장음표시 사용
491쪽
PARS III. 279nitum involvit, sed contra, quoniam per eandein pr0p. 4. huiuS)si a nulla externa causa destruatur, eadem potentia, qua iam existit, exiStere perget Semper ergo hic conatus tempus iudesinitum involvit; . e. d.
PROPOS. IX. Mens tam quatonus claras et distin
ctaS, quam quatenu confusa habet ideas, conatur in Suo SSe persevorare itides nita quadam duratione, et huius sui conatus est On Scia.
DEΜοNsTR. Menti essentia ex deis adaequatis et inadaequatis constituitur ut in pro p. 3. huius ostendimu , adeoque per pr0p. 7 huius tam quatenus has, quam quatenus illas habet, tu Suo SSe perSeVerare conatur idque per prop. 8 huius indefinita quadam duratione. Quum autem menS per prop. 23. pari. 2. per ideas assectionum corporis necessuri sui sit conScia, est ergo per pr0p. 7 huius men Sui conatu conScia; q. e. d. SCHOL. Bic conatus quum ad mentem Solam refertur, o luntas appellatur Sed quum ad mentem et corpus simul reser tur, Vocatur appetitus, qui proinde nihil aliud est, quam ipsa homini essentia, ex cuiu natura ea, quae ipSiu conServati0 DiiDSer iunt, neceSSario sequuntur; atque adeo homo ad eadem agendum determinatus est. Deinde inter appetitum et cupidita tem nulla est disserentia, nisi quod cupiditas ad homines plerum que reseratur, quatenu Sui appetitus Sunt OnScii et propterea sic definiri potest, nempe cupiditas est appetiim cum eiusdem conscientia. Constat itaque ex his omnibus, nihil nos conari, Velle, appetere neque cupere, quia id bonum esse iudicamus: sed contra no propterea aliquid bonum esSe iudicare, quia id
conamur, VolumuS, appetimu atque cupimuS.
PROPOS. X. Idea, qua corporis nostri Xistentiam secludit, in oestra mente dari nequit, sed eidem
est contraria. DEΜοNsTR. Quicquid corpuS 0Strum potest definiere, in eodem dari nequit per prop. b. huius. Adeoque neque ei rei
492쪽
idea potest in Deo dari quatenus nostri corporis ideam habet per coroll. prop. . pari. 2.), hoc est per pr0p. 11. et 13. pari. 2. eius rei idea in nostra mente dari nequit; sed contra, quoniam perprop. 1 l. et 13. pari. . primum, quod mentis SSentiam constituit, Stride corporis actu cistentiS, primum et praecipuum n0Strae mentis conatus est per prop. 7 huiuSycorporis nostri exi Stentiam assirmare. tque adeo idea, quae corpori nostri exi Stentiam negat, nostrae menti est contraria etc. q. e. d.
PROPOS. XI. Quicquid corporis nostri agendi po
tentiam augo vel minuit, iuvat vel coercet, eiusdem rei de mentis no Strae cogitandi potentiam auget vel minuit, iuvat vel coercet.
DEΜοNSTR. Haec propositio patet ex propositione 7 partis 2. vel etiam ex propositione 14. partis 2. SCHOL. Videmus itaque mentem magna posse pati mutationes, et iam ad maiorem, iam autem ad minorem persectionem tranSire, quae quidem passiones nobis explicant affectus Iaetitiae et tristitiae. Per laetitiam itaque in sequentibus intentigam passionem, qua mens ad maiorem perfectionem transit: per tristitiam autem passionem, qua ipsa ad minorem transit perfectionem. Porro assectum laetitiae ad mentem et corpus fiamul relatum titillationem vel hilaritatem voco tristitiae autem dolorem vel melancholiam. Sed notandum, titillationem et do lorem ad hominem referri, quando una eius pars prae reliquis est assecta hilaritatem autem et melancholiam, quando omnes pari ter sunt affectae. Quid deinde cupiditas sit, in Sch0lio propositionis . huius partis explicui, et praeter hos tres nullum alium agnosco assectum primarium; nam reliquos ex histribus oriri in seqq. ostendam. Sed antequam ulterius pergam, Iubet hie fusius propositionen 10. huius partis explicare, ut clarius intelligatur, qua ratione idea deae Sit contraria. In scholio propositionis 17 parti 2 ostendimus, ideam, quae mentis SSentiam constituit, corpori existentiam tam diu invol-Vere, quam diu ipsum corpus existit. Deinde ex iis, quae in coroll. prop. 8 pari 2 et in eiusdem Sch0l. StendimuS, Sequitur,
493쪽
praesentem nostrae mentis existentiam ab hoc Solo pendere, quod Sc mens actualem corporis existentiam involiat. Denique mentis potentiam, qua ipSa re imaginatur earumque recordatur, ab hoc etiam pendere oStendimus vid pro p. 17. et 18. pari 2 cum eius Scholio), qu0d ipsa actualem corpori existentiam involvit. Ex quibus sequitur, menti praesentem existentiam eiusque imaginandi potentiam t0lli, simulatque mens praeSentem corpori existentiam amrmare desinit. t causa, cur mens hanc eorpori existentiam amrmare desinit, non potest esSe ipsa mens per prop. 4. huius), nec etiam qu0 corpus esse desinit. Nam per pr0p. 6.part. 2. hcauSa, cur mens corpori existentiam amrmat, non est, quia corpus existere incepit quare, per eandem rationem, nec ipsius corporis existentiam assirmare desinit, quia c0rpus esse de sinit); sed per pr0p. 8 pari. 2. hoc ab alia de oritur, quae nostri corporis, et consequenter nostrae menti praeSentem existentiam secludit, quaeque adeo ideae, quae nostrae mentis esSentiam constituit, est contraria.
PROPOS. XII. Mens quantum potest, ea iiii aginari
conatur, quae corpori agendi potentiam augent vel iuvant.
DEΜοNsTR. Quam diu humanum corpus affectum eSi modo, qui naturam corpori alicuius externi invol 4t, tam diu mens humana idem corpus ut praesens contemplabitur per pr0p. 17. part 2.h; et consequenter per prop. 7. pari. 2. quam diu mens humana aliqu0d externum corpus ut praesens c0ntemplatur hoc est per eiusdem prop. Schol. imaginatur, tam diu humanum compus assectum est modo, qui naturam eiusdem corporis externi in-xolvit. Atque adeo quam diu mens ea imaginatur, quae corporis nostri agendi potentiam augent vel iuvant, tam diu corpii assectum
est modis, qui eiusdem agendi potentiam augent vel iuvant vid. postul. l. huius); et consequenter perprop. 11. huius tam diumentis cogitandi potentia augetur vel iuvatur. Ac proinde perprop. . et . huius men quantum poteSt, eadem imaginari
496쪽
PROPOS. XIII Quum mons ea imaginatur, Uae Orporis agendi potentiam minuunt Vel coercent, conatur, quantula poteSt, rerum recordari, quae horum existentiam Secludunt.
DκΜoNsΥR. Quam diu men quicquam tale imaginatur, tamdiu mentis et corporis potentia minuitur vel coercetur ut in praeced. prop. demonStravimuS), et nihilo minus id tam diu imagina bitur, donec men aliud imaginetur, quod huius praesentem existentiam secludat per prop. 17. pari. 2.), hoc eSt ut modo oStendimus mentis et corporis p 0tentia tam diu minuitur vel coercetur, donec mens aliud imaginetur, quod huius exiStentiam secludit, quodque adeo mens per pr0p. 9. huius quantum potest, imaginari vel recordari conabitur; q. e. d. COROLL. Hinc sequitur, quod mens ea imaginari averSatur, quae ipsius et corpori pote utiam minuunt vel coercent.
SCHOL. Ex his clare intelligimus, quid amor, quidque
odium sit. Nempe amor nihil aliud est, quam laetitia concomitante idea causae extemae; et odium nihil aliud, quam tristitia concomitante idea causae infernae. Videmus deinde, quod ille, qui amat, neceSsario conatur rem, quam amat, praeSentem habere et conServare et contra, qui odit, rem, quam odio habet, amovere et destruere conatur. Sed de hi Omnibu in seqq. prolixiuS.
PROPOS. XIV. Si mons duobus affectibus si iam an
secta semel fuit, ubi postea eorum alterutro afficietur, assicietur etiam altero.
DEΜοNSTR. Si corpus humanum a duobus corporibus simul assectum semel fuit, ubi mens postea eorum alterutrum imagina tur, Statim et alterius recordabitur per prop. I 8 pari. 2). t mentis imaginationes magis nostri corpori assectus, quam corporum externorum naturam indicant per coroll. 2. pr0p. 16. pari. 2.). Ergo si corpus et consequenter mens vid defin 3 huius duobus asseetibus semel assecta fuit ubi postea eorum alterutro assicietur, assicietur etiam altero; q. e. d.
497쪽
PROPOS. V. . Ros quaecumque potest eSSe per accidens causa laetitiae, tristitiae vel cupiditatis.
DEMONSTR. Ponatur men duobus assectibus simul assici, uno scilicet, qui eius agendi potentiam neque auget neque minuit, et altero, qui eandem vel auget vel minuit vid. postul. 1. huius . Ex praecedenti propositione patet, quod ubi mens postea illo a Sua vera eaUSa, quae per hypotheSin per se eius cogitandi potentiam nec auget nec minuit, afficietur, Statim et hoc altero, qui ipsius cogitandi potentiam auget vel minuit, hoc est per schol. prop. II. huius laetitia vel tristitia assicietur atque adeo illa res non per Se sed per accidens causa erit laetitiae vel tristitiae. Λ que hac eadem via facile ostendi potest, rem illam posse per accidens causam eSSe cupiditatis q. e. d. COROLL. Ex eo solo, quod rem aliquam assectu laetitiae vel tristitiae, cuius ipSa 0n Si cauS emciens, contemplati SumuS, eandem amare vel odio habere poSSumuS.DgΜοNsTR. Nam ex hoc solo sit per prop. 11. huius , ut mens hanc rem postea imaginando assectu laetitiae vel tristitiae a siciatur, hoc est per schol prop. li huius ut mentis et corporiSpotentia augeatur vel minuatur etc. et con Sequenter per prop. 12 huius ut mens eandem imaginari cupiat vel per coroll. prop. 13. huius aversetur, hoc est per schol prop. 13. huius ut eandem amet vel odio habeat q. e. d. SCHOL. Hinc intelligimus, qui fieri poteSt, ut quaedam amemus vel odio habeamus absque ulla cauSa nobis cognita: sed tantum ex sympathia ut aiunt et antipathia. tque huc reserenda etiam ea obiecta, quae nos laetitia vel tristitia am-ciunt ex eo solo, quod aliquid simile habent obiectis, quae nos iisdem assectibus assicere solent, ut in seq. prop. Stendam. Scio equidem auctores, qui primi haec nomina Impathiae et antipathiae introduxerunt, significare iisdem voluisse rerum occultas quasdam qualitates sed nihilo minus credo nobis licere, per e dem notas vel manifestas etiam qualitates intelligere.
PROPOS. XVI. Ex o solo, quod rem aliquam aliquid laber imaginamur Simile ibiecto, quod
498쪽
284 ETHICES montem laetitia vel tristitia assicero solet, quamvis id, in quo res obiecto est similis, non sit horum
affectuum efficiens causa, eam tamen amabimus
DEΜοNsTR. Id quod simile est obiecto, in ipso obiecto per hypothesin cum asse et laetitiae vel tristitiae contemplati sumus; atque adeo perprop. 4. huius quum mens eius imagine assici tur, statim etiam hoc vel illo assicietur assectu, et consequenterres, quam hoc idem habere percipimus, erit per prop. 15. huius per accidens laetitiae vel tristitiae cauSa. deoque per praec. coroll. quamvis id, in quo obiecto est SimiliS, non sit horum assectuum cauS essiciens, eam tamen amabimus vel odio habebi
PROPOS. XVII. Si res, quae nos tristitiae affectu
assicere solet, aliquid habere imaginamur simile alteri, quae no aeque magno laetitiae affectu solstassicere, eandem odio habebimus et simul amabi-
DRΜοNsTR. Est enim per hypothesin haec res per se tristitiae cauSa, et per schol prop. 13. huius quatenus eandem hoc
assectu imaginamur, eandem odio habemuS; et quatenus prae terea aliquid habere imaginamur Simile alteri, quae nos aeque magno laetitiae assectu assicere solet, aeque magno laetitiae cona mine amabimus per prop. praeci). Atque adeo eandem odio ha-bρbimus et simul amabimuS q. e. d. SCHOL. Haec mentis constitutio, quae scilicet in duobus contrariis assecubus oritur, animi vocatur fuctuatio, quae proinde assectum respicit, ut dubitatio imaginationem vid. schol. prop. 44. pari. 2. nec animi stuctuati et dubitatio inter se dis serunt, nisi Secundum maius et minus. Sed notandum, me in propositione praecedenti has animi nuctuationes ex causis deduxi SSe, quae per Se unius et per acciden alterius assectus sunt
causa. Quod ideo seci, quia sic facilius ex praecedentibus deduci
499쪽
poterant; at non, quod negein, animi uctuationes plerumque oriri ab obiecto, quod utriusque assectus sitissiciens causa. Nam corpus humanum per postul. l. part . . ex plurimis diversae naturae individuis componitur, atque adeo per ax. l. post lemma 3. quod ride post prop. 3. pari. . ab uno eodemque corpore plurimis diversisque modis potest assici et contra, quia una ea demque re inultis modis potest assici, multis ergo etiam diverSiS-que modis unam eandemque corporis partem assicere poterit. Ex quibus facile concipere possumuS, unum idemque obiectum p0SSeeSSe camam multorum contrariorumque assectuum.
PROPOS. XVIII. Homo sex imagino rei praeteritae
aut futurae eodem laetitiae o tristitia assectu 1 sicitur, ac ex imagino rei praeSenti S.
DΕΜΟΝsTR. Quam diu homo rei alicuius imagine assectus est, rem ut praeSentem, tametsi non existat, contemplabitur per pr0p. t 7 pari 2 cum eiusdem coroll.), nec ipSam ut praeteritam aut suturam imaginatur, nisi quatenus eius imago iuncta est imagini temporis praeteriti aut futuri vid. schol prop. 41. pari. 2.). Quare rei imago in se sola considerata eadem est, sive ad tempus futurum Vel praeteritum, sive ad praesen reseratur, hoc est per coroll. 2. pr0p. 16 pari. 2. corporis constitutio seu assectus idem est, Sive imago sit rei praeteritae vel suturae, sive praesenti S. tque adeo assectus laetitiae et tristitiae idem est, sive imago sit rei praeteritae aut futurae, Sive praeSentiS q. e. d. SCHOL. I. Rem eatenus praeteritam aut suturam hic voco, quatenus ab eadem assecti suimus aut assiciemur. I. gr. quatenus ipsam vidimus aut videbimus, nos resecit aut reficiet, nos laesit aut laedet etc. Quatenus enim eandem Sic imaginamur, eatenus eius existentiam amrmamus, hoc est, corpus nullo assectu assicitur, qui rei existentiam secludat atque adeo perprop. 17. pari. 2. corpus eiusdem rei imagine eodem modo assicitur, ac si re ipsa praesens adesset. Verum enimvero quia plerumque fit, ut ii qui plura sunt experti fluctuent, quam diu rem ut suturam vel praeteritam contemplantur, deque rei eventu ut plurimum dubitent vid. Sehol prop. 44. pari. 2. , hinc sit, ut assectus, qui ex
500쪽
similibus rerum imaginibus oriuntur, non sint adeo constantes, sed ut plerumque aliarum rerum imaginibus perturbentur, donec homines de rei eventu certiores fiant.
SCHOL. II. x modo dictis intelligimus, quid sit spes,
metus, securitas, desperatio, gaudium et onScientiae morsus. Spes namque nihil aliud est, quam inconstans laetitia orta eae imagine rei futurae vel pra teritae, de cuius eventu dubitamus: metus contra inconstans tristitia eae rei dubias imagine etiam orta. Porro si horum assectuum dubitatio tollatur, ex spe sit se- euritas et ex metu desperatio nempe laetitia vel tristitia orta semimagine rei, quam metuimus vel Speravimus. Gaudimn deindeos laetitia orta eae imagine res praeferitae, de cuius eventiu dubitavimus. Conscientias denique morsus est triastitia opposita gaudio.
tur, contristabitur; si autem conservari, laetabitur.
DEΜοNSTR. Mens quantum poteSt, ea imaginari conatur, quae corporis agendi potentiam augent vel iuvant per prop. 12. huius), hoc est per schol prop. 13. ea quae amat. t imaginati ab iis iuvatur, quae rei exiStentiam ponunt, et contra coercetur iis quae rei existentiam secludunt per pr0p. 17. pari. 2.). Ergo rerum imagines, quae rei amatae exiStentiam ponunt, mentis conatum, quo rem amatam imaginari conatur, iuvant, hoc est per schol prop. 11. huius laetitia mentem assiciunt; et quae contra rei amatae exiStentiam secludunt, eundem mentis conatum coercent, hoc eSt per idem schol. tristitia mentem assiciunt. Qui itaque id quod amat destrui imaginatur, contristabitur etc. q. e. d.
PROPOS. XX. Qui id quod odio habo destrui ima
DEΜοNSTR. en spe prop. 13. huius ea imaginari conatur, quae rerum exiStentiam, quibus corporis agendi potentia minuitur Vel coercetur, secludunt, h0c est per schol eiusdem prop. ea imaginari conatur, quae rerum, qua Odio habet, exi stentiam secludunt atque adeo rei imago quae existentiam