장음표시 사용
521쪽
PARS III. 295SCHOL. Videmus itaque cum hominum natura plerumque ita comparatum Sse, ut eorum, quibus male St, mi SereJntur, et quibus bene St, invideant, et perprop. praec. eo mai0re odi0, quo rem, qua alium potiri imaginantur, magis amant. Videmus deinde, ex eadem naturae humanae proprietate, ex qua Sequitur, homines esse misericordes, sequi etiam eosdem SSe invidos et ambitiosos. Denique i ipsam experientiam conSulere Velimus, ipsam haec omnia docere experiemur praesertim Si ad priores noStrae aetatis anno altenderimus. Nam puero S, quia eorum corpuS continuo veluti in aequilibrio est, ex hoc Solo ridere
vel nere experimur, quod alios ridere vel stere vident et quic quid praeterea vident alios sacere, id imitari statim cupiunt, et omnia denique sibi cupiunt, quibus alios delectari imaginantur: nimirum quia rerum imagines, uti dixinius, Sunt ipsae humani corporis ast ectioneS, sive modi, quibu corpii humanum a cauSis externis allicitur, disponiturque ad hoc vel illud agendum.
PROPOS. XXXIII. Qui in reni nobis Similena ImR-
muS, conamur, quantum P OSSunaUS, Ricere, ut nos contra amet. DEΜONSTR. Bem, quam amamus, prae reliquiS, quantum p0SSumuS, imaginari conamur per pr0p. 12 huius). Si igiturres nobis sit similis, ipsam prae reliquis laetitia a licere conabimur per prop. 29. huius), Sive conabimur, quantum OSSumUS, efficere, ut re amata laetitia assiciatur concomitante ideamo Stri hoc est per Schol. prop. I 3 huius ut DOS 0ntra amet q. e. d.
PROPOS. XXXIV. Quo maiori tactu rem amatam
erga no affectam eSS imaginamur, e magi glOriabimur.
DEΜONSTR. NOS per prop. praeced. conamur, quantum P0SSumuS, ut res amata n0s contra amet, hoc eSt per Schol. pr0p. 13. huius ut res amata laetitia afficiatur conc0mitante idea noStri. Quo itaque rem amatam maiori laetitia D0stra de causa assectameSSe imagitiamur, e magis hic conatus iuvatur 40 est per
522쪽
prop. II. huius cum eius Schol. eo maiore laetitia assicimur. tquum ex eo laetemur, qu0d alium n0bis similem laetitia assecimus, tum nosmet cum laetitia contemplamur per prop. 30. huius). Ergo quo maiori assectu rem amatam erga nos assectam esse magi Damur, eo maiori laetitia noSmet contemplabimur, sive per schol prop. 30. huius eo magi gloriabimur; . e. d.
PROPOS. XXXV. Si quis imaginatur rem amatam
eodem vel arctiore vinculo amicitiae, quo ipS eadem solus potiebatur, alium sibi iungere, odio erga ipsam rem amatam assicietur, et illi alteri invidebit.
DEΜONSTR. Quo qui maiore amore rem amatam erga Se assectam esse imaginatur, eo magis gl0riabitur per praeced. pr0p.), hoc est per schol prop. 30. huius laetabitur: adeoque perprop. 28 huius c0nabitur, quantum potest, imaginari rem amatam ipsi quam arctissime devinctam, qui quidem conatus Sive appetitus lamentatur, si alium idem Sibi cupere imaginatur perprop. 31. huius). At hic conatu Sive appetitus ab ipsius rei amatae imagine concomitante imagine illius, quem res amata Sibi iungit, coerceri Supponitur. Ergo per Schol. pr09. 11. huius eo ipso tristitia assicietur concomitante idea rei amatae, tanquam cauSa, et simul imagine alterius, hoc Si per schol prop. 3. huius)odi erga rem amatam assicietur, et Simul erga illum alterum perc0roli pr0p. 15. huiuS), ut propterea per prop. 23 huius quod re amata delectatur, invidebit; q. e. d. SCHOL. Hoc odium erga rem amatam invidiae iunctum Zelotrpia Vocatur, quae proinde nihil aliud est, quam animissu-ctuatio orta ex amore et odi Simul, concomitante idea alterius. cui in detur. Praeterea hoc odium erga rem amatam maius erit pro ratione laetitiae, qua ZelotJpus ex reciproco rei amatae amore solebat affici, et etiam pro ratione affectus, quo erga illum, quem sibi rem amatam iungere imaginatur, assectus erat. Nam si eum
Oderat, eo ipSo rem amatam per prop. 24. huius odio habebit quia ipsam id, quod ipse odio habet, laetitia assicere imaginatur; et etiam per coroll. prop. 15. huius ex eo, quod rei amatae imaginem imagini eius, quem odit, iungere cogitur, quae ratio ple-
523쪽
PARS III. 297rumque locum habet in amore erga seminam. Qui enim imaginatur mulierem, quam amat, alteri sese prostituere, non Solum ex eo, quod ipSiu appetitus coercetur, contristabitur, Sed etiam quia rei amatae imaginem pudendis et excrementi alterius iungere cogitur, eandem averSatur. Λd quod denique accedit, quod Zelo tSpii non eodem vultu, quem res amata ei praebere Solebat, ab eadem excipiatur qua etiam de causa amans contriStatur, ut iam ostendam.
PROPOS. XXXVI. Qui rei, qua sonio delectatus
QSt, recordatur, cupit eadem cum iisdem potiri circumstantii ae quum primo ipsa delectatus St.
DEMONSTR. Quicquid homo simul cum re, quae ipSum de lectavit, vidit, id omne per prop. 5. huius erit per accidens laetitiae causa adeoque per prop. 28 huius omni eo simul cum
re, quae ipSum delectavit, potiri cupiet sive re cum omnibus iisdem circumstantiis potiri cupiet, e quum primo eadem delectatu est; q. e. d. COROLL. Si itaque unam ex iis circumstantiis deficere compererit, aman c0ntriStabitur. DEMONSTR. Nam quatenus aliquam circumstantiam desicere comperit, eatenu aliquid imaginatur, quod eius rei existentiam secludit. Quum autem eius rei sive circumStantiae per prop. praec. Sit prae amore cupidus ergo per prop. 19. huius quate nus eandem deficere imaginatur, contriStabitur; q. e. d. SCHOL. Haec tristitia, quatenus absentiam eius, qu0d amamus, reSpicit, de Siderium Vocatur.
PROPOS. XXXVII. Cupiditas, quas prae tristitia θl
laetitia praeque odio vel amore oritur, eo Si maior, quo affectu maior St. DEMONsTR. ristitia hominis agendi potentiam per schol. prop. 11. huius minuit vel coercet, hoc est perprop. 7. huius)e0natum, quo homo in suo Sse perseverare conatur, minuit Veleo ereet; adeoque per prop. 5. huius) huic conatui est contraria;
524쪽
et quicquid homo tristitia affectus cunabur, est tristitiam amovere. Λ per tristitiae desin. quo tristitia inaior est, eo maiori parti hominis agendi potentiae necesSe est opp0ni. Ergo quo maior tristitia est, eo maiore agendi potentia conabitur contra homo tristitiam amovere, hoc Si per Schol. prop. 9. huius eo maiore cupiditate sive appetitu conabitur tristitiam amovere. Deinde quoniam laetitia per idem schol prop. li huius hominis agendi potentiam auget Vel iuvat facile eadem via demonStratur, quo lhomo laetitia assectus nihil aliud cupit, quam eandem conservare idque eo maiore cupiditate, quo laetitia maior erit. Denique qu0niam odium et amor sunt ipsi laetitiae vel tristitiae assectus, Sequitur eodem modo, quod conatuS, appetitus sive cupiditaS, quae prae odio Vel am0re oritur, maior erit pro ratione odii et
PROPOS. XXXVIII. Si quis rem amata ui odio ha
bere in coperit, ita ut amor plane ab Oleatur, OaD-dem maiore odio ex pari causa pro Sequetur, qud msi ipsam nunquam amaviSSet, et eo maiori, quo amor antea maior fuerat.
DEΜΟΝSTR. Nam si quis rem, quam amat, Odio habere incipit, plures eiu appetitu coercentur, quam Si eandem non amavisset Amor namque laetitia est per schol prop. 3. huius) quam homo, quantum poteSt per prop. 28. huius conservare conatur idque per idem Schol. rem amatam ut praesentem c0ntemplando, eandemque per prop. l. huius laetitia, quantum potest, assiciendo, qui quidem conatus perprop. prae c. eo Si maior, quo amor maior est, ut et conatus emciendi, ut res amata ipsum contra amet vid. prop. 33 huius). t hi conatus odio ergarem amatam coercentur per coroli pr0p. 13. et per pr0p. 23. huiuS). Ergo amans per schol prop. 11. huius hac etiam de causa tristitia assicietur, et eo maiori, quo amor maior fuerat, hoc est, praeter triStitiam, quae odii sui cauSa, alia ex eo oritur, quod rem amaVit; et consequenter maiore tristitiae assectu rem amatam contemplabitur, hoc est per schol prop. la huius ni a
525쪽
PARS III. 299i0ri odio pr0sequetur, quam si eandem non amaviSSet, et e maiori, quo amor maior fuerat; q. e. d.
PROPOS. XXXIX. Qui aliquom odio habet, o ma
lum inferre conabitur, nisi x eo maius ibi malunt oriri linteat; et contra, qui aliquent amat, ei eadem lege senes acere conabitur.
DEMONsTR. liquem odio habere est per Schol. prop. 13. huiushaliquem ut tristitiae causam imaginari adeoque per pr0p. 28 huius is, qui aliquem dio habet, eundem amovere vel de struere conabitur. Sed si inde aliquid tristius sive quod idem est maius malum sibi linteat, idque se vitare posse credit non in serendo ei, quem odit, malum, quod meditabatur, a mal inserendo per eandem prop. 28 huius abstinere cupiet idque perprop. 37. huius mai0re conatu, quam quo tenebatur inserendina aliam, qui propterea praevalebit, ut VolebamuS. Secundae par iis dem0n Stratio eodem modo pr0cedit. Ergo qui aliquem odio
SCHOL. Per bonum hic intelligo omne genus Iaetitiae et quicquid p0rro ad eandem conducit, et praecipue id, qu0d desiderio, qualecumque illiud Sit, satisfacit per malum autem omne tristitiae genus et praecipue id, qu0 desiderium frustratur. Supra enim in Schol. prop. 9. huius ostendimus, nos nihil cupere, quia id b0uum esse iudicamus, sed contra id bonum oe nauS, qu0d cupimus; et c0nsequenter id, quod averSamur m tum appellamus. Quare unusquisque ex suo assectu iudicat euaestimat, quid bonum, quid malum, quid melius, quid peius et quid denique optimum quidve pessimum sit. Sic aVarus argentie0piam optinium eius autem inopiam pessimum iudicat. In-bitiosus autem nihil aeque ac gloriam cupit, et contra nihil aeque ac pudorem reformidat. Invido deinde nihil iucundius, quam M terius infelicitas, et nihil molestius, quam aliena felicitas ac sic unusquisque ex Suo assectu rem aliquam bonam aut malam, uti Iem aut inutilem esse iudicat. Caeterum hic assectus, quo h0mo ita disponitur, ut id quod vult nolit vel ut id quod non vult velit, tim0 vocatur, qui proinde nihil aliud est, quam metua, itate-
526쪽
uus homo ab eodem dispo=ὶitur ad malum, quodiuturun iudicat, minore vitandum. Vid prop. 28. huiuS. Sed Si malum, quod timet, pudor sit, tum timor appellatur verecundia. Denique si cupiditas malum futurum vitandi coercetur timore alterius mali, ita ut quid potius velit nesciat, tum metu Vocatur On Sternatio, praecipue Si utrumque malum, qu0 timetur, ex maximis Sit.
ΡROPOS. XL. Qui so odio haberi ab aliquo magi
natur, nec Se ullam odii causam illi dedisso rodit, eundem odio contra hab obit.
DEΜONSTR. Qui aliquem odio assectum imaginatur, eo ipso etiam odio assicietur per prop. 27. huius), hoc est per schol. prop. t 3 huius tristitia concomitante idea causae externae. At ipse per hypothesin nullam huius tristitiae causam imaginatur praeter illum, qui ipsum odio habet. Ergo ex hoc, qu0d se odio haberi ab aliquo imaginatur, tristitia assicietur concomitante idea eiuS, qui ipsum odio habet, sive per idem sch0l. eundem odio habebit; q. e. d. SCHOL. . Quod si se iustam odii causam praebuisse imaginatur, tum per prop. 30. huius et eiusdem sch0l. pudore assicietur. Sed hoc per prop. 25. huius raro contingit. Praeterea haec odii reciprocatio oriri etiam potest ex eo, quod odium Sequatur conatus malum inserendi ei, qui odio habetur per prop. 39. huius . Qui igitur se odio haberi ab aliquo imaginatur, eundem
alicuius mali sive tristitiae causam imaginabitur atque adeo tristitia assicietur, seu metu concomitante idea eius, qui ipSum odio habet, tanquam cauSa, hoc est, odio contra assicietur, ut Supra. COROLL. L Qui, quem amat, odio erga se assectum imaginatur, odio et amore Simul conflictabitur. Nam quatenus magi natur, ab eodem se odio haberi, determinatur per pr0p. praeced.
ad eundem contra odio habendum. At per hypothesin ipsum
nihilo minus amat ' Ergo odio et amore simul conflictabitur. COROLL. II. Si aliquis imaginatur, ab aliquo, quem antea nullo assectu prosecutus est, malum aliquod prae di sibi illatum eSSe, Statim idem malum eidem referre covabitur.
527쪽
DEM ONsTR. Qui aliquem odio erga Se assectum esse imaginatur, eum contra per praeced. prop. odio habebit et per prop. 26. huius id omne comminisci conabitur, quod eundem p0SSit tristitia assicere, atque id eidem per prop. 39. huius inferre studebit. At per hypothesin primum, quod huiusmodi imaginatur, est malum sibi illatum. Ergo idem statim eidem inferre
SCHOL. II. Conatus malum inserendi ei, quem odimus, ira vocatur conatus autem malum nobis illatum reserendi in dicta appellatur.
PROPOS. XLI. Si quis ab aliquo se anaari imagina
tur ne S ullam ad id causam dedisse rodit quod per coroll. pro p. 15. et per pro p. 16. huiuSseri potest), eundem contra amabit.
DEMONSTR. Haec propositio eadem via demonstratur ac praecedens; cuiu etiam Scholium vide. SCHOL.M. Quod si se iustam amoris causam praebuiSSecrediderit, gloriabitur per prop. 30. huius cum eiuSdem Schol.); quod quidem per pr0p. 25. huius) requentius contingit, et cuius contrarium evenire diximus, quando aliquis ab aliquo se odio haberi imaginatur vide Sehol prop. praeced.). Porro hic recipro cuSamor, et consequenter perprop. 39. huius conatus benefaciendi ei, qui nos amat, quique per eandem prop. 39. huius)n0bi S benefacere conatur, gratia seu gratitudo vocatur. Λ que adeo apparet, h0mines l0nge paratiores esse ad vindictam, quam ad reserendum beneficium. COROLL. Qui ab eo, quem odio habet, Se amari imagina tur, odio et amore simul conssietabitur. Quod eadem via, qua primum praecedentis coroli demon Stratur. SCHOL. 1. Quod si odium praevaluerit ei. A quo amatur, malum inferre conabitur, qui quidem assectus crudelitas appe latur, praecipue si illum, qui amat, nullam odii communem
528쪽
302 ΕΤHICES PROPOS. XLII. Qui in aliquem amore aut spe glo
riae totus senescium contulit, contristabitur, si viderit, beneficium ingrato animo accipi.
DEΜΟΝsTR. Qui rem aliquam sibi similem amat, conatur, quantum potest, incere, ut ab pS contra ametur per prop. 33. huius). Qui igitur prae amore in aliquem beneficium contulit, id facit desiderio, quo tenetur, ut contra ametur, hoc Si perprop. 34. huius spe gl0riae Sive per Schol. prop. 30. huius laetitiae adeoque per prop. 2 huiuS hanc gloriae cauSam, quan tum poteSt, imaginari, Sive ut actu exiStentem c0ntemplari conabitur. At per hypothesin aliud imaginatur, quod eiusdem causae existentiam secludit. Ergo per prop. 19. huiuS eo ipso con tristabitur; q. e. d.
PROPOS. XLIII. Odium reciproco di augetur, et
DEΜONSTR. Qui eum, quem odit, contra odio erga se assectum esse imaginatur, eo ipso per prop. 40. huius novum odium oritur durante per hypothesin adhuc primo. Sed si contra eundem amore erga Se assectum eSSe imaginetur, quatenus hoc imaginatur, eatenus perprop. 30. huius se ipsum cum laetitia con templatur, et eatenus perprop. 29. huius eidem placere conabitur, hoc est perprop. 40. huius eatenus conatur ipSum odio non habere nullaque tristitia assicere: qui quidem conatus per pro p. 37. huius maior vel minor erit pro ratione assectuS, ex quo oritur. Atque adeo si maior fuerit illo, qui ex odio oritur, et quorem, quam odit per prop. 26. huius tristitia assicere conatur, ei praevalebit, et odium ex animo delebit; q. e. d.
PROPOS. XLIV. Odium, quod amore plane inci
tur, in amorem transit; et amor propterea maioreSt, quam Si dium non praeceSSiSSet.
DEΜΟΝSTR. Eodem modo procedit, ac propositionis 38 huius Nam qui rem, quam odit sive quam cum tristitia contem-
529쪽
ὲ ARS 111 303plari s0lebat, inare incipit, eo ipso, quod inat, laetatur, et ii uic laetitiae, quam amor involvit vide desin eius in schol prop. I 3 huius) illa ellain accedit, quae ex eo oritur, qu0d 0 natuSamovendi tristitiam, quam odium involvit ut in prop. 37. huius
ostendimus), prorsu iuvatur, concomitante de eius, quem odio habuit, tanquam cauSa. SCHOL. Quamvis res ita se habeat, nemo tamen conabiturrem aliquam odio habere vel tristitia assici, ut maiori hae laetitia fruatur hoc St, nemo Spe damnum recuperandi damnum ibi inferri cupiet, nec aegrotare desiderabit spe convalescendi. Nam unuSquisque suum eSSe conServare et triStitiam, quantum poteSt, a Inovere Semper e0nabitur. Qu0d si contra concipi posset, hominem poSSe cupere aliquem odio habere , ut eum postea maiori amore prosequatur, tum eundeIn odio habere semper desiderabit. Nam quo odium maius fuerit, eo amor erit maior, atque adeo desiderabit semper, ut odium magi magiSque augeatur, et eadem de cauSa homo magis ac magis aegrotare conabitur, ut maiori laetitia ex restauranda valetudine poStea lauatur atque adeo semper aegrotare c0nabitur, quod per prop. 6. huius est absurdum.
PROPOS. XLV. Si quis aliquom sibi similem odio
in rem sibi similem, quam amat, assectum eSSe imaginatur, eum dio hali obit.
DE IONSTR. Nam re amata eum, qui ipsam odit, odi contra habet per pr0p. 40. huius). de0que amans, qui aliquem imaginatur rem amatam odio habere, eo ipso rem amatam odio, hoc Si per Schol. prop. 13. huius tristitia assectam esse imaginatur, et con Sequenter per prop. 2 l. huius contristatur, idque concomitante dea eiu S, qui rem amatam odit, tanquam cauSa, hoc est per schol prop. la huius ipsum odio habebit; q. e. d.
PROPOS. XLVI. Si quis ab aliquo iusdem claSSIS,
Sive nationis a Sua divorsae, laetitia o tristitia affectus suerit, concomitante eius idea sub nomine universali classis vel nationis tanquam causa, S