque se latius extenderet ac volendi facultas, sive siv0lendi facultas non latiu Se extendere posset, quam intellectu S, vel denique si lacultatem volendi intra limites intellectus c0ntinere p0SSenaus, nunquam in errorem incideremus per propos. 14.). Verum ad duo pri0ra praeStanda nullam habemus potestatem; nam implicat, ut voluntas n0 sit infinita, et intellectus creatus fini ius. Restat igitur tertium considerandum nempe an habeamus potestatem, facultatem nostram volendi intra limites in telle elus continendi. Quum autem voluntas libera sit ad se deler- minandam, Sequitur nos p0 testatem habere, facultatem assen liendi intra limites intellectus continendi, ac perinde essiciendi, Dei erroren incidamus unde evidentissime patet, a solo usu liber latis voluntatis pendere, ne unquam sallamur. Quod autem no stra voluntas libera sit, demonstratur a CarteSi princip. phil. pari. I. art. 39. et meditat de prima phil. IV. de ver et salso), et a nobi in n0Strae append. cap. ultim sus etiam Stenditur. Et quamvis, ubi rem elare et distincte percipimus , non p0SSimu ei non aSsentiri neeessarius iste assensus non ab infirmitate, sed a sola libertate et persecti0ne n0strae voluntati pendet. Nam S sentiri vero est in nobis persectio ut per Se satis notum), nec Vo- luntas unquam persecti0 est nec magis libera, quam quum se pro sus determinat. Quod Muim contingere potest, ubi mens aliquid elare et distinete intelligit, necessario eam persectionem statim
sibi dabit per ax. 5.). Quare longe abest, ut per id quod minime
indisserentes simus in ample elendo vero, nos minus liberos esSe
122쪽
intelligamus. Nam contra pro certo SintulimuS, quo magis indisserentes sumus, e n0 minus liber0SAESse. Restat itaque hi tantum explicandum, qu0m0d error respectu hominis nihil sit nisi privatio, respectu Ver0 Dei me; a negatio.' Quod facile videbimus, Si prius animadVertamuS, no ex eo, quod multa percipi mii praeter ea, quae clare intelligimus, persectiore eSSe, quam Si ea n0n perciperemus ut clare ex eo constat, quod, Si Supponeretur, n0 nihil clare et distinete posse percipere, Sed tantum consu Se nihil persectili haberemus, quam re consuSe percipere, nec aliud nostrae naturae desiderari posset. Porro rebus quam, i S consust 3SSentiri, quatenus etiam acti quaedam St, persecti eSt. Quod etiam unicuique mani-sestum erit, Si, Ut SU pra, Supp0nat, naturae homini repugnare,
ut res clare et distincte percipiat; tum enim perspicuum evadet, longe melius homini SSe, rebit quamvis consuSi assentiri, et libertatem exercere, quam semper indisserentem, h0 est ut modo ostendimus in insim gradu libertatis manere. Et si etiam ad usum et utilitatem vitae humanae attendere v0lumus, id pro su necessarium reperiemus, ut quotidiana experientia unum quemque satis docet. Quum igitur omne m0di, qu0 c0gitandi habemus, quatenus in se solis ectantur, persecti sint; non potest eatenus in iis esse id, qu0d sormam errori constituit. Verum si ad 0dos v0lendi, prout ab invicem disserunt, altendamus, alios aliis persectiores inveniemus, prout alii alii V0luntatem minus indisserentem, hoc est, magis liberam reddunt. Deinde etiam videbimus, quod, quam diu rebus c0nmSis asSentimur, es liciamuS, ut meri minus apta Sit ad verum a salso dignoscendum ac proinde ut optima libertate careamuS. Quare rebit consu Si S Ssentiri, quateni quid positivum est, nihil imperfectionis nec sormam err0ris c0ntinet; sed tantum quatenus e optima libertate, quae ad nostram
naturam Spectat et in noSira poteState St, OS OSm et privamuS.Τota igitur imperfectio erroris tu sola optimae libertatis privati0ne
conSi Stet, quae em- 0gatur. Privatis autem dicitur, quia al qua persectione, quae n0Strae naturae competit, privamur error' Cons Lartesii prine philos Part. I. art. 31.
123쪽
admodum P0SSumuS, Voluntatem n0 intra limites intellectus continemus. Quum igitur error nihil aliud sit respectu hominis, quam privati persecti Sive recti usus libertatis, Sequitur illam non in ulla facultate, quam a Deo habet, nec etiam in ulla facultatum operatione, quatenu a Deo dependet, sitam Sse. Nec dicere possumuS, quod Deu n0 maiori intellectu, quam nobis dare potuerat, priVavit, ac proinde secit, ut in errores incidere possemus. Nam nullius rei natura a Deo aliquid exigere potest, nec aliquid ad aliquam rem pertinet praeter id mi iudiei voluntas ei largiri volitit nihil enim ante Dei voluntatem extitit, nec etiam c0ncipi potest, ut fuSe in nostrae append. II cap. 7. et 8 explica tur. Quare Deus non magis n0 maiori intellectu sive persectiori facultate intelligendi privavit, quam circulum pr0prietatibus ψ0bi et peripheriam proprietatibus Sphaerae. Quum itaque nulla noStrarum lacullatum, quom0documque consideretur, ullam in Deo impersectionem ostendere possit clare Sequitur, quod imperfectio illa, in qua forma erroris conSistit, non nisi respectu hominis Sit privatio verum ad Deum ut eius cauSam relata, non priVatio, Sed tantum negatio dici possit.
DEΜONSTR. Corpus est subiectum immediatum motus localis per des. 7.). Quare si Deus esset corporeus, divideretur in parteS, quod quum clare involvat impersectionem, absurdum est de Deo per des. 8. affirmare. ΛLITER. Si Deus esset 0rporeuS, posset in partes dividi per des. 7.). Iam Vel unaquaeque par per Se poSSet Subsistere, vel non posset Subsistere. Si hoc, Sset Simili caeteris quae a
Deo creata Sunt, ac proinde, ut omni re creata, c0ntinuo eadem vi a Deo procrearetur per pr0p. l0. Pax. II. et ad Dei naturam n0n magis quam aeterae re creatae pertineret; quod est abSurdum per prop. 5.). Verum S unaquaeque par per Se exiStit, debet etiam unaquaeque necesSariam existentiant inv0lvere per lemma 2 prop. 7.), et c0nSequenter unaquaeque ens esset
126쪽
PROPOS. XV ΙΙ Dous est oras simplicissimum.
DEΜοNsTR. Si Deus ex partibus componeretur, deberent partes ut facile omnes concedent pri0res ad minimum natura Deo esse qu0d'Si absurdum per coroll. 4. prop. 12. . Est i i- iurenSSimplicissimum: . . d. COIROLLAR. in sequitur, Dei intelligentiam, Voluntalem seu decretum e potens iam non distingui nisi ratione ab eius
PROPOS. XVIII. Dotis os immutabilis.
DEΜ0NsTR. Si Deus esset mutabilis, non posset ex parte se deberet secundum t0 tam essentiam mutari per pro 17oΛ essentia Dei necessario existit per prop. 5. . et 7 Eruo Deus Si immutabilis q. e. d.
DRΜοNSTR. Deus Strens summe persectum per es. 8 ex D Sequitur per prop. . , pSum necessario eristere. Si iam ipsi limitatam existentiam tribuamus, limites eius existentiae ne-eeSSIrio, Si 0 a 0bis, Saltem ab ipso Deo debent intelligi per Pr0p. 9.), quia est summe intelligens. Quare Deus ultra ill0s limites se, hoc est per des. . ens summe persectum, non exi stentem intelliget; qu0d est absurdum per prop. 5.). Ergo Deus non timitatam, sed infinitam habet existentiam, quam aeternita tem vocamus. Vide nostrae append. pari. II cap. 1. Deus igitur est aeternus; . e. d.
PROPOS. XX. Dous omnia ab aeterno praeordinaVit.
DEΜΟΝs TR Quum Deus sit aeternus per praeced.), erit eius Intelligentia aeterna, quia ad iii aeternam essentiam pertinet per c0roli pr0p. 7.). tqui eius intellectus ab eius voluntate sive decreto In re non differt per coroll. pr0p. 17.). Ergo quum di Imus Deum ab aeterno res intellexisse, simul dicimus eum ab aeterno re ita voluisse Sive decrevisse; q. e. d. COROLLΛB. Ex hac propositione sequitur Deum esse Summe eon Stantem in Suis operibuS.
127쪽
PROPOS. XXI. Si ibstantia exto iis in Iongum, latum
et profundunt revora exiSiit nosque uni eius parti uniti SumuS.
DEΜ0NSTR. Re extensa, prout a nobis clare et distincte percipitur, ad Dei naturam non pertinet per prop. 6.); Sed a Deo creari potest per c0r0ll pr0p. 7. et perprop. 8.). Deinde clare et distincte percipimus ut unuSquiSque in se, quatenu cogitat, reperit , Substantiam extenSam causam Sussicientem esse ad producendam in nobis titillationem dol0rem similesque ideas sive sensationes, quae continuo in nobis quamvis inviti producuntur. Λ Si praeter Substantiam extensam, aliam noStrarum Sensationum causam, puta Deum aut angelum, ingere volumuS, Statim nos clarum ac distinctum quem habemu conceptum destruimus. Quapropter 'hquam diu ad nostras perceptiones recte attendimus, ut nihil admittamus, nisi quod clare et distincte percepimus, prorSus propenSi Seu minime indisserentes erimus ad assentiendum, quod Substantia exten Sa sola Sit cauSam0Strarum SenSationum ac proinde ad assirmandum , quod res extenSa a Deo creata existat. Atque in hoc Sane salii non posSumuc per prop. 14 cum scholiu). Quare vere affirmatur, quod substantia extenSa in longum, latum et prosundum exiStat Quod erat primum. Porro inter nostras sensationes, quae in nobi sui iam demonstravimus a substantia extensa produci debent, magnam disserentiam obser amus, nempe ubi dico, me Sentire, seu Videre arbo rem, Seu ubi dic me Sitire, dolere etc. Huius autem disserentiae causam clare Vide me non p0sse percipere, nisi prius intelligam, me uni parti materiae arcte eSse unitum, et aliis non item. Qu0d quum clare et distincte intelligam, nec ullo alio modo a me percipi pos Sit, Verum eSt per pr0p. li cum Scholiu), me uni materiae parti
unitum esSe. Quod erat Secundum Demonstrarimu Sigitur q. e. d. Noeta. Nisi lector hic se consideret tantum, rem cogitantem et corpore carentem, et omnes rationes, quas antea habuiterΡdendi , quod corpus existat uanquam praeiudicia deponat, Irustra hanc demonstrationem intelligere conabitur.' Vide demonstrationem propos i . et Schol. Propos. 15.
130쪽
Petitur hic tantum, ut unuSquisque ad sua perceptione quam accurati SSi me attendat, quo clarum ab obscuro diStinguere poSSit.
I. Extensio est id quod tribus dimensionibus constat nota autem per extensionem intelligimus actum extendendi, aut aliquid a quantitate distinctum. II. Per substantiam intelligimus id qu0 ad existendum solo Dei c0ncursu indiget. III. tomus est pars materiae sua natura indivisibilis. IV. Lile si iii tu in est id cuius fines si qu0s habet ab humano intellectu investigari nequeunt. Vacuum est extensio sine Substantia c0rporea. VI. Spatium ab extensione non nisi ratione distinguimus, sive in re non dissert Lege Cartesii princi p. phil. part ΙΙ. art. 10. VII. Quod per cogitationem dividi intelligimus, id divisibile est, Saltem potentia. VIII. Motus localis est translatio uniu partis materiae Sive unius c0rporis ex vicinia eorum corporum, quae illud immediate contingunt et tanquam quieScentia Spectantur, tu Vici niam aliorum. Hac Unitione utitur Carfosius ad motum localem explicandum, quae ut recte intelligatur, considerandum venit 1. uod per partem materiae intelligit id omne, quod Simul transfertur, etsi 1 ursus id ipsum constare possit eae multis partibuS.