장음표시 사용
602쪽
homines perfectiores aut imperfectiores dicemus, qualenus ad hoc idem exemplar magis aut minus accedunt. am apprime notandum est, quum dico , aliquem a minore ad maiorem persectionem tranSire, et c0ntra, me non intelligere, quod ex una essentia seu forma in aliam mutatur equu namque ex gr. tam destruitur, si in hominem, quam si in insectum mutetur); sed quod eius agendi potentiam, quatenu haec per ipsius naturam intelligitur, augeri vel minui 0ncipimus. Denique per perfectionem in genere realitatem, uti dixi, intelligam, hoc est, rei cuiuSeumque eSSentiam, quatenu certo modo existit et operatur, nulla ipsius durationis habita ratione. Nam nulla res singularis potest ideo dici persectior, quia plus temporis in existendo perSeveravit quippe rerum duratio ex earum Ssentia determinari nequit, quand0quidem rerum essentia nullum certum et determinatum existendi tempus invol xit; sed re quaecumque, sive ea persectior Sit Sive minus, eadem vi, qua exiStere incipit, Semper in exiStendo perSe erare poterit, ita ut omnes hac in re aequale sint.
I. Per bonum id intelligam, quod certo scimus nobis esse
uti Ie. II. Per malum autem id, qu0d certo scimus impedire, quominus boni alicuius Simu compoteS. De his praecedentem vide praefationem subfnem. ΙΙΙ. Res singulare voco contingentes, quatenus, uni ad earum solam essentiam attendimus, nihil invenimus, quod earum exiStentiam neceSSario ponat, Vel quod ipsam necessario secludat. LV. Easdem re singulares v0co poSSibiles, quatenuS, dum ad causas, ex quibus pr0duci debent, attendimus, nescimuS, nipsae determinatae Sint ad eaSdem producendum. In schol. 1. Pr op. 33. pa 't. l. inter possibilo et contingens n/ιLlam feci disserentiam, tria ibi non opiis erat haec accurate dis inguere.
V. Per contrarios assectus in seqq. intelligam eos, qui hominem in diversum trahunt, quamvis eiusdem Sint generi , ut
603쪽
PARS IV. 333luxuries et avaritia, quae amori Sunt species nec natura, sed lier accidens Sunt contrarii. VI. Quid per affectum erga rem suturam, prae Sentem et praeteritam intelligam, explicui in Schol. 1 et 2 pr0p. IS. pari. 3. quod vide. Sed venit hic praeterea notandum, ilod ut loci, sic etiam temporis distantiam non nisi tisque ad cert/lm quendam limitem possumus distincte imaginari hoc est, sicut omnia illa obiecta, quae ut ra ducentos pedes a nobis distant, seu quorum distantia
loco, in quo sumus illam superat, quam distincte imaginamur, aeque a nobis distare, et perinde ac si in eodem plano essent, imagiriari solemus; sic etiam obiecta, quorum existendi tempus longiore a praesenti intervallo abesse imaginamur, quam quod distincte imaginari solemus, omnia aeque longe a Praesenti distare imaginamur et ad unum quasi temporis momentum referimuS.
VII. Per sinem, cuius causa aliquid sacimus, appetitum intelligo. VIII. Per virtutem et potentiam idem intelligo; h0c est per Prop. 7. pari. 3. Virtus, quatenus ad h0minem refertur, Stipsa homini eSSentia seu natura, quatenuSpoteStatem habet, quaedam essiciendi, quae per solas ipsius naturae leges possunt intelligi.
Nulla res singularis in rerum natura datur, qua potentior et larii 0 non detur alia. Sed quacumque data datur alia potenti0r, qua illa data potest destrui.
PROPOS. I. Nihil, quod ido salsa positivum habet,
tollitur praesentia Veri, quatenUS Verum. DEMONSTR. Falsitas in Sola rhatione cognitionis, quam ideae inadaequatae involvunt, c0nSiStit per prop. b. art. 2.) nec ipsae aliquid habent positivum, pr0pter quod salsae dicuntur per prop. 33 pari. 2. Sed contra, quatenu ad Deum reseruntur, Verae Sunt per prop. 32. pari. 2.). Si igitur id, quod idea salsa positivum habet, praesentia veri, quatenu Ieriam St, tolle-
604쪽
retur, tolleretur ergo idea Vera a Se pSa, qu0d per pr0p. 4 pari. 3.hest absurdum. Ergo nihil, quod idea etc. q. e. d. SCHOL. Intelligitur haec propositio clarius ex coroll. 2.prop. 16 pari. 2. Nam imaginatio idea est, quae magis corporis
humani praeSentem constitutionem, quam corporis externi natu ram indicat, non quidem distincte, sed consuse unde sit, ut men errare dicatur. Ex gr. quum Solem intuemur, eundem ducentos circiter pedes a nobis distare imaginamur in quo tamdiu sallimur, quam diu veram eius distantiam ignoramus. Cognita eiusdem distantia tollitur quidem error, sed non imaginatio, hoc est, idea Solis, quae eiusdem naturam eatenu tantum explicat, quatenus corpus ab eodem assicitur adeoque quamvis veram eiusdem distantiam noscamus, ipsum nihilo minus prope nobis adeSSe imaginabimur. Nam ut in Schol. prop. 35. pari 2 diximuS, Onea de causa Solem adeo propinquum imaginamur, quia eiu Veram distantiam ignoramus Sed quia mens eatenus magnitudinem Solis concipit, quatenus corpuS ab eodem assicitur. Si quum solis radii aquae superficiei incidentes ad nostros oculos enectuntur, eundem perinde ac si in aqua eSSet imaginamur tametsi verum eius locum noverimus. Et sic reliquae imaginationes, quibus mens sallitur, Sive eae naturalem corporis constitutionem, Sive quod eiusdem agendi potentiam augeri vel minui indicant, vero non Sunt contrariae, nec eiusdem praesentia evanescunt. Fit quidem, quum salso aliquod malum timemus, ut timor evaneScat audito vero nuntio; sed e0ntra etiam sit, quum malum, quod certe Venturum St, timemus, ut tim0 etiam evanescat audito salso nuntio. Atque adeo imaginationes non praesentia Veri, quatenu Verum evanescunt; sed quia aliae occurrunt iis sortio reS, quae rerum, qua imaginamur, praesentem existentiam Se cludunt, ut prop. 17. pari 2 oStendimuS.
PROPOS. II. Nos salonus patimur, quatenu natura BSumu ParS, quae per Se absque aliis non potest concipi.
DEΜONSTR. Nos tum pati dicimur, quum aliquid in nobis oritur, cuius uomuiSi partiali Sumu cauSa per desin. 2. Part. 3.),
605쪽
hoc est per desin. l. pari. 3.haliquid, quod ex solis legibus n0Strae naturae deduci nequit Patimur igitur, quatenus naturae SumuSparS, quae per Se absque alii nequit concipi q. e. d.
PROPOS. III. Vis, qua honio in eXistendo perSeVerat,
limitata est et a potentia cauSarum Xternarum in- sinito superatUr.
DEΜοNSTR. Patet ex axiomate huius partis. Nam dato homine datur aliquid aliud, puta Λ potentius, et dato A datur deinde aliud, puta B, ipsoa potentius, et hoc in infinitum. Ac proinde
polentia hominis potentia alterius rei definitur, et a potentia ea sarum externarum infinite Superatur; q. e. d.
PROPOS. IV Fieri non potest, ut homo non it na
turae pars et ut nullas possit pati mutationes, niSi quae per solam suam naturam possint intelligi, quarumque adaequata Sit cauSa.
DEMONSTR. Potentia, qua re singulares, et conSequenter homo Suum esse conServat, Si ipsa Dei sive naturae potentia pere0r0li prop. 24 pari. 1.), 0 quatenus infinita est, sed quatenus per humanam actualem SSentiam explicari potest per prop. 7. pari. 3.). Potentia itaque hominis, quatenus per ipsi u actualem essentiam explicatur, pars est infinitae Dei seu naturae potentiae, hoc est perprop. 34. part l. , essentiae. Quod erat primum. Deinde si fieri possit, ut homo nullas possit pati mutationes, nisi quae per solam ipsius hominis naturam possint intelligi, Sequeretur per prop. 4 et 6 pari. 3. ut non possit perire, sed ut semper neceSsario exi Steret. Atque hoc equi deberet ex cauSa, cuius polentia finita aut infinita sit, nempe vel ex sola hominis potentia, qui scilicet poti esset, ut a Se removeret reliqua mutationes, quae a causis externis oriri posSent vel infinita naturae potentia, qua omnia singularia ita dirigerentur, ut homo nullas alia posset pati mutationes, nisi quae ipsius conservationi inferriunt. At primum per pr0p. praeced. cuiu demonstratio universalis est
et ad omnes res singulares applicari potest est absurdum. Ergo
606쪽
si fieri p0test, ut homo nulla pateretur mutationes, nisi quae per solam ipsius hominis naturam possent intelligi, et conSequenter sicut iam ostendimus ut semper necessario existeret, id Sequideberet ex Dei infinita potentia; et consequenter per prop. 16.part. l. ex necessitate divinae naturae, quatenus alicuius homi nis idea assectus consideratur, totius naturae ordo, quatenuS pSasub extensionis et cogitationis attributis concipitur, deduci deberet. Atque adeo per prop. l. pari. 1. Sequeretur, ut homo esset infinitus, quod per i part huius demonstrationis est absurdum. Fieri itaque nequit, ut homo nulla alias patiatur mutationes, nisi quarum ipse adaequata Sit cauSa q. e. d. COROLL. Hinc sequitur, hominem necessario passionibus
eSSe Semper obnoxium, communemque naturae ordinem sequi et eidem parere, SeSeque eidem, quantum rerum natura exigit,
PROPOS. V. Vis et incrementum cuiuscumque paSSionis, eiusque in existendo perSeverantia non desinitur potentia, qua nos in exiStendo perSeverare
conamur, Sed cauSae externae potentia cum nostra comparata. DEMONSTR. Passionis essentia non potest per Solam nostram essentiam explicari per des n. l. et 2 pari. 3.), hoc est perprop. 7. pari. 3.), paSSioni potentia definiri nequit potentia, qua in noStro SSe perseverare conamur; sed ut prop. 16. pari. . Ostensum est desiniri necessario debet potentia causae externae
cum nostra comparata; q. e. d.
PROPOS. VI. Vis alicuius passionis seu affectu reliquas hominis actiones seu potentiam Superare potest, ita ut affectus pertinacitor homini adhaereat.
DEΜοNsTR. Vis et incrementum cuiuscumque passionis eius que in existendo perseverantia definitur potentia causae externae cum nostra conlparata per prop. praeci); ade0que per prop. 3. huius hominis potentiam superare poteS etc. q. e. d.
607쪽
PROPOS. VII. Affectus nec coorcori nec Olli poteSt,
nisi ter assectunt contrari uni et sortioren affectu
coercendo. DEΜONSTR. isectus, quaterius ad mentem refertur, estidea, qua mens naaiorem Vel minorem sui corporis existendi vim, quam antea, stirmat per generalem assectuum definitionem, quae reperitur Subinem tertiae partis). Quum igitur mens aliquo assectu conflictatur corpus asticitur simul ast ectione, qua eius agendi potentia augetur vel minuitur. Porro haec corporis ass ectio per pro p. b. huius vim a sua causa accipit perseverandi in Suo SSe quae proinde nec coerceri nec tolli potest, nisi a cauSa 0rporea per prop. 4 pari. 3.), quae corpus assiciat asse ctione illi contraria perprop. 5. pari. 3. et sortiore per axioma huius). Atque adeo per prop. i 2 pari. . mens assicitur idea assectionis sortioris et contrariae priori, hoc est per generat asse ctuum defin. mens assicietur assectu sortiori et contrario priori, qui scilicet prioris existentiam secludet vel tollet ac proinde assectus nec tolli nec coerceri potest, nisi per assectum contrarium et sortiorem: q. e. d. COROLL. Λsseetus, quatenus ad mentem refertur, nec coerceri nec tolli potest, nisi per deam corporis assectionis contra riae et sortioris assectione, qua patimur. Nam assectus, qu patimur, nec coerceri ne tolli potest, nisi per assectum eodem so liorem eique c0ntrarium per prop. praeci), hoc est per gener. assect desin.), nisi per deam corporis assectionis sortioris et con trariae assectioni, qua patimur.
PROPOS. VIII. Cognitio boni o mali nihil aliud est,
quam laotitia vel tristitiae assectus, quatenus eiuS
Sumit con Scii. DEMONsTR. d bonum aut malum vocamus, qu0 nostro esse conservando prodest vel obest per desin. 1. et 2 huius), hoc est perprop. 7. pari. 3.), quod noStram agendi potentiam auget vel minuit, iuvat vel coercet. Quatenus itaque ber desin laeti tiae et tristitiae, quas vide in schol prop. li pari. 3. rem ali-
608쪽
quam nos laetitia vel tristitia assicere percipimus, eandem bonam aut malam Oeamus atque adeo boni et mali cognitio nihil aliud est quam laetitiae vel tristitiae idea quae ex ipso laetitiae vel tristitiae assectu necessario sequitur per prop. 22. pari. 2.). At haec idea eodem modo unita est assectui, ac mens unita est cor pori per prop. 2 l. pari. 2.), hoc est ut in Schol. eiusdem prop. ostensum), haec idea ab ipso assectu, sive per gen assect desim.)ab de corporis assectionis revera non distinguitur nisi solo conceptu. Ergo haec cognitio boni et mali nihil est aliud, quam ipse
assectuS, quatenus eiuSdem Sumu conScii; q. e. d.
PROPOS. IX. Affectus, cuius causam in praeSenti nobis adesse imaginamur, sortior St, quam Si
eandem non deSSe imaginaremur. DEI10NSTR. maginatio est idea, qua mens rem ut praeSentem contemplatur vide eius desin in schol pro p. 17. pari. 2.), quae tamen magi corporis humani constitutionem, quam rei se ternae naturam indicat per coroll. 2. prop. 6 pari. 2.). Si igitur assectu spe gen assect desin. imaginatio, quatenu corporiSconstitutionem indicat. At imaginatio per pro p. 17. pari. . intensior est, quam diu nihil imaginamur, qu0d rei externae prae sentem exiStentiam secludit. Ergo etiam assectus, cuiu cauSamin praesenti nobis adesse imaginamur, intensior Seu sortior St, quam si eandem non adeSSe imaginaremur; . e. d. SCHOL. Quum supra in propositione 18. partis 3 dixerim, nos ex rei suturae Vel praeteritae imagine eodem assectu assici, ac ireS, quam imaginamur, praeSeu esset, expresse monui, id Verum esSe, quatenu ad solam ipsiu rei imaginem attendimus est enim eiuSdem naturae sive res imaginati simus sive non imus :sed non negavi eandem debiliorem reddi, quando alias res nobis praeSente contemplamur, quae rei suturae praesentem existen tiam Secludunt, quod tum monere neglexi, quia in hac parte de assectuum viribus agere constitueram. COROLL. Imago rei suturae vel praeteritae, hoc St, et, quam cum relatione ad tempus futurum vel praeteritum secluso
praesenti contemplamur, eae teris paribus debilior est imagine
609쪽
rei praeSentis, et e0nsequenter assectus erga rem suturam vel praeteritam, caeteris paribu remiSsior est assectu erga rem prae
PROPOS X. Erga rem suturani, quam cito affuturam imaginamur, inten Sius assicimur, quam Si eius existendi tempus longius a praesenti distare imaginaremur; et memoria rei, quam non diu praeteriisse imaginamur, intensius etiam asscimur, quam si andem diu praeteriisse imaginaremur.
DEΜ0NSTR. Quatenus enim rem cito assuturam, vel non diu praeteriisse imaginamur, eo ipso aliquid imaginamur, qu0d rei praesentiam minus secludit, quam si eiusdem suturum existendi tempus longius a praesenti distare, vel quod dudum praeterierit, imaginaremur ut per Se 0tum adeoque per praeced. pr0p.)eatenus intenSiu erga eandem afficiemur; . e. d. SCHOL. Ex iis, quae ad definitionemra huius partis n0tav mUS, Sequitur Π0 erga obiecta, quae a praesenti longiori temporis intervallo distant, quam quod imaginando determinare poS- Sumus, quamvi ab invicem longo temporis intervallo distare i telligamus, aeque tamen remisse assici.
PROPOS. I. Affectus erga rem, quam ut neceSSariam imaginamur, caeteris paribus intenSior St, quam erga possibilem vel contingentem, Sive non
neceSSAriam. DEMONSTR. Quatenus rem aliquam DeceSsariam esse imagianamur, eatenu eiu exiStentiam assirmamus, et contra rei existentiam negamus, quatenu eandem non necessariam esse imaginamur per Schol. l. prop. 33 part l.); ac proinde per prop. . huius affectus erga rem necessariam aeteris paribu intensior est, quam erga non neceSSariam; q. e. d.
PROPOS. XII. Affectus erga rem, quam Scimu in praeSenti n0 exiStere et quam ut possit, item ima-22.
610쪽
ginamur, caeteris paribus intensior est, quam erga contingentem.
DEΜONSTR. Quatenus rem ut contingentem imaginamur, nulla alterius rei imagine assicimur, quae rei existentiam ponat
per desin. 3 huius) sed contra secundum hypothesin quaedam
imaginamur, quae eiusdem praeSentem exiStentiam Secludunt. Λ quatenus rem in laturum possibilem esSe imaginamur, eatenu Squaedam imaginamur, quae eiuSdem existentiam ponunt per desin. 4. huius), hoc est per prop. 18. pari. 3. quae Spem Vel metum lavent atque adeo assectus erga rem p 0SSibilem vehementior est; q. e. d. COROLL. Mectus erga rem, quam scimus in praesenti n0 nexiStere et quam ut contingentem imaginamur, multo remissior est, quam Si rem in praesenti nobi adeSSe imaginaremur. DEΜΟΝsΤR. Assectus erga rem, quam in praesenti existere imaginamur, intenSior est, nam si eandem ut suturam imagina remur per coroll. pr0p. 9. huius), et multo Vehementior est, si tempus suturum a praesenti non multum distare imaginaremur per prop. I 0 huius). Est itaque assectus erga rem, cuius existendi tempus longe a praesenti distare imaginamur, multo remiSsior, quam si eandem ut praesentem imaginaremur, et nihilominus per prop. praec. inten Sior St, quam Si eandem rem ut contingentem imaginaremur. Atque adeo assectus erga rem eon tingentem multo remiSSior erit, quam si rem in praesenti nobis adesse imaginaremur; . e. d.
PROPOS. XIII. Associus erga rem contingenteni.
quam Scinius in praeSenti non iniStere, caeteris paribu remissior St, quam affectu erga rem praeteritam.
DEΜ0NsTR. Quatenu rem ut contingentem imaginamur, nulla alterius rei imagine assicimur, quae rei existentiam ponat
per desin. 3 huius). Sed contra secundum hypothesin quae
dam imaginamur, quae eiuSdem praesentem existentiam Sectu dunt Verum quatenus eandem eum relatione ad tempus praeter