Opera quae supersunt omnia

534쪽

304 ETHICES non tantum illum, sed omnes eiusdem classis volnationis amabit vel odio hab obit.

DEMONSTR. Huius rei demonstratio patet ex propositione 16. huius partiS.

PROPOS. XLVII. Laetitia, quae ex eo oritur, quod scilicet rem, quam odimus, destrui aut alio malo assici imaginamur, non oritur absquo ulla animi tristitia.

DEΜONSTR. Patet ex prop. 27. huius. Nam quatenus rem nobis similem tristitia assici imaginamur, eatenus contriStamur. SCHOL. Potest haec propositio etiam demonstrari ex corollario propositionis 17. partis . Quoties enim rei recordamur, quamvis ipsa actu non existat, eandem tantum ut praesentem con templamur, corpusque eodem modo assicitur. Quare quatenus rei memoria viget, eatenus homo determinatur ad eandem cum tristitia contemplandum, quae determinatio, manente adhuc rei imagine, coercetur quidem mem0ria illarum rerum, quae huius existentiam ecludunt, sed n0 tollitur. Atque adeo homo eat nu tantum laetatur, quatenus hae determinatio coercetur; et hinc sit, ut haec laetitia, quae ex rei, PIam odimus, malo oritur. toties repetatur, quoties eiusdem rei recordamur. Nam uti dixi mus, quando eiusdem rei imago excitatur, quia haec ipsius rei existentiam involvit, hominem determinat ad rem cum eadem tristitia contemplandum, qua eandem contemplari Solebat, quum ipsa existeret. Sed quia eiusdem rei imagini alias iunxit, quae eiusdem existentiam secludunt, ideo haec ad tristitiam determinatio Statim coercetur, et homo de novo laetatur, et hoc totieS, quoties haec repetitio fit. Atque haec eadem S causa, cur h0mines laetantur, quoties alicuius iam praeteriti mali recordantur, et cur pericula, a quibus liberati sunt, narrare gaudeant. Nam

ubi aliquod periculum imaginantur idem veluti adhuc futurum contemplantur et ad id metuendum determinantur, quae deter minatio de novo coercetur de libertatis, quam huius periculi

535쪽

PARS III. 305

ideae iunxerunt, quum ab eodem liberati sunt, quaeque e0 de novo Securos reddit atque adeo de novo laetantur.

PROPOS. XLVIII. Anior se odiunt X. gr. erga e trum destruitur, si tristitia, quani hoc, et laetitia, quam ille involvit, ideas alterius causae iungatur; et eatenus uterque diminuitur, quatenus imaginamur Petrum non Solum suisSQ alterutrius cauSam. DEMONSTR. Patet ex sola amoris et odii definitione, quam vide in schol pro p. 13. huius. Nam propter hoc solum laetitia Vocatur amor, et tristitia odium erga Petrum, quia scilicet Petrus huius vel illius essectus causa esse consideratur. Hoc itaque prorsus vel ex parte sublato assectus qu0que erga Petrum promu Vel ex parte diminuitur: q. e. d.

PROPOS. XLIX. Amor et odium erga rem, Uam

liberam esse imaginamur, maior ex pari auSauterque debet esse, quam erga neceSSariam.

DEMONSTR. Res quam liberam esse imaginamur, debel per desin. 7. part l. per se absque aliis percipi. Si igitur an dem laetitiae vel tristitiae causam esse imaginemur. 0 pSo per Schol. prop. 3. huius eandem amabimus vel odio habebimus, idque per pr0p. praeced. summo amore vel odio, qui ex dato assectu oriri potest. Sed si rem, quae eiusdem asseclus est tau Sa, ut nec emariam imaginemur, tum per eandem desin. 7. part l. ipSam non Mam, Sed cum aliis eiuSdem asseclus cauSam esse imaginabimur atque adeo per prop. praec. amor et odium erga ipsam minor erit; q. e. d. SCHOL. Hinc seguitur homines, quia se liberos esse existimant, maiore amore vel odio Se invicem prosequi quam alia ad quod accedit assectuum imitatio, de qua vide propos 27 34. 40.ei 43 huiuS.

PROPOS. Res quaecumque potest eSSe per accidens spei aut metu CauSa.

538쪽

DΕΜοNSTR. Haec propositio eadem via demouStratur, qua propos. 15. huiuS, quam vide uua eum Schol. prop0S. 18. huius. SCHOL. ReS, quae per acciden Spei aut metus Sunt causae, bona aut mala omina vocantur. Deinde quatenus haec eadem omina Suut Spei aut metu causa, eatenus per desin Spei et metuS, quam id in Sch0l. 2. pr0p. 18. huius laetitiae aut tristitiae Sunt auSa, et consequenter per oroll. prop. 15. huius)eatenus eadem amamus vel odio habemuS, et per prop. 28 huius tanquam media ad ea, quae SperamuS, adhibere, vel a

quam obstacula aut metu elluSa amoVere conamur. Praeterea

ex propositi0ne 2b huius equitur, o natura ita eSSe conStitutos, ut ea quae Speramus facile, quae autem timemus dissicile credamus, et ut de iis plus minusve iuSto sentiamus. tque ex his ortae Sunt Superstitiones, quibus homines ubique conssiciantur. Caeterum non puto operae esse pretium, animi hic Sten dere siuetuatioueS, quae ex Spe et metu oriuntur; quandoquidem ex s0la horum assectuum definitione sequitur, non dari spem Sine metu, neque metum Sine spe ut fusius suo loco explicabimus): et praeterea quandoquidem quatenus aliquid speramus aut metui mus, eatenus idem amamus vel dio habemus. tque adeo

quicquid de amore et odio diximus, facile unusquisque Spei et metui applicare poterit.

PROPOS. LI. Diversi hominos ab uno eodem qu Obiecto diversi modo affici possunt, et unus idemque homo ab uno eodemque obiecto potest diversis temporibus diversimodo assici.

DEΜONSTR. Corpii humanum per post 3 pari. 2.34 0rporibus externis plurimis modis assicitur. Possunt igitur eodem tempore duo homines diversimode esse assecti atque adeo perax. l. qu0 eSt 0St lemma 3. quod vide poS prop. 13. pari. 2. ab uno eodemque obiecto possunt diversimode assici Deinde per idem poStul. corpus humanum potest iam hoc iam alio modo esse assectum; et consequenter per idem axioma ab uno eodemque obieeto diversis temporibus diversimode assici; q. e. d.

539쪽

PARS III. 307SCHOL. Videmus itaque fieri posse, ut quod Uc amat, alter

odio habeat et quod hic metuit, alter non metuat et ut unus idemque homo iam amet, quod antea oderit, et ut iam audeat. quod antea timuit te Deinde quia unusquisque ex suo aspectu iudicat, quid bonum, quid malum, quid melius et quid peiussit ride schol prop. 39. huius), sequitur homines tam iudicio, quam aspectu variare posses et hinc fit, ut, quum alios aliis comparamus, ex sola assectuum disserentia a nobis distinguantur. et ut alios intrepidos, alios timidos, alios denique alio nomine appellemus. Ex gr. illum ego intrepidum vocabo, qui malum contemnit, qu0d ego timere soleo et si praeterea ad hoc alte eam, quod eiu cupiditas malum inserendi ei, quem odit, et benefaciendi ei, quem amat, non coercetur timore mali, a quo ego contineri soleo, ipsum audacem appellabo. Deinde ille mihi' midus videbitur, qui malum timet, quod ego contemnere Soleo, et si insuper ad hoc attendam, quod eius cupidita coercetura more mali, quod me continere nequit, ipsum pusillanimem esse dicam, et sic unusquisque iudicabit. Denique ex hac hominis natura et iudicii inconstantia, ut et quod homo Saepe ex Sol assectu de rebus iudicat, et quod res, quas ad laetitiam vel tristitiam sacere credit, quaSque propterea per prop. 28. huius ut fiant,

promovere vel amoVere conatur, Saepe non nisi imaginariae Sint, ut iam taceam alia, quae ina parte ostendimus, de rerum ince titudine, lacile concipimus, hominem posSe saepe in taUS3AESSe, tam ut contristetur, quam ut laetetur, Sive ut tam triStilia, quam laetitia assiciatur, concomitante idea Sui tanquam cauSa. tque

adeo facile intelligimus, quid poenitentia et quid aequiescentia in

se ipsa sit nempe poenitentia est tristitia concomitante idea sui, et acquiescentia in se ipsa est laetitia concomitante idea sui tamquam causa et hi assectus vehementissimi sunt, quia hominesse liberos esse credunt id prop. 49. huiu partis.

PROPOS. LII. Obiectum, quod simul cum aliis antea vidimus, vel quod nihil habere imaginamur, ni Si

' NB. Posse hoc fieri tametsi mens humana pars esset divini intellectus, ostendimus in Schol. Propos. 17 Part. 2.

20 ε

540쪽

308 ETHICES quod commune est pluribus, non tam diu contemplabimur, ac illud quod aliquid singulare habore

imaginamur. DEMONSTR. Simulatque obiectum, quod cum aliis vidimus, imaginamur, statim et aliorum recordamur per prop. 18. pari. 2. cuius etiam schol vide), et sic ex unius contemplatione statim in contemplationem alterius incidimus. Atque eadem est ratio obiecti, quod nihil habere imaginamur, nisi quod commune est pluribus. Nam eo ipso supponimus, nos nihil in eo contemplari, quod antea cum aliis non viderimus. Verum quum SupponimUS, nos in obiecto aliquo aliquid singulare, quod antea nunquam Vidimus, imaginari, nihil aliud dicimus, quam quod mens, timillud obiectum contemplatur, nullum aliud in se habeat, in cujuS contemplationem ex contemplatione illius incidere potest. tque adeo ad illud solum contemplandum determinata est. Ergo obiectum etc. q. e. d.

SCHOL. Haec mentis assectio sive rei singularis imaginatio, quatenus Sola in mente Versatur, vocatur admiratio quae si ab obiecto, quod timemus, moveatur, consternatio dicitur, quia mali admiratio hominem suspensum in sola sui contemplatione ita tenet, ut de alii cogitare non valeat, quibus illud malum vitare posset. Sed si id, quod admiramur, sit hominis alicuius prudentia, industria vel aliquid huiusmodi, quia eo ipso hominem nobis longe antecellere contemplamur, tum admiratio vocatur veneratio alias horror, si hominis iram, invidiam et c. admiramur. Deinde, Si hominis, quem amamuS, prudentiam, industriam etc. admiramur, amor eo ipso per prop. 12 huius)maior erit, et hunc amorem admirationi sive venerationi iunctum devotionem vocamus. Et ad hunc modum concipere etiam p0SSumus odium, Spem, securitatem et alios assectus admirationi iunctos atque adeo plures assectus deducere poterimus, quam qui receptis vocabulis indicari s0lent. Unde apparet, asse ctuum nomina inventa eSSe magis ex eorum Vulgari,Su, quam X eorundem accurata cognitione. Λdmirationi opponitur contemtus, cuius lamen causa haec Plerumque St, quod Scilicet ex eo, quod aliquem rem aliquam